(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (2)Data zgłoszenia: (51) IntCl6 B01D 19/04 (54) Środek przeciwpieniący (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 14/93 (73) Uprawniony z patentu: Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej "BLACHOWNIA", Kędzierzyn-Koźle, PL ICSO Chemical Production Spółka z o.o., Kędzierzyn-Koźle, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 06/96 (72) Twórcy wynalazku: Stanisław Wilk, Kędzierzyn-Koźle, PL Józef Grzywocz, Strzelce Opolskie, PL Władysław Dreksa, Kędzierzyn-Koźle, PL Janusz Hariasz, Kędzierzyn-Koźle, PL Bożena Jerzykiewicz, Kędzierzyn-Koźle, PL Bronisław Kałędkowski, Kędzierzyn-Koźle, PL PL B1 (57) 1. Środek przeciwpieniący zawierający węglowodory alifatyczne, węglowodory aromatyczne, emulgatory niejonowe, stearynian glinu, znamienny tym, że składa się z części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych zawierającej węglowodory o długości łańcucha alkilowego C8-C27 i ewentualnie węglowodory alifatyczne o długości łańcucha alkilowego C28-C40, 1-18 części wagowych węglowodorów aromatycznych, zwłaszcza alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C20,1-10 części wagowych kwasów tłuszczowych C16-C18 i/lub alkoholi tłuszczowych C14-C20, 3-14 części wagowych alkoholi alifatycznych takich jak izopropanol, izobutanol, n-butanol, izooktanol lub ich mieszaniny, 3-20 części wagowych emulgatorów niejonowych takich jak produkty oksyalkilenowania średnio 3-8 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C2 0, produkty oksyalkilenowania średnio 2,5-10 molami tlenku etylenu nonylofenolu i/lub oktylofenolu lub ich mieszaniny, 0,1-5 części wagowych stearynianu glinu, ewentualnie do 9,9 części wagowych oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej , ewentualnie do 2,5 części wagowych ciekłych silikonowych środków przeciwpieniących ewentualnie zawierających krzemionkę koloidalną i/lub do 3 części wagowych eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego.

2 Środek przeciwpieniący Zastrzeżenia patentowe 1. Środek przeciwpieniący zawierający węglowodory alifatyczne, węglowodory aromatyczne, emulgatory niejonowe, stearynian glinu, znamienny tym, że składa się z części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych zawierającej węglowodory o długości łańcucha alkilowego C8-C27 i ewentualnie węglowodory alifatyczne o długości łańcucha alkilowego C28-C40, 1-18 części wagowych węglowodorów aromatycznych, zwłaszcza alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C20, 1-10 części wagowych kwasów tłuszczowych C16-C18 i/lu b alkoholi tłuszczowych C14-C20, 3-14 części wagowych alkoholi alifatycznych takich jak izopropanol, izobutanol, n-butanol, izooktanol lub ich mieszaniny, 3-20 części wagowych emulgatorów niejonowych takich jak produkty oksyalkilenowania średnio 3-8 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, produkty oksyalkilenowania średnio 2,5-10 molami tlenku etylenu nonylofenolu i/ l ub oktylofenolu lub ich mieszaniny, 0,1-5 części wagowych stearynianu glinu, ewentualnie do 9,9 części wagowych oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej , ewentualnie do 2,5 części wagowych ciekłych silikonowych środków przeciwpieniących ewentualnie zawierających krzemionkę koloidalną i/lub do 3 części wagowych eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego. 2. Środek przeciwpieniący według zastrz. 1, znamienny tym, że sumaryczna zawartość węglowodorów alifatycznych i węglowodorów aromatycznych wynosi części wagowe. 3. Środek przeciwpieniący według zastrz. 1, albo 2, znamienny tym, że mieszanina węglowodorów alifatycznych zawiera 35,1-75% wagowych węglowodorów C12-C16 i 1-45,9% wagowych węglowodorów C24-C36. * * * Przedmiotem wynalazku jest środek przeciwpieniący przeciwdziałający pienieniu się wodnych roztworów, przeznaczony zwłaszcza dla roztworów wodnych klejonek lateksowych i farb drukarskich, do farb emulsyjnych, do wodorozcieńczalnych farb i lakierów oraz dla przemysłu celulozowego. Zjawisko pienienia się cieczy, a zwłaszcza roztworów i emulsji wodnych, a także dyspersji występuje w wielu procesach technologicznych, szczególnie w przypadku gdy ma miejsce ich napowietrzanie. Odpowiedzialne za to zjawisko są substancje powierzchniowo aktywne obniżające napięcie powierzchniowe na granicy faz. W celu przeciwdziałania powstawania piany w technologicznych kąpielach wodnych lub w produktach finalnych stosuje się dodatek środków przeciwpieniących w postaci dobranych substancji lub ich kompozycji, korzystnie występujących w postaci ciekłej. Dodawane środki przeciwpieniące winny spełniać określone wymogi użytkowe, odpowiednio do przewidywanego zastosowania. Przede wszystkim winny charakteryzować się wysoką początkową efektywnością (skuteczne działanie przy małych ch) i zachowywać wysoką skuteczność działania w możliwie długim okresie czasu. W przypadku między innymi farb emulsyjnych, farb i lakierów wodorozcieńczalnych, farb drukarskich oraz klejonek lateksowych środek przeciwpieniący nie może wywierać negatywnego wpływu na param etry użytkowe wyrobów gotowych, do których został wprowadzony. Korzystnie winien charakteryzow ać się zdolnością do tworzenia emulsji w wodnych roztw o- rach (emulsjach) wyrobów gotowych. Znane środki przeciwpieniące dla roztworów emulsji wodnych obejmują szeroki asortyment preparatów dobieranych selektywnie odpowiednio do specyfiki występujących czynników pianotwórczych, charakteru generowanej piany, warunków technologicznych oraz odpowiednio do oczekiwanych parametrów użytkowych produktów finalnych, np. farb i lakierów. Należą do nich indywidualne wyselekcjonowane grupy związków chemicznych, bądź bardziej lub mniej złożone

3 mieszaniny różnych typów związków chemicznych występujących w odpowiednio dobranej proporcji. Z belgijskiego opisu patentowego znany jest środek przeciwpieniący dla wodnych roztworów klejonek lateksowych i farb drukarskich, którego głównym składnikiem (80-90% udziału) jest produkt addycji tlenku etylenu i tlenku butylenu do gliceryny z dodatkiem em ulgatorów niejonowych i ich estrów, a szczególnie z dodatkiem estrów kwasów C8-C24 z oksyetylenowanymi i/ l ub oksypropylenowanymi alkoholami C8-C2 4. Z niemieckiego opisu patentowego DE znany jest środek przeciwpieniący o szerokim zakresie zastosowania stanowiący emulsję wodną mieszaniny wyższych nasyconych alkoholi alifatycznych, wyższych węglowodorów parafinowych, kwasów tłuszczowych i ich pochodnych. Z polskiego opisu patentowego nr znany jest środek zapobiegający pienieniu się cieczy stanowiący kompozycję wody i następujących składników: olej silikonowy, polioksyalkilaty alkiloamin, nierozpuszczalne w wodzie alkohole monohydroksylowe C8-C18 oraz niejonowe substancje powierzchniowo czynne stanowiące produkt przyłączenia tlenku alkilenu do nasyconych lub nienasyconych kwasów tłuszczowych, lub wyższych alkoholi tłuszczowych, do alkoholi alicyklicznych lub do węglowodorów alifatyczno-aromatycznych, lub do nierozpuszczalnych w wodzie alkoholi monohydroksylowych C8-C18, lub też do alkilofenolu, lub do nasyconych kwasów dwukarboksylowych, albo do alkoholu trój- do sześciowodorotlenowego, lub do glikolu polipropylenowego. Z polskiego opisu patentowego znany jest środek przeciwpieniący stanowiący dobraną kompozycję składników występującą w postaci 40-65% emulsji wodnej, zawierającej 5-15 części wagowych mieszaniny alkoholi tłuszczowych C14-C22 i emulgatorów niejonowych wybranych z grupy do której należą oksyalkilenowane średnio 5-8 molami tlenku etylenu alkohole tłuszczowe C14-C22 i oksyalkilowany średnio 2,5-6 molami tlenku etylenu nonylofenol, części wagowych oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej M = , 3-10 części wagowych mydeł sodowych potasowych lub aminowych kwasów tłuszczowych C14-C22, 8-25 części węglowodorów aromatycznych oraz w uzupełnieniu do 100 części wagowych mieszaninę węglowodorów alifatycznych C8-C40, w której frakcje C12-C16 stanowi 12-35% wagowych a frakcja C24-C26 stanowi 46-76% wagowych. Z amerykańskiego opisu patentowego znany jest środek przeciwpieniący dla przemysłu papierniczego zawierający: 15-20% wagowych glikolu polipropylenowego, 15-70% wagowych oleju mineralnego lub jego mieszaniny z alkoholem izopropylowym, 15-25% wagowych dioleinianu glikolu polietylenowego o masie cząsteczkowej 400, 7-14% wagowych dioleinianu glikolu polietylenowego o masie cząsteczkowej 600,3-7% wagowych monooleinianu glikolu polietylenowego o masie cząsteczkowej 400. Środek według wynalazku składa się z części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych zawierającej węglowodory o długości łańcucha alkilowego C8-C 27 i ewentualnie węglowodory alifatyczne o długości łańcucha alkilowego C28-C40,1-18 części wagowych węglowodorów aromatycznych, zwłaszcza alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C20, 1-10 części wagowych kwasów tłuszczowych C16-C18 i/lub alkoholi tłuszczowych C14-C20, 3-14 części wagowych alkoholi alifatycznych takich jak izopropanol, izobutanol, n-butanol, izooktanol lub ich mieszaniny, 3-20 części wagowych emulgatorów niejonowych takich jak produkty oksyalkilenowania średnio-3-8 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, produkty oksyalkilenowania średnio 2,5-10 molami tlenku etylenu nonylofenolu i/ l ub oktylofenolu, lub ich mieszaniny, 0,1-5 części wagowych stearynianu glinu, ewentualnie do 9,9 części wagowych oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej , ewentualnie do 2,5 części wagowych ciekłych silikonowych środków przeciwpieniących ewentualnie zawierających krzemionkę koloidalną i/lub do 3 części wagowych eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego. Sumaryczna zawartość węglowodorów alifatycznych i węglowodorów aromatycznych wynosi części wagowe. A mieszanina węglowodorów alifatycznych zawiera 35,1-75% wagowych węglowodorów C 12-C16 i 1-45,9% węglowodorów C24-C36. W trakcie badań nieoczekiwanie stwierdzono, ze połączenie w jednej kompozycji ściśle zdefiniowanych substancji, które indywidualnie nie wykazują działania przeciwpieniącego w kąpielach

4 wodnych, szczególnie w roztworach i/lub emulsjach wodnych farb, klejonek lateksowych, a także w ściekach celulozowych, lub wykazują je w małym stopniu, uzupełnionych emulgatorami niejonowymi, uzyskuje się środek przeciwpieniący o szerokim obszarze zastosowania, charakteryzujący się szczególnie wysoką efektywnością działania w roztworach i/lub emulsjach wodnych, gdzie czynnikami pianotwórczymi są substancje obecne w wodorozcieńczalnych farbach i lakierach, w farbach drukarskich, w farbach emulsyjnych, w klejonkach lateksowych oraz w ściekach celulozowych. Wskazuje to na występujący synergizm objawiający się spotęgowaną skutecznością działania przeciwpieniącego tak dobranej kompozycji, który obserwuje się szczególnie w przypadku ściśle dobranego według wynalazku zestawienia indywidualnych substancji i dobranego zakresu ich udziałów wagowych. Dzięki temu dobrana według wynalazku kompozycja charakteryzuje się skutecznym działaniem niezależnie od charakteru czynników pianotwórczych. Korzystną cechą według wynalazku jest to, że w temperaturze otoczenia ma postać płynnego, jednorodnego oleju, który po wprowadzeniu do roztworów lub emulsji (dyspersji) wodnych wyżej wymienionych układów i produktów przechodzi tam w postać emulsji wodnej. Taka korzystna cecha według wynalazku ułatwia jego stosowanie i przyczynia się zarazem do uzyskania oczekiwanych efektów aplikacyjnych. Efekt ten uzyskano między innymi dzięki wprowadzeniu do składu aktywnego rozcieńczalnika w postaci dobranej frakcji węglowodorów alifatycznych, a także węglowodorów aromatycznych i alkoholi alifatycznych, które indywidualnie wykazują słabe działanie przeciwpieniące. Jednak w połączeniu z pozostałymi, dobranymi komponentami według wynalazku uaktywniają nieoczekiwanie swoje działanie, mimo ich dominującego udziału wagowego w całej kompozycji. Skuteczność działania przeciwpieniącego według wynalazku sprawdzono w w arunkach laboratoryjnych, posługując się testami właściwymi dla danego zastosowania. Testy te opisane niżej są bliskim odtworzeniem rzeczywistych warunków przemysłowego stosowania środków przeciwpieniących. Są przez to dostatecznie reprezentatywne dla dokonania za ich pomocą oceny skuteczności działania środków według wynalazku w porównaniu do innych, znanych środków przeciwpieniących. Opis stosowanych testów: Test I: Dotyczy oceny skuteczności działania odpieniającego testowanego w wodorozcieńczalnej farbie ftalowej na podstawie pomiaru wysokości piany wytworzonej w standardowych warunkach (test IA) oraz na podstawie oceny powłoki wyrobu lakierowego po jej wymalowaniu (test IB). Opis wykonania testu I A: Do cylindra-miarowego o pojemności 500 cm3 wlano 100 cm3 wodorozcieńczalnej farby ftalowej piecowej, po czym wprowadzano za pom ocą pipety odmierzoną, ustaloną porcję testowanego przeciwpieniącego, a następnie dodano 50 cm3 wody destylowanej. Do cylindra wprowadzono ubijak tarczowy i wykonano nim 20 energicznych, równomiernych uderzeń, podnosząc za każdym razem tarczę ubijaka na wysokość słupa cieczy. Po 20 uderzeniach ubijak tarczowy wyjęto z cylindra i odczytano wysokość utworzonej piany po upływie 1 minuty (H1P) i po upływie 10 minut (H 10p). Równocześnie wykonano w taki sam sposób pomiar wysokości piany w wodorozcieńczalnej farbie ftalowej piecowej bez dodatku przeciwpieniącego, odczytując wysokość utworzonej piany po upływie 1 minuty (H 1o) i po upływie 10minut (H 10o). Posługując się następnie wzorami (1) i (2) określano skuteczną dawkę - (% obj.), dla której uzyskuje się stopień zredukowania piany: X1 85% i X 10 90%. Opis wykonania testu I B: Do zlewki o pojemności 180 cm naważono 100 g uprzednio odpienionej wodorozcieńczalnej farby ftalowej piecowej rozcieńczonej wodą do lepkości roboczej, a następnie wprowadzono za pomocą pipety dawkę testowanego przeciwpieniącego w ilości (ml) odpowiadającej skutecznej dawce () ustalonej według testu I A.

5 Zlewkę z namierzoną porcją wyrobu lakierowego z dodatkiem przeciwpieniącego przenoszono pod homogenizator tarczowy o średnicy tarczy 40 mm. Po ustawieniu obrotów tarczy homogenizatora na wartość n = obr/m in. próbkę w zlewce homogenizowano przez okres dokładnie 1 minuty. Bezpośrednio po spienieniu próbki do zlewki zanurzono trzy płytki metalowe uprzednio dokładnie odrdzewione, odtłuszczone i wysuszone, a po krótkiej chwili wyjęto je z kąpieli. Nadmiar ściekającej farby zbierano do podstawionej rynienki. Dla całkowitego obcieknięcia z płytek nadmiaru farby i w celu częściowego jej wysuszenia pozostawiono je w temperaturze otoczenia na okres 1 godziny. Następnie płytki z naniesioną pow łoką wstawiono do komory cieplnej ogrzanej do tem peratury 120±5 C i przetrzymywano je w tych warunkach przez okres 3 godzin. Po tym czasie płytki z utwardzoną powłoką wyjęto z komory i poddano ocenie jakość naniesionej powłoki ze zwróceniem uwagi na gładkość powierzchni lakierowej i ewentualne występowanie nierówności (kraterowanie, występowanie wypukłości od pęcherzyków). Równocześnie nanoszono w taki sam sposób powłokę wodorozcieńczalnej farby ftalowej piecowej bez dodatku przeciwpieniącego, oceniając następnie jakość naniesionej powłoki. Test II: Dotyczy oceny skuteczności działania odpieniającego testowanego w farbie emulsyjnej poliwinylowej i w farbie emulsyjnej akrylowej na podstawie pomiaru wysokości piany wytworzonej w standardowych warunkach (test II A) oraz na podstawie oceny wymalowej powłoki (test II B). Opis wykonania testu II A: Postępuje się jak w opisie wykonania testu I A. Spienianiu poddaje się 100g uprzednio odpienionej emulsyjnej farby poliwinylowej i emulsyjnej farby akrylowej, określając następnie skuteczną dawkę - (% obj.), dla której uzyskuje się stopień zredukowania piany: X1 85% i X 10 90%. Opis wykonania testu II B: Otrzymaną w zlewce farbę emulsyjną (po jej spienieniu według testu II A) pozostawia się pod przykryciem w temperaturze otoczenia na okres 24 godzin w celu usunięcia z niej w sposób naturalny pęcherzyków powietrza. Tak przygotowaną próbkę farby emulsyjnej nanoszono w temperaturze pokojowej za pomocą wałka z pianki z otwartymi porami na biały, gruby karton papierowy o powierzchni 500 cm2 pomalowany uprzednio w czarno białe pasy. Próbkę farby emulsyjnej nanoszono na karton w ten sposób, że ze zlewki odważono 40 g farby, umieszczając ją na kartonie, a następnie rozprowadzano na całej powierzchni za pomocą wałka. W ten sposób zostało naniesione na karton około g farby (reszta zostaje na wałku) - to jest około g /m 2. Po upływie 1 godziny naniesioną powłokę poddawano ocenie (jak w teście I B) poprzez oglądanie jej w świetle przechodzącym (nad podświetlanym stołem), a także przy świetle odbitym. Test III: Dotyczy oceny skuteczności działania odpieniającego testowanego w zastosowaniu do klejonek lateksowych na podstawie pomiaru wysokości piany wytworzonej w lateksie karboksylowym w standardowych warunkach oraz na podstawie równoczesnego określenia stopnia jego napowietrzenia. Testowanie środków przeprowadzono z zastosowaniem lateksu karboksylowego otrzymanego w wyniku polimeryzacji butadienu, styrenu, kwasu akrylowego i estru monobutylomaleinowego (lateks I) oraz lateksu karboksylowego otrzymanego w wyniku polimeryzacji butadienu, styrenu i kwasu akrylowego (lateks II). Opis wykonania testu III: Do cylindra miarowego o pojemności 500 cm3 naważano 100g lateksu karboksylowego uprzednio dokładnie odpienionego, po czym wprowadzano za pomocą pipety odmierzoną porcję testowanego przeciwpieniącego. Następnie do cylindra wprowadzono ubijak tarczowy i wykonano nim 40 energicznych, równomiernych uderzeń, podnosząc za każdym razem tarczę ubijaka na wysokość słupa cieczy. Po 40 uderzeniach ubijak tarczowy wyjmowano z cylindra i odczytywano po upływie 10 minut wysokość słupa spienionego lateksu (Vp) oraz wysokość utworzonej piany nad powierzchnią spienionego lateksu (H 10p). Równocześnie wykonano w taki sam sposób spienianie lateksu karboksylowego bez dodatku przeciwpieniącego, odczytując po 10 minutach wysokość słupa

6 spienionego lateksu (Vo) oraz wysokość utworzonej piany nad powierzchnią spienionego lateksu (H 10o). Wcześniej odczytywano wysokość słupa lateksu karboksylowego w cylindrze przed jego spienianiem (V). Posługując się następnie wzorami (3) i (4) określano skuteczną dawkę (% obj.) dla której uzyskuje się zredukowanie piany: X10 85% oraz równocześnie nie obserwuje się wzrostu napowietrzenia lateksu: Sp 5% Wyliczony według wzoru (5) stopień napowietrzania testowanych lateksów karboksylowych bez dodatku przeciwpieniącego wynosił: So = 42% (lateks I) i So = 45% (lateks II). Test IV: Dotyczy oceny skuteczności działania przeciwpieniącego testowanego w ściekach celulozowych. Testowanie środków przeciwpieniących przeprowadzano z zastosowaniem świeżych ścieków pobranych z zakładów celulozowo-papierniczych o zróżnicowanej alkaliczności ścieki I (obojętne - ph = 7), ścieki II (wysoko alkaliczne ph = 12). Opis wykonania testu IV: Stosowany sprzęt: Ustawiona pionowo kolumna (rura) szklana o średnicy wewnętrznej 50 mm z zewnętrznym płaszczem wodnym. Woda tłoczona jest z termostatu. Rura zamknięta jest od dołu spiekiem szklanym służącym do wtłaczania powietrza o stałym, ustalonym przepływie. W arunki wykonania pomiaru: - Objętość roztw oru wzorcowego w kolumnie (ściek I lub ściek II): 200 cm3 - Tem peratura roztworu wzorcowego w czasie pomiaru: C. - Wielkość przepływu powietrza (dm3/h = constans) przez roztwór wzorcowy: ustalono na takim poziomie, aby wysokość generowanej piany nad roztworem wzorcowym mierzona od lustra roztworu wzorcowego utrzymywała się na stałym poziomie (Hp) równym 5-krotnej wyjściowej wysokości słupa roztworu wzorcowego w kolumnie (Ho). Hp = 5.Ho. W ykonanie pomiarów: Testowany środek przeciwpieniący przygotowany w postaci 1% rozcieńczonej emulsji wodnej wprowadzano z pipety kroplami na górną warstwę piany do momentu całkowitego jej zredukowania nad lustrem roztworu wzorcowego (Vp = o). W ten sposób określano skuteczną dawkę - (% objętościowy) - dla ustalonych warunków napowietrzania kąpieli wzorcowej, wykonując pomiary dla kolejnych testowanych środków i stosując za każdym razem świeżą kąpiel wzorcową. Równocześnie określano czas oddziaływania (ts) skutecznej dawki mierzony od momentu zakończenia jego dozowania do momentu ponownego wzrostu piany w kolumnie i utworzenie warstwy piany nad lustrem kąpieli wzorcowej równej 0,5 krotnej wyjściowej wysokości słupa roztworu wzorcowego w kolumnie (Hs = 0,5 Ho). W drugiej serii pomiarów wprowadzano testowane środki do napowietrznej kąpieli wzorcowej w zwiększonej, równej dla wszystkich dawce (Cw), ustalonej na poziomie 4 krotnie większym w stosunku do średniej skutecznej dawki () uzyskanej dla przykładów I-IV (Cw = 4 ). Równocześnie określano czas oddziaływania (tw) powiększonej dawki (Cw) mierzony od momentu zakończenia jego dozowania do momentu ponownego wzrostu piany nad lustrem kąpieli wzorcowej równej 0,5 krotnej wyjściowej wysokości słupa roztworu wzorcowego w kolumnie (Hw = 0,5 Ho). Przykład I. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie (skład kompozycji we wszystkich przykładach wyrażono w częściach wagowych na 100 części wagowych kompozycji): 52 części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C27, w której frakcja C12-C16 stanowi 75% wagowych, a frakcja C24-C27 stanowi 4% wagowych, 2 części wagowe węglowodorów aromatycznych zawierających 95% alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C15, 7 części wagowych kwasów tłuszczowych C16-C18,

7 część wagowa alkoholi tłuszczowych C 14-C2 0, 8 części wagowych izopropanolu, 2 części wagowe izooktanolu, 6 części wagowych oksyalkilenowanych średnio 5 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C 14-C2 0, 3,1 części wagowych oksyalkilenowanego średnio 19 molami tlenku etylenu oktylofenolu, 5 części wagowych stearynianu glinu, 9,9 części wagowych oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej Przykład II. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie: 66 części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C36, w której frakcja C 12-C 16 stanowi 35,1% wagowych, a frakcja C 24-C 36 stanowi 45,9% wagowych, 12 części wagowych węglowodorów aromatycznych zawierających 97% wagowych alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C 1 5, 10 części wagowych alkoholi tłuszczowych C14-C2 0, 1-część wagową izobutanolu, 5 części wagowych izooktanolu, 3 części wagowe oksyalkilenowanych średnio 8 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C 14-C2 0, 1 część wagowa stearynianu glinu, 1,5 części wagowych eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego 0,5 części wagowych oleju metylosilikonowego z dodatkiem krzemionki koloidalnej o lepkości 500 mpa s (20 C). Przykład III. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie: 63 części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C40, w której frakcja C12-C16 stanowi 39% wagowych, a frakcja C24-C36 stanowi 30% wagowych, 10 części wagowych węglowodorów aromatycznych zawierających 99% wagowych alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C20, 1 część wagową kwasów tłuszczowych C16-C18, 6 części wagowych izobutanolu, 1 część wagowa n-butanolu, 7 części wagowych izooktanolu, 5 części wagowych oksyalkilenowanych średnio 6 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, 2 części wagowe oksyalkilenowanego średnio 6 molami tlenku etylenu oktylofenolu, 2 części wagowe stearynianu glinu, 0,5 części wagowej eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego, 2,5 części wagowych oleju metylosilikonowego o lepkości 100m P a s (20 C). Przykład IV. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie: 64 części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C27, w której frakcja C12-C16 stanowi 65% wagowych, a frakcja C24-C27 stanowi 5% wagowych, 18 części wagowych węglowodorów aromatycznych zawierających 80% wagowych alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C3-C20, 2 części wagowe alkoholi tłuszczowych C14-C20, 4 części wagowe izobutanolu, 9 części wagowych oksyalkilenowanego średnio 4 molami tlenku etylenu nonylofenolu, 3 części wagowe stearynianu glinu. Przykład V. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie: 80 części wagowych mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C2 7, w której frakcja C12-C16 stanowi 70% wagowych, a frakcja C24-C27 stanowi 2% wagowych, 1 część wagowa węglowodorów aromatycznych zawierających 90% wagowych alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C15-C20,0,5 części wagowej kwasów tłuszczowych C16-C18,3,5 części wagowych alkoholi tłuszczowych C14-C20, 3 części wagowe izopropanolu, 1,9 części wagowych oksyalkilenowanych średnio 3 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, 9 części wagowych, oksyalkilenowanych średnio 7 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, 0,1 części wagowej stearynianu glinu, 1 część wagowa oksypropylenowanego glikolu propylenowego o średniej masie cząsteczkowej Przykład VI. Sporządzono środek przeciwpieniący stanowiący wieloskładnikową kompozycję o następującym składzie: 55 części wagowych, mieszaniny węglowodorów alifatycznych C8-C27, w której frakcja C12-C16 stanowi 75% wagowych, a frakcja C24-C27 stanowi 1% wagowy. 5 części wagowych węglowodorów aromatycznych zawierających 85% wagowych alkilobenzenów o długości łańcucha alkilowego C10-C20, 5 części wagowych kwasów tłuszczowych C16-C18, 10 części wagowych n-butanolu, 2 części wagowe oksyalkilenowanych średnio 4 molami tlenku etylenu alkoholi tłuszczowych C14-C20, 9 części wagowych oksyalkilenowanego średnio 8 molami tlenku etylenu nonylofenolu, 9 części wagowych oksyalkilenowanego średnio 3 molami tlenku etylenu oktylofenolu, 2 części wagowe stearynianu glinu, 3 części wagowe eteru monoetylowego glikolu monoetylenowego. Uzyskane wyniki pomiarów efektywności działania sporządzonych środków przeciwpieniących według przykładów I-VI w zestawieniu z wynikami uzyskanymi dla innych znanych środków przeciwpieniących, przy zastosowaniu opisanych testów aplikacyjnych, przedstawiono w tabeli 1 i w tabeli 2.

8 Posługując się opisanymi testami wykonano równolegle ocenę efektywności działania poszczególnych komponentów wchodzących w skład według wynalazku, zastosowanych w przykładach I-VI. We wszystkich przypadkach stwierdzono ich małą efektywność działania przeciwpieniącego lub nie stwierdzono takiego efektu. Tabela 1 W odorozcieńczalna farba ftalowa piecowa Farby emulsyjne Lateksy karboksylowe poliwinylowa akrylowa Lateks I Lateks II Środek przeciwpieniący według przykładów I-VI test IA test IB test IIA test IIB test IIA test IIB test III test III % obj Jakość naniesionej powłoki % obj. Jakość naniesionej powłoki % obj. Jakość naniesionej' powłoki % obj. I 0,4 + 0,35 + 0,25 + 0,4 0,3 II 0,5 + 0,2 + 0,3 + 0,3 0,3 III 0,4 + 0,3 + 0,25 + 0,3 0,4 IV 0,5 + 0,3 + 0,3 + 0,2 0,3 V 0,6 + 0,25 + 0,35 + 0,3 0,2 VI 0,5 + 0,3 + 0,3 + 0,3 0,5 Inne znane środki przeciwpieniące dia badanych zastosowań A- E środek A (polisiloksan) 0,5 + 0,4 0,6 środek B (polifluorosiloksan) 0,6 + środek C (polisiloksan) 0,3 + 0,35 + środek D (na bazie węglowodorów alifatycznych) 0,35 + 0,35 + środek H (polisiloksan) 0,6 0,7 Tabela 2 % obj Środek przeciwpieniący według przykładów I-VI % obj Ścieki celulozowe (test IV) ścieki I (ph = 7) ścieki II (ph = 12) Czas oddziaływania skutecznej dawki ts minuty Czas oddziaływania dla Cw = 4 Cw=0,0013% obj tw minuty % obj Czas oddziaływania skutecznej/ dawki ts minuty Czas oddziaływania dla Cw = 4 C s Cw = 0,0190% obj tw minuty I 0,0004 1,5 8 0, II 0,0003 3,5 16 0, III 0, , IV 0, , V 0,0004 2,5 11 0, VI 0,0002 2,5 21 0, Środek F (na bazie węglowodorów alifatycznych) 0,0004 0,5 5 0, Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł