BLM SLM ELM Rys 1. Możliwe konfiguracje membran ciekłych
|
|
- Iwona Grabowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Membrany Ciekłe Membraną nazywa się półprzepuszczalną fazę, pełniącą rolę pasywnej bądź aktywnej bariery dla transportu masy pomiędzy rozdzielanymi przez nią roztworami ciekłymi lub gazowymi, przy czym transport masy przez membranę może być aktywny lub pasywny. Powyższa definicja pozwala rozciągnąć pojęcie membrany również na fazę ciekłą gdzie membraną ciekłą nazywamy ciecz niemieszającą się zarówno z roztworem zasilającym jak i odbiorczym, służącą, jako półprzepuszczalna bariera dla transportu masy pomiędzy nimi. Transport substancji z roztworu wodnego poprzez cienki film olejowy w wyniku gradientu stężeń zauważyli po raz pierwszy w 1906r F. Haber i Z. Klemensiewicz. Kolejne prace przedstawił P. F. Schollander pracujący nad zastosowaniem filtrów z octanu celulozy wysyconych roztworem hemoglobiny w transporcie ułatwionym tlenu. W 1967r N. Li wprowadził idee emulsyjnych membran ciekłych, która przyczyniła sie do gwałtownego wzrostu zainteresowania membranowymi metodami rozdziału w wielu gałęziach przemysłu Metody oparte na membranach ciekłych zyskują coraz większe zainteresowanie zarówno, jako metody rozdziału jak i zatężania. Publikowane prace potwierdzają zasadność zastosowania membran ciekłych w technologiach ochrony środowiska, biotechnologii, czy w metalurgii. Zainteresowanie to jest spowodowane zaletami procesów opartych na membranach ciekłych takimi jak: niskie zapotrzebowanie rozpuszczalników organicznych w porównaniu z procesami ekstrakcji, jak również niewielkie zużycie jonoforów, stosunkowo duży stumień masy w porównaniu do metod opartych na membranach polimerowych oraz dobra selektywność rozdziału wynikająca z możliwości zastosowania róznych rozpuszczalników organicznych oraz domieszkowania ich jonoforami. Metody Aplikacji Membran Ciekłych Proces transportu w membranach ciekłych jest analogiczny do ekstrakcji ciecz-ciecz w tym sensie, że w procesie ekstrakcji określona część substancji, zależna od współczynnika podziału, przechodzi do membrany, a następnie w procesie reekstrakcji przenoszona do drugiej fazy wodnej. Jednak transport przez membrany jest procesem jednoetapowym a ekstrakcja i reekstrakcja są w nim nierozdzielne. Membrany ciekłe realizowane są zazwyczaj w trzech podstawowych konfiguracjach (rys.1), jako membrany grubowarstwowe BLM (bulk liquid membranes), unieruchomione membrany ciekłe (inaczej podparte lub immobilizowane) SLM (supported liquid membranes) oraz membrany emulsyjne ELM (emulsion liquid membranes). BLM SLM ELM Rys 1. Możliwe konfiguracje membran ciekłych 1
2 Membrany grubowarstwowe (BLM- bulk liquid membrane) W membranach grubowarstwowych stosuje się niemieszający się z fazą wodną płyn zawierający ewentualnie dodatek nośnika. Główną zaletą układów z membraną grubowarstwową jest ich prosta budowa. Mają one najczęściej postać u-rurki (Rys 2a) na której dnie znajduje się ciekła membrana natomiast w ramionach zawiera fazy nadawczą i odbiorczą. Taka geometria stosowanych naczyń wymaga, aby faza organiczna charakteryzowała się większą gęstością od faz wodnych. Jednak możliwe modyfikacje konstrukcji uwzględniające różny sposób mieszania, gęstość membrany względem roztworów (rys 2b).Proponowano też układy z wirującymi dyskami w celu zwiększenia powierzchni międzyfazowej, wciągającymi fazę organiczną wgłąb faz wodnych (rys 2c) a) b) c) Rys 2. Konfiguracje układów z membraną grubowarstwową Układy z grubowarstwową membraną ciekłą są stosowane głównie w pracach badawczych dotyczących mechanizmu transportu i wpływu przenośnika na wydajność i selektywność transportu, natomiast brak jest możliwości wykorzystania ich w technologiach przemysłowych. Jest to spowodowane ich małą wydajnością wynikającą z ograniczonej powieżchni międzyfazowej i dużej grubości membrany. Obie główne wady grubowarstwowych membran ciekłych, tj. duża grubość membrany oraz trudna do powiększania powierzchnia międzyfazowa zostały usunięte dzięki zastosowaniu membran ciekłych osadonych na szkielecie polimerowym. Membrany immobilizowane (SLM supported liquid membranes) W membranach immobilizowanych faza membranowa wypełnia pory polimerowego podłoża (rys. 1b) i jest tam utrzymywana dzięki siłom kapilarnym. Konfiguracja taka zapewnia zwiększoną wytrzymałość mechaniczną, oraz możliwość łatwego zwiększania powierzchni międzyfazowej. Układy SLM charakteryzuje również mała objętość ciekłej membrany w stosunku do powierzchni, co w porównaniu do układów BLM jest ich ważną zaletą pozwalającą na stosowanie drogich i selektywnych przenośników. Zazwyczaj stosuje się folie polimerowe o grubości µm i wielkości porów 0,01-1um. Wykorzystywane są folie wykonane z polipropylenu (PP), polietylenu (PE), teflonu (PTFE), poliamidów (PA), czy sulfonowanych poliwęglowodorów (PS) (tab. 1) Membrany immobilizowane produkuje się w trzech głównych konfiguracjach tj. płaskich arkuszy, modułów spiralnych i włókien kapilarnych (hollow fibers). Płaskie arkusze (flat sheet) używane są najczęściej w pracach badawczych z powodu prostej budowy, lecz ograniczonej powierzchni. Zwiększoną powierzchnią kontaktu charakteryzują się moduły spiralne oraz moduły z włóknami kapilarnymi, dla których stosunek powierzchni do objętości może osiągać 10 4 m 2 /m 3 (włókna kapilarne) oraz 10 3 m 2 /m 3 (moduł spiralny). Budowa tych modułów jest analogiczna do modułów używanych w procesach ciśnieniowych. 2
3 Tabela 1. Folie polimerowe stosowane do immobilizowania membran ciekłych Nazwa Producent Polimer Grubość Porowatość µm % Celgard Celanese Średnica porów µm Celgard Celanese PP ,02 Celgard Celanese PP ,04 Accurel Enka PP ,1 FHLP Millipore PTFE ,5 Duragard Polyplastics PP 25-0,04 FP-DCH Flowpore PTFE ,45 FP-045 Sumimoto PTFE ,45 Millipore Millipore PTFE Goretex Gore PTFE ,2 Fluoropore FG Millipore PTFE/PE 60/ ,2 Spośród innych sposobów immobilizacji mebran ciekłych, wyróżnić należy również polimerowe membrany inkluzyjne (PIM polymer inclusion membranes). Są to membrany pseudociekłe otrzymane poprzez odparowanie mieszaniny roztworu polimeru, plastyfikatora i nośnika. W takim wypadku po odparowaniu, otrzymuje się roztwór nośnika w plastyfikatorze, immobilizowany w sieci polimeru. Problemem ograniczającym zastosowanie układów SLM jest ich ograniczona stabilność spowodowana stopnowym wymywaniem membrany ciekłej z porów szkieletu polimerowego. Wymywaniu może ulegać zarówno rozpuszczalnik organiczny jak i nośnik, a powoduje to zamiany strumienia transportu oraz selektywności membrany. Zjawisko to można ograniczać dzięki zastosowaniu rozpuszczalników o niskiej lotności i lepkości. Ponieważ muszą one mieć jednocześnie zdolność do rozpuszczania nośnika, rozpuszczalnikami najczęściej wykorzystywanymi są: węglowodory (alifatyczne i aromatyczne), długołańcuchowe etery i estry, ciężkie alkohole. Coraz częściej w układach SLM jako fazę membranową wykorzystuje sie ciecze jonowe. Tabela 2. Właściwości rozpuszczalników organicznych wykorzystywanych w membranyach ciekłych Rozpuszczalnik Temp. Gęstość Temp. Topnienia Lepkość 10 3 Rozpuszczalność Wrzenia w H g/cm3 C (Pa s) 2 0 C 10-3 (kg/m 3 ) Ftalan di butylu 1, ,4 8,91 dodekan 0, ,6 1,50 0,07 Heptan 0, ,38 - Toluen 0, ,54 - Eter o-nitrofenylo 198 1,04 oktylowy (11 mmhg) - 12,5 0,16 difenylometan 1, ,96 6,51 eterheksylowy 0, ,87-1-oktanol 0, ,47-3
4 Membrany emulsyjne (ELM emulsion liquid membranes) Membrany ELM to układy trójfazowe, składające się z emulsji dwóch niemieszających się ze sobą faz, zazwyczaj wody w rozpuszczalniku organicznym, zdyspergowanych w trzeciej, niemieszającej się z rozpuszczalnikiem fazie ciągłej (najczęściej wodnej). (rys 3) W rezultacie otrzymuje się tzw. Emulsję W/O/W (woda/olej/woda) w której, zdyspergowana wewnętrzna faza wodna (odbiorcza) oddzielona jest od ciągłej fazy zewnętrznej ( nadawy) fazą organiczną, stanowiącą właściwą membranę, przez którą może się odbywać transport substancji. W celach stabilizowania podwójnej emulsji do fazy organicznej (membranowej) wprowadza się środek powierzchniowo czynny (surfaktant). Główną zaletą membran emulsyjnych ELM jest ogromna powierzchnia fazy membranowej która, pozwala na dużą szybkość transportu substancji. Membrany ELM można stosować zarówno w Rys. 3. Schemat przygotowania membrany emulsyjnej. procesach okresowych jak i ciągłych. Do wad membran emulsyjnych należy niestabilność membrany związana z pęcznieniem i pękaniem, możliwość częściowego rozpuszczania fazy organicznej w fazie wodnej, oraz trudności z wydzieleniem produktu z emulsji. Mechanizm transportu Wydzielana substancja może być transportowana przez membranę wykorzystując różne zjawiska. Główne cztery mechanizmy transportu przez membrany ciekłe zostały przedstawione na rys 4. a. b. c. d. Rys 4. Mechanizm transportu przez membrany ciekłe: a) transport prosty b) transport wspomagany c) transport sprzężony przeciw-transport d) transport sprzężony współtransport Najprostszy mechanizm transportu membranowego przewiduje przenoszenie substancji przez membranę w dzięki jej rozpuszczalności w fazie membranowej (Rys 4a). Transport trwa tak długo aż stężenia w nadawie i fazie odbiorczej się wyrównają. Jeżeli w fazie odbiorczej będzie zachodzić reakcja chemiczna wykorzystująca transportowaną substancję, jako substrat to wyrównanie stężeń nie nastąpi i transport będzie trwał aż do całkowitego usunięcia substancji z nadawy. Drugim mechanizmem transportu jest tzw. transport wspomagany (Rys 4b), w którym substancja przenoszona jest przez fazę membranową dzięki obecnemu w membranie przenośnikowi (jonoforowi), który kompleksuje substancję przenoszoną umożliwiając jej rozpuszczenie w membranie. Obecność jonoforu zwiększa szybkość eksterakcji substancji z nadawy oraz szybkość jej dyfuzji w membranie, zapewnia też dużą selektywność transportu odpowiadającą selektywności kopleksowania przez jonofor. Możliwy jest też proces wykorzystujący jednocześnie mechanizm transportu prostego i wspomaganego. Podobnie jak w przypadku transportu prostego, proces trwa aż do wyrównania stężeń po obu stronach membrany lub do wyczerpania substancji w nadawie, jeśli po stronie odbioru zachodzi reakcja zużywająca substancję transportowaną. Transport substancji 4
5 wbrew gradientowi stężeń jest możliwy również dzięki wykorzystaniu mechanizmu przeciwtransportu (Rys 4c). W mechanizmie tym jonofor transportuje substancję S w kierunku Nadawa Odbiór oraz substancję B (zazwyczaj jon wodorowy) w kierunku Odbiór Nadawa. Proces trwa aż to wyrównania stężeń substancji B. Dzięki odpowiedniemu dobraniu stężenia początkowego substancji B w fazie odbiorczej można uzyskać pełną ekstrakcję substancji A z nadawy. Przykładem procesu wykorzystującego mechanizm przeciw transportu może być transport srebra z użyciem pochodnych monoazapolitioeterowych (Rys 5). Rys 5. Transport jonu srebra przez membranę zawierającą pochodne monoazapolitioeterowe jako przykład sprzężonego przeciw-transportu Obok przeciw-transportu najczęściej spotykanym mechanizmem transportu substancji przez membranę ciekłą jest współtransport. W przypadku tym transportowana substancja ekstrahowana jest do membrany wraz ze składnikiem towarzyszącym (Rys 4d), przy czym właściwości chemiczne towarzysza mają znaczący wpływ na parametry procesu transportu. Dobrą ilustracją tego mechanizmu jest transport jonu uranylowego za pomocą amin trzeciorzędowych (Rys 6a) czy też ekstrakcja jonów metali z użyciem neutralnych jonoforów (Rys 6b) Rys 6. Przykłady sprzężonego współ-transportu membranowego Proces transportu trwa aż to wyrównania stężeń substancji A. W niektórych przypadkach gradient stężeń substancji współ-transportowanej może być siłą napędową procesu, co prowadzić może do pełnego wydzielenia substancji A. W przypadku transportu jonu uranylowego pełne jego wydzielenie uzyskuje się dzięki podwyższeniu ph po stronie odbioru. Jonofory Użycie odpowiedniego jonoforu jest kluczowe dla procesu transportu wspomaganego. Właściwości jonoforu decydują o selektywności procesu, jego szybkości oraz trwałości membrany. Tabela 3 zawiera zestawienie różnych komercyjnych jonoforów oraz ich zastosowanie. Badania rozwojowe skierowane są na dobór właściwych jonoforów do konkretnych procesów technologicznych oraz syntezę nowych rodzajów jonoforów dopasowanych do specyficznych potrzeb tj. ph procesu czy obecnych jonów przeszkadzających. 5
6 Tabela 3. Jonofory stosowane w procesach przemysłowych Kompleksowany Nazwa (Nazwa Handlowa,Producent) Wzór chemiczny metal 8-hydroksy 7(1 metylo 5etylo nonylo) chinolina ( Kelex 100) Tri-oktyloamina (Alamine 336) (2-hydroxy-5-nonylbenzaldehyde oxime Acorga M5640 Tlenek trioktylo fosfiny (TOPO, Cyanex 921, Cytec, Cognis) Oksym 2-hydroksy-5- nonylobenzofenonu (LIX 65, Henkel) Cu(II), Co(II), Ni(II) Cr(VI), U(VI), Cd(II) Cu(II) Co(II), Zn(II), U(VI) Cu (II) Siarczek Triisobutylofosfiny (Cyanex 471X, Cytec, Cognis) Ag(I), Pd(II) kwas bis(2,4,4-trimethylpentylo) fosfinowy (Cyanex 272, Cytec, Cognis) Kwas Bis(2,4,4-trimetylopentylo di tiofosfinowy (Cyanex 301, Cytec, Cognis) Tlenek oktylo(fenylo)- N,N-diisobutylo-karbamoilo fosfiny CMPO Kwas bis(2-etyloheksylo) fosforowy DEHPA Tetrathia-12-korona-4 Co(II), Zn(II) Cu(II), Co(II), Ni(II), Zn(II) Eu, Am Pb(II), Cd(II), Cu(II), Co(II), Ni(II), Zn(II) Au(III) Etery koronowe Li(I), Na(I), K(I), Cs(I) 6
7 Parametry Charakteryzujące Transport Membranowy Proces transport substancji przez membranę ciekłą charakteryzowany jest przez szybkość przenoszenia substancji pomiędzy fazami, oraz współczynnik selektywności membrany. Szybkość transportu membranowego opisywana jest wielkością strumienia przenoszenia substancji (J). Wielkość ta zdefiniowana jest jako liczba moli substancji (n) przechodząca przez jednostkę powierzchni membrany (D) w jednostce czasu i opisywana wzorem: d d d d [ ] Jeżeli transport membranowy możemy opisać równaniem kinetycznym pierwszego rzędu, w którym logarytm ilorazu stężenia substancji w fazie zasilającej (c) po czasie t oraz stężenia początkowego substancji w fazie zasilającej (c 0 ) równy jest ujemnemu iloczynowi stałej szybkości (k) i czasu Z równań powyższych można wyznaczyć zarówno stałą szybkości (k) jak i początkowy strumień transportu (J 0 ) dla czasu t = 0: Gdzie V objętość fazy zasilającej (m 3 ) D powierzchnia membrany (m 2 ) c 0 stężenie w chwili początkowej (mol/m 3 ) [ ] Zdolność membrany ciekłej do rozdzielenia substancji w procesie transportu membranowego charakteryzowana jest przez współczynnik selektywności (S A1/A2 ) wyrażany, jako iloraz strumieni początkowych dwóch substancji A1 oraz A2: Gdzie: J 0,A1 strumień początkowy dla substancji A 1 J 0,A2 strumień początkowy dla substancji A 2 Zastosowanie membran ciekłych Jakkolwiek znanych jest wiele publikacji dotyczących zastosowania membran ciekłych do rozdziału i wydzielania zarówno związków nieorganicznych, jak i organicznych, to w dalszym ciągu niewiele można znaleźć przykładów zastosowania tych układów w praktyce przemysłowej. Z drugiej strony technologie pozwalające na uzyskanie membran o wysokiej trwałości i selektywności w połączeniu z coraz bardziej rygorystycznymi normami dotyczącymi zawartości substancji ubocznych w produktach i ściekach, pozwalają na coraz szersze zastosowania membran w procesach przemysłowych i półprzemysłowych. Ta rosnąca popularność technik membranowych pozwala na obniżenie kosztów inwestycyjnych związanych z tymi technologiami czyniąc je bardziej dostępnymi. Pierwsze próby przemysłowego wykorzystania membran ciekłych dotyczyły zastosowania emulsyjnych membran ciekłych do wydzielania fenolu ze ścieków. Jako pierwsze zastosowanie przemysłowe znalazły emulsyjne membrany ciekłe, stosowane przede wszystkim do wydzielania fenolu i jonów metali ze ścieków. W przypadku wydzielania jonów metali, a szczególnie dla uzyskania wysokiej selektywności, konieczne jest zastosowanie specyficznego przenośnika. Przykładem może być selektywne wydzielanie jonów srebra ze ścieków fotograficznych. Stosując Cyanex 302 jako przenośnik można efektywnie wydzielić srebro z mieszaniny uzyskując ponad 80-proc. selektywność względem jonów innych metali zawartych w mieszaninie. 7
8 Pojawia się też coraz więcej opracowań dotyczących przemysłowego wykorzystania kontaktorów membranowych i unieruchomionych membran ciekłych do wydzielania i rozdziału jonów metali i związków organicznych. Unieruchomione membrany SLM znalazły szerokie zastosowanie w chemii analitycznej, jako metoda przygotowania próbek do analizy. Podniesienie stabilności układów SLM do kilku miesięcy, pozwoliło na podjęcie prób ich zastosowania na skalę przemysłową np. do wydzielania miedzi ze ścieków. Unieruchomione membrany ciekłe próbuje się również zastosować do wydzielania na skalę przemysłową związków organicznych. Obiecujące wyniki uzyskano stosując kwasy boronowe, jako przenośniki w membranach SLM do wydzielania fruktozy z mieszaniny cukrów produkcji przemysłowej. Proces ten wymaga jednak optymalizacji pod kątem efektywności i stabilności (P.J. Duggan, Australian J. Chem. 2004, 57, 291.). Ciekawą propozycją jest zastosowanie SLM do usuwania dwutlenku węgla z mieszaniny przemysłowych gazów wylotowych przy wykorzystaniu amin oraz cieczy jonowych, jako przenośników. 8
9 ĆWICZENIE 1: KINETYKA TRANSPORTU PRZEZ GRUBOWARSTWOWE MEMBRANY CIEKŁE (BLM) Cel ćwiczenia: Wprowadzenie i omówienie podstaw transportu wspomaganego substancji przez membranę ciekłą grubowarstwową (BLM). Kinetyka transportu KSCN wspomaganego przez DC-18-koronę-6; wyznaczenie krzywej C II (t) = f (t); wyznaczyć stałą szybkości procesu K korzystając z wykresu C II (t) = f (t) C II (t) = f (t); obliczyć strumień masy oraz wydajność procesu transportu. Transport wspomagany Warunkiem koniecznym transportu jest zdolność fazy organicznej do ekstrakcji transportowanej substancji. W przypadku KSCN, którego używamy w doświadczeniu transport przez membranę ciekłą (chloroform lub chlorek metylenu) jest bardzo mały. Natomiast dodatek do fazy organicznej nośnika jonów (eteru koronowego DC18-6) ułatwia transport. Ma to związek ze zdolnością eteru koronowego DC18-6 do ekstrakcji KSCN w postaci kompleksu. K + (aq) + SCN - (aq) + L (org) = KLSCN (org) Membrana ciekła jest rozpatrywana jako podwójna warstwa statyczna. Powierzchnie międzyfazowe S1 i S2 są równe. W przypadku braku nośnika jonów w fazie organicznej KSCN praktycznie nie jest transportowany z fazy I do fazy II. 9
10 Instrukcja postępowania Transport Schemat pokazuje układ doświadczalny używany do badania transportu KSCN przez membranę ciekłą z dodatkiem liganda DC18-6. Jako pierwszy do naczynia wprowadzamy chloroformowy (lub w chlorku metylenu) roztwór jonoforu DC18-6 o objętości V m = 150 ml i c= mol/dm 3. Do lewego naczynia wlewamy ostrożnie wodny roztwór KSCN o C I = 0,3 mol/dm 3 i V I = 50 ml. Do prawego naczynia wlewamy V II =50 ml wody. C II = 0 Fazy mieszamy delikatnie z prędkości 100 obr/min jednakowo w obu ramionach. Mieszadła powinny być zanurzone tak, aby powierzchnie międzyfazowe znajdowały się w połowie dystansu dzielącego rotory. Doświadczenie trwa 3-4 h. Wyznaczenie krzywej kinetycznej: C II (t) = f (t) W czasie trwania doświadczenia pobiera się co pół godziny od 6-8 próbek fazy II, każda o objętości 5 ml. Pierwszą próbkę pobieramy przed rozpoczęciem mieszania faz (C II ). Uwaga: Aby zachować stałe położenie powierzchni międzyfazowej należy pobrać taką samą objętość fazy I. Analiza spektrofotometryczna Próbki pobrane w czasie procesu transportu kontrolujemy spektrofotometrycznie w obecności roztworu azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ) oraz potencjometrycznie elektrodami selektywnymi na jon rodankowy. Z próbki 5ml pobieramy 1 ml roztworu fazy II i rozcieńczamy 5 ml wody demineralizowanej. Po dokładanym wymieszaniu pobieramy 1,5 ml rozcieńczonej próbki i dodajemy 1,5 ml roztworu azotanu żelaza(iii). Mierzymy absorbancję dla λ=480 nm (ε 0 = 4474 mol -1 cm -1 ) Pozostałe 5 ml próbki wykorzystujemy do oznaczenia potencjometrycznego wg wskazówek prowadzącego. Wyznaczenie linii bazowej Do 3 ml roztworu azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ) dodajemy 3 ml wody demineralizowanej. Roztwór ten umieszczamy w kuwecie odniesienia. Wykonanie krzywej kalibracyjnej Wykonujemy pomiary dla trzech roztworów o znanym stężeniu (10-2, , 5*10-5, 5 *10-6 M KSCN) wykonując pomiary spektrofotometrycznie, analogicznie jak wyżej tzn, rozcieńczając również 2-krotnie roztworem azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ). Wyniki eksperymentu przedstawiamy na wykresie C II(t) = f (t) 10
11 Wsprawozdaniu umieszczamy: 1. Wykres zależności C II =f(t) 2. Obliczamy strumień przepływu soli do fazy akceptorowej, korzystając z wykresu C II =f(t) i wzoru: VII dcii J [mol dm -2 s -1 ] S dt dla S= 0,0961 dm 2 ( d w =3,5 cm) 3. obliczamy wydajność procesu po 3 h C W C II ( t) I (0) 100% 11
12 ĆWICZENIE 2: KINETYKA TRANSPORTU PRZEZ GRUBOWARSTWOWE MEMBRANY CIEKŁE (SLM) Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zaobserwowanie selektywnego transportu substancji przez pseudociekłe membrany zawierające jonofor. Rys 1. Układ doświadczalny widok ogólny i sposób montażu Wykonanie ćwiczenia: 1. Przygotowanie membrany 2. Zamontować membranę w układzie doświadczalnym zachowując kolejność montażu (patrz rys 1). Po prawidłowym zamontowaniu membrany w układzie eksperymentalnym powstają dwie komory oddzielone od siebie membraną półprzepuszczalną. 3. Do każdej z komór włożyć mieszadełko. Do pierwszej komory nalać 75 cm 3 roztworu 1M KSCN. Natomiast do drugiej komory nalać 75 cm 3 wody redestylowanej. Gotowy układ ustawić na mieszadle magnetycznym a następnie włączyć mieszadło. 4.Po uruchomieniu mieszadła magnetycznego pobrać 1 cm 3 frakcji odbiorczej. Kolejne próbki o tej samej pojemności pobierać co 30 min mieszania. 5. Próbki pobrane w czasie procesu transportu kontrolujemy spektrofotometrycznie w obecności 1 cm 3 roztworu azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ). Mierzymy absorbancję dla λ=480 nm (ε 0 = 4474 mol -1 cm -1 ) Wyznaczenie linii bazowej Do 3 ml roztworu azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ) dodajemy 3 ml wody demineralizowanej. Roztwór ten umieszczamy w kuwecie odniesienia. Wykonanie krzywej kalibracyjnej Wykonujemy pomiary dla trzech roztworów o znanym stężeniu (5*10-4, 5*10-5, 5 *10-6 M KSCN) wykonując pomiary spektrofotometrycznie, analogicznie jak wyżej tzn, rozcieńczając również 2-krotnie roztworem azotanu żelaza (III) w kwasie azotowym ( 0,02 M Fe (NO 3 ) 3, 0,2 M HNO 3 ). Wyniki eksperymentu przedstawiamy na wykresie C II(t) = f (t) 12
13 Wsprawozdaniu umieszczamy: 1. Wykres zależności C II =f(t) 2. Obliczamy strumień przepływu soli do fazy akceptorowej, korzystając z wykresu C II =f(t) i wzoru: VII dcii J [mol dm -2 s -1 ] S dt dla S= 0,0961 dm 2 ( d w =3,5 cm) 3. obliczamy wydajność procesu po 3 h C W C II ( t) I (0) 100% 13
Wykład 11. Membrany ciekłe i biopodobne. Opracowała dr Elżbieta Megiel
Wykład 11 Membrany ciekłe i biopodobne Opracowała dr Elżbieta Megiel Rodzaje membran ciekłych Faza donorowa f Faza akceptorowa s Membrany grubowarstwowe ( BLM ang. Bulk liquid membrane) Membrany ciekłe
Bardziej szczegółowoWykład 2. Wprowadzenie do metod membranowych (część 2)
Wykład 2 Wprowadzenie do metod membranowych (część 2) Mechanizmy filtracji membranowej Model kapilarny Model dyfuzyjny Model dyfuzyjny Rozpuszczalność i szybkość dyfuzji Selektywność J k D( c c ) / l n
Bardziej szczegółowoUtylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska
Utylizacja i neutralizacja odpadów Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska Instrukcja do Ćwiczenia 14 Zastosowanie metod membranowych w oczyszczaniu ścieków Opracowała dr Elżbieta Megiel Celem ćwiczenia
Bardziej szczegółowoĆwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ
Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja procesów membranowych. Magdalena Bielecka Agnieszka Janus
Klasyfikacja procesów membranowych Magdalena Bielecka Agnieszka Janus 1 Co to jest membrana Jest granica pozwalająca na kontrolowany transport jednego lub wielu składników z mieszanin ciał stałych, ciekłych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 8 Wyznaczanie stałej szybkości reakcji utleniania jonów tiosiarczanowych
CHEMI FIZYCZN Ćwiczenie 8 Wyznaczanie stałej szybkości reakcji utleniania jonów tiosiarczanowych W ćwiczeniu przeprowadzana jest reakcja utleniania jonów tiosiarczanowych za pomocą jonów żelaza(iii). Przebieg
Bardziej szczegółowo2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów
BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z KATALIZY HOMOGENICZNEJ I HETEROGENICZNEJ WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI UTLENIANIA JONÓW TIOSIARCZANOWYCH Miejsce ćwiczenia: Zakład Chemii Fizycznej, sala
Bardziej szczegółowo1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH
1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH 1.1. przygotowanie 20 g 20% roztworu KSCN w wodzie destylowanej 1.1.1. odważenie 4 g stałego KSCN w stożkowej kolbie ze szlifem 1.1.2. odważenie 16 g wody destylowanej
Bardziej szczegółowoWykład 1. Wprowadzenie do metod membranowych
Wykład 1 Wprowadzenie do metod membranowych Cele metod rozdzielania: 1) 2) 3) zatężania oczyszczanie frakcjonowanie Historia 1855 A. Fick membrany kolodionowe 1866 T. Graham membrany kauczukowe 1950/1960
Bardziej szczegółowoZadanie: 1 (1pkt) Zadanie: 2 (1 pkt)
Zadanie: 1 (1pkt) Stężenie procentowe nasyconego roztworu azotanu (V) ołowiu (II) Pb(NO 3 ) 2 w temperaturze 20 0 C wynosi 37,5%. Rozpuszczalność tej soli w podanych warunkach określa wartość: a) 60g b)
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoRozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń
Rozcieńczanie, zatężanie i mieszanie roztworów, przeliczanie stężeń Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Rozcieńczanie i zatężanie roztworów
Bardziej szczegółowoTRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI
Ćwiczenie nr 7 TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami teorii procesów transportu nieelektrolitów przez błony.
Bardziej szczegółowoOdpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z DZIAŁÓW 9 14 (stężenia molowe, procentowe, przeliczanie stężeń, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zastosowanie stężeń do obliczeń w oparciu o reakcje chemiczne, rozpuszczalność)
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 OZNACZANIE CHLORKÓW METODĄ SPEKTROFOTOMETRYCZNĄ Z TIOCYJANIANEM RTĘCI(II)
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI REAKCJI KOMPLEKSOWANIA
POLITECHNIK POZNŃSK ZKŁD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENI PRCOWNI CHEMII FIZYCZNEJ RÓWNOWGI REKCJI KOMPLEKSOWNI WSTĘP Ważną grupę reakcji chemicznych wykorzystywanych w chemii fizycznej i analitycznej stanowią
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA INŻYNIERII PROCESOWEJ I TECHNOLOGII CHEMICZNEJ TECHNOLOGIA CHEMICZNA Zasada najlepszego wykorzystania potencjału: ocena siły napędowej i wpływu zwilżania
Bardziej szczegółowoOFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
Bardziej szczegółowoX Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu
Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoODWRÓCONA OSMOZA ODSALANIE SOLANKI
Wrocław, 24.11.15 ODWRÓCONA OSMOZA ODSALANIE SOLANKI 1. OPIS PROCESU Podstawowym elementem odróżniającym procesy osmozy od ultrafiltracji są znacznie mniejsze rozmiary cząstek substancji rozpuszczonych
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie chlorków metodą spektrofotometryczną z tiocyjanianem rtęci(ii)
Bardziej szczegółowoVI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2013/2014
VI Podkarpacki Konkurs Chemiczny 01/01 ETAP I 1.11.01 r. Godz. 10.00-1.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Znając liczbę masową pierwiastka można określić liczbę:
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu. (na prawach rękopisu)
Ćwiczenie 2. Charakteryzacja niskotemperaturowego czujnika tlenu (na prawach rękopisu) W analityce procesowej istotne jest określenie stężeń rozpuszczonych w cieczach gazów. Gazy rozpuszczają się w cieczach
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali
Ćwiczenie 1: Wyznaczanie warunków odporności, korozji i pasywności metali Wymagane wiadomości Podstawy korozji elektrochemicznej, wykresy E-pH. Wprowadzenie Główną przyczyną zniszczeń materiałów metalicznych
Bardziej szczegółowo... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Aspirynę czyli kwas acetylosalicylowy można otrzymać w reakcji kwasu salicylowego z bezwodnikiem kwasu etanowego (octowego). a. Zapisz równanie reakcji, o której mowa w informacji wstępnej
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.
ĆWICZENIE I - BIAŁKA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. Odczynniki: - wodny 1% roztwór siarczanu(vi) miedzi(ii), - 10% wodny
Bardziej szczegółowoWNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG
WNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG Imię i nazwisko: Klasa i szkoła*: Adres e-mail: Nr telefonu: Czy uczeń jest już uczestnikiem projektu? (odp. otoczyć kółkiem) Ocena
Bardziej szczegółowoZadanie 2. [2 pkt.] Podaj symbole dwóch kationów i dwóch anionów, dobierając wszystkie jony tak, aby zawierały taką samą liczbę elektronów.
2 Zadanie 1. [1 pkt] Pewien pierwiastek X tworzy cząsteczki X 2. Stwierdzono, że cząsteczki te mogą mieć różne masy cząsteczkowe. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki o tym samym wzorze mogą mieć różne masy cząsteczkowe.
Bardziej szczegółowoANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II
ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 1 Przygotowanie próbek do oznaczania ilościowego analitów metodami wzorca wewnętrznego, dodatku wzorca i krzywej kalibracyjnej 1. Wykonanie
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Bardziej szczegółowoGłówne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks
Główne zagadnienia: - mol, stechiometria reakcji, pisanie równań reakcji w sposób jonowy - stężenia, przygotowywanie roztworów - ph - reakcje redoks 1. Która z próbek o takich samych masach zawiera najwięcej
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO
10 WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowych zagadnień teorii dysocjacji elektrolitycznej i problemów związanych z właściwościami kwasów i zasad oraz
Bardziej szczegółowoCHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW 2017/2018. Eliminacje szkolne
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW 2017/2018 Eliminacje szkolne Podczas rozwiązywania zadań
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Bardziej szczegółowoĆ W I C Z E N I E 4. Reekstrakcja miedzi z roztworu ciekłego wymieniacza jonowego do roztworów H 2 SO 4
HYDROMETALURGIA METALI NIEŻELAZNYCH 1 Ć W I C Z E N I E 4 Reekstrakcja miedzi z roztworu ciekłego wymieniacza jonowego do roztworów WPROWADZENIE Ekstrakcja rozpuszczalnikowa wykorzystuje zjawisko nierównomiernego
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.
Bardziej szczegółowoZagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych
Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Bardziej szczegółowoEFEKT SOLNY BRÖNSTEDA
EFEKT SLNY RÖNSTED Pojęcie eektu solnego zostało wprowadzone przez rönsteda w celu wytłumaczenia wpływu obojętnego elektrolitu na szybkość reakcji zachodzących między jonami. Założył on, że reakcja pomiędzy
Bardziej szczegółowoTEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoWNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG
WNIOSEK REKRUTACYJNY NA ZAJĘCIA KÓŁKO OLIMPIJSKIE Z CHEMII - poziom PG Imię i nazwisko: Klasa i szkoła*: Adres e-mail: Nr telefonu: Czy uczeń jest już uczestnikiem projektu Zdolni z Pomorza - Uniwersytet
Bardziej szczegółowoReakcje utleniania i redukcji Reakcje metali z wodorotlenkiem sodu (6 mol/dm 3 )
Imię i nazwisko.. data.. Reakcje utleniania i redukcji 7.1 Reaktywność metali 7.1.1 Reakcje metali z wodą Lp Metal Warunki oczyszczania metalu Warunki reakcji Obserwacje 7.1.2 Reakcje metali z wodorotlenkiem
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI
ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI Przybory i odczynniki Kalorymetr NaOH w granulkach Mieszadło KOH w granulkach Cylinder miarowy 50 ml 4n HCl 4 Szkiełka zegarowe 4N HNO 3 Termometr (dokładność
Bardziej szczegółowoZagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z PODSTAW BIOFIZYKI ĆWICZENIE NR 4 1. CEL ĆWICZENIA
1. CEL ĆWICZENIA Pomiar potencjału dyfuzyjnego roztworów o różnych stężeniach jonów oddzielonych membranami: półprzepuszczalną i jonoselektywną w funkcji ich stężenia. Wykorzystanie równania Nernsta do
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ
WARTOŚĆ ph ROZTWORÓW WODNYCH WSTĘP 1. Wartość ph wody i roztworów Woda dysocjuje na jon wodorowy i wodorotlenowy: H 2 O H + + OH (1) Stała równowagi tej reakcji, K D : wyraża się wzorem: K D = + [ Η ][
Bardziej szczegółowoODWRÓCONA OSMOZA. Separacja laktozy z permeatu mikrofiltracyjnego serwatki
Wrocław, 01.12.16 ODWRÓCONA OSMOZA Separacja laktozy z permeatu mikrofiltracyjnego serwatki 1. OPIS PROCESU Podstawowym elementem odróżniającym procesy osmozy od ultrafiltracji są znacznie mniejsze rozmiary
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowo13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI
Wykonanie ćwiczenia 13. TERMODYNAMIKA WYZNACZANIE ENTALPII REAKCJI ZOBOJĘTNIANIA MOCNEJ ZASADY MOCNYMI KWASAMI I ENTALPII PROCESU ROZPUSZCZANIA SOLI Zadania do wykonania: 1. Wykonać pomiar temperatury
Bardziej szczegółowo1 Kinetyka reakcji chemicznych
Podstawy obliczeń chemicznych 1 1 Kinetyka reakcji chemicznych Szybkość reakcji chemicznej definiuje się jako ubytek stężenia substratu lub wzrost stężenia produktu w jednostce czasu. ν = c [ ] 2 c 1 mol
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowoA4.05 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego A4.05 nstrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie współczynników aktywności soli trudno rozpuszczalnej metodą pomiaru rozpuszczalności Zakres zagadnień obowiązujących
Bardziej szczegółowoX / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O
Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ
ZALEŻNOŚĆ STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI OD TEMPERATURY WSTĘP Szybkość reakcji drugiego rzędu: A + B C (1) zależy od stężenia substratów A oraz B v = k [A][B] (2) Gdy jednym z reagentów jest rozpuszczalnik (np.
Bardziej szczegółowochemia wykład 3 Przemiany fazowe
Przemiany fazowe Przemiany fazowe substancji czystych Wrzenie, krzepnięcie, przemiana grafitu w diament stanowią przykłady przemian fazowych, które zachodzą bez zmiany składu chemicznego. Diagramy fazowe
Bardziej szczegółowoa. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej.
Zadanie 1. Nitrogliceryna (C 3 H 5 N 3 O 9 ) jest środkiem wybuchowym. Jej rozkład można opisać następującym schematem: C 3 H 5 N 3 O 9 (c) N 2 (g) + CO 2 (g) + H 2 O (g) + O 2 (g) H rozkładu = - 385 kj/mol
Bardziej szczegółowoNazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do
Bardziej szczegółowoOdwracalność przemiany chemicznej
Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt
Bardziej szczegółowoBadanie właściwości związków powierzchniowo czynnych
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ORGANICZNEJ I PETROCHEMII INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH: Badanie właściwości związków powierzchniowo czynnych Laboratorium z
Bardziej szczegółowoCiśnieniowe techniki membranowe (część 2)
Wykład 5 Ciśnieniowe techniki membranowe (część 2) Opracowała dr Elżbieta Megiel Nanofiltracja (ang. Nanofiltration) NF GMM 200 Da rozmiar molekuły 1 nm, TMM 5 30 atm Membrany jonoselektywne Stopień zatrzymywania:
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoPotencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej
Potencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej opracowanie: dr Jadwiga Zawada Cel ćwiczenia: poznanie podstaw teoretycznych i praktycznych metody
Bardziej szczegółowoChemia - laboratorium
Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii
Bardziej szczegółowoTEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Bardziej szczegółowoXXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2015/2016
IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 21 maja 2016 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIII KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak
Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga
Bardziej szczegółowoLaboratorium 5. Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna
Laboratorium 5 Wpływ temperatury na aktywność enzymów. Inaktywacja termiczna Prowadzący: dr inż. Karolina Labus 1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA Szybkość reakcji enzymatycznej zależy przede wszystkim od stężenia substratu
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE B: Oznaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych
ĆWICZEIE B: znaczenie zawartości chlorków i chromu (VI) w spoiwach mineralnych Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest oznaczenie zawartości rozpuszczalnego w wodzie chromu (VI) w próbce cementu korzystając
Bardziej szczegółowoK02 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K2 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie krytycznego stężenia micelizacji (CMC) z pomiarów napięcia powierzchniowego Zakres zagadnień obowiązujących
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI
6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (2 pkt) Roztwór kwasu solnego o ph = 5 rozcieńczono 1000 krotnie wodą. Oblicz ph roztworu po rozcieńczeniu.
Zadanie 1. (2 pkt) Oblicz, z jakiej objętości powietrza odmierzonego w temperaturze 285K i pod ciśnieniem 1029 hpa można usunąć tlen i azot dysponując 14 g magnezu. Magnez w tych warunkach tworzy tlenek
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska
ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych
Bardziej szczegółowoOpracował dr inż. Tadeusz Janiak
Opracował dr inż. Tadeusz Janiak 1 Uwagi dla wykonujących ilościowe oznaczanie metodami spektrofotometrycznymi 3. 3.1. Ilościowe oznaczanie w metodach spektrofotometrycznych Ilościowe określenie zawartości
Bardziej szczegółowod[a] = dt gdzie: [A] - stężenie aspiryny [OH - ] - stężenie jonów hydroksylowych - ] K[A][OH
1 Ćwiczenie 7. Wyznaczanie stałej szybkości oraz parametrów termodynamicznych reakcji hydrolizy aspiryny. Chemiczna stabilność leków jest ważnym terapeutycznym problemem W przypadku chemicznej niestabilności
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 01/12
PL 216277 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 216277 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 391686 (51) Int.Cl. C10K 1/32 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoRECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ mgr inż. Piotra Gajewskiego pt. Wydzielania kwasu cytrynowego w procesach ekstrakcyjnych i membranowych
Częstochowa, 11 marca 2014 RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ mgr inż. Piotra Gajewskiego pt. Wydzielania kwasu cytrynowego w procesach ekstrakcyjnych i membranowych Praktyczne zastosowanie membran zawierających
Bardziej szczegółowoKwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):
Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811
Bardziej szczegółowoRoztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)
Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 ZASTOSOWANIE SPEKTROFOTOMETRII W NADFIOLECIE I ŚWIETLE WIDZIALNYM
Bardziej szczegółowoAkademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe
Ogniwo paliwowe 1. Zagadnienia elektroliza, prawo Faraday a, pierwiastki galwaniczne, ogniwo paliwowe 2. Opis Główną częścią ogniwa paliwowego PEM (Proton Exchange Membrane) jest membrana złożona z katody
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2. Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych
ĆWICZENIE 2 Usuwanie chromu (VI) z zastosowaniem wymieniaczy jonowych Część doświadczalna 1. Metody jonowymienne Do usuwania chromu (VI) można stosować między innymi wymieniacze jonowe. W wyniku przepuszczania
Bardziej szczegółowoWpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej
Wpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej WPROWADZENIE Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest uniwersalną techniką analityczną, stosowaną
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE 2. Data:... Kierunek studiów i nr grupy...
SPRAWOZDANIE 2 Imię i nazwisko:... Data:.... Kierunek studiów i nr grupy..... Doświadczenie 1.1. Wskaźniki ph stosowane w laboratorium chemicznym. Zanotować obserwowane barwy roztworów w obecności badanych
Bardziej szczegółowoGRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW
PRZERÓBKA I UNIESZKODLIWIANIE OSADÓW ŚCIEKOWYCH Ćwiczenie nr 4 GRAWITACYJNE ZAGĘSZCZANIE OSADÓW 1. CHARAKTERYSTYKA PROCESU Proces zagęszczania osadów, który polega na rozdziale fazy stałej od ciekłej przy
Bardziej szczegółowoBadanie kinetyki katalitycznego rozkładu H 2 O 2
Badanie kinetyki katalitycznego rozkładu H 2 O 2 (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z prawami kinetyki chemicznej, sposobem wyznaczenia stałej szybkości i rzędu reakcji
Bardziej szczegółowo1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Bardziej szczegółowoPodstawy biogospodarki. Wykład 7
Podstawy biogospodarki Wykład 7 Prowadzący: Krzysztof Makowski Kierunek Wyróżniony przez PKA Immobilizowane białka Kierunek Wyróżniony przez PKA Krzysztof Makowski Instytut Biochemii Technicznej Politechniki
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Sporządzanie roztworów, rozcieńczanie i określanie stężeń
Ćwiczenie 1 Sporządzanie roztworów, rozcieńczanie i określanie stężeń Stężenie roztworu określa ilość substancji (wyrażoną w jednostkach masy lub objętości) zawartą w określonej jednostce objętości lub
Bardziej szczegółowoWykład 8. Dyfuzyjne techniki membranowe (część 3) Opracowała dr Elżbieta Megiel
Wykład 8 Dyfuzyjne techniki membranowe (część 3) Opracowała dr Elżbieta Megiel Dializa Dializa dla roztworów elektrolitów Równowaga Donnana, 1911 W warunkach równowagowych iloczyn jonowy każdego elektrolitu
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 12. Th jest jednym z produktów promieniotwórczego rozpadu uranu. Próbka
ĆWICZENIE NR 12 WYDZIELANIE 90 Th Z AZOTANU URANYLU Podstawy fizyczne 90 Th jest jednym z produktów promieniotwórczego rozpadu uranu. Próbka oczyszczonych chemicznie związków naturalnego uranu po upływie
Bardziej szczegółowo