Pytania i odpowiedzi udzielone na spotkaniu PCA z przedstawicielami laboratoriów wzorcujących i z auditorami AP w Warszawie w dniu r.

Transkrypt

1 Pytania i odpowiedzi udzielone na spotkaniu PCA z przedstawicielami laboratoriów wzorcujących i z auditorami AP w Warszawie w dniu r. (Pytania otrzymane na piśmie od laboratoriów przed spotkaniem) 1. Czy są przewidziane w polskim prawodawstwie sankcje prawne w przypadkach, gdy jakiś podmiot gospodarczy wydaje dokument o nazwie świadectwo wzorcowania, którego wzór jest łudząco podobny do stosowanego przez PCA, a dany podmiot nie posiada akredytacji? Odnosząc się do postawionego wyżej pytania należy przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt, że ustawa o systemie oceny zgodności nie przewiduje sankcji za wydanie dokumentu o nazwie świadectwo wzorcowania, którego wzór jest łudząco podobny do stosowanego przez PCA, a dany podmiot nie posiada akredytacji. Jednakże PCA może posiłkować się rozwiązaniami prawnymi obowiązującymi na gruncie innych ustaw, w tym przede wszystkim ustawy - Prawo własności przemysłowej. W myśl art. 305 ww. ustawy kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza towary podrobionym znakiem towarowym lub oznaczone takim znakiem towary wprowadza do obrotu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa podlega grzywnie. Z kolei, jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Należy również zwrócić uwagę na treść art. 308, zgodnie z którym kto wprowadza do obrotu towary oznaczone znakiem towarowym z wyróżnikiem mającym wywołać mylne mniemanie, że przedmioty te korzystają z takiej ochrony, podlega karze grzywny. 2. W sytuacji, gdy nie ma żadnych sankcji to, czy PCA planuje w przyszłości podjąć działania lobbystyczne mające na celu zmianę tego stanu prawnego? Czy możliwa lub rozważana jest koncepcja wprowadzenia regulacji prawnych w tym zakresie, które będą zbliżone do tych w Prawie o Miarach? W przypadku jakichkolwiek działań niezgodnych z przepisami prawa, PCA w każdej takiej sytuacji podejmuje działania interwencyjne, które mają na celu wyeliminowanie powstałych nieprawidłowości. Przede wszystkim zwraca się do danego podmiotu z wnioskiem o zaprzestanie naruszenia prawa. W przypadku braku reakcji, jak już wspomniano wcześniej, sprawa podlega zgłoszeniu do Prokuratury. Ponadto PCA w każdej chwili może wystąpić do Ministra Gospodarki z prośbą o stosowne wsparcie swoich działań ze strony organu nadzorującego PCA. Odnosząc się do propozycji wprowadzenia regulacji, które będą zbliżone do rozwiązań przyjętych w ustawie Prawo o Miarach uprzejmie wyjaśniamy, że Główny Urząd Miar jest urzędem administracji rządowej, działającym zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz.U. z 2004 r. Nr 243, poz z późn. zm.). Charakter prawny Głównego Urzędu Miar pozwala zatem na przyznanie mu m.in. prawa nakładania kary grzywny w sytuacji naruszenia przepisów ustawy - Prawo o miarach. PCA jest państwową osobą prawną działającą na podstawie nie tylko prawa krajowego, ale przede wszystkim regulacji unijnych, stąd też brak możliwości przyznania PCA kompetencji w przedmiocie nakładania grzywny (jak ma to miejsce w GUM). 1/7

2 Jak podkreśla doktryna prawa, szkoda z art. 305 i 308 powinna być rozumiana nie tylko jako szkoda majątkowa, ale również jako uszczerbek doznawany przez poszkodowanego we wszelkiego rodzaju dobrach prawnie chronionych. Przy analizie okoliczności konkretnego czynu PCA zwraca zatem uwagę na rodzaj naruszeń, w tym m.in. czy w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą nie mamy do czynienia z naruszeniem modelu staranności przyjętego dla sumiennego kupca przy dokonywaniu czynności handlowych, jak również czy dany podmiot kierował się chęcią łatwego, jednostkowego zysku, czy też działał w celu ukierunkowanym na wykorzystanie wizerunku i renomy PCA. W przypadku ustalenia nieprawidłowości PCA może skorzystać z prawa wystąpienia do właściwej Prokuratury z prośbą o wszczęcie postępowania w sprawie. W tym miejscu warto przywołać wyrok Sadu najwyższego z dnia 26 listopada 2004 r. (sygn. I CK 300/04), w którym sąd uznał: Sprawcy czynów wypełniający swoim zachowaniem znamiona przewidziane w art. 305 u.p.w.p. wprowadzają w błąd odbiorców towarów, którzy nabywają je zachęceni widniejącymi na nich znakami towarowymi. Nabywcy kierują się w swoich decyzjach zaufaniem do danych firm, które konkretnym znakiem towarowym gwarantują doskonałą technologię produktu, wysoką jakość wyrobu. W przypadku wyrobów nieoryginalnych, o wątpliwej jakości, niezadowolenie klienta koncentruje się na właścicielu znaku. Obniżenie renomy, utrata zaufania, brak pewności i gwarancji co do obrotu towarami oznaczonymi danymi znakami, powinno być rozważane przy ocenie zakresu powstałej szkody. 3. Problem ważności norm i zastępowania norm starych przez nowe - aspekt prawny, co w przypadku norm tzw. okładkowych, jak traktowana jest sprawa tłumaczenia. Normy stare mogą być stosowane, aczkolwiek zawsze należy przeanalizować, czy normy nowe nie są bardziej odpowiednie. Także normy okładkowe mogą być stosowane. PCA zachęca do stosowania nowych, aktualnych norm. 4. Jaki wpływ na działania związane z badaniem biegłości i porównaniami międzylaboratoryjnymi ma opublikowanie normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności - Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości? W jaki sposób PCA będzie weryfikowało w praktyce zastąpienie Przewodnika ISO/IEC nr 43 ww. normą? Zmiana Przewodnika na normę nie powoduje istotnych zmian w ocenie udziału laboratorium wzorcującego w badaniach biegłości i porównaniach międzylaboratoryjnych. Dlatego weryfikacja praktycznego zastąpienia Przewodnika normą nie powinna wpływać na wynik oceny. 5. Czy laboratorium, które otrzymało akredytację dnia ma obowiązek złożyć Sprawozdanie roczne z prowadzonej działalności w akredytowanym zakresie za rok 2010? Nie. W takiej sytuacji, jeżeli laboratorium nie wykonywało wzorcowań i nie wydało żadnego świadectwa wzorcowania z symbolem akredytacji, nie musi składać sprawozdania. Wystarczy krótki do Prowadzącego. 2/7

3 6. W jaki sposób będzie potwierdzana zdolność pomiarowa laboratorium podczas ocen PCA w 2011 r.? Jak będzie ustalana zdolność pomiarowa w odniesieniu do dziedzin (poddziedzin), które nie będą oceniane? Zdolność pomiarowa w tym roku będzie potwierdzana na podobnych zasadach jak w roku ubiegłym i zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumencie DAP-04. Do oceny CMC laboratorium powinno przygotować: dowody (świadectwa wzorcowania) potwierdzające, że wzorcowało przyrządy z niepewnością na poziomie CMC, w trakcie rutynowych wzorcowań; świadectwa wzorcowania swoich wzorców, a także innych przyrządów, których niepewność jest wliczana do budżetu; wyniki PT/ILC, w których uczestniczyło (potwierdzające możliwość uzyskiwania niepewności na poziomie wartości CMC, przy odpowiedniej niepewności (mniejszej) laboratorium odniesienia); inne dowody (np. zestawienie wartości CMC z bazy BIPM, informacje z zakresów akredytacji innych, podobnych laboratoriów akredytowanych w kraju lub zagranicą) pozwalające na szybką analizę wartości CMC. Jeżeli w tym roku jakaś dziedzina (poddziedzina) nie została zaplanowana do oceny na miejscu - wartości CMC pozostaną na dotychczasowym poziomie. Gdyby laboratorium chciało poprawić wartość w takiej dziedzinie (poddziedzinie), powinno przysłać wniosek, a wówczas PCA dokooptuje do składu zespołu odpowiedniego auditora technicznego w celu przeprowadzenia oceny na miejscu w tym obszarze. 7. Ocena wyniku wzorcowania (sprawdzenia) wzorca w sytuacji gdy dopuszczalny błąd graniczny jest porównywalny z niepewnością pomiaru. Rozumiem, że pytanie dotyczy wzorców roboczych (nie wzorców odniesienia). Laboratorium zobowiązane jest do określenia kryteriów akceptacji wyników wzorcowania swoich wzorców. Ocena wyniku wzorcowania powinna dotyczyć wyników zawartych w świadectwie wzorcowania wzorca w odniesieniu do tych kryteriów. Jeżeli dopuszczalny błąd graniczny jest porównywalny z niepewnością pomiaru, to z jednej strony wzorzec przestaje być właściwym wzorcem, z drugiej zaś - należy przeanalizować budżet niepewności. Należy pamiętać o podstawowej zasadzie, aby nie wzorcować przyrządu lepszego przyrządem gorszym, gdyż jest to błąd kardynalny. 8. Czy dopuszczalne jest stosowanie wzorca roboczego, którego błędy przekraczają błędy graniczne deklarowane przez producenta, jeżeli uwzględni się ten fakt w stosowanym przez Laboratorium budżecie niepewności, przyjmując np. podwójny błąd graniczny do obliczania składowej niepewności standardowej wynikającej z błędu granicznego wzorca. Zakłada się, że z punktu wymagań klienta tak wyznaczona wartość niepewności nie jest zbyt duża (jest akceptowana). Tak jak w odpowiedzi na poprzednie pytanie, laboratorium zobowiązane jest do określenia kryteriów akceptacji wyników wzorcowania swoich wzorców. Jeżeli przyjęcie podwójnej wartości błędu granicznego spełnia kryteria określone przez laboratorium oraz gdy nie wpływa to ujemnie na jakość wyników dostarczanych klientom (klienci to akceptują), to taki wzorzec roboczy może być stosowany. Ocena wyniku wzorcowania powinna dotyczyć wyników zawartych w świadectwie wzorcowania wzorca w odniesieniu do kryteriów. 3/7

4 9. Jak należy podawać spójność pomiarową w świadectwie wzorcowania w przypadku wzorca roboczego wzorcowanego w zagranicznym laboratorium akredytowanym, które w świadectwie wzorcowania bardzo ogólnikowo przedstawia zapisy dotyczące zachowania spójności pomiarowej, informując jedynie o odniesieniu do wzorców państwowych. Przykładowo w świadectwie (zachowano oryginalną wersję językową) znajdują się zapisy: - The instrument was calibrated against laboratory standards whose values are traceable to recognised National Standards. - This certificate is issued in accordance with the laboratory accreditation requirements of the United Kingdom Accreditation Service. It provides traceability of measurement to recognised national standards, and to the units of measurement realised at the National Physical Laboratory or other recognised national standards laboratories. Czy w takiej sytuacji Laboratorium powinno w wydawanych świadectwach wzorcowania także ograniczyć się tylko do informacji wynikających wprost z zagranicznego świadectwa? Jak na przykład podać spójność pomiarową w przypadku wzorcowania w zakresie prądu stałego DC, gdy wzorzec roboczy posiada świadectwo wzorcowania z ww. zapisami? W takich przypadkach dopuszcza się zastosowanie (przepisanie) sformułowania odpowiadającego temu, które jest zawarte w świadectwie wzorcowania pochodzącym z laboratorium zagranicznego. 10. Jaka jest wykładnia - akceptowalna przez PCA forma zapisu na świadectwie wzorcowania - punktu normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 dotyczącego czasu/terminu kolejnego wzorcowania? Generalnie PCA jest przeciwne podawaniu w świadectwie terminu kolejnego wzorcowania. Nie można takiego terminu określić bez znajomości warunków przechowywania i użytkowania danego przyrządu, jego przeznaczenia i zakresu stosowania. Za to jest odpowiedzialny użytkownik przyrządu i on ponosi odpowiedzialność za określenie terminu kolejnego wzorcowania. Mówi o tym dokument ILAC-G24. Biorąc jednak pod uwagę zapis zawarty w normie, uznaje się, że wyjątkiem może być sytuacja, gdy klient - na piśmie - poprosi o zaproponowanie daty następnego wzorcowania. Wówczas, na końcu świadectwa - po wynikach wzorcowania, możliwe jest dodanie formuły: Na wyraźne życzenie klienta (pismo nr.., z dnia...) sugerujemy, aby następne wzorcowanie odbyło się nie później niż...(np. za 6 m-cy). 11. Problemem są czasookresy pomiędzy kolejnymi wzorcowaniami przyrządów pomiarowych i wzorców różne w laboratoriach wzorcujących i badawczych, popierane przez Kierownictwo Działu Akredytacji Laboratoriów Badawczych i Wzorujących. Brak jednolitego stanowiska na temat czasookresów pomiędzy wzorcowaniami zauważono w trakcie współpracy międzylaboratoryjnej. Oba Działy (AB i AP) stosują ten sam dokument ILAC-G24 (por. odpowiedź na poprzednie pytanie). 4/7

5 12. Czy PCA akceptuje wydawanie przez laboratorium wzorcujące świadectw wzorcowania zawierających tylko stwierdzenie zgodności ze specyfikacją (wyniki wzorcowania wraz ze stwierdzonymi niepewnościami są przechowywane w laboratorium) punkt normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005? TAK. Laboratorium wzorcujące może wystawiać świadectwa: z wynikami wzorcowania i niepewnością pomiaru, bez oceny zgodności, bez wyników wzorcowania, z oceną zgodności z wymaganiami, z wynikami wzorcowania i niepewnością pomiaru oraz z oceną zgodności. Oceniając zgodność z wymaganiami należy dokładnie przywołać punkty dokumentu zawierającego wymagania, w odniesieniu do których oceniano zgodność. W świadectwie wzorcowania, w punkcie Zgodność z wymaganiami laboratorium wzorcujące może określić punkty lub podzakresy, dla których ocena zgodności z wymaganiami (określonymi w odpowiednim dokumencie np. instrukcji producenta) jest pozytywna, albo negatywna. 13. Jak PCA interpretuje pojęcie osoby (osób) autoryzujących świadectwo wzorcowania punkt j) normy PN-EN ISO/IEC 17025: czy jest to równoważne pojęciu osoby (osób) sprawdzających świadectwo wzorcowania? Autoryzacje określonego dokumentu, jest to potwierdzenie, że dane tam zawarte są właściwe. Osoba autoryzująca odpowiada zatem zarówno za treść jak i za formę. Przyjmuje się, że taką rolę powinna pełnić osoba sprawdzająca określony dokument. Ustalenia w tym zakresie powinny być zawarte w dokumentacji systemu zarządzania każdego laboratorium. Akceptowalne jest również ustalenie, że osobą autoryzującą jest osoba zatwierdzająca świadectwo wzorcowania. Dlatego wskazane jest aby zarówno osoba sprawdzająca jak i zatwierdzająca miały potwierdzone kompetencje i mogły autoryzować świadectwa wzorcowania. 14. Czy laboratorium wzorcujące jest zobowiązane do zdobycia informacji do jakich celów będą wykorzystywane wyniki przeprowadzonego wzorcowania przez klienta, bądź jakie przepisy zmuszają klienta do przeprowadzenia wzorcowania? Nie. Jedynym przypadkiem, kiedy PCA zaleca informowanie laboratorium do jakich celów będą wykorzystywane wyniki przeprowadzonego wzorcowania jest udział w porównaniach międzylaboratoryjnych, kiedy określone laboratorium wybierając laboratorium odniesienia chciałoby, aby wzorcowanie zostało przeprowadzone z największą starannością, pozwalającą na uzyskanie jak najmniejszej niepewności. Nie jest to jednak obowiązkiem. 15. Czy jeżeli klient wykonuje wzorcowanie na potrzeby zapisów zawartych w dokumentach prawnych (np. Rozporządzenie) to fakt ten może mieć wpływ na sposób raportowania i metodę wzorcowania akredytowanego laboratorium i czy ona musi być wówczas zgodna z wytycznymi, które reguluje metrologia prawna? Rozumiem, że chodzi o sytuację, kiedy klient zleca (a nie wykonuje) wzorcowanie. Zarówno metoda wzorcowania jak i zawartość świadectwa wzorcowania stanowią przedmiot oceny zespołu oceniającego PCA w odniesieniu do zakresu akredytacji. Nie może zatem być zmian ustaleń, które zostały przyjęte dla celów akredytacji. Jeżeli klient stawia inne wymagania, powinien być poinformowany, że laboratorium może zastosować inną metodę lub wydać inny dokument, ale wówczas nie może powoływać się na posiadaną akredytację. 5/7

6 16. Czy PCA będzie organizatorem badań porównawczych międzylaboratoryjnych ze szczególnym uwzględnieniem wzorcowania komór klimatycznych i termostatycznych? Nie. PCA nie zamierza organizować PT/ILC, ponieważ zajmuje się oceną i akredytacją organizacji prowadzących taką działalność (byłby to konflikt interesów). 17. Laboratorium posiada dwie akredytacje AP xxx i AB yyy, jakie kryteria należy spełnić, aby połączyć na stałe dwie oceny (dotychczas) w jedną. PCA wymaga, aby była wspólna dokumentacja dotycząca systemu zarządzania. Problem może się pojawiać w wyniku przesunięcia fazowego między ponownymi ocenami. Istnieje jednak możliwość jego rozwiązania poprzez ustalenie jednego terminu oceny wspólnej (na wniosek laboratorium, ponieważ dla jednej z tych dwóch akredytacji, jednorazowo, bieżący cykl akredytacji byłby krótszy), a następnie wydania certyfikatów z tym samym terminem ważności. Kolejne oceny byłyby wspólne i realizowane bez zakłóceń. 18. Problem braku dostępu do szkoleń zewnętrznych z obszaru akredytacji: pomiar prędkości przepływu powietrza. Problem ten dotyczy różnych dziedzin. Zaleca się - przy braku konkretnych, dedykowanych szkoleń w określonej dziedzinie - uczestnictwo w seminariach, sympozjach oraz konferencjach, gdzie są wygłaszane specjalistyczne referaty. Prowadzenie specjalistycznych szkoleń metrologicznych, ze względu na specyfikę, powinno być realizowane przez jednostki specjalizujące się w pomiarach w określonej dziedzinie i wykonujące takie pomiary na co dzień - nie tylko w kraju, ale także poza jego granicami. PCA zalecało i zaleca korzystanie ze szkoleń organizowanych przez NMI (w Polsce - Główny Urząd Miar). 19. Jak ocenić wpływ zakupu szkoleń i auditów wewnętrznych na jakość wyników wykonywanych wzorcowań Laboratorium może ocenić ten wpływ np. przystępując do określonych badań biegłości czy porównań międzylaboratoryjnych. Wynik uczestnictwa, w zależności od sformułowanych celów, może potwierdzać (lub nie) kierunek działań przyjętych w wyniku szkolenia lub auditu wewnętrznego. 20. Czy jest możliwe na wizytówkach firmowych podać informację, iż laboratorium posiada akredytację i nie chodzi mi tu o zamieszczanie symbolu PCA, np. są wizytówki dwustronne, gdzie jest podawany zakres działalności laboratorium i wskazane byłoby zamieszczenie takiej informacji. Skoro w materiałach ogólnych / broszurach reklamowych firmy można powoływać się na akredytację, a nawet stosować symbol PCA, to wydaje się iż wizytówka firmowa pracownika laboratorium jest odpowiednim miejscem do podkreślenia, iż laboratorium posiada akredytację. I nie wydaje się, iż ta informacja może bardziej wprowadzać klienta w błąd, niż materiały ogólne firmy. Pytanie jest związane z zapisami w procedurze DA-02, pkt Aktualnie, w dalszym ciągu obowiązuje wymaganie zawarte w dokumencie DA-02 w p PCA nie planuje zmian w tym zakresie. 6/7

7 21. Dlaczego PCA zrezygnowało ze szkolenia Metrologia - nadzorowanie wyposażenia pomiarowego w laboratoriach? Czy będą tego typu szkolenia planowane w następnych latach? PCA nie zrezygnowało z organizacji takiego szkolenia. Pierwszy termin zaplanowany jest na r. (szkolenie dwudniowe). To szkolenie planowane jest także do realizacji w następnych latach. 7/7