Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami"

Przybysław Janiszewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 EuroLab 2010 Warszawa r. Sposób wykorzystywania świadectw wzorcowania do ustalania okresów między wzorcowaniami Ryszard Malesa Polskie Centrum Akredytacji Kierownik Działu Akredytacji Laboratoriów Wzorcujących 1 Zakres prezentacji Co to jest wzorcowanie W jakim celu należy wzorcować swoje wyposażenie pomiarowe Co powinno zawierać świadectwo wzorcowania Jak należy analizować wyniki wzorcowania zawarte w świadectwie Do jakich wniosków powinniśmy dojść w wyniku analizy zawartości świadectwa wzorcowania w zakresie ustalania okresów między wzorcowaniami 2

Działu Akredytacji Laboratoriów Wzorcujących 1 Zakres prezentacji Co to jest wzorcowanie W jakim celu należy wzorcować swoje wyposażenie

2 WZORCOWANIE / KALIBRACJA - dwa etapy: 1. ustalenie zależności pomiędzy wartościami wielkości prezentowanymi przez wzorzec pomiarowy (wraz z ich niepewnościami pomiaru) a odpowiadającymi im wskazaniami wzorcowanego obiektu (wraz z ich niepewnościami), 2. wykorzystanie tej informacji do ustalenia charakterystyki pozwalającej uzyskiwać wyniki pomiaru na podstawie wskazań 3 Wzorcowanie w jednym punkcie a wyznaczanie charakterystyki Wzorcowanie w jednym punkcie Wzorcowanie w kilku punktach 4

pomiaru) a odpowiadającymi im wskazaniami wzorcowanego obiektu (wraz z ich niepewnościami), 2.

3 Wzorcowanie - forma potwierdzenia metrologicznej jakości wyposażenia pomiarowego, gwarantująca zapewnienie określenia charakterystyk, dokładności i spójności pomiarowej 5 WZORCOWANIE - jeden z elementów nadzorowania wyposażenia, które wymaga zapewnienia: określonej dokładności pomiarów i miarodajności wyników pomiarów możliwości odtworzenia każdego pomiaru niezawodności wyposażenia pomiarowego spójności pomiarowej 6

elementów nadzorowania wyposażenia, które wymaga zapewnienia: określonej dokładności pomiarów i

4 O czym powinniśmy pamiętać użytkując przyrząd pomiarowy zmienność charakterystyk przyrządu w czasie zmienność charakterystyk w wyniku wpływu różnych czynników (warunki środowiskowe) jak np. temperatura, wilgotność, ciśnienie, prędkość wiatru nie ma absolutnie niezawodnego przyrządu ryzyko wykonania pomiaru (niepewność) - prawdopodobieństwo, że wyniki wskazywane przez przyrząd pomiarowy są błędne 7 W JAKIM CELU WZORCUJEMY WYPOSAŻENIE POMIAROWE zapewnienie spójności pomiarowej ocena spełnienia kryteriów, które przyrząd pomiarowy powinien spełniać i potwierdzenie spełnienia wymagań uwzględnianie w wyniku pomiaru składowej systematycznej (poprawki do wskazań) oraz niepewności pomiaru (wykorzystywanie informacji zawartej w świadectwie wzorcowania) 8

pomiarowy są błędne 7 W JAKIM CELU WZORCUJEMY WYPOSAŻENIE POMIAROWE zapewnienie spójności pomiarowej ocena spełnienia kryteriów, które przyrząd pomiarowy powinien spełniać i potwierdzenie

5 Ryzyko a koszty Ryzyko, że wyposażenie pomiarowe może nie być zgodne z wymaganiami w czasie użytkowania, powinno być jak najmniejsze. Koszty wzorcowania mogą być dość duże (ale - uwaga - koszty stosowania niedokładnego wyposażenia pomiarowego mogą być większe). Koszt wzorcowania wzrasta ze wzrostem liczby punktów, w których należy przyrząd wzorcować. 9 Najważniejsze czynniki, wpływające na wybór okresu między wzorcowaniami: niepewność pomiaru wymagana lub deklarowana przez laboratorium; ryzyko przekroczenia granicy błędu dopuszczalnego przez przyrząd pomiarowy w czasie jego używania; koszt koniecznych działań korygujących gdy stwierdzono, że przyrząd nie był właściwy do stosowania w długim okresie; typ przyrządu i zalecenia producenta; tendencja do zużycia się i dryftu; zakres i intensywność użytkowania; warunki otoczenia (warunki klimatyczne, drgania, promieniowanie itd.); dane dotyczące trendu (zapisy z poprzednich wzorcowań); zapis przebiegu konserwacji i serwisu; częstość sprawdzania przez porównanie z innymi wzorcami odniesienia lub urządzeniami pomiarowymi; częstotliwość i jakość sprawdzeń okresowych między wzorcowaniami; ustalenia odnośnie transportu i związane z nim ryzyko; stopień wyszkolenia personelu obsługującego. 10

Koszt wzorcowania wzrasta ze wzrostem liczby punktów, w których należy przyrząd wzorcować.

6 Co powinno zawierać świadectwo wzorcowania (wybrane elementy) Jednoznaczne określenie wzorcowanego obiektu Wyniki Niepewność pomiaru Warunki środowiskowe Warunki pomiaru 11 Analiza stabilności w czasie Kryteria: górna granica dolna granica Przypadek 1 - dobra stabilność (możliwość wydłużenia okresu między wzorcowaniami) Kryteria: górna granica Przypadek 2 Przypadek 3 dolna granica zła stabilność (wydłużanie okresu między wzorcowaniami nie jest akceptowalne - wskazane jest skrócenie tego okresu) 12

1 - dobra stabilność (możliwość wydłużenia okresu między wzorcowaniami) Kryteria: górna granica Przypadek 2 Przypadek 3 dolna

7 Jak należy analizować i wykorzystywać wyniki wzorcowania zawarte w świadectwie Kryteria akceptacji przyrządu (w tym analiza własnego budżetu niepewności) Ocena przyrządu na podstawie wyników Analiza dryftu (w czasie) Ocena określonych błędów (poprawek) - czy dokładność przyrządu nie pogorszyła się Uwzględnienie poprawek podczas wykonywania pomiarów własnych, przyrządem, który wraca po wzorcowaniu Z jaką niepewnością pomiaru wykonywane było wzorcowanie przyrządu Czy wyniki zamieszczone w świadectwie wzorcowania pozwalają na wykonywanie wiarygodnych pomiarów Uniemożliwienie użycia przyrządu, jeśli jest ryzyko, że daje on błędne wyniki 13 Przykładowe wyniki w świadectwie wzorcowania Rok 2007 Wartość poprawna -40,00 C 0,00 C 600,00 C Wskazanie wzorcowanego przyrządu -39,98 C 0,01 C 599,99 C Poprawka -0,02 C -0,01 C 0,01 C Niepewność pomiaru 0,03 C 0,02 C 0,05 C Rok 2008 Wartość poprawna -40,00 C 0,00 C 600,00 C Wskazanie wzorcowanego przyrządu -39,99 C 0,01 C 599,98 C Poprawka -0,01 C -0,01 C 0,02 C Niepewność pomiaru 0,03 C 0,02 C 0,05 C Rok 2009 Wartość poprawna -40,00 C 0,00 C 600,00 C Wskazanie wzorcowanego przyrządu -39,97 C 0,01 C 599,98 C Poprawka -0,03 C -0,01 C 0,02 C Niepewność pomiaru 0,03 C 0,01 C 0,06 C 14

wzorcowaniu Z jaką niepewnością pomiaru wykonywane było wzorcowanie przyrządu Czy wyniki zamieszczone w świadectwie wzorcowania pozwalają na wykonywanie wiarygodnych pomiarów Uniemożliwienie użycia

8 Graficzna prezentacja wyników (poziom - 40 C) C ,92-39,93-39,94-39,95-39,96-39,97-39,98-39,99-40,00-40,01-40,02-40,03-40,04-40,05-40,06-40,07-40,08-40,09-40,10 15 Graficzna prezentacja wyników (poziom 0 C) C ,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00-0,01-0,02-0,03-0,04-0,05-0,06-0,07-0,08-0,09-0,10 16

9 Graficzna prezentacja wyników (poziom 600 C) C ,10 600,09 600,08 600,07 600,06 600,05 600,04 600,03 600,02 600,01 600,00 599,99 599,98 599,97 599,96 599,95 599,94 599,93 599,92 599,91 599,90 599,89 599,88 599,87 17 Ustalanie okresów między wzorcowaniami Stabilność wskazań - bardzo dobra (bardzo mały dryft czasowy) Błędy wskazań - bardzo małe Spełnienie kryteriów własnych - bardzo dobre Można wydłużyć okres między wzorcowaniami 18

599,87 17 Ustalanie okresów między wzorcowaniami Stabilność wskazań - bardzo dobra (bardzo mały dryft czasowy)

10 Kilka wskazówek Odstępy czasu powinny być takie, aby ponowne wzorcowanie było wykonane wcześniej niż prawdopodobna zmiana dokładności wyposażenia, znacząca przy jego stosowaniu Odstępów między kolejnymi wzorcowaniami nie należy wydłużać, chyba, że wyniki poprzednich wzorcowań wyraźnie wykazały, że takie działanie nie wpłynie ujemnie na zaufanie do dokładności przyrządu pomiarowego Przy podejmowaniu decyzji o zmianie okresu między wzorcowaniami - należy wziąć pod uwagę wyniki sprawdzeń okresowych Przed decyzją o wydłużeniu okresu między wzorcowaniami należy dokładnie przeanalizować Kryteria akceptacji przyrządu, oraz dokonać oceny ich spełnienia - w tym także oceny wyników zawartych w kilku ostatnich świadectwach wzorcowań 19 Uwaga końcowa Niemożliwe jest ustalenie tak krótkiego odstępu czasu między wzorcowaniami, aby nie było możliwości wystąpienia wady wyposażenia pomiarowego przed końcem wyznaczonego okresu. 20

podejmowaniu decyzji o zmianie okresu między wzorcowaniami - należy wziąć pod uwagę wyniki sprawdzeń okresowych Przed decyzją o wydłużeniu okresu między wzorcowaniami należy dokładnie przeanalizować

11 Dziękuję za uwagę 21

Podobne dokumenty

Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego

mgr inż. ALEKSANDRA PUCHAŁA mgr inż. MICHAŁ CZARNECKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Interpretacja wyników wzorcowania zawartych w świadectwach wzorcowania wyposażenia pomiarowego W celu uzyskania