Warsztaty: Wiem co jem i dlaczego.

Transkrypt

1 Opracowanie: Halina Kacprzak Warsztaty: Wiem co jem i dlaczego. NIE WIADOMO, KTO BYŁ OJCEM CHOROBY, ZŁA DIETA BYŁA JEJ MATKĄ /przysłowie chińskie/ ZASADY RACJONALNEGO ŻYWIENIA Żywienie to nie tylko jedzenie, ale przede wszystkim mądre i racjonalne odżywianie się, czyli dobieranie i komponowanie posiłków w taki sposób, by dostarczały one organizmowi wszystkich składników pokarmowych uznanych za niezbędne do prawidłowego rozwoju. Pożywienie powinno dostarczać człowiekowi ok. 60 składników pokarmowych. Nie ma takiego produktu, który zawierałby wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiedniej ilości i proporcji, dlatego też żywieniowcy podzielili produkty spożywcze na grupy. Mając do wyboru jadalnych gatunków roślin i zwierząt człowiek korzysta tylko z Jemy bardzo monotonnie. Do prawidłowego wzrostu i funkcjonowania nasz organizm potrzebuje zróżnicowanych pokarmów: tłuszcze- to materiał zapasowy, białko - jest przede wszystkim składnikiem budulcowym komórek ciała, sole mineralne i witaminy - odgrywają rolę regulatorów procesów życiowych. Zapotrzebowanie organizmu na wyżej wymienione składniki zależy od różnych czynników: -płci, -rodzaju wykonywanej pracy, -wieku, -pory roku, -stanu zdrowia.

2 Niedobór poszczególnych składników jest niekorzystny, a nawet szkodliwy. Prowadzić może do zaburzeń funkcjonowania organizmu, a także do wywoływania lub pogłębiania stanów chorobowych. Powody niedoborów składników odżywczych mogą być różne: zła dieta, wzmożony wysiłek fizyczny, stres Jakich składników odżywczych brakuje organizmowi wskutek nieracjonalnego odżywiania chemizowaną żywnością oraz niewłaściwego trybu życia? Główne braki to: witaminy, prowitaminy, składniki mineralne, niektóre aminokwasy, nienasycone kwasy tłuszczowe. Nadmiar składników odżywczych również jest niepożądany, ponieważ prowadzi do otyłości, która z kolei jest przyczyną różnych ciężkich schorzeń np. układu krążenia, chorób stawów itd. PROFILAKTYKA ZAWSZE TAŃSZA NIŻ LECZENIE! Zmiana sposobu żywienia może być elementem strategii postępowania z chorobą oraz odzyskania zdrowia. Czynniki warunkujące zdrowie: Właściwa jakość: wody, powietrza, gleby, żywności nieprzetworzonej i przetworzonej Pozytywne emocje Aktywność fizyczna Już dziś wiadomo, że 70% chorób ma podłoże żywieniowe. Żywność buduje ciało człowieka, ale może je równocześnie zanieczyszczać lub przyczyniać się do jego oczyszczenia. Do właściwego wykorzystania pokarmu muszą sprawnie działać : przewód pokarmowy, wątroba, nerki, płuca i skóra. Rodzaje zanieczyszczenia żywności: 1. Zanieczyszczenie środowiskowe 2. Nieodpowiednie technologie 3. Chemiczne dodatki do żywności

3 4. Naturalne substancje toksyczne w żywności 5. Zanieczyszczenia biologiczne Nadmierne żywienie (luksusowe) może prowadzić do metabolicznych chorób cywilizacyjnych: -otyłość, -cukrzyca, -niedokrwienna choroba serca /ChNS/, -nadciśnienie tętnicze Niedokrwistość żywieniowa może występować również w krajach rozwiniętych, gdzie przyczyny są odmienne, ale skutki podobne. Konsekwencją są : ogólnie zły stan zdrowia, nieprawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Niedokrwistość żywieniowa powstaje z powodu błędów żywieniowych. Miażdżyca i jej skutki Przykłady chorób cywilizacyjnych Zgony z powodu chorób serca i krążenia to przyczyna ok. 50% zgonów w Polsce i w świecie. Na wzrost ryzyka choroby niedokrwiennej serca /ChNS/ mają: wysokie ciśnienie tętnicze krwi, wysokie stężenie cholesterolu, wysokie spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, nadużywanie soli, braki w organizmie wit. C, E, β-karotenu.synergizm pomiędzy czynnikami zwiększa ryzyko wystąpienie ChNS. Choroba nadciśnieniowa Spowodowana jest najczęściej złą dietą /otyłość, nadużywania soli, duża ilość tłuszczów nasyconych, brak wit. C obniżającej ciśnienie/. Choroby nowotworowe Wg ostrożnych szacunków 30-40% nowotworów u mężczyzn i 60 % u kobiet spowodowanych jest niewłaściwą dietą. Produkty bogate w błonnik, witaminy antyoksydacyjne i makroskładniki mogą uchronić organizm przed tą chorobą. Jako antidotum polecane są żółte, zielone warzywa i owoce cytrusowe. Otyłość Jej przyczyną jest degradacja naturalnej żywności, niedobory potrzebnych składników przy nadmiarze produktów wysokokalorycznych.

4 Cukrzyca insulinoniezależna Przewlekła choroba metaboliczna związana z upośledzeniem zużytkowania przez organizm glukozy z węglowodanów złożonych, z ustrojowych zapasów glikogenu oraz białek pokarmowych i ustrojowych. Silnie związana z ryzykiem choroby wieńcowej, powikłaniami neurologicznymi i nerkowymi. 80% pacjentów ma nadwagę. Alergie Problem społeczny i środowiskowy. Co zrobić, aby utrzymać zdrowie i urodę? 1.Zwiększajmy udział warzyw i owoców w codziennej diecie!!! 2.Bezpieczeństwo w różnorodności! 3.Róbmy kolorowe zakupy: Czerwony- pomidory, grejpfrut, arbuz, buraki, papryka, jabłka Fioletowy-winogrona, śliwki, czereśnie, żurawina, rodzynki Pomarańczowy-dynia, marchew, kabaczki, morele, pataty, mango Żółtopomarańczowy- pomarańcze, mandarynki, brzoskwinie, cytryny, limonki, ananas, nektarynki Żółtozielony- groszek, fasola, ogórek, kiwi, awokado, szpinak, natka pietruszki. Wybrane warzywne skarbnice zdrowia i urody Marchew - dopiero w XVI wieku, gdy wyhodowano odmianę o jędrnym korzeniu i o słodkawym smaku, została wprowadzona do kuchni. Obecnie znana jest i wykorzystywana chyba we wszystkich kuchniach świata. Wartość odżywcza: 100 g jadalnej części marchwi to około 34 kcal. Zawiera blisko 90% wody, a ze składników odżywczych: -około 7% węglowodanów, -1% białek, -0,2% tłuszczów

5 Składniki mineralne stanowią przeciętnie około 1%, z czego: 28 mg potasu, 45 mg sodu, 35 mg wapnia, 31 mg fosforu, 24 mg siarki, 21 mg magnezu, 0,7 mg żelaza, 0,3 mg manganu, 0,05 mg miedzi. Jednak ilość przyswojonego przez organizm ludzki karotenu zależy od sposobu przyrządzenia marchwi: - z gotowanej tylko 18%, - z utartej surowej - 82%, - a ze świeżo wyciśniętego soku - blisko 100%. Czerwony burak to bardzo popularne warzywo, które przeżywa prawdziwy renesans. Jego walory zdrowotne w pełni to uzasadniają. Powinien gościć na naszych stołach jak najczęściej. Zawiera oprócz witaminy C i B1 wiele makro i mikroelementów. Jest w nim dużo: wapnia, magnezu, sodu, potasu oraz dwa rzadkie metale: rubid i cez. Ten skład chemiczny buraka ma bardzo duże znaczenie w zwalczaniu nowotworów. Picie surowego soku z buraków jest wskazane dla wszystkich, bowiem ma on właściwości oczyszczające krew i pomagające w wydalaniu kwasu moczowego z organizmu. Pobudza też krążenie i bardzo pomaga przy złej przemianie materii. Z uwagi na swój skład chemiczny buraki są bardzo silnie zasadotwórcze. Dlatego dla osób zjadających dużo mięsa, ciasta, pieczywa o charakterze kwasotwórczym wręcz konieczne jest spożywanie buraków pod różną postacią po to, aby doprowadzić w organizmie do równowagi kwasozasadowej, która jest warunkiem zdrowia. Brukselka - Jest uznawana za najzdrowszy gatunek kapusty. Zawiera sporo witamin, A, z grupy B, C i E. Jest też źródłem wielu minerałów, przede wszystkim cynku, magnezu, potasu, wapnia i żelaza. Podobnie jak inne rodzaje kapusty zawiera silne antyutleniacze. Poleca się ją osobom z anemią i rekonwalescentom. Jest lekkostrawna, ma tylko jedną wadę. Jako jedyny gatunek kapusty działa silnie kwasotwórczo. Dlatego powinny unikać jej osoby ze skłonnością do nadkwasoty, a także chorujące na wrzody żołądka i dwunastnicy. Brokuły - są jednym ze zdrowszych warzyw praktycznie na całym świecie. Ten krewniak kalafiora jest szlachetniejszy od niego w smaku i bogatszy w składniki odżywcze. Zawiera wiele witamin z grupy B, znacznie więcej niż owoce cytrusowe witaminy C, a także beta-karoten, przeciwutleniacz powstrzymujący proces starzenia się komórek. Znajdziemy w nim białko wysokiej wartości i sole

6 mineralne, m.in. żelazo. Jest zasadotwórczy, dlatego doskonały na zgagę i uczucie pieczenia w żołądku. Dzięki sulforafenowi zmniejsza ryzyko powstawania niektórych nowotworów, przede wszystkim jelita, a także kobiecych narządów rodnych i sutka. Kalafior zawiera sporo prowitaminy A, z grupy B /zwłaszcza kwasu foliowego, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu/ i PP, sole mineralne, jest zasadotwórczy. Związki siarki, które nadają mu niemiły zapach podczas gotowania chronią organizm przed różnego rodzaju nowotworami. Łatwo się nim najeść, a nie jest kaloryczny /100 g to tylko 31 kalorii/. Duża zawartość błonnika pomaga w chronicznych zaparciach. Groszek zielony jest bogaty w witaminę C i B1, kwas foliowy, błonnik i fosfor. Obniża poziom cholesterolu we krwi i działa odkwaszająco na organizm. Fasolka szparagowa chroni wątrobę i wzmacnia serce. Bogata jest w witaminy: A, E, C oraz z grupy B. Zawiera wiele związków mineralnych. Dynia. Nie wiadomo czemu ignorujemy dynię w naszej kuchni. Jest tania, smaczna, lekkostrawna i zasadotwórcza. Neutralizuje nadmiar kwasów żołądkowych i zapobiega chorobom wrzodowym przewodu pokarmowego. Jej kaloryczność jest znikoma. Zawiera dużo prowitaminy A istotnej dla wzroku, niewielkie ilości witaminy C i z grupy B, poza tym błonnik, fosfor, potas, wapń i magnez. Bardzo cennymi składnikami dyni są kwasy: asparaginowy, nikotynowy i pantotenowy. Odpowiedni ich poziom w organizmie sprawia, że umysł pracuje na wysokich obrotach, polepsza się pamięć i zdolność koncentracji. Pestki dyni są naturalnym lekarstwem. Zawierają fitosterol o nazwie cucubitasterol, sole mineralne, enzymy, żywice i cukry. Pomagają usuwać toksyny z przewodu pokarmowego, są niezastąpione przy wszelkich kuracjach odwykowych. Ogórek. Przyczynia się do szybszego spalania tłuszczu, usuwania nadmiaru wody. Tylko kiszone ogórki nie mają tych własności. Ogórki zawierają sporo kwasów organicznych, soli mineralnych i błonnika. Sok z kiszonych poleca się przy robaczycy jelitowej u dzieci, a u dorosłych przy nadkwasocie. Sok wyciśnięty ze świeżego warzywa leczy lekkie oparzenia i wybiela skórę. z organizmu i przyśpiesza wydalanie kwasu moczowego. Ma tylko jedną wadę, zawiera silnie działający enzym, który niszczy witaminę C. Trzeba więc jeść go osobno, nie dodawać do sałatek.

7 Fasola jest pełnowartościowym źródłem białka i substancji odżywczych. Zawiera fosfor, potas, magnez, wapń, żelazo i związki siarki, kwasy organiczne, witaminy przede wszystkim B i PP. Natka pietruszki. Dietetycy mówią o niej w samych superlatywach, jest jednym z bogatszych źródeł witamin: C, A, E, PP, K i nieco z grupy B. 100 g natki dostarcza nawet kilkanaście mg żelaza, a także wapń, potas, fosfor i mangan. Działa profilaktycznie, a nawet leczy krzywicę, anemię, szkorbut. Poleca się ją osobom przepracowanym, dzieciom, kobietom w ciąży, osobom starszym gdyż usprawnia krążenie krwi i kierowcom bo witamina A polepsza widzenie w ciemnościach. Ma własności odtruwające, usuwa nadmiar wody z organizmu, oczyszcza przewód pokarmowy, regeneruje naczynia włosowate i uspokaja. Pomidor. Uważany kiedyś za afrodyzjak. Dodają energii, są bowiem źródłem beta - karotenu, witamin z grupy B oraz C i E, związków potasu, wapnia, sodu, żelaza, miedzi, fosforu, chloru, magnezu i manganu. Pomidor ma dużo likopenu, który hamuje starcze zmiany zwyrodnieniowe w narządzie wzroku i obniża poziom cholesterolu. Pomidory są nieocenione: w diecie odchudzającej, dla osób chorych na cukrzycę, cierpiących na schorzenia nerek i serca. Uspokajają, gdyż zawierają sole bromu. Rzepa. Należy do najstarszych warzyw uprawianych na całym świecie. Jest niskokalorycznym i bardzo zdrowym warzywem. Ma sporo witamin z grupy B, a także C, PP i prowitaminę A. Cenne źródło żelaza, fosforu, wapnia, potasu i magnezu. Działa ogólnie wzmacniająco i dodaje energii. Jest moczopędna i skuteczna na przeziębienie. Warsztaty odbyły się w dniu 23 X 2010 podczas Festiwalu Zrównoważonego Rolnictwa ŚWIAT NA TALERZU w Gliwicach w ramach kampanii WYŻWIĆ ŚWIAT. Festiwal sfinansowany został przez Unię Europejską oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Więcej informacji o Festiwalu i kampanii: