"Prezentacja wyników badań naukowych i możliwości ich praktycznego wykorzystania" Konferencja, CDR Brwinów, Radom, r.

Transkrypt

1 Plonowanie rodów i odmian pszenicy oraz pszenżyta ozimego w podstawowych i intensywnych warunkach agrotechnicznych na przykładzie ścisłych zespołowych doświadczeń hodowlanych w latach Dr Tadeusz Śmiałowski, IHAR-PIB Radzików, Pracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin; Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, zhsmialo@cyf-kr.edu.pl. "Prezentacja wyników badań naukowych i możliwości ich praktycznego wykorzystania" Konferencja, CDR Brwinów, Radom, r. 1

2 Prezentację przygotowano na podstawie wyników badań prowadzonych w ramach podzadania Wyodrębnienie źródeł genetycznych o wysokiej plenności i wartości rolniczej jako materiałów wyjściowych do hodowli nowych odmian pszenicy, pszenżyta, żyta, jęczmienia i owsa realizowanego w ramach zadania 2.9. Analiza, weryfikacja i optymalizacja metodyk oceny jakościowej materiałów roślinnych Programu Wieloletniego IHAR-PIB na lata

3 Ścisłe doświadczenia hodowlane Celem tych badań jest przekazanie do badań rejestracyjnych w COBORU nowych oryginalnych odmian. Poprzedzony jest żmudnym procesem hodowli; selekcji, badania rodów hodowlanych w polowych i laboratoryjnych doświadczeniach w firmie hodowlanej oraz jednostkach badawczych. Wyhodowane rody (odmiany) poddawane są atestacji polowej i laboratoryjnej na kilku etapach: 3

4 Etapy doświadczeń hodowlanych Mikrodoświadczenia; jednorządkowych, jednometrowych (pow. 1m 2 ), 2-5 metrowych zależnie od ilości ziarna. Zakładowe- (pow. pol. 2-5 m 2 ) wysiewane w jednej lokalizacji (miejscowości) bez powtórzeniowe (wzorcowe) lub w replikacjach, badane są obiekty jednej firmy hodowlanej, Międzyzakładowe- przeważnie; (pow. pol. 5 m 2 ) wysiewane w kilku bez powtórzeniowe (wzorcowe) lub w 3-4 powtórzeniach, badane są obiekty jednej firmy hodowlanej, lokalizacjach (miejscowościach). Przed-wstępne- (pow.pol.10m 2 ); w kilku powtórzeniach, badane są obiekty jednej firmy hodowlanej, w kilku miejscowościach, Wstępne, zwane zespołowymi- pow.pol.10m 2 ; w kilku miejscowościach, w 3 lub 4 powtórzeniach na 1 lub 2 poziomach agrotechniki, badane są wspólnie obiekty kilku firm hodowlanych. 4

5 Wstępne doświadczenia zespołowe. Doświadczenia tego typu są prowadzone w Polsce już od kilkudziesięciu lat. Badania zainicjował prof. Tadeusz Wolski główny hodowca w Zjednoczeniu Hodowli Roślin, następnie Poznańskiej Hodowli Roślin, Hodowli Roślin Danko, oraz Prof. Stanisław Węgrzyn z Zakładu Roślin Zbożowych IHAR w Krakowie. Profesor Wolski opracował koncepcje badań zespołowych materiału hodowlanego w wielu środowiskach a Prof. Węgrzyn opracował i wdrożył statystyczne metody analizy wyników a następnie zainicjował i stworzył oprogramowanie ułatwiające obliczenia i analizy wyników doświadczeń hodowlanych. 5

6 Etapy badań. Dobór uczestników z poszczególnych hodowli, Ustalenie metody, typu losowania, wielkość poletek, ilość nasion, Dobranie i liczba lokalizacji, Dobór obiektów, Ustalenie rodzajów analiz i atestacji, Inne ustalenia np. termin letnich lustracji. 6

7 Programy wykorzystywane do przygotowania doświadczeń hodowlanych LOSBN (TP) - DOKONUJE ROZLOSOWANIA OBIEKTOW W METODZIE BLOKOW NIEKOMPLETNYCH, DO 4-CH POWT. i 121 OBIEKTOW; Explan dysponuje również ww. typami losowań. 1- obiekty wg wpisu + rozlos. poletek takie samo, 2- obiekty wg wpisu + rozlos. poletek różne, 3-Losowanie obiektów takie samo + rozlos. poletek takie samo, 4- Losowanie obiektów takie samo + rozlos. poletek różne, 5- Losowanie obiektów rożne + rozlos. poletek takie samo, 6- Losowanie obiektów rożne + rozlos. poletek różne. 7

8 Programy do analizy statystycznej plonów. PROGRAM AWABONS (TP-7); {Program do analizy plonów z doświadczeń w blokach niekompletnych w 1 serii w wielu miejscowościach; Dodatkowo posiada opcję, która obiekty dzieli na kontrasty np.: populacje mieszańce w przypadku doświadczeń z żytem ozimym, wydziela w analizie wariancji osobno sumy i średnie kwadratów dla obu form i testuje ich istotność a także w syntezie plonów wykonuję osobno odchylenia śr. plonów od wz. populacyjnych i osobno od wz. mieszańcowych} PROGRAM ADOSBONS (TP-7); {Program do analizy plonów z doświadczeń w blokach niekompletnych w seriach 1,2,3 (w wielu miejscowościach}, Explan analiza plonów z doświadczeń w blokach niekompletnych w 1 serii w wielu miejscowości. 8

9 Programy do analizy cech. SYNDOC (TP-7) {Program oblicza cechy 1 serii, segreguje malejąco lub rosnąco stosownie do specyfiki dla doświadczeń w wielu miejscowościach. SYNDOCG (TP-7) - {Program oblicza cechy dla grup doświadczeń w wielu miejscowościach(seria 1,2,3), segreguje malejąco lub rosnąco } EXPLAN- wykonuje syntezy plonu i cech z jednej i wielu miejscowości, segreguje plony wg wpisu i i malejąco, cechy wg wpisu i plonu malejąco, łączy w sobie wiele aplikacji statystyczno-genetycznych. 9

10 Dla rodów pszenicy i pszenżyta ozimego w ostatnich latach podjęto się ich badań w doświadczeniach wstępnych na 2 poziomach agrotechniki: A1/uproszczonej nawożenie NPK + zaprawianie nasion + herbicydy A2/o podwyższonej agrotechnice nawożenie NPK +N, + zaprawianie nasion + herbicydy + insektycydy + fungicydy+ retardanty. 10

11 Badania na 2 poziomach agrotechniki. W 2013/14 rozpoczęto badania na 2 poziomach agrotechniki rodów pszenicy ozimej w zespołowych doświadczeniach wstępnych. Badania są kontynuowane. W 2014/2015 rozpoczęto badania na 2 poziomach agrotechniki rodów pszenżyta ozimego w zespołowych doświadczeniach wstępnych. Badania są kontynuowane. 11

12 Korzyści z zastosowania zawansowanej agrotechniki: Wyższy plon z jednostki powierzchni, Wyższa jakość produktu (zdrowotność ziarna), Lepsze warunki uprawy i zbioru, Inne niesklasyfikowane korzyści. Straty - uciążliwości: Wysoki koszt stosowania zabiegów, Uciążliwość zabiegów, zabezpieczenie sprzętu i środków, Odpowiedni poziom wyszkolenia personelu, Inne niesklasyfikowane niedogodności. 12

13 PSZENICA OZIMA Wykonawcy-współautorzy badań: Dr Przemysław Matysik, dr Zygmunt Nita, mgr Barbara Żmijewska, dr Edward Witkowski, dr Jarosław Bojarczuk, mgr Krzysztof Rubrycki, dr Urszula Woźna Pawlak, mgr Maria Bogacka, mgr Teresa Sikora, dr Zofia Banaszak, dr Karol Marciniak, dr Mirosław Pojmaj dr hab. Andrzej Bichoński, dr Tadeusz Drzazga, mgr Ewa Bednarczyk, prof. Henryk Czembor, prof. Edward Arseniuk. 13

14 Małopolska Hodowla Roślin - ARR, Poznańska Hodowla Roślin ARR, Hodowla Roślin DANKO ARR, Hodowla Roślin SMOLICE sp. zo.o - grupa IHAR, Hodowla Roślin STRZELCE sp. zo.o - grupa IHAR, IHAR-PIB Radzików. 14

15 Liczba badanych obiektów pszenicy ozimej w latach ROK L.obiektów L. miejscowości Razem 666 * - ZE WZGLĘDU NA SILNE MROZY SYNTEZA PLONU OBJĘŁA TYLKO 8 LOKALIZACJI z DUŻYMI UBYTKAMI NA POLETKACH 15

16 Charakterystyka glebowo-klimatyczna 10 lokalizacji doświadczeń Lp. MIEJSCO- WOŚCI REGION TYP GLEBY Klasa 1 Dębina Pomorskie, Żuławy Mady żuławskie I 2 Kobierzyce Dolnośląskie, okolice Ślęży Szare ziemie II a 3 Modzurów Śląskie, rejon Raciborza Czarnoziem zdegradowany II a 4 Nagradowice Wielkopolska, rejon Poznania Brunatna III a 5 Krzemlin Zachodnio-pomorskie Brunatna III a 6 Polanowice Małopolska, rejon Proszowic Less zdegradowany I 7 Smolice Wielkopolska środkowa Brunatna III a 8 Strzelce Łódzkie, pn. część niziny mazowieckiej Brunatna II 9 Kończewice Kujawsko-pomorskie, rejon Chełmży Mady, ciężkie ziemie I 10 Radzików Mazowieckie, rejon zachodni Czarne ziemia, zdegradowane III b 16

17 Lokalizacja wstępnych doświadczeń hodowlanych z pszenicą ozimą v c v Krzemlin v c c Nagradowice v c Smolice Dębina v c Kończewice v c Radzików Strzelce Kobierzyce Modzurów Polanowice 17

18 Metoda badań Doświadczenia zakładano w 3 powtórzeniach; 2 powtórzenia na poziomie A2 - Losowanie obiektów rożne + rozlos. poletek różne (6 wersja losowania). oraz 3 powtórzenie na poziomie A1 - będące lustrzanym odbiciem 2 powtórzenia poziomu A2. (przykład dla S1 miejscowość Dębina) 18

19 Przykłady rozlosowań wykonanych programem LOSNB (TP) Krakow ROZLOSOWANIE RODOW PSZENICY OZIMEJ W DOSW. WSTEPNYM w S1 w 2015\2016. ROZLOSOWANIE WG NUMEROW LOSOWYCH /Metoda: bl.niekomp. 1 i 2 powt.a2, 3 powt. A1, pow.pol. 10m2, 3 wz.i 10 m. Miejsce doswiadczenia: DED Kolejność poletek i numery losowe (w nawiasach) OBIEKT Nr los I II III SMH ( 35) 54 ( 16) 107 ( 16) DM 978/ ( 13) 55 ( 10) 108 ( 10) KBP ( 21) 56 ( 3) 109 ( 3) DD 248/ ( 4) 57 ( 13) 110 ( 13) ARTIST wz ( 51) 58 ( 28) 111 ( 28) ( 15) 59 ( 38) 112 ( 38) STH ( 46) 60 ( 6) 113 ( 6) STH ( 48) 61 ( 32) 114 ( 32) 19

20 Krakow ROZLOSOWANIE RODOW PSZENICY OZIMEGJ W DOSW.WSTEPNYM w S1 w 2014\2015. ROZLOSOWANIE WG NUMEROW LOSOWYCH /Metoda: bl. niekomp. 2 powt.a2 i 1 powt. A1, pow.pol. 10m2, 3 wz.i 10 m. Miejsce doswiadczenia: KBH Kolejność poletek i numery losowe (w nawiasach) OBIEKT Nr los I II III ( 18) 54 ( 39) 107 ( 39) NAD ( 30) 55 ( 27) 108 ( 27) AND 990/ ( 28) 56 ( 34) 109 ( 34) SMH ( 36) 57 ( 24) 110 ( 24) STH ( 48) 58 ( 23) 111 ( 23) DD 276/ ( 6) 59 ( 30) 112 ( 30) STH ( 43) 60 ( 38) 113 ( 38) 20

21 Uzyskane dane z doświadczeń wpisywane są przez wykonawców do kart obserwacji plonu i cech. Lp. ZESTAWIENIE WYSOKOŚCI PLONU RODÓW PSZENICY OZIMEJ W DOŚWIADCZENIU WSTĘPNYM S1-2014/2015. w...dębinie... Lp. Nazwa obiektu Nr.los. Plon z poletka w kg (15% wody) MTZ Porast.w CH I II III A1 A2 war.prow. A1 A2 1 NAD DM 1671/ STH 1178 A 46 4 DD 189/ POB SMH SMH ZESTAWIENIE OBSERWACJI POLOWYCH RODÓW PSZENICY OZIMEJ W DOŚWIADCZENIU WSTĘPNYM S I /2015r. w...dębinie... Nazwa obiektu Nr.- los. 1 NAD DM 1671/ STH 1178 A 46 4 DD 189/ POB SMH Przezi mowa nie Mroz. w war.- prow. Liczba dni Wyleganie Wysokość 1.01-kłosz dojrz. I II I II A1 A2 A1 A2 A1 A2 A1 A2 A1 A2 21

22 Stosowane środki na poziomach A1 i A2 Poziom: A1 Zaprawy nasienne - Vitavax, inne? Herbicydy - Legato Plus- Glean, Kinto Duo 080 FS, Marathon 375 S.C.,Capalo 337 SE, Adexar Plus Nawożenie NPK ograniczone, dostosowane do zasobności gleby. Poziom: A2 Zaprawy nasienne - Vitavax, inne? Herbicydy - Legato Plus- Glean, Kinto Duo 080 FS, Marathon 375, S.C.,Capallo 337 SE, Adexar Plus, Snajper 600 c + Glean 75 WG, Insektycydy - Cypercill-0,06l/ha), Fastac, Fungicydy: Seguris 215 SC; Swing Top + Syrius, Sarkun, Falkon, Regulatory wzrostu; Cerone 480 SL, Medax Top + CCC, Modus+Antywylegacz 375 0,3+1l/ha, Osiris 2l/ha. Nawożenie podwyższone o NPK + N (od 30-50%). 22

23 Analizy wyników doświadczeń z pszenicą ozimą W każdej serii osobno dla poziomu A2 i A1 oraz poziomu ogólnego A2+A1 wykonuje się dla plonu: 1. Łączną analizę wariancji w każdej miejscowości, określa średni plon z każdej miejscowości osobno dla A2 i A1 oraz łącznie dla A2+A1, 2. Łączną analizę wariancji dla 10 miejscowości osobno dla A2 i A1 oraz łącznie dla A2+A1, 3. Oblicza się śr. plony w miejscowościach i średnia ogólna (dt/ha) uszeregowanie malejąco wg średniego plonu, odchylenia plonów od wzorców (w % i dt/ha), 4. Łączną analizę wariancji z 3 grup (serii) z 30 miejscowości, 5. Ocena plonu i interakcji z miejscowościami. 6. Średni plon wszystkich obiektów z 30 lokalizacji uszeregowany malejąco wraz z odchyleniami plonów od wzorców (w % i dt/ha). 7. Pozostałe cechy zestawia się osobno dla A2 i A1 oraz łącznie dla A2 i A1 dla każdej serii osobno oraz dla 3 serii razem wraz z odchyleniami od wzorców ( % i dt/ha) uszeregowane malejącą wg wartości cechy. Całość tworzy tzw. Syntezę wyników doświadczenia wstępnego. 23

24 Przykład analizy dla jednej miejscowości : Synteza plonów seria 1 - analiza wariancji dla 1 miejscowości PROGRAM ADOSBONS-(TP) Obliczenia wykonano w: Krakowie Dane wpisal(a):= T.S. DOSWIADCZENIE WSTEPNE Z RODAMI PSZENICY OZIMEJ W 2014/2 SERIA-1 DED1 A N A L I Z A W A R I A N C J I Zrodlo zm. L.st.swob. Suma kwadrat. Sr.kwadrat CALKOWITA BLOKI OBIEKTY ** W TYM: WZORCE A ROD WZORCE ** RODY ** BLAD SREDNIA CV % (bledu) 3.80 *,** = istotne na poziomie0.05 i 0.01 ZMIENNOSC (CV) I UDZIAL KOMPONENTOW W PROCENTACH: CV % (genotypow) Komponent genetyczny = Komponent Bledu = 8.2 REDNIE PLONY ORAZ ODCHYLENIA OD WZORCA, NIR I INNE 24

25 Przykład analizy łącznej: Synteza plonów analiza wariancji dla 10 miejscowości - seria 1 A N A L I Z A W A R I A N C J I Tabela 2/1 Zrodlo zm. L.st.swob. Suma kwadrat. Sr.kwadrat MIEJSCOWOSCI (E) ** BLOKI W MIEJSC OBIEKTY ** W TYM: WZORCE A RODY ** WZORCE ** RODY ** INTERAKCJA ** W TYM: (WZORCE A RODY) x E WZORCE x E RODY x E ** BLAD SREDNIA CV % (bledu) 4.2 *,** = istotne na poziomie 0.05 i 0.01 ZMIENNOSC (CV) I UDZIAL KOMPONENTOW W PROCENTACH: CV % (genotypow) Komponent genetyczny = Komponent Interak.(G x M) = Komponent Bledu =

26 Wyniki plonowania pszenicy ozimej w doświadczeniach hodowlanych w sezonie

27 PLONY dt/ha Plonowanie rodów i odmian wzorcowych pszenicy ozimej w latach ,1 120,1 111,1 110,9 125,7 108, ,3 98,9 80 A2 A Liniowy (A2) Liniowy (A1) LATA BADAŃ 27

28 PLON dt/ha Porównanie średnich plonów pszenicy ozimej: A2 do A1 w serii 1 posortowane od najplenniejszych do najniżej plonujących miejscowości w 2015 roku ,7 132,2 124,8 124,0 129,3 119,8 125,3 117,1 126,0 119,4 119,3 117,4 113,8 109,7 112,3 110,3 99,0 102,2 98,4 99,2 120,5 113, A2 A MIEJSCOWOŚCI 28

29 Plon w dt/ha Porównanie średnich plonów pszenicy ozimej: A2 do A1 w serii 2 posortowane od najplenniejszych do najniżej plonujących miejscowości w 2015 roku ,8 127,3 134,4 132,7 131,5 122,1 116,6 117,0 126,5 123,9 121,3 116,5 112,0 105,9 114,2 106,9 109,0 100,7 94,0 104,7 105,7 102, A2 A MIEJSCOWOŚCI 29

30 Plon dt/ha Porównanie średnich plonów pszenicy ozimej: A2 do A1 w serii 1 posortowane od najplenniejszych do najniżej plonujących miejscowości w 2017 roku. 140,0 120,0 130,2 138,4 122,7 122,6 128,1 122,8 127,3 126,4 111,5 109,6 109,4 107,1 118,4 121,6 112,7 125,1 108,2 100,0 98,9 98,8 92,8 80,0 60,0 A2 A1 40,0 20,0 Miejscowości 30

31 Wyniki plonowania ujawniły zróżnicowany potencjał plonowania pszenicy ozimej uzależniony od poziomie agrotechniki i lokalizacji doświadczenia oraz roku badań. 31

32 Warunki agro w Nagradowicach Lokalizacja Rejon Typ gleby przedplon pozio m L.powt. Wielko ść pol. siew Nagradowice Wielkopolska Gleba brunatna na podłożu gliny zwałowej Rzepak oz. A2 2 10m " " " " A1 1 " " " Lokalizacja NPK Zabiegi i środki chemiczne Nagradowice " Plon dt/ha Wysok ość (cm) Rdza bruna tna Mącz niak Wylega nie Zaprawianie nasion. Herbicydy: Komplet 560 SC 0,45 l/ha, Glean 75 WG 7g/ha, Fungicydy: Boogie Xpro 400 EC 1,5 L/ha, Fandango 200 EC 1 l/ha, Antywylegacz: Moddus 250 EC 0,3 l/ha, Antywylegacz płynny 675 SL 1,0 l/ha. 140,7 96,6 7,9 8,6 9,0 Zaprawianie nasion. Komplet 560 SC 0,45 l/ha, Glean 75 WG 124,8 105,9 6,7 7,3 8,9 7g/ha 32

33 Warunki agro w Krzemlinie " " " " A2 " " " Termin siewu i zbioru Lokalizacja Rejon Typ gleby Przedplon Poziom Pow. Gleba brunatna na Zachodniopomorski Krzemlin podłożu gliny zwałowej Rzepak oz. A1 10m , III a Lokalizacja Krzemlin Zachodniopomorski Rejon Poziom N P K NPK Zabiegi A " " A Herbicydy: Boxer 800 EC 2 l/ha, Diflanil 500 SC 0,2 l/ha, Legato Plus 600 SC 0,2 l/ha, Danadim 400 EC 0,5 l/ha Herbicydy: Boxer 800 EC 2 l/ha, Diflanil 500 SC 0,2 l/ha, Legato Plus 600 SC 0,2 l/ha, Danadim 400 EC 0,5 l/ha, Fungicydy: Tilt Turbo 575 EC 0,6 l/ha, Unix 75 WG 0,7 l/ha, Insektycydy: Olympus 480 SC 1,2 l/ha, Menara 410 EC 0,4 l/ha, Seguris 215 SC 0,8 l/ha, Antywylegacz: Moddus 250 EC 0,2 l/ha, CCC 720 SL 0,6 l/ha Plon (dt/ha 127,3 140,8 33

34 Wyniki plonowania ujawniają zróżnicowanie plonowania pszenicy ozimej wynikający z zastosowanego poziomu agrotechniki i lokalizacji doświadczenia. Najwyższy plon odnotowano w Krzemlinie w 2015 roku na poziomie A2 (140,8 dt/ha), niższy natomiast na poziomie A dt/ha). W miejscowości Polanowice odnotowano niższy plon na poziomie A2 (94,8 dt/ha ) w stosunku do plonu na poziomie A1 (104,7 dt/ha). 34

35 Najplenniejsze rody pszenicy ozimej w 2017 roku Lp Obiekt PLON-A2 PLON-A1 SREDNIA A2-A AND 4011/14 136,1 126,3 131,2 9,8 2 AND 4076/15 132,5 124,7 128,6 7,8 3 AND 4009/14 134,5 122,1 128,3 12,4 4 KBP ,5 120,7 127,1 12,8 5 STH_ ,1 118,5 125,8 14,6 6 STH ,8 118,7 125,3 13,1 7 C 2365/ ,0 115,0 125,0 20,0 8 HRSM ,8 116,3 124,6 16,0 9 ARTIST WZ1 132,3 116,4 124,4 15,9 10 POB ,2 118,1 124,2 12,

36 Lp. MIEJSCO- WOŚCI REGION TYP GLEBY NPK (kg) PLON (dt/ha) A2 Kobierzyce Dolnośląski, rejon Ślęży Szare ziemie ,3 101,0 9,0 A ,8 105,5 8,4 A2 Smolice Wielkopolska środkowa Brunatna ,3 89,1 46,3 9,0 A ,0 99,1 47,0 9,0 A2 Strzelce Zestawienie innych czynników i plonowanie w wybranych lokalizacjach W 2015 roku Łódzkie, pn. część niziny mazowieckiej WYS (cm) MTZ (g) RZDA ŻÓŁTA (skala) Brunatna ,4 93,1 43,1 9,0 A ,2 93,2 43,5 7,8 A2 Radzików Mazowieckie, nizina mazowiecka Czarne ziemia, zdegradowane ,4 88,1-8,6 A ,8 99,5-6,6 A2 Kończewiece Kujawsko-pomorskie brunatna na podłożu glin zwałowych ,2 92,7-7,9 A ,0 97,1-8,0 36

37 Pszenżyto ozime Wykonawcy-współautorzy badań: Dr Zygmunt Nita, mgr Łukasz Mańkowski, dr. Grzegorz Budzianowski, mgr Grzegorz Milewski, Mgr Małgorzata Niwińska, dr Zofia Banaszak, Dr Mirosław Pojmaj, mgr Ewa Czerwińska, mgr Danuta Kurleto, mgr Marcin Konieczny, mgr Ewa Bednarczyk, prof. Henryk Czembor, prof. Edward Arseniuk. 37

38 W doświadczeniach biorą udział rody pszenżyta z 2 firm hodowlanych; Hodowla Roślin DANKO, ARR reprezentowana przez rody wyhodowane w 4 stacjach hodowli roślin: w Choryni, Dębinie, Laskach i Szelejewie Hodowla Roślin STRZELCE sp. zo.o grupa IHAR reprezentowana przez rody wyhodowane w 2 stacjach hodowli roślin: w Małyszynie i Borowie. 38

39 Lokalizacja wstępnych doświadczeń hodowlanych z pszenżytem ozimym Dębina Małyszyn Choryń, Borów Szelejewo Strzelce Radzików Laski 39

40 Pszenżyto ozime HR DANKO, HR Strzelce ROK L. obiektów l. miejscowości RAZEM

41 Charakterystyka glebowo-klimatyczna lokalizacji doświadczeń Miejscowość Województwo Przedplon Poziom agro Klasa Dębina POMORSKIE rzepak oz. A1 IV a A2 IV a CHORYŃ WIELKOPOLKIE rzepak oz. A1 IV a A2 IV a LASKI MAZOWIECKIE rzepak oz. A1 III a A2 III a SZELEJEWO WIELKOPLSKIE rzepak oz. A1 IV a A2 IV a BOROWO WIELKOPLSKIE rzepak oz. A1 IIIb A2 IIIb MAŁYSZYN LUBUSKIE rzepak oz. A1 IV b A2 IV b STRZELCE ŁÓDZKIE rzepak oz. A1 IIIb A2 III b RADZIKÓW MAZOWIECKIE rzepak oz. A1 III b A2 III b 41

42 Doświadczenia zakładano w 4 powtórzeniach w 2014/15; 2 powtórzenia na poziomie A2 - rozlosowane obiekty oraz siatka 2 powtórzenie na poziomie A1 - rozlosowane obiekty oraz siatka 1 powtórzenie poziomu A1, jest lustrzanym odbiciem 2 powt. A2, W następnych latach w 3 powt. wg. metody zastosowanej dla pszenicy ozimej Doświadczenie: BOAWST14 Plan doświadczenia - numery poletek dla obiektów w powtórzeniach Lp. Nazwa obiektu A1-1 A1-2 A2-1 A2-2 1 DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ DANKO_ LM_22/ LM_1/ LM_8/ LM_15/

43 Doświadczenie: BOAWST14 Mapa doświadczenia - numery obiektów Mapa doświadczenia Pas Pas Pas Pas Doświadczenie: BOAWST14 numery poletek Pas Pas Pas Pas

44 Przeprowadzone obserwacje i plonu wpisywane są do książek polowych przykładowa książka polowa DW PTO 2014/2015 Doświadczenie: BOAWST14, PZZ Pszenżyto, O Forma ozima, 2013 Powtórzenie: 1 Npol. Poz. Numob. Nazwa WSCH ZIM PLSN MAC LDK RBR1 RBR2 RDZB 1 A1 1 DANKO_ A1 2 DANKO_ A1 3 DANKO_ A1 4 DANKO_ A1 5 DANKO_ A2 1 DANKO_ A2 2 DANKO_ A2 3 DANKO_ A2 4 DANKO_ A2 5 DANKO_ Doświadczenie: BOAWST14, PZZ Pszenżyto, O Forma ozima, 2013 Powtórzenie: 2 Npol. Poz. Numob. Nazwa WSCH ZIM PLSN MAC LDK RBR1 RBR2 RDZB 105 A2 11 DANKO_ A2 38 MAH_ A2 13 DANKO_ A2 35 MAH_ A2 46 BOHT_ A1 11 DANKO_ A1 38 MAH_ A1 13 DANKO_ A1 35 MAH_ A1 46 BOHT_ A1 44 BOHT_

45 Zastosowane środki na poziomach A1 i A2 Na poziomie A1 i A2: Zaprawa nasienna: Vitavax, Topsin M 500 S.C. 1,0 l/ha; Herbicydy: Maxim 025 FS, Legato plus 600 S.C. Komplet 560SC+ Expert Met 56WG + GLEAN-25G/ha, FALCON460EC-0,6/ha, Alert- 1l/ha , Reveler-1l/ha. Na poziomie A2: Fungicydy: Tilt Turbo 575 EC 0,8 l/ha; Wirtuoz 520, Artea 330 EC 0,5 l/ha, Regulatory wzrostu: Antywylegacz + MODUS-0,6/ha + 0,8l/ha, Stabilan 750 SL 0,7 l/ha, Osiris 2l/ha; Insektycydy: CYPERKILL 500EC-0,4/ha, Podwyższone nawożenie N (50%). 45

46 Analiza łączna wariancji dla 10 doświadczeń rodami pszenżyta ozimego sezonie 2014/2015 Analiza wariancji w poszczegolnych doswiadczeniach Stopnie sredni Wartosc Poziom swobody kwadrat F istotności BOH 46 95,386 16,5 <0,001 LAD 46 34,209 5,34 <0,001 MAH 46 89,152 3,57 <0,001 RAH 46 43,765 3,32 <0,001 STH ,857 3,54 <0,001 SZD 46 44,03 3,81 <0,001 CHD ,565 2,65 <0,001 DED 46 65,216 4,39 <0,001 Testowanie hipotezy o braku interakcji obiektów ze środowiskami(doświadczeniami) poziom Fobl = 1,30 istotności 0,002 46

47 PLONY dt/ha Porównanie plonowania rodów pszenżyta ozimego badanych w doświadczeniach wstępnych na 2 poziomach agrotechniki w latach ,05 111,94 106,9 112, ,01 99,25 95,0 91, A2 A1 Liniowy (A2) Liniowy (A1) LATA BADAŃ 47

48 Plonowania pszenżyta ozimego na poziomie A2 w 2015 roku Lp. Nazwa BOH.. LAD.. MAH.. RAH.. STH.. SZD.. CHD.. DED. Średnia 1 BOHT_ ,8 125,0 118,1 139,4 120,2 124,5 92,2 154,5 125,2 2 DANKO_3 133,8 124,9 120,6 145,9 123,6 128,9 94,2 129,3 125,1 3 BOHT_ ,9 128,3 119,8 138,9 108,4 125,5 87,1 134,0 121,4 4 DANKO_22 122,8 117,4 123,2 144,0 109,5 124,4 90,5 124,4 119,5 5 DANKO_17 123,7 115,1 119,8 128,6 121,5 121,6 83,1 142,1 119,4 6 DAST_73 124,8 115,2 110,1 137,9 115,5 124,8 89,5 129,1 118,3 7 DANKO_1 115,2 120,3 116,4 142,3 121,2 118,1 90,3 121,7 118,2 8 BOHT_ ,7 113,8 117,5 120,9 126,6 132,8 87,3 133,9 117,9 9 DANKO_4 115,1 128,9 92,8 133,4 117,7 129,5 96,3 126,6 117,5 10 DAST_55/13 121,6 107,9 115,7 142,4 111,6 127,0 78,9 134,8 117,5 11 BOHD_ ,8 112,3 110,1 144,3 111,5 119,6 86,1 134,6 117,2 12 BOHT_ ,2 111,1 112,0 134,6 113,6 124,5 80,4 137,6 117,1 13 BOHD_ ,8 119,6 112,5 133,0 120,7 121,4 84,7 131,2 117,1 14 DANKO_13 127,9 119,3 102,9 149,6 92,3 124,4 89,2 128,0 116,7 15 DANKO_15 129,6 110,8 106,8 136,8 115,2 115,2 88,8 127,8 116,4 16 DANKO_20 113,8 111,4 107,8 130,4 115,3 121,7 92,2 135,3 116,0 17 DANKO_14 117,9 110,2 101,0 132,1 119,1 122,0 84,9 136,0 115,4 18 MAHD_ ,4 114,9 109,5 133,2 100,5 120,4 89,4 128,7 115,1 19 BOHT_ ,3 113,7 100,6 137,2 109,1 125,3 79,4 139,7 114,6 20 MELOMAN 119,4 116,4 108,3 128,3 112,1 116,6 82,7 133,1 114,6 SREDNIA 111,6 112,6 108,7 130,2 108,1 116,1 82,1 126,1 111,9 ŚREDNIA WZ. 99,4 112,8 108,7 122,7 106,3 108,1 81,0 126,4 108,2 48

49 Plonowanie pszenżyta ozimego na poziomie A1 w 2015 roku Lp. Nazwa BOH.. LAD.. MAH.. RAH.. STH.. SZD.. CHD.. DED. ŚREDNIA 1 DANKO_3 123,7 111,3 97,7 135,5 115,4 121,5 86,3 119,3 113,8 2 DANKO_20 108,8 103,9 93,8 111,4 118,3 113,6 87,0 127,9 108,1 3 DANKO_22 108,5 105,3 103,1 129,8 107,4 106,6 82,0 113,3 107,0 4 BOHD_ ,1 105,1 90,7 119,4 107,7 121,5 83,5 121,6 106,9 5 BOHD_ ,0 96,9 97,2 135,3 100,7 114,5 81,2 113,2 106,9 6 MELOMAN 110,6 104,9 89,5 121,9 112,4 108,8 81,2 119,2 106,1 7 MAHD_ ,1 104,5 90,3 120,3 106,9 111,5 84,9 105,9 105,9 8 DANKO_1 107,6 101,4 100,0 132,5 108,0 111,9 84,1 101,3 105,9 9 BOHT_ ,4 103,2 88,9 125,1 106,9 116,2 76,7 119,5 105,7 10 DANKO_13 101,9 100,5 83,0 136,9 102,3 111,2 84,9 122,0 105,3 11 DANKO_19 99,8 97,2 96,3 119,3 105,7 118,3 87,2 118,0 105,2 12 BOHT_ ,8 98,1 86,3 126,4 108,9 116,1 83,4 116,5 105,1 13 DAST_55/13 107,2 99,1 103,2 128,6 102,6 103,6 75,5 119,6 104,9 14 DANKO_15 118,2 95,2 94,1 121,8 104,2 115,3 76,1 113,2 104,8 15 DANKO_17 110,8 105,5 87,8 121,1 106,4 113,5 76,1 113,5 104,3 16 DANKO_4 103,4 102,9 92,6 119,2 105,1 114,2 88,3 103,2 103,6 17 DANKO_16 112,8 102,9 95,3 117,0 105,7 113,6 76,8 102,6 103,3 18 MAH_ ,2 94,0 101,5 121,5 93,5 103,1 83,0 120,2 103,2 19 BOH_ ,5 102,4 96,1 112,6 105,4 114,8 84,9 117,8 102,8 20 DAST_73 108,7 97,6 86,9 113,5 111,2 112,0 78,5 113,0 102,7 ŚREDNIA OG. 100,3 96,3 88,3 117,2 101,0 104,3 77,2 109,4 99,3 ŚREDNIA WZ. 87,7 96,5 82,4 111,7 103,8 96,7 77,8 111,4 96,0 49

50 PLON dt/ha Porównanie plonowania rodów pszenżyta ozimego na 2 poziomach agrotechniki: A2 i A1 w 8 lokalizacjach w 2017 roku. 140,0 130,2 126,1 120,0 100,0 80,0 117,2 109,4 116,1 104,3 108,1 111,6 111,9 112,6 101,0 100,3 99,3 96,3 108,7 88,3 82,1 77,2 60,0 A2 A1 40,0 20,0 0,0 RAH.. DED. SZD.. STH.. BOH.. SREDNIA LAD.. MAH.. CHD.. MIEJSCOWOŚCI 50

51 Warunki agro i niektóre cechy p. ozimego (DĘBINA) LOKAL. REJON Przedplon Poziom Gleba l.powt. N P K NPK Data Zbioru Gestość siewu Dębina Pomorskie rzepak oz. A2 IV a z/m2 Dębina Pomorskie rzepak oz. A1 IV a z/m2 LOKAL. OCHRONA Plon wysokość Wyleganie Rdza żółta Dębina Zaprawa nasienna: Alert-1l/ha , Reveler-1l/ha , Antywylegacz+Modus, 1+0,2l/ha ,1 121,09 8,63 9,0 Dębina Zaprawa nasienna; herbicydy. 109,4 128,6 8,19 8,3 51

52 Kolejność wg śr. plonu A2 Zysk plonu w 2015 roku Kolejność wg. śr. zysku Nazwa A2 A1 A2-A1 8 1 BOHT_ ,9 90,6 27,3 3 2 BOHT_ ,4 98,6 22,8 1 3 BOHT_ ,2 102,6 22, DANKO_9 106,2 89,2 16, MAH_ /1 109,7 93,2 16, BOHT_ ,0 96,6 16,4 6 7 DAST_73 118,3 102,7 15, MAH_ /1 105,1 89,5 15, DANKO_7 108,9 93,5 15, BOH_ ,3 93,2 15, DANKO_17 119,4 104,3 15, FREDRO 105,6 90,5 15, DANKO_2 114,2 99,5 14, DANKO_5 111,2 96,5 14, MAH_ /1 113,8 99,3 14, DANKO_10 105,4 91,0 14, MAH_ /2 104,3 90,3 14, DANKO_4 117,5 103,6 13, BOHT_ ,4 92,8 13, MAH_ ,1 94,8 13,2 średnia ogólna 111,9 99,3 12,7 średnia wzorce 108,2 96,0 12,2 52

53 Najplenniejsze rody pszenżyta ozimego w 2017 roku Lp Obiekt POZIOM-A2 POZIOM-A1 SREDNIA A2- A DANKO 4 120,2 104,2 112,2 16,0 2 DANKO 3 117,6 106,6 112,1 11,0 3 DANKO 5 118,7 105,0 111,9 13,7 4 DANKO ,5 99,7 111,6 23,8 5 DANKO ,2 98,9 110,1 22,3 6 DANKO ,0 96,5 108,8 24,5 7 MELOMAN wz2, 117,9 97,9 107,9 20,0 8 DANKO ,9 92,0 107,5 30,9 9 BOH ,7 102,2 107,5 10,5 10 KASYNO wz1, 115,8 97,4 106,6 18,

54 Wpływ innych czynników na plonowanie pszenżyta ozimego w wybranych lokalizacjach Przed PLON WYS RDZA Miejscowość Region Poziom NPK Plon (dt/ha) (cm) ŻÓŁTA Dębina ŻUŁAWY CHORYŃ WIELKOPOLKA BOROWO WIELKOPOLSKA MAŁYSZYN LUBUSKIE STRZELCE ŁÓDZKIE RADZIKÓW MAZOWIECKIE rzepak oz. rzepak oz. rzepak oz. rzepak oz. rzepak oz. rzepak oz. A ,4 128,6 8,3 A ,1 121,1 9,0 A ,2 106,6 8,8 A ,1 99,4 9,0 A ,3 121,9 - A ,6 118,5 - A ,3 120,9 8,6 A ,7 125,1 9,0 A ,0 129,3 - A ,1 123,6 - A ,2 8,5 A ,2 8,954

55 PODSUMOWANIE 1. Podwyższony poziom agrotechniki (A2) w stosunku do uproszczonego poziomu (A1) skutkował wyższym plonem u badanych rodów pszenicy i pszenżyta ozimego. 2. Zastosowanie poziomu A2 dla pszenicy nie powoduję automatycznie wyższego plonu w stosunku do plonu na poziome A1 równomiernie u wszystkich badanych obiektów. Odnotowano nieliczne rody u pszenicy ozimej reagujące słabo na intensywny poziom agrotechniki. 3. Obiekty wysoko plonujące przy poziomie A2, również wysoko plonują na poziomie A1. Stąd zyski plonu są nieznaczne, szczególnie u pszenicy ozimej. Największą korzyść z poziomu A2 odnoszą na ogół rody o mniejszym potencjale plonowania, zatem posiadające rezerwy potencjału plonotwórczego. 4. Podwyższony poziom agro (A2) oprócz wyższego plonowania poprawia inne ważne cechy użytkowe: przyspiesza dojrzewanie, poprawia zdrowotność, skraca długość słomy, zatem sprzyja odporności na wyleganie, zwiększa masę ziaren. 5. Oprócz korzystnych czynników rolniczych osobnym aspektem pozostaje analiza zysków i kosztów. Zbadanie tego bilansu i jego wynik może w istotny sposób zaważyć na pełnym stosowaniu poziomu A2. 55

56 Dziękuję za uwagę. 56