Zapraszamy do odwiedzania galerii zdjęć na naszej stronie internetowej.

Transkrypt

1 W dniu roku, w ramach Europejskiego Tygodnia Świadomości Dysleksji, w naszym przedszkolu odbyło się spotkanie z Panią dr Beatą Płaczkiewicz z Kujawskiej Szkoły Wyższej we Włocławku, nt. Profilaktyka dysleksji. Zapraszamy do odwiedzania galerii zdjęć na naszej stronie internetowej. Zachęcamy Państwa do lektury prezentacji opracowanej i udostępnionej przez dr Beatę Płaczkiewicz nt. Stop Dysleksji.

2 Dziecko z dysleksją w domu

3 Trudności w uczeniu się czytania i pisania Niespecyficzne Specyficzne Niska sprawność intelektualna Dysleksja rozwojowa Wady narządów zmysłu Zaniedbanie środowiskowe i dydaktyczne Schorzenia neurologiczne Dysleksja Dysgrafia Dysortografia Zaburzenia emocjonalnomotywacyjne

4 Terminologia najczęściej używana w Polsce Dysleksja rozwojowa- zespół specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Te zaburzenia w uczeniu się mogą występować w formie trudności o węższym zakresie: - dysleksja- specyficzne trudności w czytaniu, którym często towarzyszą trudności w pisaniu; - dysortografia- specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne); - dysgrafia- trudności w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma (tzw. brzydkie pismo). Specyficzne trudności w nauce mają charakter wybiórczy, dotyczą tylko niektórych zakresów uczenia się.

5 Dla nazwania opisanych trudności w sposób bardziej ogólny często używa się określeń: - problem dysleksji - dysleksja - uczeń z dysleksją - osoba z dysleksją - klasy dla uczniów dyslektycznych - dziecko dyslektyczne Unikajmy określenia dyslektyk, co pozwala oddzielić osobę z dysleksją od problemu, a tym samym traktować ją w sposób bardziej podmiotowy.

6 Dane statystyczne program badawczy Brzezińskiej (2004), w którym wykorzystano Skalę Ryzyka Dysleksji w opracowaniu Bogdanowicz; badaniami objęto grupę 301 dzieci (w tym 149 dziewczynek oraz 152 chłopców) w wieku 3-6 lat. Z uzyskanych ocen wynikało, iż około 10% badanych to dzieci wysokiego ryzyka dysleksji. inny projekt pod kierunkiem Brzezińskiej (2004) dotyczył oceny poziomu umiejętności czytania wśród uczniów klas IV- VI szkoły podstawowej. W badaniach, którymi objęto grupę 463 uczniów (w tym 248 dziewczynek oraz 215 chłopców) okazało się, iż około 37% uczniów ma problemy w zakresie czytania.

7 Częstość występowania dysleksji Trudności w uczeniu się spowodowane różnymi przyczynami występują u ok % uczniów. Częstość występowania dysleksji o umiarkowanym nasileniu szacuje się na ok. 10% populacji uczniów, zaś cięższe przypadki dysleksji (tzw. głębokiej dysleksji) dotyczą ok. 4% populacji. Wyniki badań statystycznych pokazują, iż w każdej klasie można spotkać 4-6 dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się czytania i pisania o umiarkowanym nasileniu, a co najmniej jedno dziecko ma poważne trudności w tym zakresie.

8 Rozpoznawanie dysleksji rozwojowej Podstawowy warunek rozpoznania dysleksji to prawidłowy rozwój umysłowy dziecka (co najmniej przeciętna inteligencja). W związku z tym diagnozę wyklucza stwierdzenie: - upośledzenia umysłowego; - inteligencji niższej niż przeciętna. Dysleksji nie diagnozuje się również w sytuacji, gdy trudności w czytaniu i pisaniu są spowodowane: - zaniedbaniem środowiskowym lub dydaktycznym; - złym funkcjonowaniem narządów zmysłów (wzroku lub słuchu); - schorzeniami neurologicznymi (np. epilepsja, MPD); - zaburzeniami emocjonalnymi i motywacyjnymi. O specyficznych trudnościach w uczeniu się czytania i pisania orzeka się wówczas, gdy są one istotne, to znaczy gdy poziom czytania i pisania jest znacznie gorszy od oczekiwanego w danym wieku i na danym poziomie sprawności intelektualnej.

9 Przyczyny dysleksji rozwojowej (pierwotne) 1. Teorie biologiczne - teorie genetyczne- rola dziedziczenia w powstawaniu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania - teorie neurogenne- skutek działania niekorzystnych czynników na centralny układ nerwowy - teoria hormonalna- nadprodukcja testosteronu 2. Psychogenne teorie dysleksji- podejście historyczne 3. Polietiologiczne teorie dysleksji- wieloprzyczynowość specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania

10 Dyskalkulia rozwojowa Strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych mające swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim, anatomiczno- fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłu (Košč, 1974). W polskiej literaturze psychologicznej spotyka się często określenie specyficzne trudności w uczeniu się matematyki (Gruszczyk- Kolczyńska, 1992). Dyskalkulia może towarzyszyć dysleksji, prowadząc wówczas do poważnych trudności w uczeniu się. Może też występować jako samodzielny symptom.

11 Symptomy dysleksji rozwojowej Cechą charakterystyczną jest zmienność symptomów dysleksji rozwojowej zmieniają się one na poszczególnych etapach rozwoju i edukacji. 1. Wiek poniemowlęcy i przedszkolny, klasa 0 : - symptomy nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego (głównie opóźnienia rozwoju ruchowego i mowy)- ryzyko dysleksji. 2. Klasy I-III szkoły podstawowej: - symptomy nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego - izolowane trudności w czytaniu i pisaniu 3. Klasy starsze: - symptomy nieharmonijnego rozwoju psychoruchowego - uogólnione trudności w nauce szkolnej - tendencja do zmniejszania się trudności w czytaniu, trudności w pisaniu mogą się wyrażać tylko popełnianiem błędów ortograficznych - wtórne zaburzenia emocjonalno- motywacyjne, nieprawidłowy rozwój osobowości

12 Ryzyko dysleksji jest prawdopodobne u osób: obciążonych genetycznie (dysleksja występuje w rodzinie) pochodzących z nieprawidłowo przebiegającej ciąży i porodu u których można zaobserwować dysharmonie w rozwoju psychomotorycznym (symptomy ryzyka dysleksji)

13 Przykładowe symptomy dysleksji Klasa I- III SP - mała sprawność ruchowa całego ciała, niechęć do uczestniczenia w zabawach ruchowych i lekcjach wychowania fizycznego; - obniżona sprawność ruchowa rąk, mała sprawność manualna, nie opanowało w pełni czynności samoobsługowych związanych z ubieraniem się, myciem i jedzeniem; - zaburzenia koordynacji wzrokowo- ruchowej (np. trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem), brzydko i niechętnie rysuje, nie mieści się z pismem w liniaturze, nieprawidłowo trzyma ołówek i długopis; - trudności z wyróżnianiem elementów z całości i/lub z ich syntetyzowaniem w całość; - trudności z zapamiętywaniem sekwencji nazw, sekwencji czasowych i sekwencji cyfr, wierszy, piosenek, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie; - wada wymowy, zaburzenia słuchu fonematycznego;

14 - oburęczność lub słaba przewaga jednej z rąk; - trudności ze wskazaniem na sobie części ciała np. odróżnianie prawej i lewej ręki czy strony ciała; - trudności z określaniem pory roku, dnia, czasu na zegarze - w pisaniu- trudności z zapamiętaniem alfabetu, błędy podczas przepisywania ze wzoru, trudności w pisaniu ze słuchu, częste opuszczanie, podwajanie, przestawianie liter i sylab, pisanie wyrazów bezsensownych, nadmierne ściskanie pióra podczas pisania, nieprawidłowy nacisk pióra na papier, wolne tempo pisania, szybkie męczenie się ręki, niekształtne litery, mało czytelne pismo; zdarza się, iż pisze litery i cyfry zwierciadlanie i /lub zapisuje wyrazy od prawej do lewej strony; z trudem odróżnia podobne kształty (np. litery m- n, l- t-ł, o-a-e, a-ą, e-ę), z trudem odróżnia identyczne kształty, inaczej położone w przestrzeni (np. litery p-g-b-d, m-w, n-u), myli wyrazy od- do. - w czytaniu (albo popełnia mało błędów, lecz czyta w wolnym tempie, prymitywną techniką, słabo rozumienie przeczytany tekst albo czyta w bardzo szybkim tempie z wieloma błędami, niewłaściwie i słabo rozumie, domyśla się treści na podstawie kontekstu albo występują pojedyncze objawy)

15 Przykładowe symptomy dysleksji Klasy IV- VI - mała sprawność ruchowa całego ciała, niechęć do uczestniczenia w zabawach ruchowych i lekcjach wychowania fizycznego, trudności z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych czy wymagających uczenia się sekwencji ruchowych; - obniżona sprawność ruchowa rąk; - zaburzenia koordynacji wzrokowo- ruchowej- trudności z rzucaniem do celu i chwytaniem, brzydko i niechętnie rysuje, pisze mało czytelnie, nieprawidłowo trzyma długopis, nieprawidłowy nacisk na papier; - trudności z wyróżnianiem elementów z całości i/lub z ich syntetyzowaniem w całość; - trudności z poprawnym stosowaniem wyrażeń przyimkowych, zwłaszcza wyrażających stosunki przestrzenne (np. nad- pod, za- przed), trudności z różnicowaniem podobnych głosek (np. s-z, b-p, k-g); - trudności z zapamiętywaniem sekwencji nazw i sekwencji czasowej;

16 - trudności z zapamiętaniem wiersza, złożonego polecenia, trudności z zapamiętaniem kolejności liter w alfabecie; - nieustalona lateralizacji czynności ruchowych (obuoczność, utrzymująca się oburęczność z niewielką przewagą jednej ręki); - trudności z odróżnianiem prawej i lewej ręki, strony ciała; - z trudem zapamiętuje terminy i daty w życiu codziennym; - w czytaniu (albo popełnia mało błędów, lecz wolne tempo czytania, prymitywna technika, słabe rozumienie albo bardzo szybkie tempo czytania z wieloma błędami, niewłaściwe i słabe rozumienie, domyślanie się treści na podstawie kontekstu albo występowanie pojedynczych objawów) - w pisaniu- dominują błędy ortograficzne, pomimo znajomości zasad pisowni, nieczytelne lub słabo czytelne pismo; - trudności na innych przedmiotach szkolnych takich, jak matematyka (tabliczka mnożenia), historia (daty wydarzeń), przyroda, muzyka, języki obce, wychowanie fizyczne.

17 Na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej obok opisanych już symptomów pojawiają się nowe. Uczeń pracuje niewspółmiernie do osiąganych wyników szkolnych, często uzyskując wyniki znacznie poniżej swoich możliwości. Trudności ujawniają się na różnych przedmiotach szkolnych.

18 Język polski - wolne tempo czytania, trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem czytanego tekstu, niechęć do czytania długich tekstów i grubych książek; - dominacja błędów ortograficznych, trudności z organizacją tekstu, błędy gramatyczne, trudne do odczytania pismo. Języki obce - trudności z poprawnym pisaniem, pomimo dobrych wypowiedzi ustnych; - trudności z budowaniem wypowiedzi słownych, zapamiętywaniem słówek, nieprawidłowa wymowa, błędy gramatyczne. Matematyka - błędne zapisywanie i odczytanie liczb wielocyfrowych; - przestawianie cyfr (np ); - trudności z dodawaniem w pamięci; - odwrotne zapisywanie znaków nierówności, trudności w sporządzaniu wykresów funkcji; - niski poziom graficzny wykresów i rysunków.

19 Biologia - trudności z opanowaniem terminologii, z organizacją przestrzenną schematów i rysunków, z zapisaniem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji biochemicznych. Chemia - nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych, problemy z opanowaniem terminologii (pierwiastki i związki chemiczne), trudności z zapamiętaniem danych zorganizowanych przestrzennie (tablica Mendelejewa). Geografia - trudności z czytaniem i rysowaniem map, trudności ze wskazywaniem kierunków na mapie, obliczanie sfer czasowych, położenia geograficznego, kąta padania słońca.

20 Historia i wiedza o społeczeństwie - trudności z zapamiętywaniem nazw i nazwisk; - zła orientacja w czasie (chronologia, daty); - trudności z orientacją na mapach historycznych. Sztuka - trudności z czytaniem nut, szczegółowym analizowaniem obrazów, z rysowaniem i organizacją przestrzenną prac plastycznych. Wychowanie fizyczne - trudności z opanowaniem układów gimnastycznych; - trudności w bieganiu, ćwiczeniach równoważnych, z opanowaniem gier z użyciem piłki.

21 Specyficzne trudności w uczeniu się nie ograniczają się wyłącznie do trudności z opanowaniem szkolnego materiału nauczania, ale można je obserwować również w uczeniu się innych przydatnych w życiu codziennym umiejętności np.: - czytanie nut - uczenie się układów tanecznych lub sekwencji ruchowych podczas zajęć sportowych - rzucanie piłką do celu - utrzymywanie równowagi w czasie jazdy na wrotkach, deskorolce - uprawianie windsurfingu - opanowanie znaków drogowych i kierunków przestrzennych - prowadzenie samochodu - trudności z wypełnianiem formularzy i zautomatyzowaniem własnego podpisu - kłopoty z czytaniem mapy czy orientowaniem się w nieznanym terenie - trudności z zapamiętaniem numerów telefonu

22 Hans Christian Andersen ( ) Pisarz duński, autor najpiękniejszych baśni był osoba z dysleksją. Nawet jako osoba dorosła nigdy nie nauczył się pisać poprawnie i jego manuskrypty zawierają wiele błędów typu charakterystycznego dla dysleksji.

23 Albert Einstein ( ) Uważany za największego naukowca wszechczasów, autor teorii względności. Bardzo późno zaczął mówić, czytania nauczył się dopiero w wieku 9 lat. Miał też problemy z pisaniem. Ze względu na słabą pamięć z trudem przyswajał wiedzę z różnych dziedzin. Duże braki przyczyniły się do tego, że nie zdał za pierwszym razem egzaminu na studia. Dwukrotnie stracił pracę nauczyciela z powodu trudności związanych z dysleksją.

24 Kilka paradoksów dysleksji 1. Dziecko jest inteligentne, a nie może opanować tak prostych umiejętności, jak czytanie i pisanie. 2. Dziecko zna zasady ortografii, lecz robi błędy ortograficzne. 3. Dziecko niby widzi, a nie widzi (nie ma wady wzroku, lecz przepisując ze wzoru popełnia dużo błędów). 4. Dziecko niby słyszy, a nie słyszy (nie ma wady słuchu, ale z bardzo dużymi trudnościami pisze ze słuchu np. dyktanda). 5. Słabi uczniowie z dysleksją stają się dobrymi studentami na studiach wyższych. 6. Wyjątkowym trudnościom w nauce czytania i pisania czasem towarzyszą wybitne uzdolnienia.

25 Pięciopoziomowy system pomoc terapeutycznej w Polsce 1. Pomoc udzielana przez rodziców pod kierunkiem nauczyciela. 2. Zespół korekcyjno- kompensacyjny w szkole. 3. Terapia indywidualna. 4. Klasy terapeutyczne. 5. Stacjonarne oddziały terapeutyczne. Współdziałanie zespołu: Rodzice- szkoła (psycholog, nauczyciel terapeuta)- poradnia psychologiczno- pedagogiczna

26 Terapia dysleksji rozwojowej Dysleksja rozwojowa, choć najbardziej daje o sobie znać w szkole, jest problemem całego życia. Niezbędna jest pomoc specjalistyczna w postaci zajęć korekcyjno- kompensacyjnych (terapii pedagogicznej) prowadzonych przez nauczyciela terapeutę.

27 Formy aktywności, jakie należy rozwijać - zabawy manipulacyjne zamiast kupowania gotowych zabawek; - ćwiczenia grafomotoryczne- rysowanie, malowanie, kolorowanie, pisanie - ćwiczenia uwagi i pamięci słuchowej oraz funkcji językowych i wyobraźni- słuchanie audycji radiowych, czytanie dziecku książek na głos; - ćwiczenie motoryki dużej i równowagi; - czytanie książek; - właściwe wzorce zachowań i motywacja do czytaniadzieci rzadko lub nigdy nie widzą swoich rodziców czytających książkę, najczęściej oglądają oni telewizję.

28 Dekalog dla rodziców dzieci z dysleksją (M. Bogdanowicz) NIE- Nie czyń bliźniemu, co Tobie niemiłe I. Nie traktuj dziecka jako chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego. II. Nie karz, nie wyśmiewaj się w nadziei, że to zmobilizuje je do pracy. III. Nie łudź się, że dziecko samo z tego wyrośnie, weźmie się w garść, przysiądzie fałdów lub że ktoś je z tego wyleczy. IV. Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i że skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej. V. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go od systematycznych ćwiczeń.

29 TAK- strzeżonego Pan Bóg strzeże VI. Staraj się zrozumieć swoje dziecko: jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym. VII. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, logopedą, pedagogiem). VIII. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku: - zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga, - korzystaj z literatury i fachowej pomocy nauczycielaterapeuty (w formie terapii indywidualnej lub grupowej), - bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym. IX. Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych. X. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem stała się przyjemna dla was obojga.

30 Książka mówiona 1. Słuchanie tekstu z taśmy/ płyty z jednoczesnym czytaniem go w książce (np. 2 strony). 2. Słuchanie tekstu- bez czytania (kilka stron). Powtórka całego cyklu (pkt 1-2). 3. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne lub pisemne- w formie planu albo wypracowania) bądź dyskutowanie o nim. 4. Podsumowanie przeczytanego i wysłuchanego rozdziału- streszczenie i dyskusja.

31 Osoby z dysleksją nie powinny być uważane za osoby z trudnościami w uczeniu się, ale za takie, które mają odmienne zdolności. Prof. Albert Galaburda

32 Dziękuję za uwagę! :)