Poród po cięciu cesarskim kiedy należy się obawiać?
|
|
- Kazimiera Skrzypczak
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, tom 43, zeszyt 4, 21-28, 2007 Poród po cięciu cesarskim kiedy należy się obawiać? EWA ROMEJKO-WOLNIEWICZ, ANNA GORSIAK, JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK, KRZYSZTOF CZAJKOWSKI Delivery after previous cesarean birth when one should be afraid of? The frequency of cesarean section accounts for about 15 to 25% deliveries according to the literature. As cesarean procedure be came safer, indications for its use were liberalized. Many more women were delivered cesarean for different mother conditions and sa fety of the baby. The cesarean delivery rate rose systematically as well as the number of women after this procedure. The aim of the study was the attempt to answer the question, which way of delivery: vaginal or cesarean is safer for women being after previous cesa rean birth. The analysis included 591 women after previous delivery, who delivered in the Second Department of Obstetrics and Gynecology, Warsaw Medical University from to and their children. The analysis of the results let us conclude: in case of patients, who underwent cesarean procedure, cephalo-pelvic disproportion was more easily diagnosed and cesarean section performed. Planned cesarean section before onset of contractions leads to better neonatal conditions in case of cephalo-pelvic disproportion. Injuries after repeated cesarean section are rare but more severe concerning mainly uterine. Injuries after vaginal delivery following cesarean section include rupture of cervix, vagina and perineum. Patients who undergo repeated cesarean procedure are at greater risk of hemorrhage and blood transfusions. The extreme blood loss was observed in case of women who were delivered by repeated cesarean indicated for intrauterine infection. Key words: delivery after cesarean birth, uterine rupture, cesarean section Wstęp Częstość ukończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego według światowego piśmiennictwa waha się od 15 do 25% w zależności od autorów [3, 9, 37]. Do lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku panowała zasada: jedno cięcie cesarskie, zawsze cięcie cesarskie przestrzegana przede wszystkim przez położników w Stanach Zjednoczonych. Należy jednak pamiętać, iż liczba cięć cesarskich wykonywanych w tamtym okresie była niska i wynosiła około 5% ogólnej liczby porodów [2, 26]. Wraz z postępem w medycynie bezpieczeństwo cięcia cesarskiego znacznie wzrosło, co spowodowało poszerzenie wskazań ze względu na stan dziecka i zdrowie matki [26]. Wywołało to znaczny wzrost odsetka wykonywanych cięć cesarskich, a tym samym wzrost liczby kobiet po jednym lub więcej cięciach cesarskich. Od końca ubiegłego wieku w położnictwie światowym obserwowana jest tendencja do ograniczania liczby cięć cesarskich i związany z tym wzrost liczby pacjentek, które rodzą siłami natury po przebytym uprzednio cięciu cesarskim. Zdania dotyczące kwalifikacji kobiet po przebytym cięciu cesarskim do kolejnego elektywnego cięcia cesarskiego (ERCS elective repeat cesarean section) lub do próby porodu siłami natury (TOL trial of labor) są podzielone, a decyzja trudna. Głównym argumentem przeciwników porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim jest podwyższone ryzyko wystąpienia powikłania bardzo poważnego w skutkach dla matki i płodu, jakim jest pęknięcie macicy. Nieudana próba porodu drogami natury niesie ze sobą znacznie większe ryzyko powikłań niż kolejne, elektywne cięcie cesarskie. Zwolennicy porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim (VBAC vaginal birth after cesarean) przekonują, iż odpowiednia kwalifikacja pacjentki przez doświadczonego położnika i ostrożne prowadzenie porodu zwiększają szanse na pomyślnie zakończony poród drogą pochwową. Celem pracy była próba odpowiedzi na pytanie, która droga porodu siłami natury czy elektywne cięcie cesarskie jest bardziej bezpieczna dla pacjentek po przebytym cięciu cesarskim i ich dzieci. Materiał i metody Analizą objęto 591 pacjentek po przebytym cięciu cesarskim, które urodziły w II Klinice Położnictwa i Ginekologii AM w Warszawie w okresie od do oraz ich dzieci. Spośród 591 pacjentek ciężarnych po przebytym uprzednio cięciu cesarskim, ponownie drogą cięcia cesarskiego urodziło 57,7% (341), a drogą pochwową 42,3% (250). Wśród kobiet, które urodziły drogą pochwową u 25 (4,23% ogółu) poród ukończono w sposób zabiegowy, stosując kleszcze lub próżnociąg położniczy. Kobiety rodzące po przebytym cięciu cesarskim to przede wszystkim pacjentki w wieku lat (454 pacjentki). Rozkład wieku matek nie różnił się w grupach. Średni wiek pacjentek, które urodziły siłami natury wynosił 31,4 ± 0,3 lat, drogami natury w sposób zabiegowy 31,8 ± 0,9 lat, zaś cięciem cesarskim 32,1 ± 0,2 lat. Poród u pacjentek po przebytym cięciu cesarskim odbywał się najczęściej między 37. a 40. t.c. (439 pacjentek), po terminie porodu urodziło 39 kobiet, a pozostałe urodziły przedwcześnie (tab. 1). Średni wiek ukończenia ciąży wynosił 38,2 ± 0,2 tygodni dla porodu siłami natury, 38,7 ± 0,6 tygodni dla porodu zabiegowego i 37,3 ± 0,2 tygodni dla cięcia cesarskiego. II Klinika Położnictwa i Ginekologii, Akademia Medyczna w Warszawie
2 22 E. Romejko-Wolniewicz, A. Gorsiak, J. Zaręba-Szczudlik, K. Czajkowski Tabela 1. Wiek ukończenia ciąży u pacjentek po przebytym cięciu cesarskim Tydzień ciąży Liczba kobiet (2,4%) (4,1%) (2,4%) (10,3%) (38,6%) (35,6%) Powyżej (6,6%) Tabela 2. Wskazania do przebytego cięcia cesarskiego w poszczególnych grupach Wskazanie Grupa po PSN n = 225 Grupa po porodzie zabiegowym n = 25 Grupa po cięciu cesarskim n = 341 Brak postępu porodu 56 (25,1%) 7 (28%) 76 (22,6%) Zagrażająca zamartwica 76 (34,1%) 8 (32%) 107 (31,8%) Krwotok 22 (9,9%) 2 (8%) 12 (3,6%) Stan przedrzucawkowy 8 (3,6%) 1 (4%) 5 (1,5%) Stan po operacji macicy (0,9%) Niewspółmierność porodowa 53 (23,8%) 6 (24%) 72 (21,4%) Wady płodu 5 (22,2%) 1 (4%) 6 (1,8%) Obciążony wywiad położniczy (3,0%) Choroby matki 1 (0,5%) 0 42 (12,5%) Zakażenie wewnątrzmaciczne 2 (0,9%) 0 4 (1,2%) Tabela 3. Porównanie wskazań do przebytego i obecnego cięcia cesarskiego Wskazanie Cięcie cesarskie przebyte n = 591 Cięcie cesarskie obecne n = 341 Brak postępu porodu 139 (23,5%) 23 (6,7%) Zagrażająca zamartwica 196 (33,2%) 61 (17,8%) Krwotok 36 (6,1%) 21 (6,2%) Stan przedrzucawkowy 14 (2,4%) 5 (1,5%) Stan po operacji macicy 3 (0,5%) 12 (2,0%) Niewspółmierność porodowa 131 (22,2%) 137 (40,2%) Wady płodu 12 (2,0%) 4 (1,2%) Obciążony wywiad położniczy 10 (1,7%) 17 (2,9%) Choroby matki 43 (7,3%) 52 (15,2%) Zakażenie wewnątrzmaciczne 6 (1,0%) 6 (1,8%) Tabela 4. Okołoporodowa utrata krwi w zależności od drogi porodu Rodzaj porodu Liczba pacjentek Utrata krwi (ml) P PSN ,9 ± 19,4 Poród zabiegowy ± 58,1 5 Cięcie cesarskie ± 15,8
3 Poród po cięciu cesarskim kiedy należy się obawiać? 23 Wśród badanych pacjentek, 184 miały za sobą poród siłami natury, a 92 co najmniej 2 porody siłami natury. Najczęstszymi wskazaniami do przebytego cięcia cesarskiego były zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu (33,2%), brak postępu porodu w I i II okresie porodu (23,5%) oraz niewspółmierność porodowa (22,2%) tab. 2. Porównano wskazania do przebytego i obecnego cięcia cesarskiego, oceniając ich powtarzalność. Dokonano analizy powikłań okołoporodowych oraz okołoporodowej utraty krwi w zależności od drogi porodu i wskazania do cięcia cesarskiego. Ponadto porównano stan noworodków biorąc pod uwagę drogę porodu oraz przy ukończeniu porodu drogą cięcia cesarskiego czas, w którym zostało ono wykonane i wskazanie. Do oceny statystycznej użyto testy t-studenta i chi 2. Za poziom istotności przyjęto wartość p na poziomie 0,05. Wyniki W grupie pacjentek, które urodziły siłami natury, rozkład częstości przyczyn uprzedniego cięcia był taki, jak w całej grupie badanej (tab. 3). U kobiet, które ponownie urodziły drogą cięcia cesarskiego, najczęstszymi wskazaniami do uprzedniego cięcia były: zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu, brak postępu porodu w I i II okresie i niewspółmierność porodowa. Wskazania matczyne stanowiły w tej grupie tylko 12,5%. Głównym wskazaniem do ponownego cięcia cesarskiego była niewspółmierność porodowa (40,2%), zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu (17,8%) i brak postępu porodu w I i II okresie (6,7%). W przypadku wykonania uprzedniego cięcia z powodu braku postępu porodu, ponowne cięcie wykonano u 53,2% pacjentek, a najczęstszym wskazaniem była niewspółmierność porodowa. Tylko 7,9% (11 na 139) pacjentek z tej grupy zakończyła ciążę poprzez cięcie cesarskie z tego samego powodu (brak postępu porodu). Jeżeli wskazaniem do pierwotnego cięcia cesarskiego była zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu, to ponowne cięcie wykonano u 54,6% kobiet, a najczęstszym wskazaniem była niewspółmierność porodowa (37,4%). Drugim co do częstości wskazaniem była zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu (25,2%). Wskazanie do cięcia powtórzyło się w 27 na 196 przypadków (13,8%). W przypadku uprzednio występującej dysproporcji płodowo-miednicowej jako wskazania do cięcia, ponownie poród ukończono operacyjnie w 54,7% przypadków, najczęstszym powodem była ponownie stwierdzana niewspółmierność (61,1%). Pierwotne wskazanie powtórzyło się w 33,6% (44 na 131). Analizując okołoporodową utratę krwi stwierdzono, iż podczas kolejnego cięcia cesarskiego pacjentki tracą znamiennie więcej krwi w porównaniu do porodu siłami natury i porodu zabiegowego (tab. 4). Istotnie większą utratę krwi obserwowano u pacjentek, które miały wykonane cięcie cesarskie z powodu krwotoku, a jeszcze większą, gdy z powodu zakażenia wewnątrzmacicznego (tab. 5). Nie stwierdzono istotnego wpływu zaawansowania porodu na utratę krwi podczas wykonanego cięcia cesarskiego, która podczas cięcia elektywnego wynosiła średnio 608 ± 20 ml, gdy cięcie wykonywano w I okresie porodu 640,2 ± 33 ml, a w II okresie porodu 715 ± 56,8. Wśród pacjentek, które rodziły drogami natury około połowa nie miała żadnych powikłań (tab. 6). Ponad dwie trzecie kobiet, które urodziły drogą cięcia cesarskiego nie miało komplikacji, jednakże powikłania, które wystąpiły były znacznie poważniejsze i częściej stanowiły zagrożenie dla życia pacjentki w trzech przypadkach doszło do urazów innych narządów, w czterech przypadkach wystąpiły krwiaki powłok, a czterem pacjentkom usunięto macicę. Powyższych powikłań nie obserwowano podczas i po porodach drogą pochwową. Rozejście macicy w bliźnie rozpoznano u 15 pacjentek, z czego pięć urodziło drogami natury i nie wymagało interwencji z tego powodu. Dziesięć kobiet z rozejściem blizny urodziło drogą cięcia cesarskiego, przy czym tylko u jednej z nich rozpoznano to podczas próby porodu drogami natury (inne miały wykonane cięcie z innych powodów) i wymagała ona usunięcia macicy. Krwotok z powodu atonii macicy wystąpił trzy razy częściej u pacjentek rozwiązanych cięciem cesarskim. Niedokrwistość poporodowa występowała z równą częstością u pacjentek po porodzie siłami natury i po cięciu cesarskim, ale u kobiet po porodzie zabiegowym drogą pochwową dwa razy częściej. Oceniając stan noworodków po porodzie przez cięcie cesarskie ze wskazań matczynych (tab. 7) lub zagrażającej wewnątrzmacicznej zamartwicy płodu (tab. 9), nie stwierdziliśmy istotnych statystycznie różnic w zależności od tego, czy cięcie wykonane było elektywnie, czy w czasie porodu. W przypadku gdy wskazaniem do cięcia cesarskiego była dysproporcja płodowo-miednicowa, stan noworodków po porodzie był istotnie lepszy, gdy cięcie wykonane było planowo (tab. 8). Dyskusja Odsetek pomyślnego ukończenia porodu siłami natury po przebytym cięciu cesarskim waha się od 50 do 85% według piśmiennictwa światowego [3, 14, 29]. W naszym materiale 42,3% pacjentek po cięciu cesarskim urodziło drogami natury. Wskaźnik ten w naszym ośrodku jest nieco niższy ze względu na profil pacjentek, które otaczamy opieką, przede wszystkim z powodu dużego odsetka ciąż powikłanych i wysokiego ryzyka. 12,5% cięć cesarskich było ponownie wykonanych ze względu na choroby matki będące przeciwwskazaniem do porodu fizjologicznego (wskazania okulistyczne, ortopedyczne i tym podobne). Kwalifikując pacjentkę po przebytym cięciu cesarskim do sposobu ukończenia ciąży rozważa się przede wszystkim powtarzalność wskazań, szacowaną masę płodu i zaawansowanie ciąży. Cukrzyca ciężarnych, jak i cukrzyca przedciążowa nie stanowią przeciwwskazania do próby porodu siłami natury u pacjentki po cięciu cesarskim [4].
4 24 E. Romejko-Wolniewicz, A. Gorsiak, J. Zaręba-Szczudlik, K. Czajkowski Tabela 5. Utrata krwi podczas cięcia cesarskiego w zależności od wskazania Wskazanie do powtórnego cięcia cesarskiego Liczba pacjentek Średnia szacowana utrata krwi P Brak postępu porodu ,6 ± 59,6 ns Zagrażająca zamartwica ± 64 ns Krwotok ± 64 < 0,00005 Stan przedrzucawkowy ± 128 ns Stan po operacji macicy ,3 ± 82,6 ns Niewspółmierność porodowa ,9 ± 24,5 ns Wady płodu ± 143 ns Obciążony wywiad położniczy ,7 ± 73,8 ns Choroby matki ,9 ± 39,7 ns Zakażenie wewnątrzmaciczne ,3 ± 116,8 < 0,00005 Powikłanie Tabela 6. Powikłania okołoporodowe Poród siłami natury n = 225 Poród zabiegowy n = 25 Cięcie cesarskie n = 341 Uraz dróg rodnych 53 (23,6%) 7 (28%) 12 (3,5%) Krwotok (atonia macicy) 15 (6,6%) 0 61 (17,9%) Rozejście macicy w bliźnie 5 (2,2%) 0 10 (2,9%) Usunięcie macicy (1,2%) Powikłania dotyczące popłodu 39 (17,3%) 2 (8%) 1 (0,3%) Nieprawidłowe gojenie rany 2 (0,9%) 0 2 (0,6%) Krwiaki, późne krwawienia (1,2%) Wtórna niedokrwistość 25 (11,1%) 5 (20%) 35 (10,3%) Urazy innych narządów (0,9%) Brak powikłań 119 (52,3%) 13 (52%) 239 (70,1%) W naszym materiale średni czas trwania ciąży był nieco krótszy u pacjentek, które urodziły powtórnym cięciem cesarskim i wynosił 37 tygodni, w stosunku do pacjentek, które odbyły poród drogą pochwową (38 tygodni), ale wpływać na to mógł czas wykonania elektywnego cięcia cesarskiego przed terminem porodu. Callahan i wsp. [7] i Zelop i wsp. [42] badali częstość porodów drogą pochwową po cięciu cesarskim i pęknięcia macicy w zależności od tego, czy ciąża zakończyła się przed czy po terminie porodu. Stwierdzili oni, że czas trwania ciąży nie wpływa na pomyślne lub niepomyślne rokowanie ukończenia porodu siłami natury po cięciu cesarskim. Jak wykazał Wichrzycki i wsp. [40], pora doby, w której odbywa się poród ma istotny wpływ na wybór metody porodu u pacjentek po cięciu cesarskim. Szacowanie masy płodu odgrywa istotną rolę w kwalifikacji pacjentki po cięciu cesarskim odnośnie sposobu ukończenia ciąży. Błędne rozpoznanie makrosomii prowadzi do wzrostu odsetka cięć cesarskich. Decyzja dotycząca drogi porodu podejmowana jest na podstawie szacowanej masy płodu za pomocą badania klinicznego i ultrasonograficznego. Wśród obrazowych metod diagnostycznych największe znaczenie dla oceny masy płodu przypisywane jest badaniu ultrasonograficznemu. Żadna z wyżej wymienionych metod nie charakteryzuje się większą dokładnością w porównaniu z innymi i wszystkie są obarczone 8-10% granicą błędu [31]. Alsulyman i wsp. [1] donoszą, iż błąd pomiaru szacowanej masy płodu w USG według wzoru Hadlocka wynosi 13% przy EFW większym niż 4000 g oraz 8% w przypadku płodów bez makrosomii. W pracy z 2006 roku stwierdziliśmy, że u pacjentek po przebytym cięciu cesarskim istnieje tendencja do zawyżania szacowanej masy płodu, co powoduje łatwiejsze podejmowanie decyzji o wykonaniu ponownego cięcia cesarskiego [31]. Elkousy i wsp. [11] oceniając przebieg porodu u 9960 kobiet po przebytym cięciu cesarskim stwierdzili, że szanse na poród drogą pochwową zakończony sukcesem zmniejszają się wraz ze wzrostem masy ciała noworodka i są mniejsze u kobiet, które nigdy wcześniej nie przebyły porodu siłami natury. Wśród naszych pacjentek 31% miało za sobą co najmniej jeden poród drogą pochwową, a wśród nich połowa dwa lub więcej porody drogami naturalnymi. Zelop i wsp. [44] dokonując oceny przebiegu porodu siłami natury dzieci z urodzeniową masą ciała przewyższającą
5 Poród po cięciu cesarskim kiedy należy się obawiać? 25 Tabela 7. Porównanie stanu ogólnego noworodków po cięciu cesarskim ze wskazań matczynych w zależności od czasu wykonania cięcia Liczba punktów 0-3 Stan ogólny ciężki 4-7 Stan ogólny średni 8-10 Stan ogólny dobry w 1. minucie po porodzie w 3. minucie po porodzie w 5. minucie po porodzie ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p ns ns ns Tabela 8. Porównanie stanu ogólnego noworodków po cięciu cesarskim z powodu dysproporcji płodowo-miednicowej w zależności od czasu wykonania cięcia Liczba punktów 0-3 Stan ogólny ciężki 4-7 Stan ogólny średni 8-10 Stan ogólny dobry w 1. minucie po porodzie w 3. minucie po porodzie w 5. minucie po porodzie ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p < 0, < 0,0005 Tabela 9. Porównanie stanu ogólnego noworodków po cięciu cesarskim z powodu zagrażającej wewnątrzmacicznej zamartwicy płodu w zależności od czasu wykonania cięcia Liczba punktów 0-3 Stan ogólny ciężki 4-7 Stan ogólny średni 8-10 Stan ogólny dobry w 1. minucie po porodzie w 3. minucie po porodzie w 5. minucie po porodzie ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p ERCS I okres II okres p ns ns ns 4000 g u 365 kobiet, które przebyły uprzednio cięcie cesarskie, zanotowali sukces u 60% z nich, bez zwiększenia chorobowości matki i dziecka oraz bez wzrostu ryzyka pęknięcia macicy. Podobne wyniki przedstawili w swoich pracach Flamm i Goings [12] (58% kobiet urodziło siłami natury) oraz Phelan i wsp. [28] (67%). Najczęstszym wskazaniem do powtórnego cięcia cesarskiego była w naszym materiale niewspółmierność porodowa, rozpoznawana dwukrotnie częściej u pacjentek po przebytym cięciu cesarskim, niezależnie od przyczyny pierwotnego cięcia. Wskazanie to powtarzało się u jednej trzeciej pacjentek rozwiązanych uprzednio z tego powodu. Niewątpliwie poważnym powikłaniem u pacjentki rodzącej drogą pochwową po przebytym cięciu cesarskim i powikłaniem, którego jako położnicy najbardziej się boimy, jest pęknięcie macicy. Objawami takiego stanu są: krwawienie z dróg rodnych, ból, nieprawidłowe tętno płodu, krwiomocz, brak stwierdzanej uprzednio w badaniu wewnętrznym części przodującej, objawy wstrząsu u matki [18, 23, 29, 41]. Ogromne znaczenie dla oceny ryzyka pęknięcia macicy ma znajomość techniki wykonanego uprzednio cięcia cesarskiego. Według piśmiennictwa światowego ryzyko to wynosi 0,2-1,5% dla cięcia wykonanego poprzecznie w dolnym odcinku, 1-1,6% dla cięcia wykonanego wertykalnie w dolnym odcinku i aż 4-9% dla cięcia w kształcie odwróconej litery T [14, 17, 22, 23, 34]. W naszym materiale częstość rozejścia się blizny po cięciu wynosiła 2,5%, przy czym tylko w jednym przypadku powikłanie to wymagało usunięcia macicy. W 5 przypadkach rozejście macicy w bliźnie prowadzone było zachowawczo, wyłącznie obserwacja, bez otwarcia jamy brzusznej. Według Kaplana [19] pacjentki po porodzie drogą pochwową nie muszą mieć rutynowo kontrolowanej blizny po uprzednim cięciu cesarskim, chyba, że objawy kliniczne
6 26 E. Romejko-Wolniewicz, A. Gorsiak, J. Zaręba-Szczudlik, K. Czajkowski sugerują jej rozejście. Obliczając częstość pęknięć macicy, biorąc pod uwagę tylko te pacjentki, u których wykonano laparotomię, wynosi ona 1,69%, zgodna jest więc z piśmiennictwem światowym. Shimonovitz i wsp. [35] piszą, iż ryzyko pęknięcia macicy u pacjentki po cięciu cesarskim maleje po pierwszym pomyślnie ukończonym porodzie drogą pochwową i wynosi odpowiednio 1,6%, 0,3%, 0,2%, 0,35% po 0, 1, 2 i 3 porodach siłami natury. Większość autorów jest zgodnych, że okres między wykonanym cięciem cesarskim a terminem kolejnego porodu ma znaczenie dla ryzyka pęknięcia macicy przy próbie porodu siłami natury. Bezpieczny odstęp między porodami, przy którym ryzyko pęknięcia macicy znacznie zmniejsza się (około 1%) waha się w zależności od autora od 18 do 25 miesięcy [6, 36]. Rozpoznanie pęknięcia macicy wymaga wykonania cięcia cesarskiego w trybie natychmiastowym lub poporodowej laparotomii [5, 34], ale rozejście macicy w bliźnie przy określonych warunkach, przede wszystkim brak krwawienia, może być prowadzone zachowawczo. Podczas próby porodu siłami natury po przebytym cięciu cesarskim zaleca się stałe monitorowanie tętna płodu, ponieważ często pierwszym objawem pęknięcia macicy jest nieprawidłowy zapis kardiotokograficzny [2]. Warunkiem koniecznym do pomyślnego ukończenia porodu drogą pochwową po cięciu cesarskim jest też stały nadzór stanu ogólnego rodzącej i postępu porodu. Przedłużony poród może w tym przypadku nieść ze sobą zwiększone ryzyko pęknięcia macicy [15, 34]. McMahon i wsp. [23] w pracy pochodzącej z Nowej Szkocji, w której porównywano przebieg porodu u 3249 kobiet z grupy TOL i 2889 kobiet z grupy ERCS, donosi, iż ryzyko pęknięcia macicy i histerektomii było prawie 2-krotnie wyższe w grupie TOL (1,6% vs 0,8%). Częstość występowania innych powikłań takich jak gorączka, nieprawidłowe gojenie rany, niedokrwistość wymagająca transfuzji krwi były w obu grupach podobne. Porównując częstość występowania powikłań w grupie po udanej i nieudanej próbie PSN, okazało się, że u pacjentek po niepomyślnej próbie PSN, u których wykonano cięcie cesarskie, częściej dochodziło do powikłań śródoperacyjnych (3,0% vs 0,1%) i częściej gorączkowały (8,0% vs 3,5%). Podobne wyniki przedstawił w swej pracy Hibbard [17], który ponadto podaje, iż pacjentki po pomyślnie zakończonym porodzie drogą pochwową traciły znamiennie mniej krwi, krócej pozostawały w szpitalu i szybciej wracały do pełnej sprawności fizycznej. Okołoporodowa utrata krwi podczas kolejnego cięcia cesarskiego była wśród naszych pacjentek znamiennie wyższa w porównaniu do utraty przy porodzie siłami natury i zabiegowym drogą pochwową (tab. 4). Największą utratę krwi obserwowaliśmy u kobiet, które miały wykonane cięcie cesarskie z powodu zakażenia wewnątrzmacicznego. Rageth i wsp. [29] dokonując retrospektywnego przeglądu przypadków TOL i przypadków ERCS stwierdzili znamiennie niższe ryzyko histerektomii, gorączki i powikłań zatorowo-zakrzepowych w grupie TOL. W 2004 roku w The New England Journal of Medicine opublikowano wieloośrodkowe prospektywne badanie obserwacyjne, w którym porównywano pacjentki z grupy TOL i pacjentki z grupy ERCS [21]. Klinicznie jawne pęknięcie macicy wystąpiło u 0,7% pacjentek (124) z grupy pierwszej. Ponadto pacjentki te częściej prezentowały zapalenie błony śluzowej macicy (2,9% vs 1,8%) i częściej wymagały przetoczenia krwi (1,7% vs 1,0%). Ryzyko histerektomi (0,2% vs 0,3%) i ryzyko zgonu matki (0,02% vs 0,04%) były w obu grupach podobne. Nie stwierdzono żadnego przypadku niedotlenienia okołoporodowego noworodka w grupie ERCS. W grupie TOL powikłanie to wystąpiło w 12 przypadkach (p < 0,001), przy czym 7 z nich związanych było z pęknięciem macicy, z czego dwoje dzieci zmarło. W 2002 roku Kieser i Baskett [20] opublikowali przeglądowy artykuł dotyczący 10-letniego okresu badawczego, podczas którego 4516 kobiet po cięciu cesarskim zostało poddanych próbie porodu siłami natury w Nowej Szkocji. Wśród nich u 18 (0,39%) stwierdzono pęknięcie macicy. Wszystkie zostały zoperowane, żadna z nich nie zmarła, 3 poddano histerektomii, 10 wymagało przetoczenia krwi, 5 miało uszkodzony pęcherz moczowy. Sześć noworodków z porodów, podczas których stwierdzano pęknięcie macicy, było poważnie niedotlenionych, jeden noworodek zmarł. Wśród naszych pacjentek, które rodziły drogami natury, około połowa nie miała żadnych powikłań w stosunku do ponad dwóch trzecich, które urodziły drogą cięcia cesarskiego. Jednakże powikłania, które wystąpiły po powtórnym cięciu cesarskim, były znacznie poważniejsze i częściej stanowiły zagrożenie dla życia pacjentki. Chauhan i wsp. [8] po zbadaniu przypadków próby porodu siłami natury, podali częstość występowania powikłań takich, jak: pęknięcie macicy 0,65%, śmieć matki 0,002%, histerektomia 0,09%, przetoczenie krwi 0,18%, uszkodzenie układu moczowego 0,08%, niedotlenienie noworodka 0,15%, śmierć noworodka 0,04%. Warto dodać, że w 43% przypadków wystąpienia pęknięcia macicy, jej czynność skurczowa była stymulowana oksytocyną. Biorąc pod uwagę powyższe wyniki Chauhana, decydując się u ciężarnej po przebytym cięciu cesarskim na indukcję porodu oksytocyną lub prostaglandynami lub stymulację czynności skurczowej, należy pamiętać, aby zachować należytą ostrożność i uważnie kontrolować przebieg porodu. Wyniki prac dotyczących indukcji porodu u pacjentek po cięciu cesarskim nie są jednak jednoznaczne. Według pracy Ravasia i wsp. [30], do której włączono 172 pacjentki indukowane żelem z prostaglandynami, 129 za pomocą cewnika Foleya lub amniotomii i 274 za pomocą oksytocyny, ryzyko pęknięcia macicy było znacząco wyższe w grupie, którą indukowano prostaglandynami w porównaniu z pozostałymi (p = 0,004). Delaney i wsp. [10] w badaniu porównującym grupę kobiet poddanych indukcji porodu z grupą, w której poród rozpoczynał się samoistnie, pisze, że pacjentki indukowane miały podwyższone ryzyko nadmiernego krwawienia w IV okresie
7 Poród po cięciu cesarskim kiedy należy się obawiać? 27 porodu (7,3% vs 5,0%), ukończenia porodu drogą cięcia cesarskiego (37,5% vs 24,2%) i powikłań u noworodka wymagających jego przyjęcia do OIOM-u (13,3% vs 9,4%). Natomiast w metaanalizie dotyczącej bezpieczeństwa i skuteczności zastosowania żelu z prostaglandynami w celu indukcji porodu, Sanchez-Ramos i wsp. [33] piszą, iż nie jest ono związane z podwyższonym ryzykiem powikłań w porównaniu z sytuacją, gdy poród rozpoczął się spontanicznie. Autorzy są bardziej zgodni, jeżeli chodzi o zastosowanie oksytocyny w celu stymulacji czynności skurczowej. Większość podaje, że jest bezpieczna i nie zwiększa ryzyka pęknięcia macicy [13, 43]. W naszym ośrodku pacjentki po 2 cięciach cesarskich oraz po cięciu cesarskim z położeniem płodu podłużnym miednicowym lub w ciąży mnogiej zawsze są rozwiązywane drogą cięcia cesarskiego. Jednakże w literaturze światowej opisywane są przypadki porodów drogą pochwową w tych sytuacjach. Miller i wsp. [24] w pracy dotyczącej próby porodu drogą pochwową po dwóch lub więcej poprzecznych cięciach cesarskich w dolnym odcinku u-1827 kobiet, pisze, że 75,3% z nich urodziło siłami natury, a pęknięcie macicy wystąpiło u 1,7%. Autorzy prac oceniających porody bliźniacze po przebytym cięciu cesarskim są zgodni, iż próba porodu siłami natury w takim przypadku jest bezpieczna dla matek i płodów i w 69-84% kończy się sukcesem [25, 27, 38, 39]. Niestety nie ma wielu prac na powyższy temat, a te które są, dotyczą małej liczby pacjentek, więc tak naprawdę nie można brać ich pod uwagę podczas kwalifikacji pacjentki w ciąży bliźniaczej do sposobu porodu. Przy położeniu płodu podłużnym miednicowym u pacjentki po cięciu cesarskim lepsze wyniki głównie dotyczące stanu noworodka daje ukończenie ciąży drogą elektywnego cięcia cesarskiego, co potwierdza wieloośrodkowe badanie opisane przez Hannah i wsp. [16]. Mozurkewich i Hutton [26] w metaanalizie opublikowanej w 2000 roku podają, że ryzyko zgonu okołoporodowego noworodka jest wyższe, gdy pacjentka po uprzednim cięciu cesarskim zostanie poddana próbie porodu siłami natury (OR 1.71; 95% Cl, 1,28-2,28), przy czym jest ono bezpośrednio związane i wynika z pęknięcia macicy. Natomiast w grupie ERCS częściej obserwuje się u noworodków zaburzenia oddychania (6% vs 3%). Znieczulenie zewnątrzoponowe nie jest przeciwwskazane u pacjentek rodzących drogą pochwową po przebytym porodzie operacyjnym [32]. Wnioski 1) Pacjentki po przebytym cięciu cesarskim istotnie częściej kwalifikowane są do cięcia cesarskiego z powodu dysproporcji płodowo-miednicowej niezależnie od wskazania do poprzedniego cięcia. 2) W przypadku dysproporcji płodowo-miednicowej planowe cięcie cesarskie przed rozpoczęciem czynności skurczowej jest związane z lepszym stanem płodu. 3) Urazy u pacjentek rozwiązanych powtórnym cięciem cesarskim są rzadsze, ale znacznie poważniejsze, urazy po porodzie drogami natury po uprzednim cięciu cesarskim dotyczą pęknięć szyjki, ścian pochwy i krocza, zaś po cięciu macicy. 4) Pacjentki po przebytym cięciu cesarskim, które rodzą kolejny raz tą samą drogą, są bardziej narażone na krwotoki i przetaczanie krwi niż gdyby urodziły drogami natury. 5) Największa utrata krwi przy powtórnym cięciu cesarskim dotyczy kobiet, które miały wykonane cięcie cesarskie z powodu zakażenia wewnątrzmacicznego. Piśmiennictwo [1] Alsulyman O.M., Ouzounian J.G., Kjos S.L. (1997) The accuracy of intrapartum ultrasonographic weight estimations in diabetic pregnancies. Am. J. Obstet. Gynecol. 177: [2] American College of Obstatricians and Gynecologists (1999) Vaginal birth after previous cesarean delivery: Clinical management guidelines for obstetrician-gynecologists. Washington: The College. ACOG Practice Bulletin No.: 5. [3] Biswass A. (2003) Management of previous cesarean section. Curr. Opin. Obstet. Gynecol. 15: [4] Blackwell S.C., Hassan S.S., Wolfe H.M. et al. (2000) Vaginal birth after cesarean in the diabetic gravida. J. Reprod. Med. 45: [5] Bucklin B.A. (2003) Vaginal birth after cesarean delivery. Anesthesiology. 99: [6] Bujold E., Mehta S.H., Bujold C., Gauthier R. (2002) Interdelivery interval and uterine rupture. Am. J. Obstet. Gynecol. 187: [7] Callahan C., Chescheir N., Steiner B.D. (1999) Safety and efficacy of attempted vaginal birth after cesarean beyond the estimated date of delivery. J. Reprod. Med. 44: [8] Chauhan S.P., Martin J.N., Henrichs C.E. et al. (2003) Maternal and perinatal complications with uterine rupture in patients who attempted vaginal birth after cesarean delivery: a review of the literature. Am. J. Obstet. Gynecol. 189: [9] Curtin S.C., Kozak L.J., Gregory K.D. (2000) U.S. Cesarean and VBAC rates in the mid-1990s. Birth. 27: [10] Delaney T., Young D.C. (2003) Spontaneus versus induced labour after previous cesarean delivery. Obstet. Gynecol. 102: [11] Elkousy M.A., Sammel M., Stevens E. et al. (2003) The effect of birth weight on vaginal birth after cesarean delivery success rates. Am. J. Obstet. Gynecol. 188: [12] Flamm B.L., Goings J.R. (1989) Vaginal birth after cesarean section: is suspected fetal macrosomia a contraindication? Obstet. Gynecol. 74: [13] Flamm B.L., Goings J.R., Fuelbirth N. et al. (1987) Oxytocin during labor after previous cesarean section: results of multicenter study. Obstet. Gynecol. 70: [14] Flamm B.L., Lim O.W., Jones C., Fallon D., Newman N.A., Mantis J.K. (1988) Vaginal birth after cesarean section: results of a multicenter study. Am. J. Obstet. Gynecol. 158: [15] Guleria K., Dhall K. (1997) Pattern of cervical dilatation in previous lower segment cesarean section patients. J. Indian Med. Assoc. 95: [16] Hannah M.E., Hannah W.J., Hewson S.A. (2000) Planned cesarean section versus planned vaginal birth for breech presentation et term: a randomised multicenter trial. Lancet 356:
8 28 E. Romejko-Wolniewicz, A. Gorsiak, J. Zaręba-Szczudlik, K. Czajkowski [17] Hibbard J.U., Ismail M.A., Wang Y. et al. (2001) Failed vaginal birth after cesarean section: how risky is it? Am. J. Obstet. Gynecol. 184: [18] Hill D.A., Chez R.A., Quinlan J. et al. (2000) Uterine rupture and dehiscence associated with intravaginal misoprostol cervical ripening. J. Reprod. Med. 45: [19] KaplanB., Boyburt M., Peled Y. et al. (1994) Routine revision of uterine scar after prior cesarean section. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 73: [20] Keiser K.E., Baskett T.F. (2002) A 10-year population-based study of uterine rupture. Am. J. Obstet. Gynecol. 100: [21] Landon M.B., Hauth J.C., Leveno K.J. et al. (2004) Maternal and perinatal outcomes associated with trial of labor after prior cesarean delivery. N. Eng. J. Med. 351: [22] Martin J.N., Perry K.G., Roberts W.E., Meydrech E.F. (1997) The case for trial of labor in the patient with a prior low-segment vertical cesarean incision. Am. J. Obstet. Gynecol. 177: [23] McMahon M.J., Luthier E.R., Bowes W.A., Olshan A.F. (1996) Comparison of a trial of labor with an elective second cesarean section. N. Eng. J. Med. 335: [24] Miller D.A., Diaz F.G., Paul R.H. (1994) Vaginal birth after cesarean: a 10-year experience. Obstet. Gynecol. 84: [25] Miller D.A., Mullin P., Hou D., Paul R.H. (1996) Vaginal birth after cesarean section in twin gestation. Am. J. Obstet. Gynecol. 175: [26] Mozurkewich E.L., Hutton E.K. (2000) Elective repeat cesarean delivery versus trial of labor: A meta-analysis od the literature from 1989 to Am. J. Obstet. Gynecol. 183: [27] Myles T. (2001) Vaginal birth of twins after previous cesarean section. J. Matern. Fetal. Med. 10: [28] Phelan J.P., Ahn M.O., Diaz F. et al. (1989) Twice a cesarean, always a cesarean? Obstet. Gynecol. 73: [29] Rageth J.C., Juzi C., Grossenbacher H. (1999) Delivety after previous cesarean: a risk evaluation. Obstet. Gynecol. 93: [30] Ravasia D.J., Wood S.L., Pollard J.K. (2000) Uterine rupture during induced trial of labor among women with pravious cesarean delivery. Am. J. Obstet. Gynecol. 183: [31] Romejko E., Zaręba-Szczudlik J., Ahmed S. et al. (2006) Makrosomia płodu jako wskazanie do elektywnego cięcia cesarskiego. Gin. Pol. Supl II. 77: [32] Rowbottom S.J., Critchley L.A.H., Gin T. (1997) Uterine rupture and epidural analgesia during trial of labor. Anaesthesia. 52: [33] Sanchez-Ramos L., Gaudier F.L., Kaunitz A.M. (2000) Cervical ripening and labor induction after previous cesarean delivery. Clin. Obstet. Gynecol. 43: [34] Scott J.R. (1997) Avoiding labor problems during vaginal birth after cesarean delivery. Clin. Obstet. Gynecol. 40: [35] Shimonovitz S., Botosneano A., Hochner-Celnikier D. (2000) Succesful first vaginal birth after cesarean section: a predictor of reduced risk fir uterine rupture in subsequent deliveries. J. Indian Med. Assoc. 2: [36] Shipp T.A., Zelop C.M., Repke J.T. et al. (2001) Interdelivery interval and risk of symptomatic uterine rupture. Obstet. Gynecol. 97: [37] SOGC (2005) Clinical Practice Guidelines. Guidelines for vaginal birth after previous caesarean birth. Int. J. Gynecol. Obstet. 89: [38] Sansregret A., Bujold E., Gauthier R.J. (2003) Twin delivery after a previous cesarean: a twelve-year experience. J. Obstet. Gynaecol. Can. 25: [39] Wax J.R., Philput C., Mather J. et al. (2000) Twin vaginal birth after cesarean. Conn. Med. 64: [40] Wichrzycki A., Kuczyńska-Sicińska J., Czajkowski K. et al. (1998) Czynniki ryzyka powtórnego cięcia cesarskiego nie wynikające z przebiegu aktualnej ciąży i stanu zdrowia pacjentek. Klin. Perinat. Gin. 23: [41] Yap O.W.S., Kim E.S., Laros R.K. (2001) Maternal and neonatal outcomes after uterine rupture in labor. Am. J. Obstet. Gynecol. 184: [42] Zelop C.M., Shipp T.A., Cohen A. et al. (2001) Trial of labor after 40 weeks gestation in women with prior cesarean. Obstet. Gynecol. 97: [43] Zelop C.M., Shipp T.A., Repke J.T. et al. (1999) Uterine rupture during induced or augmented labor in gravid women with one prior cesarean delivery. Am. J. Obstet. Gynecol. 181: [44] Zelop C.M., Shipp T.A., Repke J.T. et al. (2001) Outcomes of trial of labor following previous cesarean delivery among women with fetuses weighing > 4000 g. Am. J. Obstet. Gynecol. 185: J Ewa Romejko II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii Akademia Medyczna w Warszawie ul. Karowa 2, Warszawa
Poród po cięciu cesarskim
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 185-194, 2009 Poród po cięciu cesarskim ANETA MALINOWSKA-POLUBIEC, MAŁGORZATA KNAŚ, ROMAN SMOLARCZYK, KRZYSZTOF CZAJKOWSKI Streszczenie Wstęp:
Bardziej szczegółowoRodząca po cięciu cesarskim powtórne cięcie czy poród siłami natury?
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 173-184, 2009 Rodząca po cięciu cesarskim powtórne cięcie czy poród siłami natury? EWA ROMEJKO-WOLNIEWICZ, ANNA GORSIAK, JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK,
Bardziej szczegółowowarunkowania porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim
P R A C A O R Y G I N A L N A Joanna Strzerzyńska, Beata Sztyber, Grażyna Bączek Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej, Warszawski Uniwersytet Medyczny U warunkowania porodu drogami natury po przebytym
Bardziej szczegółowoEwolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach oraz
GinPolMedProject 1 (43) 2017: 066-070 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ewolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach 2002-2007 oraz 2008-2014 Jolanta Mazurek-Kantor
Bardziej szczegółowoPoród drogą pochwową po cięciu cesarskim
Poród drogą pochwową po cięciu cesarskim Vaginal birth after cesarean delivery Kostrzewa Tomasz 1, Walczak Joanna 2, Więckowska Katarzyna 1 1 Oddział Położniczo-Ginekologiczny, SPZOZ w Łowiczu, 2 Oddział
Bardziej szczegółowoCzynniki rokownicze dla porodu drogami natury u ciężarnych po przebytym cięciu cesarskim
Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, tom 43, zeszyt 4, 40-44, 2007 Czynniki rokownicze dla porodu drogami natury u ciężarnych po przebytym cięciu cesarskim SŁAWOMIR ŚWIDERSKI, ALEKSANDRA MAJEWSKA, JOANNA
Bardziej szczegółowoAnaliza wskazań do cięcia cesarskiego w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie
Analiza wskazań do cięcia go w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie Analysis of cesarean section indications at New Hospital in Wąbrzeźno STRESZCZENIE Wstęp: Poród zabiegowy wykonany z właściwych wskazań ratuje
Bardziej szczegółowoMakrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 117-123, 2010 Makrosomia płodu jako problem kliniczny rozpoznawanie i postępowanie JULIA ZARĘBA-SZCZUDLIK, EWA ROMEJKO, SAADA AHMED Streszczenie
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Bardziej szczegółowoCzy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań?
Czy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań? Is the epidemic of cesarean sections the result of more liberal indications? Stasiełuk Aleksandra 1, Langowicz Izabela 1, Kosińska-Kaczyńska
Bardziej szczegółowoKrwotoki okołoporodowe. Dotyczą 5 do15%rodzących
Krwotoki okołoporodowe Dotyczą 5 do15%rodzących Najczęstsze przyczyny Urazy Nieprawidłowe oddzielanie i wydalanie łożyska Niedowład macicy - atonia Zaburzenia krzepliwości krwi Urazy okołoporodowe W trzonie
Bardziej szczegółowoSposób porodu w zależności od wskazań do poprzedniego cięcia cesarskiego The way of delivery depending on the indication to prior caesarean section
63 Sposób porodu w zależności od wskazań do poprzedniego cięcia cesarskiego The way of delivery depending on the indication to prior caesarean section GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1 (3) 2007 Artykuł oryginalny/original
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 3, 137-142, 2011 Czynniki ryzyka niepowodzenia planowej indukcji porodu u ciężarnych po 41. tygodniu ciąży MARTA KOSTRZEWA 1, WALDEMAR KRZESZOWSKI
Bardziej szczegółowoJak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży
GRZEGORZ JAKIEL Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży I Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Peri- viable birth Poród na granicy przeżywalności AGENDA
Bardziej szczegółowoRekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Cięcie cesarskie
90 Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Cięcie cesarskie Zebranie zespołu ekspertów odbyło się w dniu 16 maja 2008 roku w Poznaniu Przewodniczący: prof. dr hab. med. Ryszard Poręba Członkowie:
Bardziej szczegółowoStudent, który zaliczył przedmiot wie/umie/potrafi:
EFEKTYKSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU TECHNIKI POŁOŻNICZE I PROWADZENIE PORODU Numer efektu kształcenia dla przedmiot u (symbol) Student, który zaliczył przedmiot wie/umie/potrafi: Odniesienie do celów przedmiotu
Bardziej szczegółowoOpis:... ... ... 22. Zgon matki: a. podczas ciąŝy: ciąŝa ektopowa, poronienie wczesne do 12 t.c.
Pieczęć oddziału/kliniki Miejscowość, dnia... adres, tel./fax Analiza zgonu kobiety w okresie ciąŝy, porodu i połogu I. DANE OGÓLNE: 1. Imię i nazwisko matki :... 2. Data urodzenia:... Wiek:... 3. Miejsce
Bardziej szczegółowoRekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie Zebranie zespołu ekspertów odbyło się w dniu 16 maja 2008 roku w Poznaniu. Przewodniczący: prof. dr hab. med. Ryszard Poręba Członkowie:
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie ciąży ektopowej. Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych
Diagnostyka i leczenie ciąży ektopowej Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Co to jest ciąża ektopowa? Ciąża ektopowa- lokalizacja Ciąża ektopowa - lokalizacja Najczęstsza lokalizacja bańka jajowodu
Bardziej szczegółowoIndukcja porodu algorytmy kliniczne. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników
REKOMENDACJE Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 1, strony 23 29 Copyright 2018 Via Medica ISSN 2451 0122 Indukcja porodu algorytmy kliniczne. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów
Bardziej szczegółowoUłatwia przebieg porodu Bezpieczeństwo dla matki i dziecka
NO Ułatwia przebieg porodu Bezpieczeństwo dla matki i dziecka www.dianatal.pl ŚĆ O W Nawet u 95% rodzących kobiet wykonuje się nacięcia krocza. 1 U 22,8% rodzących kobiet dochodzi do uszkodzenia tkanek
Bardziej szczegółowoMETRASTOP. Tamponada balonowa jako metoda leczenia PPH.
METRASTOP Tamponada balonowa jako metoda leczenia PPH. Czym jest PPH? Krwotok poporodowy (PPH) stanowi stan zagrożenia życia. Jest najczęstszą przyczyną zgonów wśród położnic w okresie okołoporodowym.
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH
Załącznik nr 2 RAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH Cele stażu 1. Uzyskanie sprawności w zakresie wykorzystania wiedzy i umiejętności nabytych w toku kształcenia w szkole położnych. 2. Aktualizacja
Bardziej szczegółowoWpływ znieczulenia zewnątrzoponowego na poród
Wpływ znieczulenia zewnątrzoponowego na poród The influence of epidural analgesia on the course of labor Weigl Wojciech 1, Szymusik Iwona 2, Borowska-Solonynko Aleksandra 3, Kosińska-Kaczyńska Katarzyna
Bardziej szczegółowoWskazania do cięcia cesarskiego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 1, 11-18, 2008 Wskazania do cięcia cesarskiego RYSZARD PORĘBA, MACIEJ JĘDRZEJKO, ANETA PORĘBA, URSZULA SIOMA-MARKOWSKA Streszczenie W ostatnich
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowoBrzozowska Maria, Kowalska-Koprek Urszula, Kuś Ewa, Berner-Trąbska Marlena, Karowicz-Bilińska Agata
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2011, 82, 592-597 Analiza wskazań do porodu drogą cięcia cesarskiego noworodków ze skrajnie niską masą urodzeniową (
Bardziej szczegółowoPorównanie skuteczności preindukcji porodu za pomocą cewnika Foleya z obciążeniem z preindukcją przy użyciu żelu z PGE 2
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 1, 34-39, 2013 Porównanie skuteczności preindukcji porodu za pomocą cewnika Foleya z obciążeniem z preindukcją przy użyciu żelu z PGE 2 MARTA BACZYŃSKA,
Bardziej szczegółowoPołożnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoEBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności i bezpieczeństwa preindukcji porodu cewnikiem Foley a
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2013, 84, 180-185 Ocena skuteczności i bezpieczeństwa preindukcji porodu cewnikiem Foley a Evaluation of the efficacy and safety of Foley catheter pre-induction
Bardziej szczegółowoHisterektomia położnicza czynniki ryzyka, wskazania i wyniki leczenia w 10-letniej analizie
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 3, 125-130, 2012 Histerektomia położnicza czynniki ryzyka, wskazania i wyniki leczenia w 10-letniej analizie MARCIN RAJEWSKI 1, GRZEGORZ H. BRĘBOROWICZ
Bardziej szczegółowoOcena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom, zeszyt, 11-16, 212 Ocena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego BOGUSŁAWA
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu położnictwa
Pytania z zakresu położnictwa - 2017 1. Proszę omówić zapotrzebowanie na składniki mineralne i witaminowe u kobiet ciężarnych i karmiących piersią ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia profilaktyki jodowej.
Bardziej szczegółowo1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii,
1. Oddział tworzą: 1) Pododdziały: a) Położniczy (rooming- in), b) Patologii Ciąży, c) Porodowy ze Szkołą Rodzenia, d) Ginekologii, e) Izolacyjny (poł. gin), 2) Izba Przyjęć Położniczo-Ginekologiczna 1
Bardziej szczegółowoZAKŁAD PROFILAKTYKI CHORÓB KOBIECYCH I SEKSUOLOGII Śląski Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Zdrowia Kobiety
Wykaz efektów kształcenia z przedmiotu: TECHNIKI POŁOŻNICZE I PROWADZENIE PORODU Kierunek: POŁOŻNICTWO Rok studiów: III rok Tryb: studia stacjonarne, pierwszy stopień TEMAT I: KOMPETENCJE I ZADANIA POŁOŻNEJ
Bardziej szczegółowoLiczba porodów, transferów i dyskwalifikacji
Drodzy Czytelnicy, Poniżej przedstawiamy Wam wybrane efekty naszej owocnej pracy i wyniki porodów kobiet, które zdecydowały się na poród w domu w asyście położnej stowarzyszonej w Dobrze Urodzonych. Nie
Bardziej szczegółowoCięcia cesarskie a porody siłami natury aktualne spojrzenie
Cięcia cesarskie a porody siłami natury aktualne spojrzenie Cesarean section versus vaginal delivery state-of-the-art paper Pomorski Michał, Woytoń Robert 1, Woytoń Piotr, Kozłowska Jolanta 2, Zimmer Mariusz
Bardziej szczegółowoVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Bardziej szczegółowoOkołoporodowe urazy dróg rodnych
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 195-202, 2009 Okołoporodowe urazy dróg rodnych ANETA MALINOWSKA-POLUBIEC, MAŁGORZATA KNAŚ, KRZYSZTOF CZAJKOWSKI, ROMAN SMOLARCZYK, EWA ROMEJKO
Bardziej szczegółowoXIII SYMPOZJUM NAUKOWO - SZKOLENIOWE STANY NAGLĄCE W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII RAMOWY PROGRAM
XIII SYMPOZJUM NAUKOWO - SZKOLENIOWE STANY NAGLĄCE W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII RAMOWY PROGRAM Tychy 17 18 września 2010 r. CZWARTEK 16.09.2010 r. RAMOWY PROGRAM SYMPOZJUM 16:00 18:00 ZEBRANIE ZARZĄDU
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności karbetocyny i oksytocyny w profilaktyce krwawień poporodowych u kobiet po cięciu cesarskim
Ocena skuteczności karbetocyny i oksytocyny w profilaktyce krwawień poporodowych u kobiet po cięciu cesarskim Evaluation of carbetocin and oxytocin efficacy in prevention of postpartum hemorrhage in women
Bardziej szczegółowoStany nagłe w położnictwie
ROZDZIAŁ 8 Stany nagłe w położnictwie CELE Po przeczytaniu rozdziału powinieneś umieć zdefiniować i rozpoznać: uraz kanału rodnego, krwotok w trzecim okresie porodu, wynicowanie macicy, krwotok w połogu
Bardziej szczegółowoCiąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków
Ginekol Pol. 2015, 86, 137-142 P R A C E O R Y G I N A L N E Ciąża bliźniacza jako czynnik ryzyka wystąpienia krwawienia do komór bocznych mózgu u noworodków Twin pregnancy as the risk factor for neonatal
Bardziej szczegółowoKiedy poród po przebytym cięciu cesarskim jest bezpieczny? na podstawie prospektywnych badań w klinice w Tychach
Kiedy poród po przebytym cięciu cesarskim jest bezpieczny? na podstawie prospektywnych badań w klinice w Tychach When vaginal birth after previous cesarean section is safe? based on prospective studies
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU INDUKCJI PORODU CIĄŻ DONOSZONYCH NA SPOSÓB UKOŃCZENIA CIĄŻY ORAZ POURODZENIOWY STAN NOWORODKÓW OCENIANY W SKALI APGAR
Magdalena Jarczak ANALIZA WPŁYWU INDUKCJI PORODU CIĄŻ DONOSZONYCH NA SPOSÓB UKOŃCZENIA CIĄŻY ORAZ POURODZENIOWY STAN NOWORODKÓW OCENIANY W SKALI APGAR STRESZCZENIE Wstęp Indukcja porodu jest wznieceniem
Bardziej szczegółowododatni dodatni Podpis i pieczątka KOD lekarza ujemny ujemny Dni pobytu Data przyjęcia Data porodu Data wypisu S T R O N Ii. ZLECENIA POOPERACYJNE
LEKARZ PROWADZĄCY DATA Rp. (podpis) ZALECENIA DLA PACJENTKI (data) DOKUMENTACJĘ INDYWIDUALNĄ ZEWNĘTRZNĄ OTRZYMAŁAM str. 16 Imię i nazwisko SPIS ZAŁĄCZNIKÓW S. R. P. O. N. Rok Rok Rok Miejsce pracy Miasto
Bardziej szczegółowoKonsensus okulistyczno-położniczy w sprawie wskazań do rozwiązania porodu drogą cięcia cesarskiego z powodu zmian w narządzie wzroku
Konsensus okulistyczno-położniczy w sprawie wskazań do rozwiązania porodu drogą cięcia cesarskiego z powodu zmian w narządzie wzroku Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego 1 Konsensus okulistyczno-położniczy
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2017/2018 OBSZAR WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ
EGZAMIN MAGISTERSKI kierunek POŁOŻNICTWO 2017/2018 OBSZAR WIEDZY SPECJALISTYCZNEJ 1. Nowoczesne techniki obrazowania. 2. Sposoby przygotowania się do badan diagnostycznych w zależności od metody i rodzaju
Bardziej szczegółowoElektywne cięcie cesarskie wybór terminu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 3, 131-135, 2013 Elektywne cięcie cesarskie wybór terminu KRZYSZTOF DREWS, AGNIESZKA SEREMAK-MROZIKIEWICZ, MAGDALENA BARLIK Streszczenie W ostatnich
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoUltrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
Bardziej szczegółowoIUGR. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski
IUGR prof. dr hab. n. med. Krzysztof Sodowski definicja postacie znaczenie diagnostyka monitoring decyzje porodowe mały płód - SGA prawidłowy - brak cech wad, chorób genetycznych, infekcji nieprawidłowy
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoAnaliza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Michał Powolny, Piotr Pietrzak, Krzysztof Szafranko, Wojciech Borucki Analiza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Bardziej szczegółowoProblemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit. Maria Kłopocka Bydgoszcz
Problemy płodności i ciąży w nieswoistych zapalnych chorobach jelit Maria Kłopocka Bydgoszcz Płodność Przebieg ciąży i poród Bezpieczeństwo leczenia w okresie ciąży i karmienia Sytuacje szczególne Edukacja
Bardziej szczegółowoMAMY PRAWO. Realizacja standardów opieki okołoporodowej w szpitalach i oddziałach położniczych w województwie małopolskim RAPORT Z AUDYTU SPOŁECZNEGO
MAMY PRAWO Realizacja standardów opieki okołoporodowej w szpitalach i oddziałach położniczych w województwie małopolskim RAPORT Z AUDYTU SPOŁECZNEGO Tuchów Centrum Zdrowia Tuchów Sp. z o.o. Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoUniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Klinika Onkologii Ginekologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
Bardziej szczegółowoNaczelna Izba Lekarska
Naczelna Izba Lekarska Kodowanie według systemu CPT Ginekologia i położnictwo Który kierunek wybrać? Elementy wykładu Podział na podrozdziały Anatomiczne/Proceduralne Wytyczne dotyczące kodowania Interpretacja
Bardziej szczegółowoMasaż szyjki macicy i wywoływanie porodu
Polish Membrane sweeping and induction of labour Masaż szyjki macicy i wywoływanie porodu 01935 384 350 yeovilhospital.nhs.uk Wywoływanie porodu jest zazwyczaj ustalane 13 dni po planowanym terminie porodu.
Bardziej szczegółowoKrwotoki okołoporodowe
Krwotoki okołoporodowe Gdańsk 2011 Redaktor prowadzący: Agnieszka Frankiewicz Redakcja: Michał Mikołajczak Korekta: Teresa Moroz Seria wydawnicza rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne
Bardziej szczegółowoRaport Euro-Peristat Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka
Raport Euro-Peristat 2015 Konferencja Prasowa Instytutu Matki i Dziecka 13.02.2019 https://www.europeristat.com/ Celem działania projektu Euro-Peristat jest stworzenie uzasadnionych naukowo i wiarygodnych
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiPoł Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoAnaliza sposobów ukończenia ciąży na podstawie preferencji ciężarnych oraz danych statystycznych z lat 2006-2010
PRACE oryginalne original PAPERS Borgis Analiza sposobów ukończenia ciąży na podstawie preferencji ciężarnych oraz danych statystycznych z lat 2006-2010 Sylwia Michałowska, *Maciej Zalewski, Jerzy Heimrath,
Bardziej szczegółowoZależność między przyrostem masy ciała w ciąży, a występowaniem nieprawidłowej masy urodzeniowej noworodków oraz powikłań matczynych
ROZDZIAŁ XIII ZAGROŻENIE ŻYCIA I ZDROWIA CZŁOWIEKA Klinika Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego Department of Obstetrics Medical University of Gdansk DARIUSZ LAUTENBACH, AGNIESZKA ROLNIK, ALEKSANDRA
Bardziej szczegółowoPOŁOŻNICTWO I OPIEKA POŁOŻNICZA dla studentów II ROKU Kierunek: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie. semestr IV, rok akad.
POŁOŻNICTWO I OPIEKA POŁOŻNICZA dla studentów II ROKU Kierunek: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie semestr IV, rok akad. 2014-2015 Lp. 1. 2. WYKŁADY Pielęgnowanie położnicy w połogu powikłanym.
Bardziej szczegółowoRealizacja standardów opieki okołoporodowej w szpitalach i oddziałach położniczych w województwie małopolskim
MAMY PRAWO Realizacja standardów opieki okołoporodowej w szpitalach i oddziałach położniczych w województwie małopolskim RAPORT Z AUDYTU SPOŁECZNEGO Kraków Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoAnaliza kliniczna okołoporodowego wycięcia macicy w latach w Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej w Bydgoszczy
Ginekol Pol. 0, 85, 9-96 Analiza kliniczna okołoporodowego wycięcia macicy w latach 000-0 w Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej w Bydgoszczy Clinical Study of Perinatal Hysterectomy
Bardziej szczegółowoSpis treści. Zdrowie i płodność kobiety. Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 45
Rozdział I Zdrowie i płodność kobiety Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 1 1. Okresy życia kobiety Michał Bokiniec... 2 1.1. Okres dojrzewania, pokwitania... 2 1.2. Okres dojrzałości płciowej...
Bardziej szczegółowoRodzaj przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 12-16, 2009 przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt SŁAWOMIR SZYMAŃSKI 1, WITOLD MALINOWSKI 1, ELŻBIETA RONIN-WALKNOWSKA 2 Streszczenie
Bardziej szczegółowoMONIKA WILCZYŃSKA, AGNIESZKA RÓŻAŃSKA-KOHSEK, TOMASZ BIELANÓW. Streszczenie. Wstęp
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 1, 27-31, 2008 Analiza wskazań do cięć cesarskich w Szpitalu Specjalistycznym im. A. Falkiewicza we Wrocławiu w latach 2004-2007 i rozważania nad
Bardziej szczegółowoIndukcja porodu w świetle aktualnego piśmiennictwa
GinPolMedProject 1 (39) 2016: 066-071 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Indukcja porodu w świetle aktualnego piśmiennictwa Hubert Huras (A), Małgorzata Radoń-Pokracka (B,F,E), Teresa Górnisiewicz (F), Katarzyna Kuśmierska-Urban
Bardziej szczegółowoZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI
ZDROWIE DZIECI PO LECZENIU NIEPŁODNOŚCI Rafał Kurzawa rafal.kurzawa@gmail.com Pomorski Uniwersytet Medyczny Sekcja Płodności i Niepłodności PTG Ośrodek Studiów nad Płodnością Człowieka IVF ma 35 lat
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoKlinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 237 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 2 SECTIO D 200 Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoMateriał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:
2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,
Bardziej szczegółowodr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab.
Ordynator Oddziału: dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab. Marian Gabryś Pielęgniarka oddziałowa: mgr Beata Sajboth Telefony
Bardziej szczegółowoMaria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1.ZARZĄDZENIE MINISTRA 2.REKOMENDACJE TOWARZYSTW NAUKOWYCH 3.OPINIE EKSPERTÓW
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoAnaliza pęknięć macicy w bliźnie pooperacyjnej po przebytym cięciu cesarskim Rupture of the uterine scar after a prior cesarean delivery-analysis
22 Analiza pęknięć macicy w bliźnie pooperacyjnej po przebytym cięciu cesarskim Rupture of the uterine scar after a prior cesarean delivery-analysis Artykuł oryginalny/original article ADAM CIEMINSKI Oddział
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Modelu JGP w rachunkowości zarządczej. Maciej Sobkowski Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UM w Poznaniu
Wykorzystanie Modelu JGP w rachunkowości zarządczej Maciej Sobkowski Ginekologiczno-Położniczy Szpital Kliniczny UM w Poznaniu Rachunkowość zarządcza Rachunkowość zarządcza, niekiedy określana również
Bardziej szczegółowo- całkowite wycięcie macicy z przydatkami lub bez przydatków drogą brzuszną,
Streszczenie Oddział Położniczo - Ginekologiczny Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Kaliszu liczy obecnie 86 łóżek i zatrudnionych jest w nim 14 lekarzy i 59 położnych. W zakresie ginekologii oddział
Bardziej szczegółowoŁożysko wrośnięte przypadki kliniczne w diagnostyce ultrasonograficznej
Łożysko wrośnięte przypadki kliniczne w diagnostyce ultrasonograficznej Prof. dr hab. med. Marek PIETRYGA Dr n. med. Rafał ICIEK z Kliniki Położnictwa i Chorób Kobiecych i Sekcji USG PTG Nieprawidłowa
Bardziej szczegółowoKorzyści i ryzyko regionalnej anestezji - stan obecny i przyszłość Ewa Mayzner-Zawadzka Konfrontacje historyczne Anestezja regionalna - znieczulenie miejscowe - XIX / XX w. Lata 20/30 XX w. Lata 40/50/60
Bardziej szczegółowoWpływ otyłości na przebieg ciąży, porodu i stan urodzeniowy noworodka
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 3, 210-214, 2010 Wpływ otyłości na przebieg ciąży, porodu i stan urodzeniowy noworodka WIOLETTA MIKOŁAJEK-BEDNER, OLIWIA MARCINKIEWICZ, MARTA ZAPAŁOWSKA,
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoSEMINARIA. Fizjoterapia w położnictwie 5. Fizjoterapia w ginekologii 5. Odniesienie do efektów kształcenia dla przedmiotu
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych: Ginekologia i Położnictwo dla studentów III ROKU Kierunku: Fizjoterapia- studia I stopnia licencjackie semestry VI, rok akad. 2013-2014 l.p. SEMINARIA
Bardziej szczegółowoRozdział dwunasty. Wstęp. Przyczyny
Rozdział dwunasty Zabiegi resuscytacyjne w położnictwie Zabiegi resuscytacyjne w położnictwie Julian Chilvers Wstęp Zatrzymanie akcji serca w ciąży zdarza się niezwykle rzadko. Trudno oszacować dokładną
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoIndukcja (wywoływanie) porodu Informacje dla kobiet w ciąży, ich partnerów i rodzin
Polish translation of Induction of labour - Information for pregnant women, their partners and families Indukcja (wywoływanie) porodu Informacje dla kobiet w ciąży, ich partnerów i rodzin Niniejsza broszura:
Bardziej szczegółowoMaciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.
Maciej Pawlak Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych. Prospektywne randomizowane badanie porównujące zastosowanie dwóch różnych koncepcji siatki i staplera
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoGINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1 (3) 2007 Artykuł oryginalny/original article
70 Sposób porodu a czas od ostatniego cięcia cesarskiego z uwzględnieniem powikłań Way of delivery in relation to time from the last caesarean section and perinatal complications in relation to way of
Bardziej szczegółowoAnaliza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 81-87, 2014 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży EWA PIEKARSKA, GRZEGORZ KRASOMSKI,
Bardziej szczegółowoRyzyko wystąpienia krwotoku okołoporodowego a sposób zakończenia ciąży Peripartum hemorrhage risk and mode of delivery
41 Ryzyko wystąpienia krwotoku okołoporodowego a sposób zakończenia ciąży Peripartum hemorrhage risk and mode of delivery Artykuł oryginalny/original article ALFRED REROŃ, ANDRZEJ JAWOROWSKI, PIOTR OSSOWSKI
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz najczęściej używanych skrótów 10 ANESTEZJOLOGIA POŁOŻNICZA 13
Spis treści Wykaz najczęściej używanych skrótów 10 ANESTEZJOLOGIA POŁOŻNICZA 13 1. Ogólne problemy anestezji położniczej 15 1.1. Zmiany fizjologiczne spowodowane ciążą 15 1.1.1. Zmiany ogólne 15 1.1.2.
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowo