Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży

Transkrypt

1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 81-87, 2014 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży EWA PIEKARSKA, GRZEGORZ KRASOMSKI, BEATA LEŚNICZAK 1 Streszczenie Właściwa opieka położnicza pozytywnie wpływa na przebieg i końcowy rezultat ciąży. Stwarza możliwość szybkiego rozpoczęcia leczenia rozpoznanych komplikacji oraz przypadków ciąż z grupy wysokiego ryzyka. Regularne wizyty kontrolne matek u lekarza stwarzają szansę prawidłowego przebiegu ciąży oraz obniżenia ilości powikłań i porodów przedwczesnych. Cel pracy: Określenie, jak często matki korzystały z opieki przedporodowej oraz czy intensywność opieki wpłynęła na przebieg ciąży i sposób zakończenia porodu. Określenie czasu trwania ciąży, w którym ciężarne rozpoczęły opiekę przedporodową i związku z wybranymi parametrami noworodkowymi w dniu narodzin. Materiał i metoda: Retrospektywna analiza dokumentacji położniczej 1539 matek po porodach odbytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii ICZMP w Łodzi. Określono czas trwania ciąży, w którym ciężarne po raz pierwszy zgłosiły się do położnika oraz ilość odbytych wizyt przedporodowych. Opiekę podzielono na bardzo dobrą, dobrą, dostateczną, niedostateczną i jej brak. Kryterium podziału stanowiła ilość wizyt. Zbadano związek ilości wizyt z rodnością kobiet oraz czy wcześnie rozpoczęta opieka przedporodowa (do 12. hbd) istotnie korelowała z wybranymi parametrami noworodkowymi. Prześledzono związek wizyt z wiekiem, poziomem wykształcenia, miejscem zamieszkania matek oraz sposobem zakończenia porodu. W badaniach zastosowano analizę testu niezależności chi 2. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki: Największą grupę (39,94%) utworzyły ciężarne, które odbyły 8-10 wizyt przedporodowych. Z opieki położniczej w okresie ciąży nie skorzystało 17,01% badanych. Analiza wykazała determinujący wpływ rodności kobiet na intensywność opieki (p = 0,0435). Ilość porodów przedwczesnych spowodowanych odpłynięciem płynu owodniowego (p = 0,0048) lub wywołanych samoistną czynnością skurczową mięśnia macicy (p = 0,0040) istotnie korelowała z ilością odbytych w okresie ciąży wizyt. Do 12. tygodnia ciąży opiekę podjęło 51% ogółu. Czas trwania ciąży w momencie rozpoczęcia opieki u położnika nie wpłynął istotnie na urodzeniową masę (p = 0,4856), długość ciała noworodka (p = 0,1930) oraz ocenę stanu klinicznego w skali Apgar (p = 0,4630). W grupie z dobrą opieką przedporodową najwięcej porodów zakończyło się cięciem cesarskim (37,68%) i z użyciem kleszczy (43,51%), najmniej w grupie z opieką niedostateczną (odpowiednio 7,01%, 6,11%). Wnioski: Wizyty kontrolne u położnika stanowią podstawową składową właściwej opieki położniczej i zakończenia ciąży. Niewłaściwa postawa matek w zakresie opieki przedporodowej uniemożliwia objęcie ciężarnych opieką położniczą stanowiąc istotny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego. Słowa kluczowe: opieka przedporodowa, wizyty kontrolne, poród przedwczesny Wstęp Ciągłym dążeniem opieki przedporodowej jest doprowadzenie kobiety i jej dziecka do porodu w jak najlepszym zdrowiu i w najbardziej optymalnym czasie. Objęcie właściwą opieką położniczą w dużym stopniu uzależnione jest przede wszystkim od ciężarnej, gdyż to ona decyduje o momencie zgłoszenia się do położnika na pierwszą wizytę i na następne, wyznaczone wizyty. Decyzja często uzależniona jest od znaczenia, jakie ma dla kobiety ciąża lub dolegliwości, które wystąpiły podczas ciąży zmuszając do kontroli u lekarza [2, 4, 6]. Cel pracy Określenie jak często matki korzystały z opieki przedporodowej oraz czy intensywność opieki wpłynęła na przebieg ciąży i sposób zakończenia porodu. Określenie czasu trwania ciąży, w którym ciężarne rozpoczęły opiekę przedporodową i związku z wybranymi parametrami noworodkowymi w dniu narodzin. Materiał i metody Metodą retrospektywnej analizy prześledzono dokumentację położniczą 1539 matek po porodach od- 1 II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2 82 E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak bytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii ICZMP w Łodzi. Analizie poddano: miejsce zamieszkania, wiek i wykształcenie matek, ilość wizyt przedporodowych, czas trwania ciąży w momencie zgłoszenia się na pierwszą wizytę i do porodu oraz sposób porodu. Zbadano związek ilości wizyt z rodnością oraz czasu rozpoczęcia opieki (do 12. hbd i po 12. hbd) z wybranymi parametrami noworodkowymi (urodzeniową masą ciała, długością, ilością punktów uzyskanych z oceny stanu klinicznego w skali Apgar). Uwzględniając ilość odbytych przez ciężarną wizyt wyszczególniono opiekę przedporodową bardzo dobrą (powyżej 10 wizyt), dobrą (10-8), dostateczną (7-4), niedostateczną (3-1) oraz brak wizyt. Brak opieki przyjęto, gdy matka po raz pierwszy pod opieką położnika znalazła się w chwili zgłoszenia do porodu. Zebrany materiał poddano analizie opisowej i statystycznej. Wartości parametrów mierzonych w skali nominalnej, scharakteryzowano za pomocą liczby i odsetka. Badanie przeprowadzono z zastosowaniem analizy statystycznej testu niezależności chi 2. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki Populacja 1539 ciężarnych zamieszkiwała głównie duże (59%) i średnie miasta (18%). Zdecydowaną większość stanowiły kobiety w wieku lat (89%), najmniej było matek młodocianych (2%). Wśród badanych dominowały pierworódki. Wieloródki (rodzące 2 lub 3 raz) stanowiły około 1/3 ogółu. Najwyższy procent matek legitymował się wykształceniem średnim (43%). Grupa z najniższym wykształceniem (zawodowym lub podstawowym) była o 3% mniejsza niż z wykształceniem wyższym (30%). Pierwszą wizytę przed zakończeniem 12.hbd odbyło 51% ogółu, w tym 34% między 7. a 10. hbd. Pozostałe ciężarne korzystające z opieki położniczej zgłaszały się do położnika od 13. do 15. hbd lub później (12%). W oparciu o szczegółową analizę ilości odbytych wizyt opiekę przedporodową podzielono na bardzo dobrą (powyżej 10 wizyt), dobrą (8-10 wizyt), dostateczną (7-4 wizyt) niedostateczną (1-3 wizyty) i brak opieki (gdy matka po raz pierwszy znalazła się pod opieką położnika w chwili zgłoszenia się do porodu). Najwięcej ciężarnych uczestniczyło w opiece określonej jako dobra (40%), najmniej w opiece niedostatecznej (7%). Odsetek kobiet niekorzystających z opieki przedporodowej (17%) był o 5% wyższy niż w grupie z opieką bardzo dobrą (12%) (ryc. 1). Ryc. 1. Struktura opieki przedporodowej zależnej od ilości odbytych wizyt Najniższy poziom opieki (19,95%) i opieka niedostateczna (9,50%) dotyczyła matek z wykształceniem zawodowym i podstawowym (określanym jako pozostałe). W porównaniu z grupą najlepiej wykształconej (z wykształceniem wyższym) matki z najniższym wykształceniem miały niższy o 3,91% udział w opiece dobrej (ryc. 2). Ryc. 2. Procentowy udział matek w opiece przedporodowej zależnie od poziomu wykształcenia

3 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży 83 Podział matek na grupy Tabela 1. Wpływ rodności kobiet na ilość odbytych wizyt przedporodowych Brak wizyt 1-3 wizyty (op. ndst.) Ilość wizyt przedporodowych 4-7 wizyty (op. dostat.) 8-10 wizyty (op. dobra) Powyżej 10 wizyt (op. bdb) Istotność p n % n % n % n % n % Pierworódki , , , , ,50 p < 0,05 Wieloródki 71 14, , , , ,21 p < 0,05 Liczne wieloródki 7 17, , , , ,00 p < 0,05 n ilość wizyt przedporodowych, chi 2 = 15,9227, df = 8, p = 0,0435, p < 0,05 Ryc. 3. Struktura opieki przedporodowej w zależności od wieku matek, ich miejsca zamieszkania czasu zakończenia porodu Zależność między rodnością a dbałością o przyszłe potomstwo, wyrażającą się w ilości odbytych wizyt przedporodowych, była istotna statystycznie (p = 0,0435). Z dobrej opieki (8-10 wizyt) najczęściej korzystały pierworódki 39,45% (404). W grupie licznych wieloródek (rodzących czwarty raz i więcej) odsetek ciężarnych z tą ilością wizyt kontrolnych był mniejszy o 9,45%. Liczne wieloródki wyróżnił też najwyższy odsetek (32,50 %) z opieką dostateczną (1-3 wizyty). W porównaniu z pierworódkami był wyższy o 10,72% (tab. 1). Matki młodociane oraz zamieszkujące wieś miały najmniejszy procentowy udział w opiece bardzo dobrej (odpowiednio 3,13%, 9,36%), a największy w braku opieki (odpowiednio 18,75%, 20,97%) (ryc. 3). Największy odsetek porodów o czasie (38. hbd- 42. hbd) dotyczył grupy z opieką dobrą (40,41%) najmniejszy z niedostateczną (7,21%) (ryc. 3). Analiza wyników położniczych wykazała zwiększone ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego (< 37. hbd ) u matek bez opieki. Przedwczesne zakończenie ciąży spowodowane odpłynięciem płynu owodniowego (p = 0,0048) lub wywołane samoistną czynnością skurczową mięśnia macicy (p = 0,0040) istotnie korelowało z ilością odbytych w okresie ciąży wizyt. Odsetek porodów przedwczesnych w grupie bez opieki był znacząco wyższy (odpowiednio 9,03%, 17,17%) niż w grupie z bardzo dobrą opieką powyżej 10 wizyt (9,47%, 7,89%) (tab. 2). Sposób ukończenia porodu w poszczególnych grupach kształtował się na porównywalnym poziomie. Najwięcej porodów zakończonych cięciem cesarskim i z użyciem kleszczy odbyło się w grupie z dobrą opieką przedporodową (odpowiednio 37,68%, 43,51%), najmniej w grupie z opieką niedostateczną (odpowiednio 7,01%, 6,11%) (ryc. 4 ). W przedstawionej populacji kobiet rozpoczęcie opieki przedporodowej do 12. hbd nie wpłynęło znacząco na dobrostan noworodków w dniu narodzin. Masa urodzeniowa (p = 0,4856), długość ciała

4 84 E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak Wyszczególnienie Tabela 2. Porównanie wpływu opieki bardzo dobrej oraz braku opieki % matek bez opieki położniczej (n = 268) % ciężarnych z bardzo dobrą opieką położniczą (n = 190) Istotność statystyczna p Prawidłowe zakończenie ciąży 54,85% 63,16% 0,0757 p > 0,05 Poród przedwczesny wywołany samoistną czynnością skurczową 17,17% 7,89% 0,0040 p < 0,05 Poród przedwczesny wywołany odpłynięciem płynu owodniowego 19,03% 9,47% 0,0048 p < 0,05 Nadciśnienie indukowane ciążą 4,10% 5,26% 0,5592 p > 0,05 Cholestaza ciężarnych 1,49% 1,05% 0,6833 p > 0,05 Cukrzyca ciążowa 0,75% 1,58% 0,3982 p > 0,05 Łożysko przodujące 0,75% 0,53% 0,7737 p > 0,05 Stan przedrzucawkowy 0,75% 1,05% 0,7785 p > 0,05 Rzucawka 0,37% 0,00 0,3993 p > 0,05 Infekcja wewnątrzmaciczna 0,75% 0,00 0,2327 p > 0,05 n ilość matek w grupie Tabela 3. Wyniki testu T w zakresie zależności wybranych parametrów noworodkowych od objęcia matek wczesną opieką przedporodową Parametry noworodkowe Grupa I (784): Noworodki matek objętych opieką do 12. hbd Grupa II (755): Noworodki pozostałych matek Istotność statystyczna p Masa ciała gramy średnia (± odchylenie standardowe; zakres) 3178 (±654; ) 3179 (±690; ) p = 0,4856 p > 0,05 Długość ciała cm średnia (± odchylenie standardowe; zakres) 53,49 (±4,35; 29-64) 53,46 (±4,51; 28-65) p = 0,1930 p > 0,05 Skala Apgar 10 min średnia (± odchylenie standardowe; zakres) 8,80 (± 1,17; 1-10) 8,73 (±1,33; 1-10) p = 0,4630 p > 0,05 Ryc. 4. Zestawienie procentowe sposobów ukończenia porodów w grupach matek (p = 0,1930) oraz punktowa ocena stanu klinicznego w skali Apgar (p = 0,4630) dzieci w obu grupach matek (pierwsza wizyta przed lub po 12. hbd) istotnie nie różniły się (tab. 3).

5 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży 85 Najwięcej noworodków w grupie badanych matek osiągnęło masę ciała powyżej 2500 g, długość ciała powyżej 50 cm, ocenę stanu klinicznego w skali Apgar powyżej 7 pkt. Dyskusja Do objęcia ciężarnych właściwą opieką przedporodową niezbędne jest wczesne jej rozpoczęcie przez matkę oraz optymalna ilość odbytych wizyt, zapewniająca ciągłość opieki i jej kompleksowość. Opieka w znacznej mierze oparta jest na obustronnej współpracy szpitali i otwartej opieki zdrowotnej [1, 4, 12]. Szczególną rolę odgrywają działania w poradniach dla kobiet oraz w innych placówkach poza publicznymi zakładami zdrowia spełniając podobne funkcje [1, 7]. Na świecie wciąż jest brak jednolitej definicji wskazującej jednoznacznie na ilość wizyt przedporodowych, jaką powinna odbyć kobieta w okresie ciąży. W Polsce zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG), gdy nie stwierdza się nieprawidłowości w przebiegu ciąży, zazwyczaj planuje się około 10 wizyt kontrolnych z zaleceniem, że liczba wizyt nie powinna być mniejsza niż 8. Jeśli wystąpią nieprawidłowości w przebiegu ciąży, ilość wizyt należy odpowiednio zwiększyć [1, 3]. Obecnie na pierwszy plan coraz częściej wysuwa się nie liczbę wizyt, lecz zakres poruszanych problemów, czas rozmowy i podjęcie odpowiednich interwencji [2, 8]. Dobra opieka położnicza jest bardzo ważnym elementem prawidłowej opieki przedporodowej [2]. Bardzo dobrą (powyżej 10 wizyt) i dobrą (8-10 wizyt) dbałość o przyszłe potomstwo wyrażoną w ilości odbytych wizyt wykazało łącznie 52 % ogółu. Z opieki przedporodowej najmniej korzystały matki młodociane, zamieszkujące wieś oraz legitymujące się zawodowym lub podstawowym wykształceniem. Wśród ciężarnych z powikłanym przebiegiem ciąży odsetek kobiet nie objętych opieką położniczą był wyższy niż wśród objętych opieką. Brak lub niedostateczna opieka położnicza stanowi istotny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego. Ciężarne rozpoczynające wcześniej opiekę przedporodową w mniejszym stopniu są zagrożone wystąpieniem porodu przedwczesnego. Ważne jest, aby objęcie opieką lekarską wszystkich ciężarnych zagrożonych wystąpieniem porodu przedwczesnego nastąpiło jak najwcześniej, a liczba wizyt była odpowiednio zwiększona [2, 4]. Za wczesne objęcie kobiety opieką przyjęto jej rozpoczęcie w pierwszych 12. tygodniach ciąży (hbd) od momentu zapłodnienia. W tym okresie ciąży opiekę rozpoczęła ponad połowa (51%) badanych, w tym 34 % od 7. do 10. hbd. PTG zaleca odbycie pierwszej wizyty do 10. hbd. Za najbardziej optymalne uważa się pomiędzy 7. a 8. hbd. [1, 3]. Późne objęcie opieką przedporodową w wielu przypadkach może skutkować nawet kilkakrotnie częściej powikłaniem występującym w przebiegu ciąży. Wczesne objęcie opieką położniczą wraz z niezbędną ilością odbytych przez matkę wizyt stanowią nierozerwalne składowe umożliwiające prawidłowy przebieg ciąży [1, 4-6]. Sam czas rozpoczęcia przez ciężarne opieki przedporodowej nie wykazuje istotnego związku z częstością występowania porodów przedwczesnych oraz małej masy urodzeniowej noworodków [15]. Potwierdzają to wyniki naszych badań. W przypadku wielorództwa, sprawowanie właściwej opieki ograniczają zazwyczaj nieregularne lub rzadkie wizyty u lekarza [14]. Dobra opieka (8-10 wizyt) najrzadziej dotyczyła licznych wieloródek (rodzących czwarty raz i więcej). W porównaniu z pierworódkami ich odsetek był mniejszy o 9,45%. Rekomendacje PTG określają zasady opieki nad ciężarną, pozwalające na wczesne wyselekcjonowanie ciąż o fizjologicznym i nieprawidłowym przebiegu [3]. Utworzony harmonogram określa optymalny termin badań ciężarnych, zakres świadczeń profilaktycznych oraz zalecane badania diagnostyczne i konsultacje medyczne [1]. Wczesna i ciągła ocena czynników ryzyka jest stałym elementem opieki położniczej. Ma na celu wczesne wykrycie zagrożeń i stanów patologicznych oraz podjęcie niezbędnych działań leczniczych [9, 10]. Podczas pierwszej wizyty przedporodowej obowiązuje dokonanie oceny ryzyka związanego z ciążą na podstawie przeprowadzonego wywiadu, analiza wyników badania przedmiotowego, badań dodatkowych oraz monitorowania wzrostu i stanu płodu [12]. Umożliwia identyfikację zagrożeń będących przyczyną niekorzystnego przebiegu i zakończenia ciąży. Pozwala na zakwalifikowanie ciąży do grupy ryzyka adekwatnie do jej przebiegu i wymaganej opieki położniczej. Ocena przewidywanego ryzyka matczynego i płodowego powinna być procesem ciągłym, prowadzonym w oparciu o współpracę szpitali z otwartą opieką zdrowotną [1, 10]. Ciężarnej należy wyjaśnić istotę wizyt kontrolnych i zachęcić do świadomej i prawidłowej ich realizacji [5]. Na każdym spotkaniu zwrócić uwagę na

6 86 E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak zakres poruszanych problemów, czas rozmowy oraz podjęcie odpowiednich interwencji [1, 7]. W razie wykrytych zagrożeń niezbędne jest uświadomienie ich ciężarnej i pouczenie o sposobach wyeliminowania [5]. W niektórych rodzajach ciąży wysokiego ryzyka opracowano algorytmy postępowania położniczego pozwalające obniżyć odsetek porodów przedwczesnych, a także urodzeń noworodków z niską urodzeniową masą ciała [1, 11]. Zwiększone ryzyko wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i opóźnionego rozwoju wewnątrzmacicznego jest społecznie silnie zróżnicowane. Najczęściej dotyczy matek później i rzadziej zgłaszających się na wizyty kontrolne u położnika, znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, palących papierosy lub których ciąże nie są planowane [9].W grupie matek bez opieki odsetek porodów przedwczesnych był znacząco wyższy niż w grupie z bardzo dobrą opieką (powyżej 10 wizyt). Najczęstszą przyczyną porodu było odpłynięcie płynu owodniowego lub samoistna czynność skurczową macicy. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych ma miejsce w 25-40% przypadków porodu przedwczesnego [16]. Wówczas w monitorowaniu zagrożenia zakażeniem konieczna jest wnikliwa diagnostyka laboratoryjna i bakteriologiczna. W przypadku zainicjowania porodu przedwczesnego samoistną czynnością skurczową postępowanie lecznicze ogniskuje się na czterech głównych zagadnieniach: hamowaniu czynności skurczowej, stymulacji dojrzewania płuc płodu, sposobie ukończenia porodu przedwczesnego i intensywnej opiece neonatologicznej. Właściwe postępowanie medyczne zwiększa szanse na utrzymanie się ciąży, zapewniając tym samym optymalne warunki dla rozwoju płodu [11, 17]. Wieloczynnikowa etiologia sprawia, że pomimo wielu starań wciąż brak w pełni skutecznej profilaktyki pierwotnej zapobiegającej porodom przedwczesnym. Najwięcej porodów zakończonych cięciem cesarskim odbyło się w grupie z dobrą opieką przedporodową. Rozszerzenie wskazań do operacyjnego zakończenia ciąży, jako bezpiecznej drogi porodu dla niedojrzałego płodu skutkuje zwiększeniem odsetka cięć cesarskich w ciążach niedonoszonych [19]. W obecnej medycynie położniczej coraz częściej stosuje się przedwczesne ukończenie ciąży cięciem cesarskim, szczególnie w przypadkach wystąpienia znacznych wartości nadciśnienia tętniczego lub niedotlenienia płodu [9]. Wykonanie cięcia cesarskiego nie zawsze jest prostą operacją położniczą, a ryzyko powikłań ze wskazań nagłych, jest większe niż w przypadku cięcia elektywnego [18]. Badania oceniają opiekę położniczą przede wszystkim w odniesieniu do liczby wizyt. Być może połączona ocena ilości i przebiegu wizyt dałaby jednoznaczną odpowiedź co do roli opieki położnika w prewencji porodu przedwczesnego. Pomocną byłaby znajomość kompetencji zawodowych lekarza prowadzącego, częstości oceny szyjki macicy oraz działań podjętych w związku ze zgłaszanymi przez kobiety dolegliwościami [2]. Wnioski Wizyty kontrolne u położnika stanowią podstawową składową właściwej opieki położniczej i zakończenia ciąży. Niewłaściwa postawa matek w zakresie opieki przedporodowej uniemożliwia objęcie ciężarnych opieką położniczą, stanowiąc istotny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego. Piśmiennictwo [1] Bręborowicz G.H., Gadzinowski J. (2006) Zasady organizacji opieki perinatalnej. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Red. Bręborowicz G.H, OWN Poznań 2: [2] Rymkiewicz L., Leibschang J., Filipp E., Mazur J. (2003) Wiek matki, wykształcenie, jakość opieki położniczej w czasie ciąży, a ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego. Med. Wiek. Rozw. supl. 1, 7, 3: [3] Rekomendacje Zarządu Głównego PTG w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. (2005) Ginekologia po Dyplomie 7: [4] Piekarska E., Krasomski G. (2011) Ocena jakości opieki przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera oraz jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymii zakończeniem ciąży. Perinatologia Neonatologia i Ginekologia 4: 3. [5] Delvaux. T., Buekens P., Godin L. et al. (2001) Barriers to prenatal care in Europe. Am. J. Prev. Med. 21: [6] Makowiec-Dąbrowska T., Wilczyński J., Siedlecka J. (1998) Zasady opieki perinatalnej nad kobietą pracującą zawodowo. II Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Katowice września, 1: [7] Wdowiak A., Wiktor K., Wiktor H. (2004) Analiza jakości świadczeń zdrowotnych w opiece prenatalnej. Zdrowie Publiczne 114(3): [8] Reroń A., Huras H. (2005) Prewencja pierwotna w opiece przedporodowej kobiet ciężarnych. Pielęgniarstwo XXI wieku 3(12): [9] Chazan B. (2003) Mała masa urodzeniowa czy poradzimy sobie z tym problemem? Medycyna Wieku Rozwojowego, supl. 1, 2, 3: [10]Bucholc M., Łepecka-Klusek C., Karauda M. (2004) Korzystanie z opieki lekarskiej w okresie ciąży wyra-

7 Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży 87 zem troski rodziców o zdrowie dziecka. Promocja zdrowia rodziny, supl. 14(59): [11]Czajka R. (2003) Poród drogami natury czy cięcie cesarski. Med. Wiek. Rozw. 7(3), supl. 1: [12]Słomko Z. (1986) Rozwój i formy organizacyjne medycyny perinatalnej. [W:] Słomko Z. (red): Medycyna Perinatalna 2: [13]Sawulicka-Oleszczuk H., Oleszczuk J. (2003) Organizacyjne możliwości zmniejszenia częstości porodów przedwczesnych. Med. Wiek. Rozw. 7(3): [14]Matusiak R., Szymusik K., Konińska-Kaczyńska A. i wsp. (2002) Czy wielokrotne wielorództwo jest położniczym czynnikiem ryzyka? Ginekol. Pol. 77(12): [15]Skórzyńska H. (1996) Ocena opieki profilaktycznej nad ciężarnymi. Medycyna Ogólna 31: [16]Goldenberg R.L., Culhane J.F., Lams J.D. et al. (2008) Epidemiology and causes of preterm birth. Lancet. 371: [17]Malinowski W. (2003) Poród przedwczesny w ciąży wielopłodowej. Medycyna Wieku Rozwojowego, supl. 1, 7, 3: [18]Słomko Z., Poręba R., Drews K., Niemiec T. (2006) Najważniejsze zagadnienia dotyczące ciecia cesarskiego. Ginekologia i Położnictwo 2, 2: [19]Brzozowska M., Kowalska-Koperek U., Kazimiera W. i wsp. (2006) Analiza przyczyn porodu przedwczesnego, w tym wskazań do cięcia cesarskiego pomiędzy 24 a 34 tygodniem ciąży na materiale własnym Kliniki Patologii Ciąży I Katedry Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi. Gin. Pol. X Sympozjum Sekcji Psychosomatycznej PTG LXXVII: J Ewa Piekarska II Katedra Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi Łódź ul. Rzgowska 281/289 piekewa@interia.pl Analysis of the relationship between the intensity of obstetric care and the duration and termination of pregnancy Proper obstetric care has a positive impact on the course and final result of pregnancy. It allows to promptly initiate the treatment of identified complications and high risk pregnancies. Regular check-ups provide an opportunity for healthy pregnancy and reduction in the number of complications and premature births. Objectives: Determination of how often mothers used antenatal care and if the intensity of care affected the course of pregnancy and type of delivery. Determination of the time when mothers started to use antenatal care and the relationship between that time and selected neonatal parameters at birth. Material and methods: A retrospective analysis of the obstetric records of 1539 mothers after deliveries in the Department of Obstetrics and Gynecology of ICZMP in Łódź. The week of pregnancy at which pregnant women first visited the obstetrician and the number of antenatal check-ups were determined. Care was classified into very good, good, poor and none. The classification criterion was the number of check-ups. The relationship between the number of check-ups and parity as well as the correlation between an early start of antenatal care and selected neonatal parameters were examined. The relationship between the number of check-ups, the age, education level, place of residence and type of delivery was analyzed. The study used the chi-squared test. For statistical inference, the level of significance was assumed at Results: The largest group (39.94%) was pregnant women who attended 8 to 10 antenatal check-ups. During pregnancy 17.01% of subjects did not use obstetric care. The analysis revealed a considerable impact of parity on the intensity of care (p = ). The number of premature births caused by the spontaneous rupture of membranes (p = ) or induced by spontaneous uterine contractions (p = ) significantly correlated with the number of check-ups during pregnancy. Up to the 12th week of pregnancy, the care was used by 51% of the subjects. The week of pregnancy at the first obstetric check-up did not significantly affect the birth weight (p = ), body length of the newborn (p = ) and the clinical assessment on the Apgar scale (p = ). The biggest number of forceps deliveries (43.51%) occurred in the group with good prenatal care, the smallest in the group with no obstetric care (6.11%). Conclusions: Obstetric check-ups are a basic component of appropriate obstetric care and end of pregnancy. The improper attitude of mothers to antenatal care prevents providing obstetric care to pregnant women, which is a crucial risk factor for preterm delivery. Key words: antenatal care, check-ups, premature birth