CZĘŚĆ OGÓLNA Podstawy budowy i czynności układu oddechowego w zdrowiu i chorobie... 25

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA Podstawy budowy i czynności układu oddechowego w zdrowiu i chorobie Podstawy patomorfologii klinicznej układu oddechowego Renata Langfort Funkcje i podział układu oddechowego Anatomia układu oddechowego Budowa histologiczna układu oddechowego Ob raz patomorfologiczny zmian w płucach Zmiany histopatologiczne towarzyszące chorob om płuc Nadciśnienie płucne Chorob y infekcyjne płuc Inne chorob y płuc przeb iegające z wytworzeniem ziarniniaków Choroby płuc przebiegające z rozlanym uszkodzeniem pęcherzyków płucnych Organizujące się zapalenie płuc (COP). Zapalenie oskrzelików z organizującym się zapaleniem płuc (BOOP) Chorob y przeb iegające z rozlanym włóknieniem śródmiąższowym Choroby przebiegające z obrazem śródmiąższowego złuszczającego zapalenia płuc Choroby przebiegające z zajęciem naczyń krwionośnych i tworzeniem ziarniniaków zapalnych Chorob y o specyficznym ob razie mikroskopowym Chorob y opłucnej Podstawy fizjologii i patofizjologii układu oddechowego Stefan Wesołowski Relacje wentylacja przepływ krwi (V A /Q) Wymiana gazowa w płucach

2 Hipowentylacja Niedopasowanie wentylacji do przepływu Ograniczenie dyfuzji Przeciek Mechanizmy i przyczyny hipoksemii Czynniki wpływające na PaO Czynniki wpływające na PaCO Badania czynności wentylacyjnej płuc Spirometria i krzywa przepływ ob jętość Metody pomiaru oporu oskrzelowego Pomiary ob jętości płucnych Podatność płuc i ciśnienie skoku sprężystego Dystryb ucja wentylacji Metody pomiaru utlenowania krwi Pomiary zdolności dyfuzyjnej płuc Mechanizmy obronne układu oddechowego i patogeneza stanu zapalnego Ewa Rowińska-Zakrzewska Mechanizmy ob ronne górnych dróg oddechowych i oskrzeli Komórki nab łonkowe dróg oddechowych Śluz oskrzelowy Kolonizacja dolnych dróg oddechowych Mechanizmy ob ronne w pęcherzykach płucnych Makrofag płucny Amplifikacja odpowiedzi zapalnej Ustępowanie procesu zapalnego Immunologiczne odczyny ob ronne Komórki dendrytyczne Aktywacja limfocytów B i tworzenie przeciwciał Rola poszczególnych mechanizmów obronnych w zwalczaniu różnych typów zakażeń Skutki przedłużającego się lub nieprawidłowo przebiegającego stanu zapalnego Objawy i diagnostyka chorób układu oddechowego Rola badania podmiotowego i przedmiotowego w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Ewa Rowińska-Zakrzewska Wywiad Informacje o charakterze ogólnym Chorob y przeb yte i leczenie Wywiad rodzinny Dolegliwości o charakterze ogólnym Ob jawy ze strony układu oddechowego Badanie przedmiotowe Badanie klatki piersiowej

3 5. Rola badania radiologicznego w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Lilia Pawlicka b b Zmiany w ob razie radiologicznym Cień okrągły pojedynczy Cień okrągły z rozpadem lub przejaśnieniem przypominającym rozpad Cienie okrągłe mnogie Zmiany guzkowe i siateczkowo-linijne Niesymetryczne zagęszczenia nieodnoszące się do segmentów płucnych. 123 Jednolite zagęszczenia ograniczone do płatów, segmentów lub płuca Zwapnienia w płucach Poszerzenie wnęk płuc Jasne płuco Radiografia wielokrotnego zrównania wiązki, czyli metoda Amber (advanced multiple beam equalisation radiography) i radiografia cyfrowa Tomografia komputerowa Pozytronowa emisyjna tomografia (positron emission tomography, PET) Wirtualna ronchoskopia Rezonans magnetyczny Inne metody adań radiologicznych Badanie ultradźwiękowe Scyntygrafia perfuzyjna Scyntygrafia wentylacyjna Biopsje w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego i śródpiersia Tadeusz M. Orłowski, Dariusz Dziedzic Inne metody w rozpoznawaniu chorób układu oddechowego Ewa Rowińska-Zakrzewska Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe Indukowana plwocina Badanie wydychanego powietrza CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO Choroby obturacyjne i choroby oskrzeli Przewlekła obturacyjna choroba płuc Jan Zieliński b Definicja Występowanie Etiologia Palenie tytoniu Zanieczyszczenia środowiska pracy i powietrza atmosferycznego Infekcje układu oddechowego w dzieciństwie i palenie ierne Nawracające infekcje oskrzelowo-płucne Uwarunkowania genetyczne

4 Płeć Czynniki klimatyczne i środowiskowe Patogeneza Sekwestracja leukocytów w naczyniowym łożysku płucnym Migracja granulocytów ob ojętnochłonnych Naruszenie równowagi proteazy/antyproteazy Stres oksydacyjny Rozpoznawanie Wywiad Badanie przedmiotowe Powikłania Niewydolność oddychania Serce płucne Badania dodatkowe Prób a rozkurczowa Badanie gazów krwi tętniczej (arterializowanej naczyń włosowatych) Badania radiologiczne Badanie elektrokardiograficzne Echokardiografia Typy kliniczne choroby Różnicowanie Astma Rozstrzenie oskrzeli Mukowiscydoza Leczenie Zapob ieganie postępowi chorob y Leki rozszerzające oskrzela Glikokortykosteroidy Leczenie zaostrzeń choroby Wskazania do hospitalizacji Leczenie tlenem Leczenie niewydolności serca Upust krwi Nieinwazyjne wspomaganie wentylacji Domowe leczenie tlenem Rehabilitacja Chirurgiczne leczenie rozedmy Astma oskrzelowa Jan Kuś Definicja Występowanie Patogeneza Ob jawy Nadreaktywność oskrzeli Rozpoznanie różnicowe Leczenie Leki pobudzające receptory β Glikokortykosteroidy

5 Leki przeciwleukotrienowe Metyloksantyny Leki cholinolityczne Zasady leczenia astmy przewlekłej Leczenie zaostrzeń astmy Leczenie wstępne zaostrzenia astmy w domu Postępowanie w zaostrzeniu astmy w warunkach pomocy doraźnej lub oddziału szpitalnego Astma aspirynowa Astma zawodowa Zapob ieganie Rozstrzenie oskrzeli Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Epidemiologia Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie i rozpoznanie różnicowe Leczenie Choroby drobnych dróg oddechowych Elżbieta Wiatr Anatomia, patomorfologia i fizjopatologia drobnych dróg oddechowych Klasyfikacja Ob jawy Rozpoznanie Leczenie Wyb rane chorob y drob nych dróg oddechowych b 12. Wady wrodzone oskrzeli i tchawicy Lilia Pawlicka Wrodzony rak i zwężenie tchawicy Odmiany rozwojowe oskrzeli Wrodzone torb iele płuc Torb iele pojedyncze Torb iele mnogie Wrodzona rozedma płuc Wrodzone rozstrzenie oskrzeli Choroby śródmiąższowe Idiopatyczne śródmiąższowe zapalenia płuc Stefan Wesołowski Samoistne włóknienie płuc Wstęp i definicja Epidemiologia

6 Patogeneza Ob raz kliniczny Badania czynnościowe płuc Badania radiologiczne Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe Biopsja płuca i zmiany histologiczne Rozpoznanie i różnicowanie Leczenie Przeb ieg chorob y i rokowanie Niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc Złuszczające śródmiąższowe zapalenie płuc Choroba śródmiąższowa płuc związana z zapaleniem oskrzelików oddechowych Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc Idiopatyczne organizujące się zapalenie płuc Sarkoidoza Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Epidemiologia Etiologia i patogeneza Ob raz kliniczny Sarkoidoza płuc i węzłów chłonnych Sarkoidoza narządu wzroku Sarkoidoza serca Sarkoidoza układu nerwowego Sarkoidoza skóry Sarkoidoza górnych dróg oddechowych Sarkoidoza węzłów chłonnych Sarkoidoza gruczołów ślinowych Sarkoidoza wątrob y i śledziony Zmiany w nerkach Zmiany w mięśniach, kościach i stawach Rozpoznanie Przeb ieg i rokowanie Leczenie Układ oddechowy w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej Maria Korzeniewska-Koseła Zmiany śródmiąższowe płuc Inne zmiany w układzie oddechowym Twardzina układowa Toczeń rumieniowaty układowy Reumatoidalne zapalenie stawów Zespół Sjögrena Zapalenie wielomięśniowe i zapalenie skórno-mięśniowe Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa Mieszana choroba tkanki łącznej

7 16. Eozynofilie płucne Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Patogeneza Podział i charakterystyka eozynofilii płucnych Eozynofilie o znanej etiologii Zakażenia pasożytnicze Alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna Eozynofilie o nieznanej etiologii Zespół Löfflera Przewlekłe kwasochłonne zapalenie płuc Ostre kwasochłonne zapalenie płuc Zespół hipereozynofilii Eozynofilowe zapalenie oskrzeli Rzadkie śródmiąższowe choroby płuc Elżbieta Radzikowska Histiocytoza z komórek Langerhansa Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Limfangioleiomiomatoza Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Proteinoza pęcherzykowa Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Mikrolitiaza pęcherzykowa Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Amyloidoza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Rozlane krwawienie pęcherzykowe (RZK) Zespół Goodpasture a Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Samoistna hemosyderoza płuc Etiologia i patogeneza

8 Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Zmiany płucne w przeb iegu chorób monogenowych Choroby naczyń płucnych Nadciśnienie płucne Adam Torbicki, Marcin Kurzyna Definicja Etiologia Patogeneza Tętnicze nadciśnienie płucne Żylne nadciśnienie płucne Nadciśnienie płucne związane z chorobami układu oddechowego i(lub) hipoksją Zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne Ob jawy Rozpoznanie Ocena ciężkości nadciśnienia płucnego Leczenie Tętnicze nadciśnienie płucne Zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne Zator tętnicy płucnej Witold Zbyszek Tomkowski Definicja Występowanie Etiologia Patogeneza Ob jawy Rozpoznanie i różnicowanie Leczenie Leczenie wspomagające Leczenie przeciwzakrzepowe Leczenie trombolityczne Profilaktyka wtórna Emb olektomia tętnicy płucnej Filtry żylne Zapob ieganie Samoistne zapalenia naczyń płucnych Elżbieta Wiatr Klasyfikacja Występowanie

9 Patogeneza Ob jawy i rozpoznanie Rokowanie i leczenie Ziarniniakowatość Wegenera Ob jawy chorob y Różnicowanie Rokowanie Leczenie Zespół Churga Strauss. Alergiczne zapalenie naczyń z ziarniniakowatością. 359 Ob jawy Rokowanie i leczenie Mikroskopowe zapalenie naczyń Zapalenie tętnic Takayasu Patomorfologia Ob raz kliniczny Rozpoznanie Leczenie Krioglob ulinemia Patomorfologia Ob raz kliniczny Leczenie Chorob a Behçeta Patomorfologia Ob raz kliniczny Zapalenie drob nych naczyń Plamica Schönleina Henocha Zespół wątrobowo-płucny Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Etiologia Częstość występowania Patogeneza Ob jawy Rozpoznanie i różnicowanie Rokowanie i leczenie Wady wrodzone naczyń płuc Lilia Pawlicka Wady wrodzone tętnicy płucnej Agenezja, aplazja i hipoplazja Sekwestracja płuca Przetoka tętniczo-żylna Samoistne rozszerzenie pnia tętnicy płucnej Nieprawidłowy przeb ieg lewej tętnicy płucnej Częściowe nieprawidłowe ujście żył płucnych Zwężenie żył płucnych

10 Przerwanie ciągłości żyły głównej dolnej Płat żyły nieparzystej Choroby opłucnej Choroby opłucnej Janusz Grymiński Wstęp Metody wykrywania płynu w jamie opłucnej Badanie płynów opłucnowych Biopsja opłucnej Etiologia wysiękowych zapaleń opłucnej Nowotwory opłucnej Zapalenie opłucnej wywołane przez czynniki zakaźne Wysięki opłucnowe w przeb iegu zatorowości płucnej Wysięki opłucnowe w przeb iegu chorób immunologicznych Inne przyczyny wysięków w jamie opłucnej Fib rothorax Suche (włóknikowe) zapalenie opłucnej Inne płyny w jamie opłucnej Płyny przesiękowe w jamie opłucnej Odma opłucnowa Choroby śródpiersia Choroby śródpiersia Lilia Pawlicka b Metody adania Tomografia komputerowa Rezonans magnetyczny Guzy śródpiersia Ob jawy Podział Torb iele śródpiersia Guzy pochodzenia limfatycznego Guzy grasicy Tłuszczaki śródpiersia Guzy tarczycy Guzy pochodzenia łącznotkankowego Guzy wywodzące się z układu nerwowego Śródpiersiowa przepuklina oponowa Tętniaki aorty Tętniak tętnicy ramienno-głowowej Inne nieprawidłowości Zapalenie śródpiersia Ostre zapalenie śródpiersia i ropień śródpiersia Przewlekłe zapalenie śródpiersia

11 Zewnątrzpochodne choroby układu oddechowego Zawodowe choroby płuc Kazimierz Marek b Zawodowe chorob y płuc wywołane działaniem pyłu Działanie iologiczne pyłu przemysłowego Pylice płuc Rozpoznanie pylic Pylica krzemowa Pylica górników kopalń węgla Zespół Caplana Pylica grafitowa Pylica spawaczy elektrycznych Pylica azb estowa Nowotwory wywołane działaniem azb estu Pylica talkowa Pylica aluminiowa Pylice niekolagenowe Chorob y płuc wywołane przez metale twarde Chorob y płuc wywołane działaniem włókien sztucznych Beryloza Astma oskrzelowa pochodzenia zawodowego Definicja Występowanie Etiologia Ob jawy Rozpoznawanie Leczenie i zapob ieganie Choroby układu oddechowego wywołane działaniem pyłów organicznych Zespół toksyczny w wyniku narażenia na pyły organiczne Byssinoza Definicja Występowanie Etiologia Patogeneza Ob jawy Zapob ieganie Przewlekłe zapalenie oskrzeli jako chorob a zawodowa Zawodowe nowotwory układu oddechowego Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych Elżbieta Radzikowska Etiologia i patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Rokowanie i leczenie Płuco rolnika Płuco hodowców ptaków

12 27. Niepożądane reakcje polekowe w układzie oddechowym Elżbieta Wiatr Wstęp Ob jawy ze strony dróg oddechowych Śródmiąższowa chorob a płuc Zmiany opłucnowe Zmiany w śródpiersiu Zmiany naczyniowe Zmiany dotyczące mięśni oddechowych Toksyczność tlenu Zespół popromiennego uszkodzenia płuc Choroby infekcyjne Zapalenie płuc Jan Kuś Występowanie Patofizjologia Ob jawy Pozaszpitalne zapalenie płuc Aspiracyjne zapalenie płuc Wewnątrzszpitalne zapalenia płuc Zapalenie płuc u chorych w immunosupresji Rozpoznawanie Badanie radiologiczne Badanie mikrob iologiczne Badanie mikroskopowe i posiew plwociny Posiew krwi Wykrywanie antygenu Wykrywanie przeciwciał Metody genetyczne Diagnostyka inwazyjna Rozpoznanie różnicowe Rak płuca Rak oskrzelikowo-pęcherzykowy Gruźlica Zatorowość płucna Sarkoidoza Chłoniak Organizujące się zapalenie płuc Krwawienie wewnątrzpęcherzykowe Lipoproteinoza pęcherzyków płucnych Eozynofilowe zapalenie płuc Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc Zmiany polekowe w płucach Leczenie Antybiotyki β-laktamowe Makrolidy

13 Fluorochinolony Aminoglikozydy Tetracykliny Klindamycyna Glikopeptydy Oksazolidynony Empiryczne leczenie zapaleń płuc Leczenie amb ulatoryjne pozaszpitalnych zapaleń płuc Pozaszpitalne zapalenie płuc leczenie w szpitalu Leczenie aspiracyjnego zapalenia płuc Leczenie zapalenia płuc nab ytego w szpitalu Leczenie empiryczne zapalenia płuc u chorych w immunosupresji Zapalenia płuc według czynników przyczynowych Pneumokokowe zapalenie płuc Zapalenie płuc wywołane przez Moraxella (Branchamella) catarrhalis Zapalenie płuc wywołane przez Haemophilus influenzae Gronkowcowe zapalenie płuc Zapalenie płuc wywołane przez Pseudomonas aeruginosa Zapalenie płuc wywołane przez Klebsiella pneumoniae Promienica płuc Legionelowe zapalenie płuc Zapalenie płuc wywołane przez Mycoplasma pneumoniae Zapalenie płuc wywołane przez Chlamydia pneumoniae Grypowe zapalenie płuc Ciężki ostry zespół oddechowy SARS (severe acute respiratory syndrome) Ropień płuca Zapalenia płuc u chorych w immunosupresji Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii Zapalenie płuc wywołane przez Aspergillus Przewlekła martwicza aspergiloza płuc Grzyb niak kropidlakowy Zapalenie płuc wywołane przez Candida (kandydiaza) Zapalenie płuc wywołane przez wirus cytomegalii Zapob ieganie zapaleniom płuc Zapob ieganie wewnątrzszpitalnym zapaleniom płuc Gruźlica Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Występowanie Etiologia Patogeneza Zakażenie Losy prątka w organizmie rozwój zjawisk odporności Skutki zakażenia prątkiem Czynniki decydujące o rozwoju choroby po zakażeniu Ob jawy Gruźlica układu oddechowego

14 b b b b Gruźlica pozapłucna Gruźlica opłucnej Gruźlica węzłów chłonnych ob wodowych Gruźlica układu moczowo-płciowego Gruźlica ośrodkowego układu nerwowego Gruźlica kości i stawów Gruźlica rozsiana Gruźlica narządów jamy rzusznej Gruźlica osierdzia Gruźlica krtani Rozpoznanie Uwagi ogólne Rozpoznanie akteriologiczne Rozpoznanie gruźlicy ez potwierdzenia akteriologicznego Rola odczynu tub erkulinowego w ustalaniu rozpoznania Leczenie Leki przeciwprątkowe Leczenie przeciwprątkowe Leczenie gruźlicy opornej na wiele leków Zapob ieganie Organizacja walki z gruźlicą Mikobakteriozy Ewa Rowińska-Zakrzewska Definicja Występowanie Etiologia Patogeneza Ob jawy Rozpoznanie Leczenie Zapob ieganie Choroby nowotworowe układu oddechowego Nowotwory płuc Kazimierz Roszkowski Łagodne nowotwory płuc Brodawczak Gruczolak Odpryskowiak Chrzęstniak Mięśniak gładkokomórkowy Naczyniak Nerwiakowłókniak Tłuszczak Włókniak Nowotwory złośliwe płuc

15 Rak płuca Rak drobnokomórkowy Inne złośliwe nowotwory płuc Mię sakorak płuca Rakowiaki oskrzela Raki z gruczołów typu ślinianki Mię sak płuca Mię dzybłoniak opłucnej Chłoniaki złośliwe o dominującym umiejscowieniu w klatce piersiowej Kazimierz Roszkowski Wystę powanie i etiologia Patologia Obraz kliniczny Rozpoznanie Ocena stopnia zaawansowania Leczenie Przerzuty do płuc nowotworów o pierwotnym umiejscowieniu pozapłucnym Kazimierz Roszkowski Nowotwory najczę ściej dające przerzuty do płuc Obraz kliniczny Rozpoznawanie Leczenie Niewydolność oddychania Paweł Śliwiński Definicja Podział Patogeneza Mechanizmy zaburzeń wymiany gazowej Rozpoznawanie Badanie gazów krwi tętniczej Próba wysiłkowa Leczenie przewlekłej niewydolności oddychania w okresie stabilnym Leczenie przewlekłej niewydolności oddychania w okresie zaostrzenia Leczenie tlenem w szpitalu Domowe leczenie tlenem Nieinwazyjne wspomaganie wentylacji Zaburzenia oddychania w czasie snu Robert Pływaczewski Definicja Wystę powanie Etiologia Fizjologia snu

16 b Oddychanie w czasie snu Patogeneza Następstwa ezdechów Ob jawy Badanie przedmiotowe Powikłania Rozpoznanie Różnicowanie Leczenie Zapob ieganie Przeszczepianie płuca Monika Szturmowicz, Tadeusz Orłowski Wstęp Wskazania ogólne Współistniejące chorob y Dob ór dawców Przeszczepienie płuca u chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. 660 Przeszczepienie płuca u chorych na mukowiscydozę Przeszczepienie płuca u chorych z włóknieniem płuc Przeszczepienie płuca u chorych na nadciśnienie płucne Technika zab iegu chirurgicznego Przeszczepienie płuca Przeszczepienie serca i płuc Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu Powikłania po przeszczepieniu płuc Zespół po reperfuzji (poperfuzyjna niewydolność przeszczepu) Zab urzenia drożności dróg oddechowych Odrzucanie przeszczepu Zakażenia u chorego po przeszczepieniu płuca Choroby nowotworowe u chorych po przeszczepieniu płuca Rokowanie Metody odzwyczajania od palenia papierosów Dorota Górecka Rozpoznanie uzależnienia od nikotyny Leczenie Farmakoterapia Nikotynowa terapia zastępcza Leki przeciwdepresyjne Minimalna interwencja Ważniejsze skróty używane w książce Skorowidz