Projekt Akademia Kariery współfinansowany ze środków

Transkrypt

1 H olistyczne podejście do dziecka i procesów rozwojowych jest współczesnym kierunkiem pedagogicznym o charakterze multidyscyplinarnym, i dotyczy dogłębnego, wszechstronnego ujęcia rozwoju dziecka, które uwzględnia całokształt oddziaływań, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Zakres uwarunkowań związanych z rozwojem młodego człowieka to zarówno czynniki genetyczne, środowiskowe, instytucjonalne, jak i własna aktywność wychowanka wraz ze swoistością jego osobowości. Czynniki te określają sposób w jaki dziecko funkcjonuje w środowisku społecznym. Jednocześnie pojawienie się trudności w procesie przystosowywania się dziecka do wymagań kreowanych przez środowisko wychowawcze może utrudniać procesy adaptacyjne dziecka do efektywnego działania w jego środowisku społecznym. Jednak wczesna interwencja i wspomaganie dziecka w jego rozwoju już na najwcześniejszym etapie może w sposób zdecydowany wspierać jego rozwój i niwelować obszary, które stanowią trudności. Takie założenia są koncepcyjną podstawą projektu pt. Akademia Kariery realizowanego od 11 roku w Miejskim Zespole Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych na podstawie umowy z Świętokrzyskim Biurem Rozwoju Regionalnego w Kielcach ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach projektu podejmujemy wiele działań, ale najważniejszym celem jest wsparcie wielospecjalistyczną opieką dzieci od trzeciego roku życia oraz ich rodzin. Do udziału w projekcie zakwalifikowano 153 dzieci, które zostały objęte wsparciem terapeutycznym w zakresie psychologicznym, integracji sensorycznej, pedagogicznej i logopedycznej. Dla każdego dziecka został opracowany indywidualny plan zajęć terapeutycznych, ich zakres oraz częstotliwość spotkań dziecka z terapeutami. Osiągnięcia dzieci są oceniane przez terapeutów podczas przeprowadzanych diagnoz. To tej pory dzieci uczestniczyły w diagnozie w 12 i 13 roku, a obecnie jest przeprowadzana końcowa diagnoza, która ma na celu poznanie postępów dzieci po okresie pracy terapeutycznej. Wyniki osiągane przez dzieci są analizowane przez zespół specjalistów i przedstawiane w formie Diagnozy Funkcjonalnej, która składa się z diagnozy środowiska wychowującego oraz czterech diagnoz w obszarze psychologicznym, integracji sensorycznej, pedagogicznym

2 i logopedycznym. Na podstawie obserwacji dziecka, kontaktów ze środowiskiem rodzinnym dziecka i zebranych w ten sposób informacji specjaliści opracowują patomechanizm zaburzeń dziecka, który jest próbą dotarcia do przyczyn zdiagnozowanych deficytów rozwojowych u dziecka. W kolejnej części Diagnozy Funkcjonalnej opisany jest wpływ terapii na funkcjonowanie dziecka, w którym specjaliści opisują pozytywne zmiany w zachowaniu dziecka i poziom opanowania poszczególnych umiejętności. Dodatkowo efekty terapii przedstawione są na zbiorczym wykresie, który przedstawia liczbę uzyskanych przez dziecko punktów w kolejnych diagnozach w odniesieniu do maksymalnego wyniku punktowego w zakresie umiejętności psychologicznych, integracji sensorycznej, pedagogicznych i logopedycznych. W ostatniej części Diagnozy Funkcjonalnej terapeuci zamieszczają wskazówki dla rodziców, czyli przykłady ćwiczeń, które powinny być przeprowadzane w domu dla zwiększenia efektów terapii. Diagnoza Funkcjonalna została oparta o wypracowany strukturalny model rozwoju dziecka. Założonym celem projektu Akademia Kariery jest : OPRACOWANIE SYSTEMOWEGO MODELU PRACY DYNAMIZUJĄCO- TERAPEUTYCZNEJ Z DZIEĆMI OD 3 ROKU ŻYCIA, U KTÓRYCH OBSERWUJE SIĘ DEFICYTY ROZWOJOWE ORAZ TRUDNOŚCI ADAPTACYJNE W ICH ŚRODOWISKU WYCHOWAWCZYM Innowacja założona w projekcie ma służyć: 1. Dzieciom, pomagając im pokonywać opóźnienia i deficyty rozwojowe poprzez uczestnictwo w szeroko rozumianej terapii 2. Specjalistom z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej poprzez nabywanie doświadczeń i udział w szkoleniach 3. Rodzicom dzieci z zaburzeniami i deficytami rozwojowymi, którzy z jednej strony mają

3 częsty kontakt z terapeutami, którzy wspierają ich swoją wiedzą oraz mają możliwość udziału w warsztatach organizowanych w ramach Szkoły dla Rodziców 4. Kadrze pedagogicznej placówek wychowania przedszkolnego, która pośrednio uczestniczą w projekcie Naszym celem jest: Wprowadzenie dobrej praktyki wykonywania badań przesiewowych: mowy, funkcjonowania poznawczego i społecznego dzieci trzyletnich przez MZ PPP w Kielcach oraz inne poradnie psychologiczno-pedagogiczne województwa świętokrzyskiego Szerszy zakres ilościowy diagnozy indywidualnej dzieci trzyletnich Strukturalny model rozwoju dzieci 3/4/5 letnich Model diagnozy funkcjonalnej dzieci 3/4/5 letnich Model działań dynamizująco-wspierających rozwój małego dziecka z deficytami i opóźnieniami rozwojowymi Kompleksowa wielospecjalistyczna terapia małego dziecka - 6 rodzajów terapii specjalistycznych W ramach innowacji projekt zakłada stworzenie modelu w zakresach: 1. Modelu badań przesiewowych 2. Strukturalnego modelu rozwoju dziecka 3. Model diagnozy funkcjonalnej dzieci trzyletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi oparty o wypracowany strukturalny model rozwoju dziecka 4. Model pedagogizacji rodziców 5. Model rozwoju zawodowego specjalistów: logopedów, pedagogów, psychologów Aby osiągnąć założony cel stworzyliśmy DIAGNOZĘ FUNKCJONALNĄ, która jest: Holistyczna czyli bada i opisuje wszystkie obszary rozwoju dziecka Wskazuje na wzajemne uwarunkowania funkcjonowania poszczególnych sfer rozwojowych dziecka Określa patomechanizm trudności i zaburzeń Jest efektem pracy zespołu diagnozującego, nie poszczególnych diagnostów Jest weryfikowalna i weryfikowana Arkusz Diagnozy Funkcjonalnej składa się z trzech części Cześć pierwsza przedstawia wyniki przeprowadzonych czynności diagnostycznych. 1. diagnoza środowiska wychowującego dziecka

4 2. badanie psychologiczne 3. badanie procesów integracji sensorycznej 4. badanie pedagogiczne 5. badanie logopedyczne. Arkusz Diagnozy Funkcjonalnej zawiera wnioski diagnostyczne i wskazówki dla rodziców. Druga cześć Arkusza Diagnozy Funkcjonalnej opisuje patomechanizm zaburzenia, w której przedstawione są związki pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych struktur rozwoju dziecka i ich wpływ na funkcjonowanie. Ostatnia część zawiera rodzaj i zakres proponowanej terapii we wnioskach terapeutycznych oraz wskazówki dla rodziców dotyczące ćwiczeń, które rodzic może prowadzić w domu z dzieckiem dla zwiększenia efektów pracy poszczególnych terapeutów. Podstawą proponowanej innowacji jest model strukturalny rozwoju dziecka. P rzyjęty strukturalny model rozwoju dziecka zakłada, że o funkcjonowaniu dziecka decyduje splot czynników, takich jak: stan zdrowia, myślenie, mowa, motoryka, funkcje percepcyjne, funkcjonowanie społeczno-emocjonalne i środowisko, w którym dziecko przebywa (ryc. 1). Czynniki te wzajemnie się warunkują, oddziałują na siebie, przeplatają i uzupełniają. W poszczególnych okresach życia dziecka ich udział jest różny, jedne mają charakter pierwszoplanowy, inne - drugorzędny. Zakłócenie jednego z czynników wpływa - w sposób pośredni, bądź bezpośredni na inne, co odzwierciedla się w funkcjonowaniu dziecka.

5 myślenie stan zdrowia funkcjonowanie społecznoemocjonalne ROZWÓJ DZIECKA funkcje percepcyjne i motoryka mowa środowisko wychowujące Aby pomóc dziecku, należy przeprowadzić rzetelną diagnozę funkcjonalną, zbadać i opisać poszczególne obszary rozwoju dziecka, ale to nie wystarczy, należy - co jest kluczowe - wskazać, jak poziom funkcjonowania jednych czynników rozwoju wpływa na inne, a w konsekwencji na całe funkcjonowanie dziecka. Należy wskazać patomechanizm zaburzeń. Diagnoza winna być holistyczna (ryc. 2). czynniki endogenne diagnoza operacji umysłowych badanie rozwoju motorycznego ocena funkcjonowania społecznoemocjonalnego DIAGNOZA FUNKCJONALNA ocena poziomu rozwoju mowy badanie funkcji percepcyjnych środowisko wychowujące Rycina 2. Model diagnozy funkcjonalnej

6 Niestety, praktyka pokazuje, że diagnoza małego dziecka zazwyczaj ogranicza się do określenia poziomu i opisu wybranych obszarów rozwoju najczęściej mowy i operacji umysłowych. Już więc na tym etapie nie jest pełna. Natomiast patomechanizm wskazujący na źródło problemów dziecka, którego podstawą są wzajemne relacje, często sprzężenie zwrotne pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych struktur, zasadniczo nie jest wskazywany. Taka diagnoza nie może stać się podstawą do terapii, nie może jej służyć, a przecież terapia, aby była efektywna, winna być całkowicie zanurzona w diagnozie. W konsekwencji mamy do czynienia z sytuacją, w której diagnoza i terapia stanowią dwa odrębne byty. Diagnoza staje się więc sztuką dla sztuki, z której niewiele wynika, a terapia przybiera formę przypadkowych ćwiczeń, staje się więc pozorowanym działaniem, po którym trudno spodziewać się pozytywnego skutku w postaci poprawy funkcjonowania dziecka. Aby naprawdę pomóc dziecku w pokonaniu jego problemów, których podstawą są opóźnienia i zaburzenia rozwojowe, nieodzowna jest jego rzetelna diagnoza, diagnoza funkcjonalna, która nie opisze, a odpowie na pytanie: Dlaczego? Tylko taka diagnoza może być drogowskazem terapeutycznym. Diagnoza nie jest działaniem jednorazowym, diagnoza jest procesem. Weryfikacja hipotez diagnostycznych wymaga czasu, istotnym wskaźnikiem ich prawidłowości jest przebieg procesu terapeutycznego, z kolei w oparciu o aktualizowane wnioski diagnostyczne należy modyfikować terapię. Zakłada się, że działania, podjęte w ramach projektu Akademia Kariery, pozwolą wypracować strukturalny model rozwoju dziecka trzy-, cztero- i pięcioletniego, pozwolą także w oparciu o przyjętą koncepcję - opracować algorytm diagnozy funkcjonalnej dzieci z wymienionych grup wiekowych, wraz ze wskazaniem optymalnych metod i narzędzi diagnostycznych. W toku realizacji kolejnych zadań (trzykrotna diagnoza dzieci, terapia: logopedyczna, psychologiczna, pedagogiczna, integracji sensorycznej, trening EEG biofeedback, modyfikowana wynikami diagnozy funkcjonalnej) powstanie wieloaspektowej specjalistycznej pomocy terapeutycznej (ryc. 3). model Istotnym elementem skuteczności pomocy jest współpraca specjalistów ze środowiskiem wychowującym dziecko, spójność postępowania, konsekwencja. Ważne jest, aby rodzice, czy opiekunowie aktywnie, mądrze i świadomie towarzyszyli drodze do prawidłowości, w pokonywaniu jego problemów, które dziecku w jego najczęściej stają się problemami całej rodziny. Często nieodzowna jest modyfikacja środowiska, w którym

7 dziecko żyje Projekt Akademia Kariery współfinansowany ze środków i rozwija się, stąd diagnoza dziecka, to także diagnoza środowiska wychowującego, natomiast praca z dzieckiem to także równoległa praca z rodziną (ryc.3). diagnoza psychologiczna diagnoza środowiska wychowującego diagnoza SI diagnoza pedagogiczna diagnoza wyższych funkcji słuchowych (ATS) diagnoza logopedyczna DIAGNOZA FUNKCJONALNA opinia rehabilitanta Wnioski terapeutyczne Indywidualny rodzaj terapii (rodzaj i zakres) TERAPIA: logopedyczna, pedagogiczna, SI, psychologiczna, treningi EEG-biofeedback, praca z rodziną Rycina 3. Działania służące wypracowaniu modelu diagnozy funkcjonalnej oraz wieloaspektowej specjalistycznej pomocy terapeutycznej

8 Wzór Diagnozy Funkcjonalnej ARKUSZ DIAGNOZY FUNKCJONALNEJ nr projektowy 00/AK/12 DANE OSOBOWE DZIECKA- BENEFICJENTA PROJEKTU CZĘŚĆ I. WYNIKI PRZEPROWADZONYCH CZYNNOŚCI DIAGNOSTYCZNYCH 1.Diagnoza środowiska wychowującego oraz wnioski diagnostyczne 2.Badanie psychologiczne oraz wnioski diagnostyczne wraz z wykresem 3.Badanie procesów integracji sensorycznej oraz wnioski diagnostyczne wraz z wykresem 4. Badanie pedagogiczne oraz wnioski diagnostyczne wraz z wykresem 5. Badanie logopedyczne oraz wnioski diagnostyczne wraz z wykresem CZĘŚĆ II. PATOMECHANIZM ZABURZENIA Określenie patomechanizmu Ustalenie związków pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych struktur rozwoju dziecka Wpływ na funkcjonowanie dziecka Zestawienie zbiorczych wyników diagnoz indywidualnych przedstawione na wykresie

9 III. WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW: Zalecenia psychologa Zalecenia terapeuty SI Zalecenia pedagogiczne Zalecenia logopedyczne PODPISY ZESPOŁU BADAJĄCEGO... CO ZROBILIŚMY DO TEJ PORY: I ETAP PROJEKTU Badania Przesiewowe: Czas: luty i marzec 12 r. Gdzie: 34 Przedszkola w Kielcach oraz w Punkcie Konsultacyjnym w MZPPP, Kto: 29 specjalistów tj. 12 logopedów, 9 pedagogów, 8 psychologów Liczba dzieci: badaniami objęto 1253 dzieci w wieku: od 3,0 do 3,11 lat. W grupie badanych znalazło się 638 (51%) dziewczynek i 615 chłopców (49%) 615 CHLOPCÓW 638 DZIEWCZYNEK Dzieci objęte badaniami przesiewowymi

10 ocena wyników SORD niski poziom przeciętny poziom wysoki poziom Wyniki przesiewowych badań psychologiczno pedagogicznych ocena wyników testu PTL niski przeciętny wysoki Wyniki badań przesiewowych mowy II ETAP PROJEKTU: Osiągnięcia dzieci po okresie dwuletniej terapii w poszczególnych obszarach:

11 Projekt Akademia Kariery współfinansowany ze środków ,97 37,78 38,17 64, ,97 41, ,66 58,73 0 psychologia logopedia integracja sensoryczna pedagogika wynik maksymalny średni wynik 12 37,78 38,17 27,97 40,66 średni wynik 13 49,97 64,44 41,66 58,73 Porównanie średnich wyników beneficjentów projektu uzyskanych w latach 12 i 13 z badanych zakresów w odniesieniu do wyniku maksymalnego

12 SZKOLENIA DLA TERAPEUTÓW Odbyło się 14 szkoleń dla specjalistów w zakresie Lp. Tytuł szkolenia Prowadzący Liczba godzin 1. METODA RUCHU ROZWIJAJACEGO (MRR) - WERONIKI SHERBORNE SHERBORNE DEVELOPMENTAL MOVEMENT (SDM) I 0 2. TERAPIA BEHAWIORALNA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM mgr Dariusz Okrzesik prof dr. hab. Zbigniew Tarkowski 3. TECHNIKI RELAKSACYJNE (cz. I) dr Paweł Półrola 4. PODSTAWY DIAGNOZY I TERAPII JĄKANIA I INNYCH ZABURZEŃ PŁYNNOŚCI MÓWIENIA Z UWZGLĘDNIENIEM KONSEKWENTNEJ WSPÓŁPRACY Z RODZINĄ, PRZEDSZKOLEM I SZKOŁĄ dr Mieczysław Chęciek 5. SPECYFICZNE POTRZEBY EDUKACYJNE dr Karol Bidziński 6. TECHNIKI RELAKSACYJNE (cz. II) dr Paweł Półrola 7. NEUROPSYCHOLOGIA KLINICZNA prof. zw. dr hab. Maria Pąchalska 8. DIAGNOZA I TERAPIA DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ 9. METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WG WERONIKI SHERBORNE II 0 prof. dr hab. Zbigniew Tarkowski mgr Dariusz Okrzesik 10. NEUROPSYCHOLOGIA KLINICZNA cz. II prof. zw. dr hab. Maria Pąchalska 11. SPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA DZIECI Z WADAMI WYMOWY I JEJ STYMULACJA 12. WYKORZYSTANIE DIAGNOZY FUNKCJONALNEJ W TERAPII MAŁEGO DZIECKA dr Anna Dziwińska dr Anna Hajdukiewicz 13. QEEG, ERP I NEUROTERAPIA prof. Juri Kropotov, prof. zw. dr hab. Maria Pąchalska 14 PROBLEMY NEUROLOGII DZIECIĘCEJ W ASPEKCIE ETIOLOGII I ZAGADNIEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH prof. zw. dr hab. Janusz Wendorff

13 OBECNIE Prowadzone są prace nad udoskonalaniem Arkusza Diagnozy Funkcjonalnej przedstawiającego postęp dziecka po terapii oraz przeprowadzamy III-cią diagnozę funkcjonalną Wprowadzamy nową diagnozę- przetwarzania słuchowego PONADTO PROWADZIMY: Szkołę dla rodziców Punkt Konsultacyjny Szkolenia dla terapeutów Wydajemy biuletyny dla specjalistów i rodziców PRZED NAMI- OSTATNIA PROSTA... Zorganizowanie konferencji Rozpowszechnienie rezultatów Dopracowanie Produktu Finalnego, w którym zostanie przedstawione oddziaływanie projektu na rozwój dzieci uczestniczących w projekcie

14 Informacje o projekcie oraz materiały związane z projektem są na naszej stronie internetowej w zakładce Akademia Kariery mgr Grzegorz Ślęzak - kierownik projektu mgr Ilona Ślęzak i mgr Justyna Musiał asystentka kierownika projektu dr Anna Hajdukiewicz - specjalista ds. badań i monitoringu mgr Paweł Chalik - specjalista ds. finansowo-rozliczeniowych mgr Łukasz Kołomański - stanowisko opracowanie wyników badań dr Jolanta Góral Półrola opracowanie zarysu koncepcji