Rozwój mikroekonomii w XX wieku

Transkrypt

1

2 Rozwój mikroekonomii w XX wieku Dziedzictwo ekonomii neoklasycznej Teoria równowagi ogólnej Teoria konkurencji doskonałej

3 Teoria konkurencji doskonałej Założenia: Bardzo dużo małych firm Brak wpływu na cenę produktu Swoboda wejścia i wyjścia z rynku Doskonała informacja Wynik: w długim okresie p KD = min LAC ilośc produkcji największa z możliwych

4 Monopol i teorie konkurencji niedoskonałej Teoria monopolu (rozwój w 19. i na początku 20. wieku) Jeden producent, produkt bez bliskich substytutów, utrudnione wejście na rynek Wynik: P M > min LAC, ilośc produkcji mniejsza niż w KD Teorie konkurencji niedoskonałej (rozwój od lat 30. XX wieku)

5 Teorie konkurencji niedoskonałej Konkurencja monopolistyczna Oligopol KM Bardzo dużo firm, produkt jest bliskim ale niedoskonałym substytutem, swoboda wejścia na rynek Przykłady Wyniki: p M > p KM > p KD Czy KM jest gorsza dla konsumentów niż KD?

6 Oligopol Rozwijana od XIX wieku, silnie od lat 30. XX w. Mała ilośc firm (kilka-kilkanaście), wejście na rynek utrudnione, duży wpływ firm na cenę Przykłady (ropa naftowa, telefonia kom.) Bardzo wiele modeli oligopolu Wyniki: od p KD do p M Firmy na rynku oligopolistycznym mogą działac w zmowie tworząc kartel działa jak monopol

7 Rewolucja formalistyczna w ekonomii Wzrost matematyzacji ekonomii Jeszcze w latach 40. rzadko używana w artykułach, dziś niezbędna Rachunek różniczkowy i całkowy, algebra, logika matematyczna, programowanie matematyczne, analiza wypukła, teoria gier itp. Teorii równowagi ogólnej jako

8 Teoria równowagi ogólnej w XX wieku Ujęcie Walrasa (poniżej) zostało rozbudowane przy użyciu bardziej zaawansowanych metod matematycznych (analiza wypukła, teoria gier itp.)

9 Teoria równowagi ogólnej w 20. w. Matematyczne badania w celu rozstrzygnięcia istnienia, jedyności i stabilności równowagi ogólnej TRO była w latach XX wieku najważniejszą teorią ekonomiczną, ufundowała podstawy dla innych ważnych teorii (w tym makroekonomicznych)

10 Imperializm ekonomiczny Rozszerzenie oryginalnego zakresu ekonomii do badania zjawisk z zakresu innych dyscyplin społecznych (psychologia, socjologia, prawo, nauki polityczne itp.) Przykłady: Badania poświęcone przestępstwom, uzależnieniom, małżeństwom, samobójstwom, starzeniu, prostytucji, hazardowi, terroryzmowi, otyłości, aborcji, wspomaganej rozrodczości, sportowi itp. Itd. Ekonomia jako metoda, a nie zakres badania Równowaga, efektywnośc, maksymalizacja

11 Narodziny i rozwój ekonometrii Połączenie teorii ekonomii oraz statystyki służy jako dostarczycielka empirycznych metod weryfikacji teorii ekonomicznych oraz do predykcji Powstała w latach (silny rozwój w następnych dekadach) Dziś jedna z najważniejszych części ekonomii Przykładowy model ekonometryczny Model popytu na ropę naftową (teoria, dane, szacownie ekonometryczne, analiza wyników, predykcje)

12 Teoria gier a ekonomia Teoria gier formalna teoria matematyczna opisując interakcję w grupie racjonalnych podmiotów (ludzi, firm, krajów), które zachowują się strategicznie (reagują na zachowanie innych) Integracje strategiczne w których możemy użyc teorii gier: głosowanie, aukcje, bankructwo, wyścig zbrojeń, wyścig w innowacyjności między krajami, oligopol, kartel itp. Problemy: gry statyczne a dynamiczne, wiele stanów równowagi

13 Przykład dylemat więźnia B przyznaje się B nie przyznaje się A przyznaje się 5 lat, 5 lat 0, 10 lat A nie przyznaje się 10 lat, 0 6 mies., 6 mies.

14 Nowe trendy w makroekonomii W latach króluje synteza neoklasyczna Analiza Keynesa właściwa dla krótkiego okresu; dla długiego właściwa (neo)klasyczna Polityka stabilizacji koniunktury Krzywa Philipsa W latach 70. wzrost monetaryzmu Krzywa Philipsa jest pionowa nie ma wymienności między inflacją a bezrobociem Polityka stabilizacji jest nieskuteczna w długim okresie Bezrobocie można zwalczac tylko polityką podażową

15 Nowe trendy w makroekonomii lata Teoria racjonalnych oczekiwań (RO) oczekiwania podmiotów gosp. co do przyszłości są przeciętnie poprawne; nie mylą się one systematycznie; mają taki sam model gospodarki jak ekonomiści/państwo Nowa makroekonomia klasyczna w latach 80. przyjęła RO

16 Nowa makroekonomia klasyczna Implikacje Krzywa Philipsa jest pionowa zarówno w krótkim, jak i w długim okresie Teza o nieefektywności polityki: polityka gospodarcza rządu (pieniężna i fiskalna) nie ma wpływu na zmienne realne (np. zatrudnienie, realny dochód narodowy) a jedynie na zmienne nominalne (płace, dochód pieniężny itp.). Empiryczna weryfikacja tezy Powrót do ekonomii klasycznej

17 Nowa makroekonomia keynesowska Inspirowana ideami Keynesa odpowiedź na nową makroekonomię klasyczną Lata Problem: jak przy założeniu RO utrzymać tezę, że może powstawać bezrobocie przymusowe oraz odrzucić tezę o nieefektywności polityki? Koszty menu ceny nie dostosowują się sprawnie do nowego poziomu równowagi Oszołomienie, chwiejność cen nie wszyscy dostosowują ceny w tym samym momencie powoduje powolne dostosowanie się cen Płaca efektynwnościowa Konkluzje: recesje nie są efektywnym stanem gospodarki; anty-cykliczna polityka monetarna i fiskalna jest uzasadniona

18 Teoria wzrostu gospodarczego Pojęcie wzrostu dochodu narodowego per capita Klasyczna teoria wzrostu (A. Smith) Neoklasyczna teoria wzrostu lata 50. XX wieku: Robert Solow Model wzrostu Solowa: wzrost zależy od zakumulowanego kapitału oraz postępu technologicznego Im więcej kapitału w stosunku do pracy tym szybszy wzrost Biedne kraje osiągają szybsze stopy wzrostu (dochodzi w końcu do konwergencji w poziomie dochodu narodowego) W ostateczności, gdy produktywnośc kapitału się wyczerpie jedynym źródłem wzrostu jest postęp technologiczny wprowadzanie nowych produktów, sposobów produkcji, organizacji itp..

19 Teoria wzrostu gospodarczego Problem z modelem Solowa brak wyjaśnienia postępu technologicznego Bardzo wolny postęp w tej dziedzinie aż do połowy lat 80. Od połowy lat 80. teorie wzrostu endogenicznego, które modelują matematycznie zjawisko postępu technologicznego Do czasu ostatniego kryzysu światowego najważniejsza część makroekonomii końca lat 90. i początku XXI wieku 2.5% stopa wzrostu rocznie prowadzi do podwojenia dochodu narodowego w ciągu 28 lat; 8% stopa wzrostu w ciągu 9 lat Następujące mało różniące się stopy wzrostu między 2 krajami 5% i 3% prowadzą do dużych różnic w dobrobycie w czasie po 2 dekadach pierwszy kraj wzrośnie o 165% a drugi tylko o 80%.

20 Teorie wzrostu endogenicznego Neo-schumpeterowskie teorie wzrostu endogenicznego Powstały na początku lat 90., bardzo aktywny rozwój obecnie Nawiązują do Schumpeterowskiej koncepcji twórczego niszczenia Źródłem wzrostu innowacje = produkty o lepszej jakości Przykłady innowacji typu general-purpose technology wpływających na wiele sektorów gospodarki jednocześnie: Maszyny parowe, koleje Elektryczność Lasery Energria jądrowa Komputery, Internet Samolot, biotechnologie, nanotechnologie, roboty

21 Neo-schumpeterowskie teorie wzrostu Wg tychże teorii innowacje są motywowane uzyskaniem monopolistycznej renty przez przedsiębiorców Nowe technologie zastępują stare wzrost przez twórczą destrukcję Business-stealing effect of innovation Korzyści: innowacje podnoszą ogólny poziom technologiczny na trwałe można je imitować (ograniczenie: prawo patentowe) Straty: renta poprzedniego innowatora znika a renta obecnego trwa tylko do czasu wejścia następnego innowatora W celu dokonania innowacji firmy (i państwo) inwestują w badania i rozwój B+R (R&D po angielsku)

22 Neo-schumpeterowskie teorie wzrostu implikacje praktyczne Ochrona patentowa zwiększa wydatki na B+R i innowacje Konkurencja (obniżanie barier wejścia na rynek) wzmaga innowacje (przynajmniej w sektorach bez lidera technol.) Wolna wymiana międzynarodowa wzmaga innowacje W zależności od poziomu rozwoju technologicznego polityka pro-wzrostowa jest różna W krajach wiodących więcej powinno się inwestować w B+R W krajach zapóźnionych więcej powinno się inwestować w naśladowanie (imitację) istniejących technologii Im bliżej granicy możliwości techn., tym większe znaczenie ma wykształcenie wyższe populacji; im dalej, tym większe znaczenie edukacji sprzyjającej imitacji (średnie, zawodowe) Demokracja sprzyja innowacyjności w krajach rozwiniętych