I. Ocena koncepcji serii

Transkrypt

1

2 głości w zakresie poszczególnych umiejętności językowych 4 I. Ocena koncepcji serii Czy seria / koncepcja serii obejmuje wszystkie treści nauczania określone w podstawie TAK NIE programowej kształcenia ogólnego dla odpowiednich zajęć edukacyjnych w danym etapie edukacyjnym 5? Uwagi: Podręcznik w istocie realizuje podstawowe treści nauczania przewidziane w podstawie programowej. Nie uwzględnia wprawdzie elementów historii Polski w okresie średniowiecza, rozumiem jednak, że to celowy wybór Autorów chcących najpierw wprowadzić ucznia w zagadnienia związane z historią powszechną średniowiecza, a dopiero potem Polski, której dzieje, jak sądzę, uczeń poznawać zacznie od początku 2. klasy, dysponując już pewnym zasobem wiedzy i umiejętności. Taki rozkład materiału jest możliwy do zaakceptowania i nie przeszkadza w realizacji całości podstawy programowej w ciągu trzech lat nauczania w gimnazjum, tym bardziej, że nowa podstawa programowa skraca ramy chronologiczne na tym etapie edukacyjnym do początku w. Nauczyciel, mający wolny wybór na rynku podręczników szkolnych najlepiej oceni, czy taki układ materiału spełnia jego oczekiwania i odpowiada jego planom prowadzenia zajęć. II. Ocena zgodności treści podręcznika z podstawą programową kształcenia ogólnego 1) czy podręcznik zawiera systematyczną prezentację wybranych, powiązanych tematycznie, treści nauczania ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego? 2) czy podręcznik realizuje cele kształcenia określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego? Uwagi: TAK TAK III. Szczegółowa ocena poprawności merytoryczno-dydaktycznej 6 Stwierdzam, że podręcznik (proszę oceniać, zaznaczając oceny w skali 1-6): 1) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym, w szczególności: uwzględnia aktualny stan wiedzy naukowej jest przystosowany do danego poziomu kształcenia pod względem stopnia trudności, formy przekazu, właściwego doboru pojęć, nazw, terminów i sposobu ich wyjaśniania zawiera materiał rzeczowy odpowiedni do przedstawianych treści nauczania zawiera materiał ilustracyjny odpowiedni do przedstawianych treści nauczania ma logiczną i spójną konstrukcję NIE NIE 4 Dotyczy podręczników do języka obcego nowożytnego. 5 Zgodnie z 9 ust. 7 i ust. 8 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 18). 6 Zgodnie z 3 ww. rozporządzenia.

3 Uwagi: W zakresie merytorycznym podręcznik w wystarczającym stopniu uwzględnia aktualny stan wiedzy naukowej. W nielicznych przypadkach Autorzy oparli się na klasycznych teoriach naukowych, czego przykładem może być przyjmowanie tezy o wędrówce plemienia Dorów jako ważnej przyczynie upadku kultury mykeńskiej, jednak Autorzy wymienili także inne możliwe przyczyny upadku tej cywilizacji, a ponieważ trwa na ten temat dyskusja naukowa należy uznać prawo Autorów do przyjmowania jednej z hipotez za trafną, przy równoczesnym poinformowaniu ucznia o istnieniu innych opinii. Podobnie rzecz się ma w uznaniem roku 476 za koniec epoki starożytnej (również z informacją, że nie jest to jedyna wykładnia). Są to jednak sądy głoszone nie tylko w tym podręczniku i należy respektować prawo Autorów do dokonania wyboru. Mapy są poprawnie opracowane i dobrze dobrane do prezentowanych treści merytorycznych. Pomagają w ich rozumieniu i uzupełnienie wiadomości. Ilustracje sięgają moim zdaniem zbyt często do malarstwa późniejszych wieków, co w odniesieniu do wydarzeń starożytnych i średniowiecznych może spowodować powstanie anachronicznych wyobrażeń. Trzeba jednak przyznać, że Autorzy informują ucznia, że prezentują mu wizje artystyczne z późniejszych wieków i że rzeczywisty wygląd osób czy miejsc mógł być inny (przykład: podpis pod ilustracją na s 238). Często stosowane są też współczesne rekonstrukcje, które spełniają swoją rolę lepiej niż nowożytne malarstwo. 2) zawiera zakres materiału rzeczowego i materiału ilustracyjnego odpowiedni do liczby godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania na kształcenie zintegrowane (edukację wczesnoszkolną) lub nauczanie danego przedmiotu, bloku przedmiotowego, modułu Uwagi: 3) zawiera formy aktywizujące i motywujące uczniów Uwagi: Każdy rozdział kończy się ciekawym zadaniem dla ucznia wymagającym nie tylko wiedzy, ale i umiejętności wczucia się w realia danej epoki. Zadania takie kształtują też jakże potrzebną umiejętność odczuwania i okazywania empatii w odniesieniu do osób i grup społecznych z odległej przeszłości, oraz powstrzymują przed ferowaniem sądów bez rozumienia mentalności ludzi epok minionych i warunków w jakich żyli i działali. Niewielkim minusem jest czasem nakładanie na ucznia obowiązku formułowania sądów lub wczuwania się w sytuację bohaterów wydarzeń historycznych przy dość oszczędnym dozowaniu mu informacji faktograficznych i materiałów źródłowych. 4) umożliwia uczniom ze zróżnicowanymi możliwościami nabycie umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego Uwagi: Narracja jest przejrzysta, a tekst w znakomitej większości przypadków spójny i nie przeładowany niepotrzebnie faktami. Stawiane zadania pozwalają na aktywizację uczniów ze zróżnicowanymi możliwościami, a proponowana często praca w grupie, jeżeli nauczyciel wykorzysta tą okazję, daje nie tylko szansę czynnej konfrontacji z faktami uczniom o różnych uzdolnieniach, ale kształtuje też cenne kompetencje kluczowe (generyczne) np. przygotowanie do pracy zespołowej, umiejętność podziału zadań do wykonania, zdolność omawiania faktów, ferowania ocen i prezentacji własnych przemyśleń. Na pochwałę zasługuje stałe przybliżanie właściwej wymowy nazw i nazwisk obcojęzycznych. 5) ma estetyczną szatę graficzną Uwagi: Szata graficzna jest estetyczna a poszczególne moduły tekstu zostały dobrze wyeksponowane przy pomocy grafiki i składu (wyjątek stanowi słownik, który moim zdaniem trochę gubi się na stronach). Ilustracje dobrano z zachowaniem zasad estetyki,

4 jednak ich wielkość a co za tym idzie czytelność pozostawia nieco do życzenia. 6) zawiera treści zgodne z przepisami prawa, z Konstytucją RP i międzynarodowymi konwencjami ratyfikowanymi przez Polskę oraz uzgodnieniami komisji dwustronnych, ratyfikowanymi przez Polskę (w przypadku podręczników do historii i geografii) (jeśli NIE, proszę podać, jakie treści są niezgodne) TAK NIE Uwagi: Ogólna opinia o podręczniku Wady Zalety Są stosunkowo nieliczne i wskazane jedynie jako sugestia służąca polepszeniu ostatecznego wydania podręcznika. Jak już wspomniano, słownik nie jest wyraźnie wyeksponowany, mimo, że oczywiście uczeń znajdzie potrzebne informacje we właściwym miejscu. Jest to raczej usterka do poprawienia metodami graficznymi. W nielicznych przypadkach byłoby można zastanowić się nad wyostrzeniem kontrastów kolorów na mapach dla ich większej czytelności. W bardzo nielicznych przypadkach zastosowano pewne uproszczenia np. na s. 31 sumeryjski ensi został określony jako król. Trzeba jednak stwierdzić, że wada ta z punktu widzenia dydaktycznego jest zdecydowanie zaletą, upraszcza zadanie ucznia, a w niczym nie zmienia poprawności nabytej przez niego podstawowej wiedzy o strukturze miasta sumeryjskiego. Recenzowany podręcznik prezentuje zakres wiedzy merytorycznej, wystarczający dla poziomu III etapu edukacyjnego i spełniający wymogi podstawy programowej, jak też inne wymogi stawiane podręcznikom dopuszczanym do użytku w RP. Czytający podręcznik rzeczoznawca zawsze będzie czuł niedosyt jeśli chodzi o ilość treści merytorycznych, jednak Autorzy zachowali zdrowy umiar, dopasowując oferowaną porcję wiedzy merytorycznej do możliwości ucznia, jak też do możliwości realizacji programu przez nauczyciela, za co należy im się zdecydowanie pochwała. Na uwagę zasługuje też poszanowanie poglądów religijnych różnych grup etnicznych i wyznaniowych, czego przykładem wyważony i respektujący wszelkie światopoglądy wykład o

5 Konkluzja kwalifikacyjna Podręcznik może być dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do kształcenia ogólnego Podręcznik nie może być dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do kształcenia ogólnego Uzasadnienie: Podręcznik może być dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do kształcenia Biblii jako źródle historycznym i księdze świętej. Narracja jest logiczna i zrozumiała. Jej tok ciekawy. Umiejętnie łączone są z nią teksty źródłowe, materiał ilustracyjny oraz powtórzeniowy. Rozdziały stanowią konstrukcyjnie i dydaktycznie starannie opracowane moduły, z oznaczeniem na osi czasu, z podsumowującymi pytaniami po każdym podrozdziale. Wyraźne odsyłacze pomagają w znajdowaniu powiązań pomiędzy treściami rozdziałów. Umieszczone na końcach rozdziałów ćwiczenia i pytania z poleceniami nie tylko służą podsumowaniu, ale stymulują aktywność ucznia skłaniając do próby zrozumienia ludzi dawnych czasów i empatii. W wielu przypadkach, dzięki zastosowaniu formy aktywizującej, dają możliwość doskonalenia pracy kolektywnej. Dobrym pomysłem jest też zestawienie na samym końcu rozdziału podstawowych wiadomości na pewno pomoże to uczniowi w porządkowaniu nabywanej wiedzy. Na osobne podkreślenie zasługuje stworzenie uczniowi możliwości uzupełniania informacji i prowadzenia powtórki w oparciu o materiały oferowane uczniowi na stronie internetowej wydawnictwa (mapa interaktywna i testy powtórzeniowe). Pozwala to na udostępnienie materiału, którego nie można zaprezentować w podręczniku. Zważywszy, że uczniowie swobodnie korzystają z internetu, a objętość podręcznika w wersji klasycznej jest ograniczona, jest to na pewno nowoczesny i bardzo elastyczny sposób uzupełnienia treści podręcznika. Podsumowując stwierdzam, że podręcznik został przygotowany poprawnie, starannie i spełnia wymogi formalne (wszelkie obowiązujące w RP regulacje odnośnie podręczników), jak też oczekiwania wobec nowoczesnego podręcznika. Pozytywna negatywna Warunkowa

6 ogólnego, pod warunkiem dokonania wskazanych w opinii poprawek 7 Wykaz błędów znajdujących się w podręczniku oraz koniecznych do wprowadzenia poprawek (należy wymienić wszystkie błędy z numerami stron, na których się znajdują)... Data i podpis rzeczoznawcy 7 Uwaga: Rzeczoznawca jest zobowiązany do wskazania wszystkich usterek opiniowanego podręcznika oraz do oceny ostatecznej wersji tekstu i ilustracji, po końcowym opracowaniu.