[Digitare qui] [Digitare qui] [Digitare qui]

Transkrypt

1 [Digitare qui] [Digitare qui] [Digitare qui]

2 Acknowledgements and Disclaimer Poniższy dokument (deliverable n.23) został opracowany przez Konsorcjum EwasteR w ramach Sojuszy na rzecz umiejętności sektorowych Erasmus+, w składzie: SOJUSZ NA RZECZ UMIEJĘTNOŚCI SEKTOROWYCH Dalsze informacje o projekcie i jego partnerach Numer projektu: EPP IT-EPPKA2-SSA Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną 1

3 Spis treści Wprowadzenie str Opracowanie kompleksowego programu szkoleniowego str.5 Z a k r e s i s t r a t e g ia s t r. 5 G r u p y d o c e l o w e s t r. 9 M e t o d y n a u c z a n ia s t r. 11 M o n i t o r ing i O c e n a s t r. 30 M e t o d a p u n k t ó w E C V ET s t r. 32 M a t e r ia ły n a u k o we s t r Jednostki efektów uczenia się str. 35 Po wi ą z a n i a m ię d z y e f e k t a m i u c z e n ia s i ę a m e t o d a m i s z k o len ia s t r. 42 Załączniki str. 50 O t warta Sz k o ł a Z a r z ą d z a n ia i S z a b lo n M o d e lu Bi z n e s o weg o d l a r o z w o j u m o ż l i wo ś c i u c z ą c y c h s i ę w s e k t o r z e z a r z ą d z a n i a r e c y k l ing iem i p o n o wny c h u ż y c iem ZSEE s t r. x x x 2

4 Wprowadzenie Celem ogólnym projektu EwasteR realizowanego w ramach Sojuszy na Rzecz Umiejętności Sektorowych (SSA) jest opracowanie nowego, dobrej jakości oraz interdyscyplinarnego programu szkoleniowego dla pracowników sektora recyklingu i ponownego użycia odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego, uwzględniającego powiązania istniejące między fazą produkcji produktów a fazą zagospodarowania odpadów ZSEE z nich powstających, wzmacniającego umiejętności zarządcze i techniczne a także tworzenie szans zatrudnienia i mobilności uczestników. W projekcie EwasteR przewidziano następującą strategię i działania w celu osiągnięcia w ciągu trzech lat realizacji zaplanowanych celów i zamierzeń: Identyfikacja bieżących ścieżek kwalifikacji w zakresie recyklingu i ponownego użycia zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE) w Europie. Przegląd ról zawodowych pełnionych przez osoby zajmujące się recyklingiem i ponownym użyciem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w Europie. Opracowanie nowej kwalifikacji zawodowej dla osób zajmujących się zawodowo recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE z wykorzystaniem kryteriów UE. Stworzenie nowej strony internetowej dla dzielenia się informacjami, przykładami dobrych praktyk, wynikami badań, narzędziami oraz wiedzą ekspercką w sektorze ZSEE. Utworzenie nowej przestrzeni biznesowej w zakresie recyklingu i ponownego użycia ZSEE w Europie. Projekt przyczynia się bezpośrednio do wdrażania nowych instrumentów i celów uczenia się i pozwala na wybranie tych, które są najbardziej odpowiednie do wykorzystania i włączenie w praktyki uczestniczących Organizacji. Sam charakter projektu pozwala na włączenie rezultatów w obszary działania każdej organizacji partnerskiej. Wszyscy partnerzy mogą zapewnić utrzymanie głównych wyników projektu przez wykorzystanie niektórych z przewidzianych kluczowych rezultatów w swoje stałe działania: Pilotażowy Program Szkoleń VET (kształcenia i szkolenia zawodowego), Plan Szkoleń, Pakiet dla uczestników Pilotażu, Wytyczne i formularz Planu Rozwoju Europejskiego. Dzięki uczestnictwu partnerów regulacyjnych VET struktura i zawartość programu i profilu zawodowego mogą zostać włączone do systemu kwalifikacji VET w każdym kraju i stać się uznawaną kwalifikacją zawodową w KRK-RRK. 3

5 Szkolenie Pilotażowe, mające na celu opracowanie i przetestowanie nowej kwalifikacji zawodowej, zidentyfikowanej i zdefiniowanej w "Specjalista ponownego użycia i recyklingu ZSEE" jest bezpłatne dla uczestników. Plan szkolenia jest zorganizowany zgodnie z podejściem stosowanym w mieszanych metodach uczenia się (ang. blended learning) i określa zasady i procedury Pilotażowych Działań Szkoleniowych (Pakiety Zadań nr 6 i 7) prowadzonych na poziomie krajowym, docelowych uczestników szkolenia w każdym Kraju, zawartość szkolenia i kluczowe strategie i metody oceny efektów uczenia się (Pakiet Zadań nr 8). Zawartość planu szkolenia jest zgodna z programem nauczania, z sześcioma głównymi modułami szkoleniowymi dla efektów uczenia się. Na wybór metod i narzędzi uczenia zapewniających osiągnięcie maksymalne efektów wpływ mają zaplanowane efekty uczenia się, wraz ze środowiskiem szkoleniowym, charakterystyka słuchaczy oraz doświadczenie szkolących. Szczególnych motorem tego projektu jest fakt, że na wiele z uczestniczących organizacji bezpośredni wpływ mają kwestie opisane we wniosku odnoszące się do sektora recyklingu i ponownego użycia ZSEE. W szczególności partnerzy z Włoch, Wielkiej Brytanii, Polski i Cypru są zaangażowani w działania VET bezpośrednio wdrażając techniki zarządzania ZSEE, podczas gdy inni partnerzy są również zaangażowani w programy i projekty powiązane z rynkiem pracy w tym sektorze. Charakter projektu pozwala na włączenie jego rezultatów do oferty partnerów, szkoleń i kształcenia zawodowego i ofert pracy. Szkolenie na poziomie krajowym dla docelowej grupy uczących się, które przygotują partnerzy ma cztery główne cele: 1. Zwiększenie wiedzy, umiejętności i kompetencji w zakresie zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE, 2. Zwiększenie szans zatrudnienia w sektorze recyklingu i ponownego użycia ZSEE, 3. Zmiana postaw wobec recyklingu i ponownego użycia ZSEE, poprawiając proces wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym, 4. Rozwój i wzmacnianie umiejętności w zakresie konkretnych działań umożliwiających efektywne funkcjonowanie systemu recyklingu i ponownego użycia ZSEE. 4

6 Nadrzędnym celem jest przetestowanie zawartości pakietu szkoleniowego dla profilu zawodowego Specjalista ds. recyklingu i ponownego użycia e-odpadów tak, aby był on zintegrowany z Krajowymi / Regionalnymi Ramami Kwalifikacji na poziomie krajowym. W ramach projektu planuje się wdrożenie innowacyjnego modelu VET dla ponownego wykorzystania, recyklingu i odzysku ZSEE, poprzez stworzenie trwałego partnerstwa z sektorem publicznym, prywatnym i pozarządowym. Ponadto projekt przyczyni się do zwiększenia możliwości zatrudnienia i szkolenia dla młodych/dorosłych, bezrobotnych czy uczniów wraz z rozwojem zrównoważonego kształcenia i szkolenia zawodowego oraz biznesowego. 1. Opracowanie kompleksowego programu szkoleniowego Zakres i strategia Szkolenie to każde zaplanowane działanie mające na celu transfer lub modyfikację wiedzy, umiejętności i postaw poprzez udział w nauczaniu. Uczniowie mogą potrzebować szkolenia z wielu różnych powodów, na przykład z potrzeby poszerzenia możliwości zatrudnienia, utrzymania poziomu swoich kompetencji lub dostosowania ich do zmieniających się okoliczności oraz nowych trendów i możliwości na rynku pracy. Poprzez samo szkolenie nie da się rozwiązać problemów strukturalnych, organizacyjnych ani też wynikających z wewnętrznej polityki organizacji, jednak wspierający nadzór oraz zastosowanie strategii motywacyjnych może pomóc utrzymać zachowania wypracowane podczas szkolenia. Aby projekt EwasteR odniósł sukces, partnerzy biorą pod uwagę złożone systemy i zróżnicowane cele w ramach Systemu Zarządzania E-odpadami oraz systemów kształcenia i szkolenia zawodowego w różnych krajach UE. Pierwszy krok polegał na wypracowaniu Raportu (Rezultatu nr 20 w ramach Pakietu Zadań nr 4) oraz Programu Nauczania (Rezultatu nr 21 w ramach Pakietu Zadań nr 5). W tych dokumentach partnerzy (Wielka Brytania, Włochy, Polska i Cypr) zebrali i opracowali dane z całej UE w celu przeprowadzenia analizy trendów na rynku pracy w obszarze recyklingu i ponownego użycia e-odpadów, a także systemów kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) oraz potrzeb w zakresie grup docelowych. Poprzez zrealizowane działania partnerzy: Podkreślili korzyści kulturowe, edukacyjne i gospodarcze wynikające z działań w obszarze recyklingu i ponownego użycia e-odpadów w Krajach Uczestniczących. 5

7 Zidentyfikowali aktualne ścieżki kwalifikacji w ramach Krajowych/Regionalnych Ram Kwalifikacji, które dotyczą sektora zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów. Dokonali przeglądu potrzeb i ról zawodowych w Europie w obszarze zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów w odniesieniu do ISCO 08 Cod Określili efekty uczenia się (wiedza, umiejętności i kompetencje) w celu opracowania Programu Nauczania EwasteR. Jak wykazano w Raporcie, w Krajach Uczestniczących można wyróżnić dwie potrzeby: i) badania i porównywania procesów kształcenia i szkolenia zawodowego, w których nabywane są odpowiednie kwalifikacje: przegląd aktualnej oferty kształcenia i szkolenia zawodowego dla wykonujących zawody związane z zarządzaniem e-odpadami oraz ii) tworzenia harmonijnych ram kompetencji i szkolenia dla różnych poziomów działań związanych z zarządzaniem recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów takich jak: podnoszenie poziomu akceptacji proponowanej ramy kwalifikacji oraz promowanie umów wzajemnego uznawania kwalifikacji. Projekt EwasteR wypełnia tę lukę dzięki wypracowaniu wspólnej ramy kwalifikacji zawodowych spójnej z wytycznymi polityk UE. Rezultatem jest Program Nauczania w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego (poziom 4 EQF Europejskich Ram Kwalifikacji) dla Specjalisty ds. ponownego użycia i recyklingu e-odpadów zdefiniowany i opisany w dwóch głównych wyróżnionych w Raporcie Obszarach Działania: Zarządczym i Technicznym. Struktura Programu Nauczania odpowiada kryteriom EQAVET i jest spójna z wytycznymi UE dla EQF i ECVET (Europejski System Transferu Osiągnięć w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym), aby ułatwić uznawanie i certyfikowanie odpowiednich efektów uczenia się. Zgodnie z definicją Programu Nauczania + Profilu Zawodowego, drugi krok wymaga zdefiniowania konkretnych efektów uczenia się dla poszczególnych jednostek programu szkoleniowego. Efekty uczenia się, zgodnie z wnioskami z Raportu oraz działaniami Programu Nauczania, są to widoczne i mierzalne działania, które każdy uczeń będzie w stanie pokazać w efekcie uczestnictwa w Szkoleniach Pilotażowych. Partnerzy wyróżnili sześć Jednostek Efektów Uczenia się obejmujących dwa główne Obszary Działania: Zarządczy (niebieski) i Techniczny (zielony), które scalają ze sobą fazę produkcyjną i fazę odpadową sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ponadto obejmują one cały łańcuch zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów, zarówno w obszarze Zarządczym jak i Technicznym, a także wstęp poświęcony Doradztwu Zawodowemu, co widać na poniższym RYS.1 PROCESY RECYKLINGU I PONOWNEGO UŻYCIA E-ODPADÓW ORAZ SZEŚĆ JEDNOSTEK EFEKTÓW UCZENIA SIĘ. 6

8 Proces zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów Zarządzanie zbiórką Recykling i ponowne użycie Rynek i dystrybucja Obróbka Odnawianie i naprawa Rozbiórka Jednostka Szkoleniowa 1 Zarządzanie operacyjne ponownym użyciem, obróbką i recyklingiem USEE i ZSEE Jednostka Szkoleniowa 2 Zarządzanie procesem zbiórki USEE i ZSEE Jednostka Szkoleniowa 3 Zarządzanie procesem redystrybucji Jednostka Szkoleniowa 4 Odnawianie i naprawa USEE i ZSEE Jednostka Szkoleniowa 5 Obróbka i recykling USEE i ZSEE Jednostka Szkoleniowa 6 Rozbiórka USEE i ZSEE w celu ponownego użycia Efekty uczenia się dla każdej z powyższych Jednostek opisano w następujących częściach: Wymiar EQF Efekty Uczenia się (opis ogólny) Umiejętności; Wiedza; Kompetencje (opis szczegółowy) Kryteria testowe (ocena efektów uczenia się) 7

9 Trzeci krok polega na stworzeniu na bazie planu szkoleniowego krajowego programu szkoleniowego obejmującego 160 godzin Szkolenia Pilotażowego w Krajach Uczestniczących dla około 20 uczniów. Ustalono, że metody szkolenia mieszanego są bardziej odpowiednie dla Zarządczego i Zawodowego Obszaru Działania. Obejmują one zajęcia w sali lekcyjnej, Otwartą Szkołę Zarządzania, a także interwencje on-line i działania zorientowane na pracę w ramach programu stażów towarzyszących (labs shadowing). Wszystkie opcje są szczegółowo opisane w planie szkoleniowym, aby członkowie zespołu, trenerzy i uczniowie na poziomie krajowym wiedzieli, jakie zadania operacyjne i udogodnienia powinni zapewnić w ramach swoich programów. Metody i narzędzia nauczania możliwe do stosowania w programach krajowych zostały opisane w planie szkoleniowym. Należą do nich: prezentacje, warsztaty, coaching, mentoring, wykład, dyskusja, studia przypadków, odgrywanie ról, ćwiczenia grupowe, model biznesowy, burza mózgów i pokaz. Zgodnie z programem pracy strategie szkoleniowe muszą być dostosowane do poziomu edukacyjnego uczniów uczestniczących w szkoleniu (poziom 4 EQF) jak również do zasobów dostępnych w ramach budżetu projektu, a także wykonalne w założonym czasie (160 godzin) oraz zbieżne z celami projektu. Plan szkoleniowy będzie dostępny online na stronie internetowej projektu, a także będzie promowany podczas warsztatów upowszechniających oraz poprzez informacje prasowe. Jest to zalecane jako dobra praktyka. Będzie szeroko rozpowszechniany w szkołach, instytucjach i stowarzyszeniach w celu promocji waloryzacji projektu. Dokument powstał w języku angielskim. Rozdziały opisowe zostaną przetłumaczone na język włoski, grecki i polski, natomiast Załączniki będą dostępne w języku angielskim. 8

10 Rys.2 SCHEMAT PILOTAŻOWEGO KURSU SZKOLENIOWEGO Obszar Zarządczy (108 godzin) Zajęcia w sali lekcyjnej 40 godzin Otwarta Szkoła Zarządzania 50 godzin E-Learning 10 godzin Doradztwo Zawodowe 5 godzin Ocena / Ewaluacja 3 godziny Obszar Techniczny (52 godziny) Staże towarzyszące (w firmach) 50 godzin Ocena / Ewaluacja 2 godziny Grupy docelowe Ocena potrzeb szkoleniowych oraz wstępna ocena wiedzy i umiejętności są niezbędne do zaplanowania skutecznego programu szkoleniowego. Biorąc pod uwagę wnioski z Raportu oraz zidentyfikowane potrzeby szkoleniowe, partnerzy postanowili, że w trakcie działań pilotażowych zbadają i przetestują sektor zatrudnienia pod kątem Specjalisty ds. ponownego użycia i recyklingu e-odpadów (patrz ilustracja poniżej). RYS.3 SEKTOR ZATRUDNIENIA DLA PROFILU SPECJALISTY DS. RECYKLINGU I PONOWNEGO UŻYCIA E-ODPADÓW On/ona może być zatrudniony/-a w firmach lub przedsiębiorstwach społecznych działających w obszarze zarządzania procesem recyklingu i ponownego użycia e- odpadów. On/ona może być bezpośrednio zaangażowany/-a w działania koordynacyjne i proces zarządzania e-odpadami lub niektóre jego fazy, lub prowadzić techniczne operacje recyklingu, naprawy i ponownego użycia ZSEE. Specjalista ds. recyklingu i ponownego użycia e-odpadów (Obszar Techniczny) On/ona może pracować jako przedsiębiorca w branży, jeżeli poprzez studia lub własne doświadczenie nabył/-a zdolności biznesowe pozwalające na rozpoczęcie lub prowadzenie własnej działalności gospodarczej. On/ona może współpracować jako freelancer z publicznymi / prywatnymi organami i firmami w ramach poszczególnych aspektów procesu zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów. 9

11 Krajowy program szkoleniowy powinien odpowiadać na potrzeby następujących grup odbiorców na poziomie 4 EQF, ponieważ zrównoważona zmiana wymaga zaangażowania wszystkich tych grup. RYS.4 GRUPY DOCELOWE KURSÓW PILOTAŻOWYCH Młodzi dorośli bezrobotni w sektorze Osoby posiadające dyplom szkoły średniej technicznej, dyplom uczelni wyższej umożliwiający dalszą edukację w zakresie zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem e-odpadów, kwalifikacje zawodowe w sektorze lub certyfikat ukończenia szkoły średniej Osoby posiadajace dwa/trzy lata doświadczenia w sektorze Początkujący przedsiębiorcy w sektorze mający doświadczenie lub wiedzę teoretyczną w obszarze biznesu Osoby pracujące w sektorze zainteresowane podniesieniem, zmianą lub reorientacją swoich kwalifikacji. Na potrzeby rekrutacji około 20 uczniów z wyżej wymienionych grup do udziału w krajowych Kursach Pilotażowych partnerzy opracowują metody oceny wiedzy, doświadczenia i motywacji kandydatów / uczniów. Dobrym punktem wyjścia do oceny kandydatów / uczniów jest zmierzenie ich poziomu wyjściowej wiedzy i zrozumienia tematu oraz analiza wcześniejszych szkoleń i doświadczeń, a także motywacji, jaką kandydaci wnoszą do sali lekcyjnej na początku Kursu Pilotażowego poprzez wywiady i przegląd CV. Badanie wyjściowej wiedzy i motywacji uczniów wymaga nie tylko zadania podstawowych pytań o wcześniej zrealizowane kursy i przygotowanie, ale przede wszystkim określenia, w jakim stopniu uczniowie znają kluczowe zagadnienia, które będą omawiane w trakcie kursu, a także czego faktycznie spodziewają się nauczyć w trakcie Szkolenia Pilotażowego. Analiza wiedzy wyjściowej i motywacji na początku Kursu Pilotażowego pozwoli trenerom i mentorom dowiedzieć się, jaki poziom wiedzy, doświadczeń i oczekiwań reprezentują uczniowie wchodzący w skład klasy. Ponadto dane zebrane w trakcie analizy wiedzy i motywacji mogą pomóc trenerom: Zrozumieć różnicę pomiędzy przygotowaniem uczniów a ich oczekiwaniami, 10

12 Zaplanować i przygotować/zaadaptować nadchodzące tematy, aby zostały omówione podczas kursu Wyznaczyć istotne dla uczniów obszary, w których może im brakować podstawowej wiedzy, a także zidentyfikować zasoby, z których mogą korzystać, chcąc podnieść swój poziom wiedzy. Informacje na temat uczniów i poziomu ich wiedzy wyjściowej, a także zarys projektu Kursu Pilotażowego zostały zebrane i udostępnione uczniom w Pakiecie Ucznia Kursu Pilotażowego VET (przed Kursem Pilotażowym) (Rezultat nr 22). Metody nauczania Uczenie się wymaga aktywnego zaangażowania. Uczniowie mogą preferować różne sposoby nauczania na podstawie materiałów wizualnych, interakcji werbalnych, a także poprzez praktykę. Dlatego oferowanie różnorodnych możliwości i technik szkolenia jest zwykle bardziej skuteczne niż stosowanie tylko jednego sposobu. Szkolenie może być formalne lub nieformalne, teoretyczne lub praktyczne, prowadzone przez nauczyciela lub samodzielnie, a także realizowane w tradycyjnych miejscach (agencje, szkoły, instytuty) albo w przedsiębiorstwach. Konsorcjum EwasteR realizuje Krajowe Kursy Pilotażowe w wymiarze 160 godzin z zastosowaniem nauczania mieszanego za pomocą innowacyjnych metodologii przedstawionych w tabeli poniżej. Proponowane metody szkolenia są ściśle związane z głównym Obszarem Zarządczym (niebieski) i Technicznym (zielony), które zostały zdefiniowane i opisane w Programie Nauczania. Kurs rozpoczyna się od modułu Doradztwa Zawodowego. 11

13 TABELA 1 - KURS SZKOLENIOWY EWASTER STRUKTURA & CZAS TRWANIA Area Learning Modality Duration Introduction - Career Guidance Small Groups 5 hours Classroom 40 hours Management Open Management School Virtual Mobility 50 hours 10 hours Assessment 3 hours Vocational Lab Shadowing Assessment 50 hours 2 hours Total 160 hours 12

14 OBSZAR ZARZĄDCZY METODY NAUCZANIA 13

15 1. Sala lekcyjna 40 godzin Rys.5 METODY NAUCZANIA: OBSZAR ZARZĄDCZY- SALA LEKCYJNA Jak Co Wykłady Dyskusje w grupie/warsztaty Otwarte dyskusje Studium przypadku Bezpośrednie rozmowy Ćwiczenia Umiejętności miękkie Aspekty zarządzania Prawo i przepisy Procesy Sektor ZSEE Kto Eksperci/Profesjonaliści Instytucje szkolenia i kształcenia zawodowego Uczestnicy Nauczyciele Informacje Interakcje Doskonalenie Wymiana 14

16 W szkoleniu w sali lekcyjnej można zastosować zróżnicowane metody nauczania. W tabeli poniżej opisano niektóre z nich. Trenerzy mogą stosować je na poziomie krajowym. TABELA 2 METODY NAUCZANIA DLA ZAJĘĆ W SALI LEKCYJNEJ METODA PRZYDATNA DLA ZALETY WADY ROLA TRENERA Wykład Przekazywania informacji i faktów Przekazywania szczegółowych informacji związanych z zawodem, pracą, zadaniem, prawem Pozwala przekazać duży materiał w krótkim czasie Umożliwia przyjęcie dużej liczby uczestników Daje wykładowcy pełną kontrolę Uczeń jest bierny. Niewiele z tego, co zostało powiedziane, jest zapamiętywane. Wykładowca otrzymuje tylko niewielką informację zwrotną. Dostarczanie informacji Odpowiadanie na pytania Dyskusja Wzbudzania zainteresowania i zmuszania do myślenia Generowania możliwych rozwiązań problemu Łączenia różnych typów nauczania Wypracowania konsensusu Wzbudza zainteresowanie uczniów Aktywnie angażuje uczniów Pozwala uczniom na dzielnie się swoim doświadczeniem z innymi. Czasochłonna Uczniowie powinni znać fakty dotyczące tematu Aby była wartościowa, wymaga dużej kontroli Może zostać zdominowana przez kilka aktywnych osób Utworzenie małych grup na początku kursu Jasne określenie zadań dla każdej grupy Wyznaczenie limitów czasowych dla każdego zadania i egzekwowanie ich Studium przypadku Rozwiązywania problemów Zmiany postaw Budowania umiejętności analitycznych Aktywnie angażuje uczniów Pozwala uczniom na dzielnie się swoim doświadczeniem z innymi. Generuje pomysły i dyskusje na konkretny temat Czasochłonne w przygotowaniu Nie zawsze łatwe do walidacji Dyskusja może skupić się na innych tematach niż te założone przez trenera Staranne omówienie lub przeczytanie stadium przypadku oraz odpowiedniego materiału Zadawanie prowokacyjnych pytań, aby dostarczyć kluczowych kwestii do dyskusji Prowadzenie dyskusji w celu uzyskania analizy, możliwych rozwiązań i rekomendacji do działania Odgrywanie ról Rozwijania interaktywnej wiedzy i modyfikowania postaw Wprowadzania humoru i ożywienia do szkolenia Wzbudza zainteresowanie Może być zabawne Jest aktywne Wykorzystuje doświadczenia uczestników Czasochłonne w przygotowaniu Obserwatorzy mogą być bierni. Niektóre kluczowe kwestie mogą nie zostać poruszone. Osoby zaangażowane w odgrywanie ról mogą nauczyć się więcej niż obserwatorzy Wybiera odpowiednią historię do przedstawienia kluczowych punktów Wysłuchuje uczestników (omawia wrażenia z odgrywania ról) Ćwiczenie grupowe Budowania zespołu Rozwijania umiejętności interaktywnych Umożliwia wysoki poziom uczestnictwa zmotywowanych uczestników Trener powinien posiadać umiejętności prowadzenia ćwiczenia Wymaga czasu, aby grupa zaczęła pracować harmonijnie Przygotowuje się starannie, aby zapewnić dobrą organizację 15

17 Burza mózgów Stymulowania kreatywnego myślenia Generowania możliwych rozwiązań Podsumowania wcześniejszej nauki Zapewnienia różnorodności Promuje aktywny udział uczniów Wykorzystuje pomysły i doświadczenia uczniów Czasochłonna Niektórzy uczniowie mogą być bierni. Wymaga wysokiej jakości umiejętności trenerskich Zapisuje propozycje Reorganizuje grupy Prowadzi dyskusję do końca Demonstracja Pokazywania właściwych procedur i wymaganych standardów Wzbudza duże zainteresowanie Może być stosowana w dużych grupach Przygotowanie wymaga dużo wysiłku Dobra obserwacja jest trudna w dużej grupie uczniów Wcześniej przygotowuje materiały demonstracyjne Samodzielnie przeprowadza demonstrację, aby sprawdzić, czy wszystko działa Obserwuje demonstracje uczestników Niezwłocznie poprawia błędy Zachęca wolniejszych uczniów Arkusz roboczy Wykonywania ćwiczeń matematycznych wymagających obliczeń Wypracowania rozwiązań problemów ze studiów przypadku Pomaga uczniom odnieść ogólny materiał do konkretnych obszarów ich pracy Czasochłonny Trudny do przygotowania Przygotowuje arkusz roboczy na podstawie prawdziwych sytuacji, aby pokazać przeszkody i sukcesy Prowadzi uczestników, ale większą odpowiedzialność pozostawia po ich stronie. 16

18 2. Otwarta Szkoła Zarządzania 50 godzin Rys.6 METODY NAUCZANIA: OBSZAR ZARZĄDCZY OTWARTA SZKOŁA ZARZĄDZANIA Jak współdzielenie biura grupy robocze praca projektowa coaching zaangażowanie zainteresowanych stron Co umiejętności miękkie zdolności zarządcze obszary działania Kto eksperci / profesjonaliści instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego zainteresowanie strony nauczyciele uczniowie podejście włączające warsztaty otwartość współdzielenie biura nauka w grupach 17

19 Otwarta Szkoła Zarządzania (OSZ) to innowacyjna metoda nauczania polegająca na współpracy i testowaniu zdolności zarządczych oraz wzmacnianiu umiejętności miękkich. OSZ ma na celu w szczególności: 1) Wspieranie inicjatywy współpracy wśród uczniów, trenerów, mentorów i zewnętrznych zainteresowanych stron 2) Budowanie konstruktywnego i przyjaznego środowiska nauki zachęcającego uczniów do działania i współpracy za pomocą praktycznego narzędzia, jakim są Obszary Modeli Biznesowych 3) Zachęcanie uczestników do dzielenia się narzędziami nauczania RYS.7 DZIAŁANIA W RAMACH OTWARTEJ SZKOŁY ZARZĄDZANIA Podejście włączające Ćwiczenia praktyczne Warsztaty Prezentacja Coaching Nauka Grupy robocze Przywództwo Współpraca Komunikacja - słuchanie Wielozadaniowość Umiejętności miękkie Krytyczne myślenie Planowanie strategiczne Budowanie potencjału Zarządzanie Budowanie zespołu RYS.8 UMIEJĘTNOŚCI MIĘKKIE ROZWIJANE W RAMACH OTWARTEJ SZKOŁY ZARZĄDZANIA Pracując na Modelach Biznesowych, uczniowie mogą badać, opisywać i obserwować cały sektor i proces recyklingu i ponownego użycia ZSEE, jak opisano poniżej. 18

20 Kanały Sprzedaż Kluczowi Gracze Obszary Sieć Klientów Kluczowe Działania Kluczowe Zasoby RYS.9 OTWARTA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I OBSZARY MODELI BIZNESOWYCH Szczegółowy opis i wskazówki dotyczące korzystania z Obszarów Modeli Biznesowych znajdują się w Załączniku. 19

21 3. Wirtualna Mobilność 10 godzin Rys.10 METODY NAUCZANIA: OBSZAR ZARZĄDCZY WIRTUALNA MOBILNOŚĆ Jak E-learning (SCOPIA, Skype, itp. ) Zaangażowanie zainteresowanych stron (ok. 3 godz. w każdym kraju) Prezentacje Co Najlepsze Praktyki Krajowe Aspekty zarządcze dot. ZSEE Kto eksperci / profesjonaliści instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego zainteresowane strony nauczyciele tutorzy Ewaluacja Ćwiczenia Wywiad Praca Projektowa Obserwacja 20

22 W każdym kraju uczniowie podzielni na małe sześcio- lub siedmioosobowe grupy uczestniczą w różnych sesjach bilateralnych i utrzymują ze sobą kontakt za pośrednictwem Internetu (przez Skype lub SCOPIA Desktop). Umożliwia to dyskusję, wymianę doświadczeń i debatę z ekspertami, zainteresowanymi stronami i trenerami/mentorami z innych krajów uczestniczących na temat zarządzania oraz jednostek efektów uczenia się opisanych w planie szkoleniowym. Podczas 10 godzin działań w ramach Wirtualnej Mobilności uczniowie wspierani przez obecnych trenerów i mentorów wymieniają się doświadczeniami oraz omawiają materiały szkoleniowe, stosując podejście porównawcze. Uczniowie wchodzą w interakcje z uczestnikami z innych krajów przy wsparciu trenerów i mentorów oraz wymieniają poglądy i informacje zwrotne z zewnętrznymi zainteresowanymi stronami. Podczas sesji Wirtualnej Mobilności nauka z wykorzystaniem metody porównawczej jest realizowana poprzez prezentacje uczniów na temat najlepszych praktyk krajowych w zakresie wybranych kluczowych aspektów zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem (jak pokazano w jednostkach szkoleniowych). W ten sposób uczniowie mają możliwość uzyskania wiedzy branżowej z różnych krajów i zdobycia pewności w kontaktach z zainteresowanymi stronami (np. pracodawcami), z którymi mogą się spotkać w ramach mobilności. W ostatniej części swojego programu prac projekt EwasteR ułatwi wejście trzech młodych przedsiębiorców w każdym kraju do sektora e-odpadów poprzez udział w programie Erasmus dla Młodych Przedsiębiorców. Sesje Wirtualnej Mobilności są prowadzone w języku angielskim. Wsparcie językowe uczniów jest zapewnione przez mentorów. TABELA 3 WIRTUALNA MOBILNOŚĆ METODA PRZYDATNA DLA ZALETY WADY ROLA TRENERA Wirtualna Mobilność Porównawczej metody nauczania Przekazywania informacji i faktów Podnoszenia poziomu zaufania wśród uczniów i zainteresowanych stron z różnych krajów Pozwala na szybkie przekazywanie materiałów Umożliwia tworzenie sieci zainteresowanych stron w różnych krajach UE Czasochłonna w przygotowaniu Zależność od sprzętu komputerowego i Internetu z WiFi - połączenie może być zbyt słabe do przeprowadzenia sesji Brak możliwości prowadzenia dyskusji i prezentacji w języku ojczystym Udziela wsparcia w ramach tutoringu i coachingu, wykorzystując różne środki, w tym wsparcie językowe dla uczniów i zainteresowanych stron. 21

23 4. Ocena Efektów Uczenia się 3 godziny Rys.11 METODY NAUCZANIA: OBSZAR ZARZĄDCZY OCENA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ Sala Lekcyjna Bezpośrednia Obserwacja Otwarta Szkoła Zarządzania Zorganizowane Działania Oceny Wirtualna Mobilność Bezpośrednia Obserwacja Obserwacja Praca projektowa Ćwiczenia Ewaluacja 22

24 OBSZAR TECHNICZNY METODY NAUCZANIA 23

25 1. Staże towarzyszące 50 godzin Rys.12 METODY NAUCZANIA: OBSZAR TECHNICZNY / ZAWODOWY - STAŻE TOWARZYSZĄCE (ANG. LAB SHADOWING) Jak W firmach/przedsiębiorstwach Uczenie się przez obserwowanie - Rozumienie przez działanie Transfer wiedzy Coaching-Mentoring Współdziałanie Obserwacja Instruowanie Co Umiejętności zawodowe-techniczne Zdolności praktyczne Działania w łańcuchu ZSEE Kto Trenerzy sektora kształcenia i szkolenia zawodowego (VET) Uczestnicy (przedsiębiorcy; pracownicy; technicy; operatorzy) Mentorzy Transfer wiedzy Uczenie się przez obserwowanie Aspirujący Doświadczony Technik/Technik- Specjalista Pracodawca Podejście włączające Młodzież Dorośli (wymiana) 24

26 50 godzin zajęć w ramach Staży Towarzyszących (LABS SHADOWING) jest sposobem uczenia się pochodzącym od popularnego szkolenia praktycznego polegającego na obserwacji stanowiska pracy, zwanego Stażem Towarzyszącym w miejscu pracy job shadowing. Staż Towarzyszący w miejscu pracy występuje, gdy jedna osoba/praktykant z danej firmy ma okazję pracować, podpatrywać, uczyć się i nabierać doświadczenia pracując razem z innym doświadczonym pracownikiem na jego stanowisku pracy. W projekcie EwasteR możemy zastosować tę metodę poprzez Pilotażowe Działania Szkoleniowe, umożliwiając uczącym się rozwijanie swoich umiejętności zawodowych i technicznych. Będą oni zdobywać doświadczenie widząc robotników, techników i pracodawców pracujących w danej firmie. Za pośrednictwem krajowych/lokalnych firm działających w sektorze recyklingu i ponownego użycia odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego, uczący się będą doświadczać nauki poprzez: uczenie się przez podpatrywanie, poznawanie przez praktykę. Uczący się będą uważnie obserwować i współdziałać z innymi doświadczonymi pracownikami, którzy będą podejmować swoje typowe i codzienne funkcje w firmie. Dzięki takiej strategii, projekt ma na celu promowanie szkolenia i zatrudniania osób uczących się oraz wymianę doświadczeń między pokoleniami. Ponadto ma rozwijać działania zmierzające do poprawy umiejętności oraz wiedzy zawodowej i technicznej w zarządzaniu sprzętem elektrycznym i elektronicznym, zgodnie z zasadami BHP. Zostanie to osiągnięte przez dzielenie się dobrymi praktykami w dziedzinie szkolenia i wsparcie przez mentorów. Poza tym, z organizacyjnego punktu widzenia, słuchacze mają nadzieję uczyć się od przedsiębiorców i techników, w szczególności tak, aby jak najwięcej się nauczyć, zdobyć wiedzę i najlepsze praktyki w danej firmie. Chcielibyśmy podkreślić, że gdziekolwiek jest to możliwe (zwłaszcza jeśli chodzi o przestrzeganie zasad BHP), biorąc pod uwagę fakt, że ludzie w tej branży mogą pracować z materiałami i elementami niebezpiecznymi, uczący się będą mogli doświadczyć bezpośrednio czynności zawodowych używając narzędzi, metod i innych instrumentów stosowanych w danej firmie. Poniżej znajdują się zagadnienia kluczowych do opisania Staży Towarzyszących (LABS SHADOWING). Kogo dotyczą Staże Towarzyszące? Na poniższym diagramie, opisano głównych "gracze" zaangażowani w działalność wraz z ich rolą i zadaniami: 25

27 Partner projektu Znalezienie kontaktów Organizacja i przygotowanie celów danego stażu Gospodarza Osoba, która zgodzi się na pracę z uczącym się Doświadczony i wykwalifikowany Technik/Operator sprzętu/pracownik Uczący się On/Ona jest gościem Jest wspierana przez Mentora/Trenera Podczas Pilotażowych Działań Szkoleniowych, zaleca się aby uczący się odwiedzali firmy (gospodarzy) w małych grupach po pięciu/sześciu uczestników, w celu ułatwienia wymiany doświadczeń i procesu uczenia się. Różne rodzaje Staży Towarzyszących Działania w ramach Staży Towarzyszących mogą być dostarczane za pomocą różnych metod i podejść, jak wyjaśniono na obrazku poniżej: Obserwacja Codziennej pracy osoby (gospodarza) Obserwowanie interakcji z klientami Pytania i odprawa (omówienie) Dostępny długszy okres Regularne Odprawy Konkretne czynności do obserwacji Wprowadzenie i odprawa (krótkie omówienie i podsumowanie końcowe) Dostępny krótszy okres (zorientowany na czynności) Wykonywanie czynności (współdzielenie stanowiska pracy) Przedłużone obserwowania Uczący się podejmuje pewne czynności, które obserwował Wykonywanie czynnosci przy nadzorze pracownika (gospodarza) Nie zawsze możliwe - z powodu występowania substancji niebezpiecznych Ponadto należy wypunktować niektóre rodzaje staży towarzyszących: 26

28 Obserwacja działa najlepiej gdy stażysta/uczący się ma możliwość przyglądania się działaniom zawodowym osoby, przy której odbywa staż (opiekuna stażu), co pozwala mu na lepsze zrozumienie zakresu roli zawodowej opiekuna stażu. W trakcie obserwacji możliwe jest zadawanie pytań opiekunowi oraz omówienie prac, zapewniając korzyści obu stronom. W podejściu regularnego omawiania stażysta/uczący się przez pewien czas bierze udział w określnych działaniach osoby, przy której odbywa staż, co jest poprzedzone krótkim wstępnym omówieniem i zakończone podsumowującym omówieniem tych działań. Najlepiej, gdy stażyści pracują blisko opiekuna, który może informować ich o tym, kiedy będzie wykonywał prace najbardziej dla nich interesujące z punktu widzenia tematyki stażu. Podczas takich staży, zamiast przez dłuższy czas pasywnie obserwować, stażyści mogą skupić się przez krótki czas na konkretnych działaniach. Jednak tego typu staże, aby nie powodowały przerw w pracy, muszą być starannie zaplanowane. Metoda hands on jest rozszerzeniem modelu obserwacji, w którym uczący się/stażysta podejmuje niektóre z zadań, które obserwuje. Pozwoli to uczącemu się/stażyście na uzyskanie praktycznych doświadczeń w danej roli, w sposób bezpieczny pod okiem opiekuna. Ze względu na charakter firm, w których odbywa się staż (firmy z sektora ZSEE) nie zawsze jest to możliwe i powinno być za każdym razem przedyskutowane między opiekunem a uczącym się/stażystą. Dla działań pilotażowych Partnerzy dokonują wyboru własnych działań szkoleniowych, które są najbardziej odpowiednie do przetestowania jednostek uczenia się w poszczególnych Modułach. Partnerzy mogą również łączyć różne typy działań. Zalety stażów towarzyszących Poprzez staże towarzyszące zarówno uczący się jak i przyjmujące firmy mogą osiągnąć swoje cele i uczyć się od siebie w sposób przedstawiony w poniższej tabeli. Dla opiekuna stażu Dla uczącego się/stażysty Stworzenie sieci relacji z osobami z innych dziedzin Zrozumienie podstaw działania firm/przedsiębiorstw Dzielenie się swoim doświadczeniem z innymi Korzystanie z doświadczenia pracowników/techników/operatorów 27

29 Uczenie się od stażysty Możliwość dyskutowania swojej roli, potrzeb i priorytetów z innymi Możliwość rozważenia i przemyślenia na własny obszar odpowiedzialności z punktu widzenia uczącego się/stażysty Zrozumienie dlaczego rzeczy działają tak jak działają Rozwijanie umiejętności trenerskich/mentorskich Możliwość stworzenia sieci relacji z potencjalnymi pracodawcami Kilka praktycznych uwag Przed rozpoczęciem działań w zakresie stażów towarzyszących przydatne jest aby opiekunowie stażów i stażyści przemyśleli pewne sprawy. Aby osiągnąć sukces partnerzy powinni rozważyć poniższe kwestie przedstawione w tabeli poniżej Dla opiekuna stażu Dla uczącego się/stażysty Kiedy jest najlepszy moment dla uczącego się/stażysty dla dobrego zapoznania się z pełnioną przeze mnie rolą? Czego chcę się dowiedzieć o pracy? O czym muszę poinformować stażystę przed stażem? Jakie pytania chcę zadać? Czy powinienem kogoś poinformować, że odbywa się staż towarzyszący? Co chcę wiedzieć o procesie przetwarzania ZSEE? Co uczący się/stażysta ma nadzieję osiągnąć w trakcie procesu? Czy są jakieś określone działania czy elementy pracy, które najbardziej chciałbym obserwować? Co muszę o nich wiedzieć? Co już wiem o tej pracy / firmie / module? Czy muszę wypełniać jakieś wymagania odnośnie BHP przed stażem? Czy są jakieś specjalne wymagania (takie jak zasady BHP)? Czy istnieją jakieś wymagania odnośnie dodatkowego wsparcia, o których powinienem wiedzieć? Co będę umiał po skończeniu stażu towarzyszącego? (włączając to co przekażę innym uczącym się oraz trenerom/mentorom) 28

30 2. Ocena Efektów Uczenia się 2 godziny Rys.13 METODY NAUCZANIA: OBSZAR TECHNICZNY / ZAWODOWY - OCENA EFEKTÓW UCZENIA SIĘ Staże Towarzyszące Bezpośrednia obserwacja Zaświadczenia przygotowane przez kandydata Weryfikacja produktów Informacja zwrotna od osób trzecich Refleksja Obserwacja Wymiana Monitoring i Ocena Prowadzenie monitoringu i oceny w celu ewaluacji realizowanych działań i postępów uczestników to jedna z kluczowych ról trenera. Dlatego tworzenie programu szkolenia obejmuje również opracowanie metod i narzędzi monitoringu i oceny do wykorzystania w trakcie Kursów Pilotażowych, jak również na ich zakończenie. W ramach monitoringu podczas kursu trenerzy monitorują zadowolenie uczniów (patrz Formularze Informacji Zwrotnej Rezultaty nr 25 i 27), aby zidentyfikować obszary programu szkolenia, które mogą wymagać dostosowania. W Szkoleniu Pilotażowym tego typu monitoring jest ważny, ponieważ celem 29

31 Kursu Pilotażowego jest poprawa umiejętności oraz opracowanie innowacyjnych metod, a nie ocenianie uczestników. Trener może pomagać im uczyć się szybciej i bardziej kompleksowo, zapewniając konstruktywną krytykę podczas kursu. Trener może również wykorzystać do ewaluacji formularze informacji zwrotnej, aby lepiej dostosować treści i metody szkolenia do potrzeb uczestników. Na końcu kursu trenerzy powinni zebrać informacje na temat tego, w jakim stopniu uczniowie osiągnęli cele kursu, jak bardzo byli zadowoleni z udziału w szkoleniu i jak oceniają jego jakość. Ostateczne informacje i wyniki procesu monitoringu będą analizowane, co pozwoli na udoskonalenie systemu zapewnienia jakości przewidzianego w projekcie zgodnie z definicją Raportu z Monitoringu (Pakiet Zadań nr 2) - RYS. 14 PROCES MONITORINGU Podczas kursu zebrana informacja zwrotna wdrożone poprawki / udoskonalenia na koniec kursu zebrane / zanalizowane dane i rezultaty Raport z Monitoringu (Pakiet Zadań nr 2) Ocena Pilotażowego Kursu szkoleniowego EwasteR polega na ocenie efektów uczenia się w ramach sześciu jednostek szkoleniowych (ocena sumatywna). Strategia oceny przyjęta przez Konsorcjum została przedstawiona w Tabeli 4. Całościowa ocena procesu będzie szczegółowo raportowana i opisana w Podręczniku (Pakiet Zadań nr 8 Rezultat nr 28). Gdy tylko jest to możliwe, trener powinien realizować ten proces z uczestnikami, aby ocenić wpływ szkolenia na ich wyniki w nauce. Dane zebrane w trakcie procesu mogą pomóc zidentyfikować potrzebę dodatkowego szkolenia lub utrwalenia nowo nabytych umiejętności, a także weryfikacji i zmiany materiałów szkoleniowych. Ostatecznie wyniki oceny dają partnerom możliwość rejestracji udziału uczniów w Kursie Pilotażowym poprzez wypełnienie Pakietu Pilotażowego Ucznia VET (po Kursie Pilotażowym) (Rezultat nr 29), który składa się z Programu Nauczania Europass i Transkrypcji Ucznia. Ponadto dane zebrane w trakcie oceny efektów uczenia się osiągniętych przez uczniów pozwolą partnerom na weryfikację i doskonalenie treści Programu Nauczania i Profilu Zawodowego przed ich adaptacją do NQF/RQF (Krajowych Ram Kwalifikacji / Regionalnych Ram Kwalifikacji) (metoda EQAVET - Europejskie Ramy ds. Jakości w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym). 30

32 TABELA 4 STRATEGIA OCENY Metody i Narzędzia Oceny (Ocena Sumatywna) Sala Lekcyjna Otwarta Szkoła Zarządzania Wirtualna Mobilność Staże Towarzyszące Metoda Narzędzia Metoda Narzędzia Metoda Narzędzia Metoda Narzędzia Bezpośrednia obserwacja Siatka Kompetencyjna Siatka Umiejętności miękkich Zorganizowane Działania Oceny Obszary Modeli Biznesowych Bezpośrednia obserwacja Siatka Kompetencyjna Siatka Umiejętności miękkich Bezpośrednia obserwacja Siatka Kompetencyjna Siatka Umiejętności miękkich Metoda punktów ECVET Plan szkoleniowy EwasteR jest spójny z jednostkami efektów uczenia się w systemie ECVET. Według CEDEFOP (2010) system ECVET ma dwa główne cele: pierwszy to transfer ocen zdobytych podczas nauki za granicą, a drugi umożliwianie uczniom budowania kwalifikacji poprzez zdobywanie punktów w różnych krajach. Wykorzystując system ECVET w planie szkoleniowym, partnerzy pragną wspierać uczenie się przez całe życie poprzez doskonalenie transferu i uznawania efektów udziału w szkoleniu EwasteR. Zasadniczym elementem technicznej specyfikacji ECVET jest stosowanie efektów uczenia się. Efekty uczenia się mówią, co dana osoba wie i co jest w stanie zrobić. Dlatego są neutralne względem tego jak, w jakim kontekście i w jakim czasie dana osoba doskonaliła swoją wiedzę, umiejętności i kompetencje. Umożliwiają uznawanie nauki pod względem zdobywania kwalifikacji niezależnie od miejsca i czasu trwania nauki. Innym zasadniczym aspektem technicznej specyfikacji ECVET jest wykorzystanie jednostek efektów uczenia się (jednostek). Wykorzystanie tych jednostek daje możliwość uznawania efektów uczenia się, które odpowiadają części kwalifikacji oraz osiągnięcia brakujących efektów uczenia się podczas dalszej nauki. W projekcie ocena jednostek wspiera transfer i gromadzenie punktów. Po zakończeniu projektu może to pomóc odpowiednim instytucjom nadzorującym kształcenie i szkolenie zawodowe opracować metody (NQF/RQF), dzięki którym uczniowie będą mogli rozwijać wiedzę, umiejętności i kompetencje zdobyte w przeszłości na drodze kształcenia i szkolenia formalnego, aby zdobyć pełną kwalifikację jako Specjalista ds. recyklingu i ponownego użycia e-odpadów. W rzeczywistości Kurs Pilotażowy EwasteR, który trwa tylko 160 godzin, a nie godzin jak oficjalny program szkoleniowy realizowany na poziomie krajowym, nie wystarcza, aby zdobyć pełną kwalifikację lub oceniać uczniów. 31

33 Kluczowe aspekty strategii ECVET opracowane przez Konsorcjum przedstawiono na poniższym rysunku. Szczegółowa metoda zostanie opisana w Podręczniku (Pakiet Zadań nr 8). RYS.15 - METODA PUNKTÓW ECVET (ZA CEDEFOP) 32

34 Materiały naukowe Konsorcjum EwasteR realizuje działania w ramach Kursów Pilotażowych, głównie adaptując kluczowe materiały, pomoce i narzędzia służące do nauki, jak pokazano na poniższym rysunku. Dla różnych tematów i kwestii partnerzy mogą tworzyć i wymieniać się niektórymi kluczowymi materiałami naukowymi, jak np. prezentacje. Dla pozostałych tematów partnerzy sami opracowują materiały naukowe, które mogą nie być dostępne dla innych. Prezentacja Dokumenty Najlepsze praktyki Ćwiczenia Bibliografia Prezentacja Najlepsze Praktyki Krajowe OBSZARY Modeli Biznesowych Najlepsze Praktyki Najlepsze Praktyki Ćwiczenia Dokumenty Wyposażenie Sala lekcyjna Wirtualna Mobilność Otwarta Szkoła Zarządzania Staże Towarzyszące RYS.16 KLUCZOWE MATERIAŁY NAUKOWE Materiały naukowe powinny zawierać wskazówki zarówno dla trenerów jak i uczestników. Niektóre z tych materiałów mogą wynikać z ustalonych przez partnerów wspólnych wytycznych. Typową zawartość wytycznych dla trenerów i uczestników przedstawiono w ramce obok. Wskazówki dla uczestników powinny zawierać treści techniczne danej jednostki, w tym definicje wszystkich najważniejszych terminów i pojęć. Wytyczne dla trenerów powinny dostarczać wskazówek w zakresie prowadzenia sesji treningowej. Lista wskazówek dla trenerów i uczestników Kursów Pilotażowych Wskazówki dla trenerów Podsumowanie Cele i treści jednostki szkoleniowej Co trener musi przygotować Lektura uzupełniająca Szkic jednostki i plan sesji Co jest niezbędne do udziału w sesji Składniki sesji i szacowany czas Notatki dydaktyczne Zaplecze techniczne Instrukcje do działań Materiały naukowe do udostępnienia Zainteresowane strony Wskazówki dla uczestników Cele i treści jednostki szkoleniowej Podstawowa informacja, jaką uczeń musi posiadać przed uczestnictwem w sesji (Pakiet Ucznia VET przed Kursem Pilotażowym) Lektura dodatkowa Notatki z sesji (zawierające podstawową informację techniczną, w tym definicje kluczowych terminów) Działania w ramach sesji (z instrukcją oceny) - (Pakiet Ucznia VET przed Kursem Pilotażowym) Session notes (containing basic technical information, including definitions of essential terms) Session activities (with worksheets and instructions) 33

35 2. Jednostki efektów uczenia się Na program szkoleń składają się harmonogram działań z określonymi celami szkoleń, efektami uczenia się, obszarami tematycznymi, metodami, materiałami, nakładem pracy, metodami oceny i miejscem. Dobry program szkoleń jest zaprojektowany w taki sposób, aby uwzględniać braki w umiejętnościach zawodowych, takie jak instrumenty zarzadzania ZSEE, kanały dystrybucji, kluczowi interesariusze i główne działania lub opracowywanie odpowiednich i prawidłowych procesów recyklingu i ponownego użycia. Plan szkoleń opracowany w ramach projektu obejmuje następujące jednostki efektów uczenia się, które zostaną dostosowane do warunków krajowych w ramach Kursu Pilotażowego. Na początku kursu przewidziane jest przeprowadzenie doradztwa zawodowego w celu zapoznania uczących się ze strukturą, celami i kryteriami kursu. Sesja doradztwa zawodowego pozwoli również szkolącym na poznanie potrzeb i oczekiwań uczestników. Tabela 5 Jednostki efektów uczenia się dla Kursu Pilotażowego EwasteR WPROWADZENIE Tytuł modu łu: Działania Szacowany nakład pracy Metoda Do rad z t w o z a w o d o w e Przedstawienie informacji o szkoleniu organizowanym w ramach projektu EwasteR i szansach uczestniczenia w projektach stypendialnych Wzmacnianie wiedzy i umiejętności w celu lepszego przygotowania uczących się na pracę w sektorze ZSEE Pomoc uczącym się w zorientowaniu się w różnych możliwościach znalezienia pracy przez kształcenie ustawiczne, uczestnictwo w szkoleniach i stażach Pomoc uczącym się w rozwinięciu i uzyskaniu umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy w sektorze ZSEE Dostarczenie informacji w zakresie różnych aspektów planowania kariery i szukania pracy Pomoc w wypracowaniu strategii samooceny/podejmowania decyzji w celu wyciągania wniosków o procesie uczenia się Umożliwienie uczącym się określania, rozwijania i przedstawiania umiejętności, możliwości i wartości Wzmocnienie kontaktów pracodawców 5 godzin Kurs Małe grupy uczących się 34

36 MODUŁ 1 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny ZARZĄDZANIE OPERACYJNE RECYKLINGIEM, OBRÓBKĄ I PONOWNYM UŻYCIEM ZSEE I USEE Koo rd y n o w a n i e i w d r a ż a n i e p ro c e s ó w z a rz ą d z a n i a e - o d p a d a m i o ra z o rg a n i z a c j a d z i a ł a ń r e c y k l i n g u, p o n o w n e g o u ż y c i a i o b r ó b k i. 1. P r o c e s y o b r ó b k i i s y s t e m y z a r z ą d z a n i a w y k o r z y s t y w a n e w r e c y k l i n g u i p o n o w n y m u ż y c i u R ó ż n e m e t o d y w p r o c e d u r a c h u s u w a n i a z Z S E E n i e b e z p i e c z n y c h s u b s t a n c j i, m i e s z a n i n i c z ę ś c i s k ł a d o w y c h 3. W a r t o ś ć Z S E E j a k o z a s o b u o r a z a n a l i z y o p ł a c a l n o ś c i b i z n e s o w e j 4. R a m y p r a w n e U E ( D y r e k t y w a R a m o w a U E w s p r a w i e o d p a d ó w / D y r e k t y w a w s p r a w i e w s p r a w i e z u ż y t e g o s p r z ę t u e l e k t r y c z n e g o i e l e k t r o n i c z n e g o ( W E E E ) ( w e r s j a p r z e k s z t a ł c o n a ) ) o r a z p r z e p i s y k r a j o w e 5. P r a w o U E / k r a j o w e d o t y c z ą c e B H P o r a z o c h r o n y ś r o d o w i s k a 6. P r o t o k o ł y j a k o ś c i ( P A S ) 1. W d r a ż a ć p r z e p i s y B H P o r a z o c h r o n y ś r o d o w i s k a 2. K o r z y s t a ć z z a s o b ó w z g o d n i e z p r a w e m i p r o c e d u r a m i o r g a n i z a c y j n y m i 3. E f e k t y w n i e k o m u n i k o w a ć s i ę z p u b l i c z n y m i i p r y w a t n y m i z a i n t e r e s o w a n y m i s t r o n a m i z a a n g a ż o w a n y m i w p r o c e s y p r z e t w a r z a n i a, r e c y c l i n g u i p o n o w n e g o u ż y c i a w c e l u u ł a t w i e n i a t w o r z e n i a f o r m a l n y c h i t r w a ł y c h s y s t e m ó w z a r z ą d z a n i a 4. P l a n o w a ć o r g a n i z a c j ę p r a c y w z a k ł a d z i e o r a z t w o r z y ć p l a n y d z i a ł a ń o p e r a c y j n y c h d l a p r a c o w n i k ó w i j e d n o s t e k o r g a n i z a c y j n y c h 1. I d e n t y f i k o w a ć m o ż l i w o ś c i p o n o w n e g o u ż y c i a i r e c y k l i n g u n a r y n k u Z S E E 2. P r o w a d z i ć z a r z ą d z a n i e Z S E E w s p o s ó b o d p o w i e d z i a l n y i p r z y j a z n y d l a ś r o d o w i s k a 4 0 g o d z i n Ku rs, W i rt u a l n a M o b i l n o ś ć, O t w a rta S z k o ł a Z a rz ą d z a n i a Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a, Z o rg a n i z o w a n a o c e n a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 35

37 MODUŁ 2 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny ZARZĄDZANIE PROCESEM ZBIERANIA USEE I ZSEE I d e n t y f i k a c j a i k o o rd y n o w a n i e m a s z y n e r i i, t ra n s p o rtu i s p r z ę t u l o g i s t y c z n e g o d o c e l ó w z b i ó r k i 1. L o g i s t y k ę i p r o c e d u r y p r a c y d o t y c z ą c e z b i e r a n i a Z S E E 2. P r o c e d u r y s o r t o w a n i a i k l a s y f i k o w a n i a p r z e d m i o t ó w n a d a j ą c y c h s i ę d o p o n o w n e g o u ż y c i a, n a p r a w y, p r z e t w a r z a n i a i r e c y k l i n g u 3. O r g a n i z a c j ę i p r o w a d z e n i e w y z n a c z o n y c h p u n k t ó w z b i ó r k i o d p a d ó w 1. P l a n o w a ć m a s z y n e r i ę, t r a n s p o r t i s p r z ę t l o g i s t y c z n y d o c e l ó w z b i ó r k i 2. U s p r a w n i a ć p r o c e d u r y z a r z ą d z a n i a w o b s z a r z e r e l a c j i z k l i e n t a m i / z a i n t e r e s o w a n y m i s t r o n a m i z g o d n i e z p r o c e d u r a m i o r g a n i z a c y j n y m i 3. I d e n t y f i k o w a ć Z S E E n a d a j ą c y s i ę d o p o n o w n e g o u ż y c i a z g o d n i e z k r y t e r i a m i p o l i t y k w e w n ę t r z n y c h 1. W s p i e r a ć p r a c o w n i k ó w p r a k t y c z n y m i r a d a m i i w s k a z ó w k a m i w s p r a w a c h p r a c y 2. Z w i ę k s z a ć i l o ś ć, e f e k t y w n e s o r t o w a n i e i j a k o ś ć e f e k t ó w p r a c y, a b y o g r a n i c z y ć p r z e t w a r z a n i e Z S E E w s p o s ó b n i e z g o d n y z p r z e p i s a m i 3 0 g o d z i n Ku rs, W i rt u a l n a M o b i l n o ś ć, O t w a rta S z k o ł a Z a rz ą d z a n i a Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a, Z o rg a n i z o w a n a o c e n a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 36

38 MODUŁ 3 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny ZARZĄDZANIE PROCESEM REDYSTRYBUCJI Z a r z ą d z a n i e i ro z w i j a n i e p ro c e s ó w red y s t ryb u c j i U S E E i Z S E E, w ram a c h w ł a s n e j d z i a ł a l n o ś c i l u b k o o rd y n u j ą c z e s p ó ł p rac o w n i k ó w 1. P r a w a k o n s u m e n c k i e i u m o w n e o r a z p r o c e d u r y o r g a n i z a c y j n e d o t y c z ą c e p r z y g o t o w a n i a p r z e d m i o t ó w d o r e d y s t r y b u c j i i p o n o w n e j s p r z e d a ż y 2. R y n e k, s t r a t e g i e i c e c h y c h a r a k t e r y s t y c z n e r e k l a m y i w y c e n y 3. M e t o d y k o m u n i k a c j i i s t r a t e g i e o b s ł u g i k l i e n t ó w 1. W d r a ż a ć s t r a t e g i e m a r k e t i n g o w e w c e l u d o t a r c i a d o r y n k ó w d o c e l o w y c h 2. I d e n t y f i k o w a ć o d p o w i e d n i e k a n a ł y s p r z e d a ż y i r y n k i d o c e l o w e 3. W y p r a c o w a ć e f e k t y w n ą k o m u n i k a c j ę z k a n a ł a m i d y s t r y b u c j i i z a i n t e r e s o w a n y m i s t r o n a m i 1. R e k o m e n d o w a ć n o w e m o ż l i w o ś c i r y n k o w e 2. W ł ą c z a ć s i ę w r o z w i j a n i e i z a s t o s o w a n i e s t r a t e g i i m a r k e t i n g o w y c h w c e l u d o t a r c i a d o r y n k ó w d o c e l o w y c h 3 0 g o d z i n Ku rs, W i rt u a l n a M o b i l n o ś ć, O t w a rta S z k o ł a Z a rz ą d z a n i a Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a, Z o rg a n i z o w a n a o c e n a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 37

39 MODUŁ 4 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny ODNAWIANIE I NAPRAWA USEE I ZSEE O k reś l a n i e m e t o d i w d ra ż a n i e t e c h n i k p rzy w rac a n i a j e d n o s t e k i / l u b p ro d u k t ó w U S E E i Z S E E d o o k re ś l o n e g o s t a n u 1. P r o c e d u r y i p r z y r z ą d y n i e z b ę d n e d o n a p r a w i e n i a w s z e l k i c h u s t e r e k w p r o d u k t a c h U S E E i Z S E E 2. T e c h n i k i r o z b i ó r k i p r o d u k t u / j e d n o s t k i w c e l u w y o d r ę b n i e n i a k o m p o n e n t ó w n a d a j ą c y c h s i ę d o p o n o w n e g o u ż y c i a 3. M e t o d y t e s t o w a n i a o d p o w i e d n i e d o z a m i e r z o n e g o c e l u i p o n o w n e g o p r z e t w a r z a n i a w s z y s t k i c h k o m p o n e n t ó w 4. T e c h n i k i r e k o n s t r u k c j i 1. I d e n t y f i k o w a ć u s t e r k i i k o m p o n e n t y w y m a g a j ą c e z a s t ą p i e n i a, r a p o r t o w a ć i n a d z o r o w a ć n i e z b ę d n e n a p r a w y 2. I n t e r p r e t o w a ć s c h e m a t o k a b l o w a n i a 3. Z a p e w n i ć ż e p r o d u k t o d p o w i a d a o r y g i n a l n y m s p e c y f i k a c j o m 4. N a d z o r o w a ć m o n t a ż p r o d u k t u z r ó ż n y c h ź r ó d e ł 1. O k r e ś l i ć, c z y o d n o w i o n e / n a p r a w i o n e p r o d u k t y s ą o d p o w i e d n i e d o z a m i e r z o n e g o c e l u 2. P o d e j m o w a ć d z i a ł a n i a n i e z b ę d n e w c e l u n a p r a w i e n i a u s t e r e k 1 6 g o d z i n Sta ż e t o w a r z y s z ą c e Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 38

40 MODUŁ 5 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny PRZETWARZANE I RECYKLING USEE I ZSEE O r g a n i z a c j a i ro z w i j a n i e p ro c e d u r w ram a c h p ro c e s ó w o b s ł u g i p r z e t w a rz a n i a i r e c y k l i n g u, j e ż e l i t o k o n i e c z n e, a t a k ż e w d r a ż a n i e s k u t e c z n y c h r o z w i ą z a ń w z a k r e s i e p r z e t w a r z a n i a i rec y k l i n g u U S E E i Z S E E 1. T e c h n i k i i m e t o d y p r z e t w a r z a n i a U S E E i Z S E E 2. P r o c e d u r y o b s ł u g i m a n u a l n e j i m e c h a n i c z n e j w r e c y k l i n g u U S E E i Z S E E 3. P r o c e s y d e m o n t a ż u m a n u a l n e g o i m e c h a n i c z n e g o 1. O r g a n i z o w a ć p o t r z e b y z a k ł a d u, p r z y g o t o w a ć p l a n y p r o d u k c j i i m o n i t o r o w a ć i c h w y k o n a n i e 2. Z a p e w n i ć b e z p i e c z n ą i e f e k t y w n ą o b s ł u g ę s p r z ę t ó w i m a s z y n d o p r z e t w a r z a n i a i r e c y k l i n g u 3. I d e n t y f i k o w a ć m a t e r i a ł y p o t e n c j a l n i e n i e b e z p i e c z n e 4. I d e n t y f i k o w a ć p o t e n c j a l n e p r o b l e m y w p r o c e s a c h p r z e t w a r z a n i a i r e c y k l i n g u o r a z w d r a ż a ć s k u t e c z n e r o z w i ą z a n i a 5. M o n i t o r o w a ć m a s z y n e r i ę i s p r z ę t y d o p r z e t w a r z a n i a i r e c y k l i n g u U S E E i Z S E E z g o d n i e z o d p o w i e d n i m i s t a n d a r d a m i U E / k r a j o w y m i d o t y c z ą c y m i j a k o ś c i, o c h r o n y ś r o d o w i s k a i B H P 1. W d r a ż a n i e z r ó w n o w a ż o n y c h d z i a ł a ń w z a k r e s i e p r z e t w a r z a n i a i r e c y k l i n g u w e d ł u g k a t e g o r i i U S E E i Z S E E o r a z z g o d n i e z o d p o w i e d n i m p r a w e m U E / k r a j o w y m 1 8 g o d z i n Sta ż e t o w a r z y s z ą c e Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 39

41 MODUŁ 6 Tytuł modu łu Tytuł z estawu efek tów uczenia się Opis K a n d y d a t p o w i n i e n z n a ć K a n d y d a t p o w i n i e n u m i e ć K a n d y d a t p o w i n i e n b y ć w s t a n i e Szacowany nakła d p rac y Metody sz kolen ia Metody oceny ROZBIÓRKA USEE I ZSEE W CELU PONOWNEGO UŻYCIA I d e n t y f i k a c j a i w d r a ż a n i e t e c h n i k i m o ż l i w y c h m e t o d ro z w i j a n i a p ro c e s u r o z b i ó r k i U S E E i Z S E E w c e l u p o n o w n e g o u ż y c i a 1. R ó ż n e m e t o d y r o z b i ó r k i i p r z y g o t o w a n i a d o p o n o w n e g o u ż y c i a 2. S p o s o b y i d e n t y f i k a c j i p r o d u k t ó w Z S E E n i e n a d a j ą c y c h s i ę d o o d n a w i a n i a l u b n a p r a w y 3. K l a s y f i k a c j ę U S E E i Z S E E n a d a j ą c y c h s i ę d o p o n o w n e g o u ż y c i a i d o i n n y c h c e l ó w 4. T e c h n i k i z w i ą z a n e z r o z b i ó r k ą, s o r t o w a n i e m i s k ł a d o w a n i e m k o m p o n e n t ó w 1. R o z w i ą z y w a ć p r o b l e m y z w i ą z a n e z r o z b i ó r k ą Z S E E o r a z s o r t o w a n i e m i m a g a z y n o w a n i e m k o m p o n e n t ó w 2. U ż y w a ć m u l t i m e t r i i n n e u r z ą d z e n i a t e s t u j ą c e 3. P l a n o w a ć p r o c e s y p r z e t w a r z a n i a, a b y z a p e w n i ć, ż e o d z y s k a n e p r z e d m i o t y s ą o d p o w i e d n i e d o z a m i e r z o n e g o c e l u : D e m o n t a ż C z y s z c z e n i e ( w t y m u s u w a n i e d a n y c h ) I n s p e k c j a W y m i a n a k o m p o n e n t ó w O d z y s k i w a n i e k o m p o n e n t ó w P o n o w n e p r z e t w a r z a n i e k o m p o n e n t ó w 1. P l a n o w a ć p r o c e s r o z b i ó r k i w c e l u p o n o w n e g o u ż y c i a p r o d u k t ó w U S E E i Z S E E w s p o s ó b b e z p i e c z n y i p r z y j a z n y d l a ś r o d o w i s k a 1 6 g o d z i n Sta ż e t o w a r z y s z ą c e Be z p o ś redn i a o b s e r w a c j a Materi ały szkoleni owe/narzędz ia 40

42 Powiązania między efektami uczenia się a metodami szkolenia Szkolenie jest zaprojektowane w taki sposób, aby osiągnąć zamierzone cele i określone efekty uczenia się. W związku z tym należy stosować właściwe metody szkolenia umożliwiające skuteczne osiągnięcie efektów uczenia. Wybór metod szkolenia zdeterminowany jest przez cele i rezultaty szkolenia, które chce się osiągnąć. Przykładowo, jeżeli celem jest rozwinięcie umiejętności technicznych, wtedy potrzebne są metody praktyczne, jeżeli umiejętności koncepcyjnych, wtedy metodą powinno być studium przypadku. Jeżeli celem jest formowanie postaw, wtedy właściwą metodą jest odgrywanie ról. Poniżej przedstawiono, jakie metody szkolenia w obszarach Zarządczym i Technicznym są odpowiednie do osiągnięcia efektów uczenia się określonych w Kursie Pilotażowym EwasteR. 41

43 OBSZAR ZARZĄDCZY Zarządczy 108 godzin Doradztwo zawodowe 5 godzin Moduł szkoleniowy Zarządzanie operacyjne recyklingiem, obróbką i ponownym użyciem ZSEE i USEE Zarządzanie procesem zbierania USEE i ZSEE Zarządzanie procesem redystrybucji Metody szkolenia Kurs (40 godzin) Otwarta Szkoła Zarządzania (50 godzin) Mobilność Wirtualna (10 godzin) Nakład pracy 100 godzin Ocena 3 godziny 42

44 METODA SZKOLENIA MODUŁ SZKOLENIOWY (M.Sz.) EFEKTY UCZENIA SIĘ NAKŁAD PRACY Różne metody w procedurach usuwania z ZSEE niebezpiecznych substancji, mieszanin i części składowych M. Sz.1 Zarządzanie operacyjne recyklingiem, obróbką i ponownym użyciem ZSEE i USEE Ramy prawne UE (Dyrektywa Ramowa UE w sprawie odpadów / Dyrektywa w sprawie w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (wersja przekształcona)) oraz przepisy krajowe Prawo UE/krajowe dotyczące BHP oraz ochrony środowiska 20 godzin Protokoły jakości (PAS ) SALA LEKCYJNA Prowadzenie zarządzania ZSEE w sposób odpowiedzialny i przyjazny dla środowiska M.Sz.2 Zarządzanie procesem zbierania USEE i ZSEE Logistyka i procedury pracy dotyczące zbierania ZSEE Organizacja i prowadzenie wyznaczonych punktów zbiórki odpadów Identyfikacja ZSEE nadającego się do ponownego użycia zgodnie z kryteriami polityk wewnętrznych 10 godzin M.Sz.3 Zarządzanie procesem redystrybucji Prawa konsumenckie i umowne oraz procedury organizacyjne dotyczące przygotowania przedmiotów do redystrybucji i ponownej sprzedaży Rozumienie rynku, strategii i cech charakterystycznych reklamy i wyceny 10 godzin 43

45 METODA SZKOLENIA MODUŁ SZKOLENIOWY (M.Sz.) EFEKTY UCZENIA SIĘ NAKŁAD PRACY Wartość ZSEE jako zasobu oraz analizy opłacalności biznesowej Procesy obróbki i systemy zarządzania wykorzystywane w recyklingu i ponownym użyciu (Zarządzanie i Współpraca) M.Sz.1 Zarządzanie operacyjne recyklingiem, obróbką i ponownym użyciem ZSEE i USEE Korzystanie z zasobów zgodnie z prawem i procedurami organizacyjnymi Efektywna komunikacja z publicznymi i prywatnymi zainteresowanymi stronami zaangażowanymi w proces obróbki, recyclingu i ponownego użycia w celu ułatwienia tworzenia formalnych i trwałych systemów zarządzania (Budowanie Potencjału) 16 godzin Planowanie organizacji pracy w zakładzie oraz tworzenie planów działań operacyjnych dla pracowników i jednostek organizacyjnych Identyfikacja możliwości ponownego użycia i recyklingu na rynku ZSEE (Krytyczne myślenie) Procedury sortowania i klasyfikowania przedmiotów nadających się do ponownego użycia, naprawy, przetwarzania i recyklingu (Krytyczne Myślenie i Wielozadaniowość) OTWARTA SZKOŁA ZARZĄDZANIA M.Sz.2 Zarządzanie procesem zbierania USEE i ZSEE Planowanie maszynerii, transportu i sprzętu logistycznego do celów zbiórki (Zarządzanie) Usprawnianie procedur zarządzania w obszarze relacji z klientami / zainteresowanymi stronami zgodnie z procedurami organizacyjnymi (Współpraca; Komunikacja i Słuchanie) 17 godzin Wspieranie pracowników praktycznymi radami i wskazówkami w sprawach pracy (Przywództwo; Praca zespołowa) Zwiększanie ilości, efektywnego sortowania i jakości efektów pracy, aby ograniczyć przetwarzanie ZSEE w sposób niezgodny z przepisami Metody komunikacji i strategie obsługi klientów (Komunikacja i Obsługa Klienta) M.Sz.3 Zarządzanie procesem redystrybucji Wdrażanie strategii marketingowych w celu dotarcia do rynków docelowych Identyfikacja odpowiednich kanałów sprzedaży i rynków docelowych Wypracowanie efektywnej komunikacji z kanałami dystrybucji i zainteresowanymi stronami (Obsługa Klienta, Komunikacja interpersonalna i Słuchanie) 17 godzin Włączanie się w rozwijanie i zastosowanie strategii marketingowych w celu dotarcia do rynków docelowych (Planowanie Strategiczne, Organizacja) 44

46 METODA SZKOLENIA MODUŁ SZKOLENIOWY (M.Sz.) EFEKTY UCZENIA SIĘ NAKŁAD PRACY M. Sz.1 WIRTUALNA MOBILNOŚĆ Zarządzanie operacyjne recyklingiem, obróbką i ponownym użyciem ZSEE i USEE Różne metody w procedurach usuwania z ZSEE niebezpiecznych substancji, mieszanin i części składowych (Podejście porównawcze) 4 godziny M.Sz.2 Zarządzanie procesem zbierania USEE i ZSEE M.Sz.3 Zarządzanie procesem redystrybucji Logistyka i procedury pracy dotyczące zbierania ZSEE (Podejście porównawcze) Rekomendowanie nowych możliwości rynkowych (Przedsiębiorczość) - (Podejście porównawcze) 3 godziny 3 godziny 45

47 OBSZAR TECHNICZNY Techniczny 52 godziny Moduły szkoleniowe Odnawianie i naprawa USEE i ZSEE Przetwarzanie i recykling USEE i ZSEE Rozbiórka USEE i ZSEE w celu ponownego użycia Metody szkoleniowe Staże towarzyszące (50 godzin) Nakład pracy 50 godzin Ocena 2 godziny 46

48 METODA SZKOLENIA MODUŁ SZKOLENIOWY (M.Sz.) EFEKTY UCZENIA SIĘ NAKŁAD PRACY STAŻE TOWARZYSZĄCE M.Sz.1 Odnawianie i naprawa USEE i ZSEE M.Sz.2 Przetwarzanie i recykling USEE i ZSEE M.Sz.3 Rozbiórka USEE i ZSEE w celu ponownego użycia Procedury i przyrządy niezbędne do naprawienia wszelkich usterek w produktach USEE i ZSEE Techniki rozbiórki produktu / jednostki w celu wyodrębnienia komponentów nadających się do ponownego użycia Metody testowania odpowiednie do zamierzonego celu i ponownego przetwarzania wszystkich komponentów Techniki odnawiania Identyfikacja usterek i komponentów wymagających zastąpienia, raportowanie i nadzorowanie niezbędnych napraw Interpretacja schematów okablowania Zapewnienie, że produkt odpowiada oryginalnym specyfikacjom Nadzorowanie montażu produktu z różnych źródeł Szacowanie wartości rynkowej naprawionego/odnowionego produktu Techniki i metody przetwarzania USEE i ZSEE Procedury obsługi manualnej i mechanicznej w recyklingu USEE i ZSEE Procesy demontażu manualnego i mechanicznego Organizacja potrzeb zakładu, przygotowanie planów produkcji i monitorowanie ich wykonania Zapewnianie bezpiecznej i efektywnej obsługi sprzętów i maszyn do przetwarzania i recyklingu Identyfikacja materiałów potencjalnie niebezpiecznych Identyfikacja potencjalnych problemów w procesach przetwarzania i recyklingu oraz wdrażanie skutecznych rozwiązań (Rozwiązywanie problemów) Wdrażanie zrównoważonych działań w zakresie przetwarzania i recyklingu według kategorii USEE i ZSEE oraz zgodnie z odpowiednim prawem UE / krajowym Różne metody rozbiórki i przygotowania do ponownego użycia Identyfikacja produktów ZSEE nienadających 16 godzin 18 godzin 16 godzin 47

49 się do odnawiania lub naprawy Klasyfikacja USEE i ZSEE nadających się do ponownego użycia i do innych celów Techniki związane z rozbiórką, sortowaniem i magazynowaniem komponentów Rozwiązywanie problemów związanych z rozbiórką ZSEE oraz sortowaniem i magazynowaniem komponentów Używanie multimetra i innych urządzeń testujących Planowanie procesów przetwarzania, aby zapewnić, że odzyskane przedmioty są odpowiednie do zamierzonego celu: - Demontaż - Czyszczenie (w tym usuwanie danych) - Inspekcja - Wymiana komponentów - Odzyskiwanie komponentów - Ponowne przetwarzanie komponentów Planowanie procesu rozbiórki w celu ponownego użycia produktów UISEE i ZSEE w sposób bezpieczny i przyjazny dla środowiska 48

50 ZAŁĄCZNIKI Aneks 2. Otwarta szkoła zarządzania oraz szablon modelu biznesowego dla rozwijania umiejętności uczących w zakresie zarządzania w branży recyklingu i ponownego użycia A. Czym jest szablon modelu biznesowego? Szablon modelu biznesowego (Business Model Canvas) stworzony przez Alexandra Osterwaldera jest użytecznym narzędziem służącym do opisu, analizy i projektowania modeli biznesowych. Model biznesowy opisuje przesłanki stojące za sposobem, w jaki organizacja tworzy wartość oraz zapewnia i czerpie zyski z wytworzonej wartości. Innymi słowy model biznesowy to sposób, w jaki firma funkcjonuje. Szablon modelu biznesowego, stworzony przez Alexandra Osterwaldera jest wizualną reprezentacją obecnych albo nowych modeli biznesowych, wykorzystywanych zwykle przez menedżerów ds. zarządzania strategicznego. Szablon pozwala na holistyczną analizę biznesu bez potrzeby pisania obszernego biznesplanu. Na model biznesowy składa się dziewięć podstawowych elementów, które wpisują się w logikę procesu zarabiania pieniędzy przez firmę. Według Alexandra Osterwaldera te 9 elementów najwygodniej przedstawić jest w formie graficznego szablonu (patrz poniżej), na którym wszystkie zależności są dobrze widoczne i nad którymi łatwo może pracować zespół projektowy. Są to: 1. Segmenty klientów: Dla kogo tworzymy wartość? Kim są nasi najważniejsi klienci? 2. Propozycja wartości: Jaki produkt oferujemy i komu? Jaką wartość generujemy dla naszych klientów? Które potrzeby klientów zaspokajamy? Jaki zbiór produktów i usług oferujemy każdemu z segmentów klientów? 3. Kanały: Z jakich kanałów powinniśmy korzystać przy nawiązywaniu kontaktów z poszczególnymi segmentami klientów? W jaki sposób nawiązujemy te kontakty w chwili obecnej? Czy nasze kanały są zintegrowane? Które sprawdzają się najlepiej? 4. Relacje z klientami: Jakiego rodzaju relacji oczekują od nas przedstawiciele poszczególnych segmentów rynku? Którym spośród tych oczekiwań udało nam się sprostać? 5. Strumienie przychodów: Za jaką wartość nasi klienci gotowi są zapłacić? Za co płacą obecnie? W jaki sposób dokonują płatności w chwili obecnej? Jak woleliby płacić? 49

51 6. Kluczowe zasoby: Jakich kluczowych zasobów wymaga nasza propozycja wartości? Jakich zasobów wymagają nasze kanały dystrybucji, relacje z klientami i strumienie przychodów? 7. Kluczowe działania: Jakich kluczowych działań wymaga nasza propozycja wartości? Jakich działań wymagają nasze kanały dystrybucji, relacje z klientami i strumienie przychodów? 8. Kluczowi partnerzy: Kogo należy uznać za kluczowego partnera? Kto zasługuje na miano kluczowego dostawcy? Jakie kluczowe zasoby pozyskujemy od partnerów? 9. Struktura kosztów: Jakie najważniejsze koszty generuje nasz model biznesowy? Które kluczowe zasoby kosztują najwięcej? Co jest kosztem stałym, a co zmiennym? Jeżeli zaistnieje potrzeba (ale zawsze zgodnie z celami projektu oraz w ramach założeń projektu SSA Erasmus+) 9 powyżej opisanych elementów modelu biznesowego może być dalej adaptowane do realizacji krajowych priorytetów dotyczących sektora kształcenia i szkolenia zawodowego oraz sektora zarządzania odzyskiem i recyklingiem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. B. Dlaczego proponujemy wykorzystać szablon modelu biznesowego w pilotażowym szkoleniu w ramach otwartej szkoły zarządzania Uważamy, że podejście wykorzystujące szablon modelu biznesowego może być wykorzystane i zaadoptowane w procesie zarządzania w branży recyklingu i ponownego użycia ZSEE. Należy mieć na uwadze, że w ramach prac projektu nad programem edukacyjnym opisujemy i definiujemy profil zawodowy specjalisty ds. recyklingu i ponownego użycia ZSEE. Osoba o tym profilu kompetencyjnym może być zatrudniona w różnych obszarach tego sektora podejmując się różnych ról oraz zadań zawodowych, w szczególności może: pracować w przedsiębiorstwach, firmach albo przedsiębiorstwach gospodarki społecznej, które zarządzają procesami recyklingu oraz ponownego użycia ZSEE; uczestniczyć bezpośrednio w procesie recyklingu i ponownego użycia ZSEE, albo poprzez zarządzanie tymi procesami (albo elementami tych procesów), albo poprzez wykonywanie technicznych prac związanych z recyklingiem, naprawą sprzętu i obróbką dla ponownego wykorzystania; być przedsiębiorcą w tym sektorze po uzyskaniu odpowiednich kompetencji w ramach kursów, studiów albo w wyniku wcześniej uzyskanego doświadczenia zawodowego; 50

52 być niezależnym konsultantem dla przedsiębiorstw publicznych/prywatnych zajmujących się recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE. Poprzez pracę nad szablonem modelu biznesowego i analizę 9 elementów tego modelu (opisanych powyżej), osoby uczestniczące w pilotażowym szkoleniu, podzielone na dwie/trzy osobowe grupy będę w stanie rozwijać umiejętności zapisane w programie szkolenia. Dzięki temu możliwe będzie również przetestowanie opisów efektów uczenia się zdefiniowanych z zestawach efektów uczenia się programu szkolenia. Otwarta szkoła zarządzania jest odpowiednią metodą szkoleniową dla rozwijania tego podejścia w ramach sojuszy na rzecz umiejętności sektorowych programu Erasmus+. Środowisko uczenia się, które zamierzamy stworzyć poprzez system otwartej szkoły zarządzania składać się będzie z osób uczących się, trenerów, ekspertów oraz interesariuszy sektora recyklingu i ponownego użycia ZSEE. W ramach zajęć promowana będzie stała współpraca oraz interakcja pomiędzy uczestnikami w celu rozwijania umiejętności zawodowych, a także umiejętności miękkich, zgodnie z opisem efektów uczenia się w programie szkolenia. 50 godzin aktywności edukacyjnych w programie szkolenia, w ramach otwartej szkoły zarządzania będzie dostępne również dla zewnętrznych interesariuszy i ekspertów z sektora recyklingu i ponownego użycia ZSEE. Będą oni mogli brać udział w zajęciach jako trenerzy albo osoby uczące się w celu dalszego rozwijania swoich kompetencji w przyjaznym środowisku uczenia się. W ramach aktywności edukacyjnych uczestnicy będą pracowali na przygotowanych szablonach modelu biznesowego i wspólnie będą dyskutować nad możliwymi rozwiązaniami dotyczącymi prowadzenia biznesu, różnych podejść do zarządzania strategicznego, budowania relacji z klientem i innych elementów szablonu. Dzięki interakcjom uczestników funkcjonujących w różnych obszarach sektora zarządzania e-odpadami, o różnym doświadczeniu zawodowym, którzy pełnią różne funkcje w swoich organizacjach, będą oni mogli rozwijać kluczowe kompetencje związane z zarządzaniem w sektorze recyklingu i ponownego użycia ZSEE. Poprzez otwartą szkołę zarządzania materiały szkoleniowe będą dystrybuowane do osób zajmujących się tą problematyką. Interakcja z uczestnikami szkolenia pozwoli również na dyskusję nad treścią i formą materiałów szkoleniowych, co umożliwi wprowadzenie ewentualnych ulepszeń lub korekt. Zakłada się, że każda zainteresowana instytucja będzie mogła zorganizować szkolenie z wykorzystaniem materiałów opracowanych w ramach projektu. Jak zostało zasygnalizowanie powyżej, interakcje pomiędzy uczestnikami otwartej szkoły zarządzania, przyczynią się rozwijania ich kompetencji miękkich, w szczególności: 51

53 Umiejętności komunikacji i uważnego słuchania Planowania strategicznego Tworzenia i rozwijania relacji z klientem Organizacji pracy własnej i innych Przywództwa Pracy w zespole Zarządzania Współpracy Umiejętności uczenia się Krytycznego myślenia Działania nakierowane na rozwój umiejętności zarządzania oraz umiejętności miękkich wśród uczestników projektu zostały zaplanowane w taki sposób, aby były spójne z działaniami przewidzianymi do realizacji w ramach kolejnego pakietu roboczego projektu (WP9) w trakcie którego uczestnicy szkolenia (przynajmniej 3 z każdego kraju) zostaną poproszeni o przygotowanie ich własnych biznes planów, aby móc uczestniczyć w programie Erasmus dla młodych przedsiębiorców. Poniżej podajemy kluczowe założenia dotyczące organizacji sesji szkoleniowych w ramach otwartej szkoły zarządzania: Otwartość Sesje szkoleniowe i materiały (prezentacje, dyskusje, warsztaty, prace w grupach, ćwiczenia) są dostępne dla wszystkich osób zainteresowanych problematyką recyklingu i ponownego użycia ZSEE, którzy zgłoszą chęć uczestniczenia w projekcie. Otwartość oznacza również dzielenie się rezultatami wypracowanymi w ramach sesji szkoleniowych: trenerzy, uczestnicy szkoleń, interesariusze oraz eksperci dzielą się swoją wiedzą, umiejętnościami oraz swoim czasem z pozostałymi uczestnikami, zarówno na pierwszych etapach szkolenia, kiedy uczestnicy będą się uczyć od osób o większym doświadczeniu (którzy będą organizować sesje szkoleniowe i coachingowe), jak i później poprzez prezentację swoich dokonań innym uczestnikom projektu. Wzmocnienie (Empowerment) Założeniem projektu EwasteR jest wzmocnienie (empowerement) wszystkich osób uczestniczących w projekcie. Chcemy, aby osoby miały chęć do dzielenia się swoją wiedzą i pomysłami. Przez zachęcenie do 52

54 wspólnej interakcji pomiędzy osobami uczącymi się oraz doświadczonymi specjalistami mamy nadzieję przyczynić się do wytworzenia stabilnych struktur wykwalifikowanych i pewnych siebie jednostek, które będą gotowe i chętne do pomocy innym. Uczenie się poprzez praktykę W projekcie EwasteR wychodzimy z założenia, że najlepszym sposobem uczenia się nowych kompetencji jest uczenie się poprzez praktykę i wykonywanie wspólnych projektów w ramach pracy w grupie. Dzięki temu podejściu osoby uczące się niemal od samego początku procesu uczenia się są świadome swoich postępów w pracy, a przez to są silnie motywowane do dalszego uczenia się. Wykorzystanie pracy projektowej nad 9 elementami szablonu modelu biznesowego pozwoli zorganizować proces uczenia się według tych założeń. Z tego powodu nasze warsztaty i aktywności edukacyjne są zorientowane na wykonywanie praktycznych ćwiczeń w zespołach projektowych. Chcemy zaangażować różnych uczestników w ten sam proces uczenia się, ale także wyposażyć ich w zestaw materiałów oraz wskazówek dotyczących tego, jak kontynuować rozwijanie kompetencji po zakończeniu projektu. Przyjazne środowisko uczenia się Chcemy zapewnić bezpieczne i przyjazne środowisko, w którym uczestnicy nie będą mieli obaw przed zadawaniem pytań i aktywnym uczestniczeniem w pracach grupy. Zorganizowanie procesu uczenia się w 2/3 osobowych grupach pozwoli trenerom i szkoleniowcom dobierać odpowiednio do każdej z nich tempo uczenia się. Nawet działania związane z weryfikacją efektów uczenia się będą wspomagane. Osoby uczące się będą zachęcane, aby dzielić się informacjami na temat ich postępów w nauce w celu efektywniejszego utrwalania wiedzy oraz po to, aby rozwijać kompetencje komunikacyjne i prezentowania na forum grupy. Transparentność Otwarta szkoła zarządzania ma być również transparentnym środowiskiem uczenia się. W ramach projektu chcemy zachęcać innych do tworzenia podobnych projektów w innych miastach. Liczymy, że bazując na naszym sukcesie, oraz na analizie przyczyn naszych ewentualnych niepowodzeń, uda nam się zainspirować uczestników projektu EwasteR to rozwijania podobnych sieci trenerów, ekspertów, uczących się, które będą zajmować się rozwijaniem kompetencji w sektorze zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE. C. Jak wykorzystać szablon modelu biznesowego w pilotażowym szkoleniu 53

55 Poniżej przedstawiamy wskazówki i sugestie jak wykorzystywać szablon modelu biznesowego. Zwracamy jednak uwagę, że każde udoskonalenie i adaptacja jeżeli są zgodne z założeniami projektu oraz z programem szkolenia mogą być wprowadzone przez inne osoby. Najłatwiejszym sposobem rozpoczęcia pracy nad szablonem modelu biznesowego jest określenie tego, czym się zajmujesz. Dzięki temu łatwiej będzie koncentrować się na celu głównym swojej działalności, wypełniając poszczególne elementy modelu. Mając określony cel, wypełniając elementy modelu, koncentrujemy swoją uwagę na tym, jak ten cel może być osiągnięty przez uszczegółowianie opisu działań, które powinny zostać podjęte oraz zasobach, które są w twoim posiadaniu. Rozpocznij pracę od przygotowania szablonu i określ słowa kluczowe dla każdego z elementu szablonu. Pomocne może być wykorzystanie karteczek samoprzylepnych (post-it), które pozwalają przesuwać pomysły i rozwiązania po matrycy szablonu w miarę postępów prac. Można używać kolorów np. dla oznaczenia tego samego segmentu klientów. Należy jednak pamiętać, aby nie przywiązywać się do pierwszych zaproponowanych rozwiązań, warto spróbować opracować inne modele biznesowe dla tego samego produktu, usługi, procesu lub technologii i przedyskutować te propozycje z innymi uczestnikami. Można nawet dokonać analizy, jeżeli to jest możliwe, modeli biznesowych opracowanych przez innych ekspertów. Wykorzystanie szablonu modelu biznesowego pozwala na: Myślenie wizualne Szablon pozwoli na łatwą wizualną reprezentację procesów związanych z recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE, które będą przedmiotem analizy przez osoby uczące się. To narzędzie pozwala na wyodrębnienie kluczowych czynników wpływających na organizację oraz wyjaśnia kierunek rozwoju, jaki organizacja obiera poprzez swój model biznesowy. Szybką iterację Jeżeli szablon modelu biznesowego jest wydrukowany na dużym formacie, wtedy można wykorzystać karteczki samoprzylepne do ewaluacji obecnych i potencjalnych zmian w modelu biznesowym oraz ich wpływu na funkcjonowanie modelu. Zrozumienie zależności pomiędzy 9 elementami modelu Szablon modelu biznesowego pozwala uczącym się zrozumieć, jak 9 elementów modelu jest ze sobą powiązanych oraz to jak te zależności mogą być zmieniane w celu zwiększenie efektywności w zarządzaniu 54

56 oraz działaniach biznesowych. Użycie tego narzędzia pozwala na dostrzeżenie potencjalnych okazji oraz innowacji. Zwięzłość wypowiedzi To narzędzie pozwala grupom projektowym używać krótkich i prostych komunikatów, które muszą się zmieścić na małych karteczkach samoprzylepnych. Łatwą cyrkulację Szablon modelu biznesowego pozwala na łatwy dostęp i dzielenie się pomysłami. Zdjęcie wypełnionego szablonu (lub fizyczne kopiowanie i przekazywanie) pozwala członkom zespołu projektowego lub innym osobom zaangażowanym poznać ideę danego modelu biznesowego i go ewentualnie rozwijać. Dzięki temu szablon jest bardzo elastycznym i wygodnym narzędziem. Szablony modelu biznesowego tworzone przez uczących się będą weryfikowane i poddawane ewaluacji za pomocą metod i narzędzi wytworzonych w ramach projektu EwasteR. Szablon modelu biznesowego opracowany dla zajęć prowadzonych w ramach otwartej szkoły zarządzania projektu EwasteR Kluczowi Partnerzy - Kim są nasi kluczowi partnerzy? - Kim są nasi kluczowi dostawcy? - Jakie kluczowe zasoby uzyskujemy od naszych partnerów? - Jakie kluczowe działania partnerzy wykonują? - W jaki sposób mogę wspierać pracowników praktycznymi poradami dotyczącymi wykonywanej pracy? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Kluczowe działania - W jaki sposób efektywnie zaplanować transport, logistykę, sprzęt, oraz zasoby? - Jakie są wszystkie kluczowe działania w procesie przetwarzania ZSEE oraz w systemie zarządzania, które powinny być brane pod uwagę w modelu biznesowym? - Jakie procedury sortowania i klasyfikowania produktów, które mają być przeznaczone do ponownego użycia, obróbki, recyklingu powinny być wdrożone w modelu biznesowym? - Jakich działań wymaga rozwijanie naszej propozycji wartości? - Które produkty powinny nadawać się do ponownego użycia, naprawy, obróbki i recyklingu? - Jakie są nasze kanały (re)dystrybucji? Propozycja wartości - Jakie są szanse w sektorze w którym funkcjonujemy? - Jaką wartość dostarczamy naszym klientom? - Które z problemów naszych klientów pomagamy rozwiązać? - Jak zwiększyć propozycję wartości naszej oferty? - Jak spowodować zwiększenie efektywności kategoryzacji produktów oraz jakości pracy dla zminimalizowania rozprzestrzeniania odpadów ZSEE? - Jaką wiązkę produktów i usług kierujemy do poszczególnych segmentów klientów? - Jakie potrzeby klientów zaspokajamy naszą ofertą? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Relacje z klientami - Jakie rodzaje relacji mamy z naszymi klientami? - Jakie metody komunikacji oraz strategie świadczenia usług naszym klientom powinniśmy rozwinąć? - Klienci oczekują od nas stworzenia segmentów klientów i utrzymywania z nimi stałych relacji: - Jakie segmenty klientów zostały już utworzone? - Jak są one zintegrowane w naszym całościowym modelu biznesowym? - Jakie one generują koszty? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Segmenty klientów - Dla kogo tworzymy wartość? - Kim są nasi najważniejsi klienci? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE - Jacy są relacje z naszymi klientami? 55

57 - Jakie są nasze źródła dochodów? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Kluczowe zasoby - Jak korzystać z zasobów zgodnie z regulacjami prawnymi? - Jakich kluczowych zasobów wymaga rozwijanie naszej propozycje wartości? - Jakie są kluczowe kanały (re)dystrybucji? - Jakie są relacje z klientami? - Jakie są nasze strumienie dochodów? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Kanały - Za pośrednictwem jakich kanałów powinniśmy korzystać przy nawiązywaniu kontaktów z poszczególnymi segmentami klientów? - W jaki sposób nawiązujemy te kontakty w chwili obecnej? - Jakie strategie marketingowe powinniśmy wykorzystać aby dotrzeć do naszych rynków docelowych? - W jaki sposób nasze kanały dystrybucji oraz rynki docelowe są zintegrowane? - Które kanały sprawdzają się najlepiej? - Które z nich są najbardziej kosztowo-efektywne? - W jaki sposób integrujemy je z zrachowaniami i oczekiwaniami klientów? Struktura kosztów - Jakie są najważniejsze koszty, które musimy przewidzieć w naszym modelu biznesowym? - Które z kluczowych zasobów generują najwyższe koszty? - Które z kluczowych działań generują najwyższe koszty? USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE Strumienie przychodów USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE - Za jaką propozycję wartości nasi klienci są na prawdę gotowi zapłacić - Za co nasi klienci obecnie płacą? - W jaki sposób obecnie płacą? - Jak woleliby płacić? - Ile każdy ze strumieni przychodów wnosi do przychodu całkowitego USUŃ TEKST SZARĄ CZCIONKĄ I WPISZ SWOJE PROPOZYCJE This is a post it! Copy and paste it to the canvas. This is a post it! Copy and paste it to the canvas. This is a post it! Copy and paste it to the canvas. This is a post it! Copy and paste it to the canvas. 56

58 EwasteR Project 57