Anna Sierpińska. Stanowisko: logopeda w Szkole Podstawowej nr 5 w Gorzowie Wielkopolskim, W załączeniu:

Transkrypt

1 Anna Sierpińska Stanowisko: logopeda w Szkole Podstawowej nr 5 w Gorzowie Wielkopolskim, W załączeniu: I. Ogólny plan pracy logopedycznej II. Szczegółowy plan pracy logopedycznej. Rok szkolny 2017/2018

2 I. Ogólny plan pracy logopedycznej. 1. Prace organizacyjne: przygotowanie miejsca w bibliotece do podjęcia terapii logopedycznej, zebranie pomocy dydaktycznych, zapoznanie z dokumentacją uczniów (nowymi opiniami i orzeczeniami), wyselekcjonowanie uczniów, którzy maja w opiniach / orzeczeniach zalecenia dotyczące terapii logopedycznej, przygotowanie przesiewowego testu logopedycznego, przygotowanie kart przesiewowego badania mowy i innych dokumentów. 2. Diagnoza logopedyczna. Warunkiem prawidłowego przebiegu terapii logopedycznej w każdym zaburzeniu mowy jest właściwa diagnoza, od ustalenia której rozpoczynamy pracę z dzieckiem. Diagnoza logopedyczna kształtuje się przez wielokrotny kontakt z dzieckiem, jego opiekunami oraz - w uzasadnionych przypadkach - specjalistami z innych dziedzin (laryngolog, pedagog, psycholog, audiolog). Celem diagnozy logopedycznej jest ustalenie: nieprawidłowo realizowanych głosek oraz sposobu ich wymowy, przyczyn wadliwej artykulacji, wpływu wady na przebieg procesu porozumiewania się, rodzaju wady i jej wpływu na funkcjonowanie dziecka. Kwalifikowanie dzieci do zajęć logopedycznych odbywa się po przeprowadzeniu badania diagnostycznego, konsultacji z wychowawcą i zapoznaniu się z opiniami lub/i orzeczeniami psychologiczno pedagogicznymi oraz ewentualnymi wynikami badań specjalistycznych. Poddane przesiewowemu badaniu logopedycznemu zostaną uczniowie, którzy posiadają aktualną opinię / orzeczenie Poradni Psychologiczno Pedagogicznej i zapisane są tam wskazania do prowadzenia terapii logopedycznej oraz uczniowie klasy pierwszej, wytypowani przez wychowawcę i logopedę (na podstawie zauważonych przez nauczyciela wadach wymowy), a także uczniowie, którzy uczestniczyli w terapii logopedycznej w roku szkolnym 2016/2017 celem sprawdzenia aktualnego stanu wymowy.

3 Proces przesiewowego badania logopedycznego przebiega według określonego schematu: orientacyjne badanie mowy badanie stanu i sprawności narządów mowy w obrębie jamy ustnej (budowa języka, podniebienia, stan uzębienia i zgryz), jamy gardłowej i nosowej badanie stanu i funkcjonowania narządu słuchu: badanie słuchu fonematycznego orientacyjne badanie słuchu zalecenie ewentualnej kontroli w poradniach specjalistycznych (w uzasadnionych przypadkach): laryngologiczne ortodontyczne psychologiczne pedagogiczne audiologiczne neurologiczne Badania przesiewowe mają na celu wyodrębnienie problemu, zdiagnozowanie wady oraz opracowanie planu terapii wad artykulacyjnych. 3. Terapia logopedyczna. Na podstawie ustalonej diagnozy rozpoczynamy postępowanie terapeutyczne obserwując osiągane efekty. Terapia logopedyczna obejmuje działania zmierzające do usunięcia wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się i składa się z dwóch podstawowych etapów: 1) wywołania prawidłowego wzorca artykulacyjnego danej głoski, 2) utrwalenia tego wzorca w ciągu mownym. Terapia logopedyczna wymaga sformułowania zasad postępowania, jakimi powinien kierować się logopeda, aby zrealizować zamierzone cele. a) Zasady terapii logopedycznej: Zasada wczesnego rozpoczynania terapii. Należy jak najszybciej rozpocząć terapię logopedyczną, gdyż wczesna interwencja skraca jej czas i zwiększa efektywność. Zasada indywidualizacji. Program terapii powinien być opracowany dla konkretnego dziecka i pod kątem jego problemu. Zasada wykorzystywania wszelkich możliwości dziecka. W procesie terapii należy angażować maksymalna liczbę zmysłów i wykorzystywać posiadane przez dziecko umiejętności.

4 Zasada kompleksowego oddziaływania. Zaburzeniom mowy towarzyszą często inne zaburzenia. Istnieje wówczas potrzeba prowadzenia równolegle do terapii logopedycznej również terapii zaburzeń emocjonalnych, zaburzeń zachowania, terapii pedagogicznej, edukacji dla rodziców. Zasada aktywnego i świadomego udziału. Dziecko musi czuć potrzebę ćwiczeń i rozumieć konieczność udziału w zajęciach. Należy pobudzać jego zainteresowanie i motywację do pracy. Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem. Rodzice maja prawo do informacji dotyczących zdiagnozowanych zaburzeń, programu, i sposobu terapii oraz przewidywanych efektów. Zasada systematyczności. Dotyczy sposobu prowadzenia zajęć. Bez rytmiczności i systematyczności ćwiczeń obniża się poziom motywacji i mobilizacji dziecka do pracy. Zasada stopniowania trudności. Terapię rozpoczynamy od ćwiczeń najłatwiejszych dla dziecka i kolejno realizujemy coraz trudniejsze, przechodząc od elementów znanych do mniej znanych i nowych. b) Ćwiczenia logopedyczne: oddechowe: wyrabianie oddechu dla mowy, ćwiczenia oddechu przeponowego, wydłużanie fazy wydechowej, ćwiczenia emisyjne, ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza umiejętności synchronizowania pauz oddechowych treścią wypowiedzi. głosowe: wyrabianie właściwej tonacji, ćwiczenia umiejętności modulowania siły głosu i prawidłowego brzmienia głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach, naśladowanie głosów. słuchowe: usprawnianie odbioru bodźców akustycznych, rozpoznawanie wrażeń słuchowych, ćwiczenia poczucia rytmu, rozróżnianie głosek dobrze źle wypowiadanych. artykulacyjne: usprawnianie właściwego funkcjonowania narządów mowy, wywołanie głosek w izolacji, utrwalenie ich poprawnej realizacji w logotomach, wyrazach, zdaniach, nauka wierszy, piosenek z nasileniem głoski ćwiczonej. leksykalne: rozwijanie mowy poprzez opowiadanie historyjek obrazkowych, opowiadanie ilustracji, przeczytanego tekstu, udzielanie odpowiedzi na pytania, gry i zabawy ortofonicznie. c) Współpraca z wychowawcą grupy, pedagogiem, psychologiem. Instruowanie o sposobie korekcji mowy, informowanie nauczycieli/rodziców o postępach. Stała współpraca z rodzicami udzielanie wskazówek i informacji do pracy z dzieckiem w domu.

5 W pracy będę korzystać z przesiewowego testu do badania mowy oraz testu badania motoryki artykulacyjnej, który opracowałam na podstawie testów, kwestionariuszy i zaleceń I.Styczek, G. Demel, St. Garbiasa, Z. Tarkowskiego, B. Zioło, G. Bilewicz Zaproponowane w programie ćwiczenia i zabawy logopedyczne znajdą zastosowanie na różnych zajęciach, zarówno w pracy indywidualnej, jak i grupowej. Przedstawione proste ćwiczenia logopedyczne, mogą i powinny być wykorzystane przez rodziców (opiekunów). Do prawidłowego przebiegu terapii logopedycznej niezbędna jest systematyczna, codzienna praca z dzieckiem w domu. Ćwiczenia te przyczynią się do urozmaicenia zajęć z dziećmi, usprawnią mowę, myślenie i ogólny rozwój dziecka. 4. Cele, główne zadania terapii a. Kształtowanie prawidłowej mowy poprzez korygowanie zaburzeń w zakresie strony fonetycznej, leksykalnej, gramatycznej. b. Stymulowanie opóźnionego rozwoju mowy. c. Doskonalenie wymowy już ukształtowanej. d. Wdrażanie do praktycznego wykorzystania nawyków poprawnej wymowy przyswojonej w toku ćwiczeń. e. Usprawnianie techniki czytania i pisania. f. Wdrażanie dzieci do obcowania z literaturą i sztuką oraz twórczej aktywności słownej 5. Metody prowadzenia terapii a. aktywne (dziecko świadomie ćwiczy mowę, bierze udział w terapii) b. demonstracja- przedstawienie uczniowi, na czym polega prawidłowa artykulacja danej głoski (praca z lustrem), c. demonstracja + instrukcja instruowanie ucznia, jak ma wykonać daną czynność/ułożyć narządy artykulacyjne, by wydobyć prawidłowy dźwięk, d. metoda mechaniczna- stosowanie przyborów typu szpatułka, rerek, monokinezy (ćwiczenia z palcem) oraz innych przyrządów logopedycznych. e. metody substytucyjne- wykorzystywane są już utrwalone głoski i przekształcane w te których dziecko nie wymawia poprawnie, np. długie wypowiadanie dziąsłowego t prowadzi do powstania cz, a wypowiadanie dziąsłowego cz do powstania sz.

6 f. metody ortofoniczne- wywoływanie głosek przez odpowiednie ćwiczenia oddechowe i inne wspomagające. g. metody pasywne (zabawa, logorytmika, rytmika, rysowanie) dziecko nie skupia uwagi tylko na artykulacji, ale na zabawie rytmicznej, klaskaniu, wystukiwaniu rytmu, śpiewaniu. 6. Ewaluacja kontrolne badanie mowy uczniów Nadrzędnym celem terapii logopedycznej jest wykrywanie i usuwanie zaburzeń mowy. Osiągnięcie tego celu świadczy o powodzeniu terapii. Miernikiem oceny pracy logopedycznej jest osiągnięcie następujących efektów: skorygowanie zaburzeń wymowy (dziecko potrafi prawidłowo wymawiać zaburzone głoski w izolacji, wyrazach, zdaniach, mowie spontanicznej), wzrost czynnego i biernego słownika dziecka (dziecko operuje coraz bogatszym słownikiem), prawidłowe stosowanie form gramatycznych i ortograficznych, prawidłowy rozwój emocjonalno społeczny (dziecko chętnie wypowiada się, uczestniczy w życiu grupy). Postępy terapeutyczne przebiegają w indywidualnym tempie dla każdego dziecka Zadaniem nauczyciela logopedy jest właściwe i systematyczne diagnozowanie poziomu umiejętności dziecka, ocena jakości i tempa zmian, dostosowanie metod, zasad i środków terapii do potrzeb i możliwości dziecka. Praca wymaga cierpliwości, wytrwałości i zaangażowania zarówno ze strony dziecka, logopedy, jak i domu rodzinnego. Efektywność ćwiczeń możliwa jest tylko poprzez wielokrotne powtarzanie w domu i wymaga pełnego zaangażowania rodziców/opiekunów. Do oceny wyników pracy posłuży karta badania mowy dziecka, konsultacja z wychowawcą i rodzicami. 7. Wnioski do pracy w roku szkolnym 2017/2018 Według rozporządzenia jedna grupa zajęciowa może składać się najwyżej z 4 czterech uczniów, jednak ubiegłoroczne doświadczenie jednoznacznie wskazało, że najlepsze wyniki można osiągnąć podczas pracy w mniej licznych grupach: dwu, maksymalnie trzyosobowych. Na szczególna uwagę zasługują uczniowie: Kajetan Guglas, i Natalia Liszkowska, którzy mają bardzo znaczne wady wymowy (wyraźne zaburzenia na poziomie artykulacyjnym, osłabiona motoryka narządu mowy, obniżony słuch fonematyczny, niezbyt szeroki zasób słownictwa szczególnie w przypadku Natalii Liszkowskiej). W minionym roku szkolnym wystąpiły problemy w zachowaniu Natalii Liszkowskiej dziewczynka opuszczała często zajęcia, jeżeli zaś już w nich uczestniczyła, to odmawiała wykonywania poleceń, stroniła od innych uczniów. Kilkukrotnie rozmawiałam z mamą Natalii, przekazałam także informację o absencjach dziecka poprzez dziennik elektroniczny. Rodzic nie

7 wykazał większego zainteresowania tą sytuacją. Należy rozważyć zasadność uczestnictwa Natalii w zajęciach logopedycznych. II. Szczegółowy plan pracy. Wymiar etatu: 4/20; 4 godziny tygodniowo zajęć logopedycznych. Po zakończeniu badań przesiewowych grafik zajęć logopedycznych, po zaakceptowaniu przez Dyrektora placówki, zostanie dostosowany do planu lekcji uczniów uczestniczących w terapii logopedycznej. ZADANIA ADRESAT SPOSOBY REALIZACJI TERMIN REALIZACJI 1.przygotowanie gabinetu do podjęcia terapii logopedycznej, 2.zebranie pomocy dydaktycznych, 3.zapoznanie z dokumentacją uczniów (opiniami i orzeczeniami), 4.wyselekcjonowanie uczniów, którzy maja w opiniach / orzeczeniach zalecenia dotyczące terapii logopedycznej, 5.opracowanie przesiewowego testu logopedycznego, 6.przygotowanie kart mowy i innych dokumentów 7.Zebranie informacji od wychowawców na temat uczniów z wadami wymowy. 2.Przesiewowe badania mowy. Zapoznanie z osobą logopedy. Przedstawienie dzieciom zasad oceniania na zajęciach oraz celu naszych spotkań. Dyrektor Pedagog Wychowawcy Rodzice Przedstawienie programu, ustalenie terminów przeprowadzania badań przesiewowych. Konsultacje, wymiana informacji na temat uczniów z wychowawcami i pedagogiem... Pokazanie dzieciom gabinetu i pomocy logopedycznych. Indywidualne badanie mowy. Omówienie prowadzenia zeszytów przez logopedę. Wyjaśnienie celu spotkań na zajęciach. Podanie terminów. Zapoznanie z godzinami pracy logopedy oraz konsultacji dla rodziców. Zapoznanie z zasadami oceniania na zajęciach. Wrzesień Cały rok Wrzesień/paździe rnik październik

8 3. Ćwiczenia oddechowe, relaksacja 4. Ćwiczenia artykulacyjne usprawnianie aparatu mowy 5. Ćwiczenia służące rozwojowi koordynacji wzrokowosłuchowo-ruchowej 6. Ćwiczenia słuchowe: rozwijanie percepcji słuchowej, umiejętności różnicowania dźwięków otoczenia i mowy - ćwiczenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej 7. Rozwijanie słownika biernego i czynnego. Zabawy oddechowe: dmuchanie z wykorzystaniem balonów, piórek, papieru, gwizdków, wacików, wiatraczków i innych pomocy Aktywne ćwiczenia języka, warg, policzków, żuchwy, pierścienia zwierającego gardło ćwiczenia z lusterkami ćwiczenia słowno-ruchowe, słwno-rytmiczne, z elementami gimnastyki mózgu, Rozwijanie słuchu fonemowego i fonetycznego (operacje na głoskach, sylabach, wyrazach). Rozwijanie pamięci słuchowej. Historyjki obrazkowe, zagadki, opowiadania, słuchanie i analizowanie tekstów, tworzenie wypowiedzi słownych Październik - (na każdych zajęciach) Październik (na każdych zajęciach) Październik (na każdych zajęciach) Październik Październik 8. Ćwiczenia grafomotoryczne Rysowanie po śladzie Październik - 9. Zabawy artykulacyjne służące uświadomieniu miejsca artykulacji i prawidłowego brzmienia najtrudniejszych głosek języka polskiego: - samogłoski - t,d - k,g Ćwiczenia z wykorzystaniem pokazu i czucia ułożenia narządów artykulacyjnych oraz obrazków przedstawiających układ artykulatorów. październik listopad (lub wg - szereg ciszący: ś,ź,ć,dź Grudzień (lub wg - szereg syczący: s,z,c,dz Styczeń (lub wg - szereg szumiący: sz,ż,cz,dż Luty (lub wg

9 - różnicowanie szeregów Marzec (lub wg - r -l Kwiecień (lub wg - głoski dźwięczne i bezdźwięczne 10. Ewaluacja kontrolne badanie mowy uczniów.. 11.Przekazanie informacji na temat trudności komunikacyjnych uczniów, rodzicom i wychowawcom. Wskazanie zaleceń na przyszłość. Rodzice Kontrolne badanie mowy. Zakończenie zajęć, podsumowanie Rozmowa z rodzicami dzieci, które maja wadę wymowy. Ankieta ewaluacyjna. Przekazanie nauczycielom wyników badań. Podsumowanie rocznej pracy uczniów. Maj (lub wg Czerwiec Czerwiec W roku szkolnym przesiewowemu badaniu mowy zostaną poddani następujący uczniowie: Szkoła Podstawowa nr 5 Kl. I a cała do badania przesiewowego zgodnie z wyrażoną przez rodzica zgodą; Kl. I b cała do badania przesiewowego zgodnie z wyrażoną przez rodzica zgodą., którzy uczestniczyli w zajęciach logopedycznych w roku szkolnym 2016/2017 r. celem sprawdzenia aktualnego stanu ich wymowy: Kl. III a N. Liszkowska, Z. Wiewióra, M. Jaworski, G. Rosiak Kl. III b K. Wiśniewski, J. Dalik, H. Kęsik, Kl. III c P. Białek, Sz. Łopucha, J. Wesołowska, M. Wawrzyńczyk, Z. Szymczak Kl. VI c - Kajetan Guglas Opracowała Anna Sierpińska logopeda

10