Laboratorium 6. 1 Makropolecenia wprowadzenie. 2 Formatowanie komórek. 2.1 Rejestrowanie makra. Legenda: tekst do wpisania

Transkrypt

1 Laboratorium 6 1 Makropolecenia wprowadzenie Często powtarzane zadania można zautomatyzować za pomocą makropoleceń (inaczej: makr). Makro to seria poleceń wykonywanych w module języka MS Visual Basic for Applications (VBA), która może być wielokrotnie uruchamiana, gdy tylko zachodzi taka potrzeba. Makro może np. automatycznie filtrować dane, formatować wygląd tabel czy przenosić zawartość komórek. Aby tworzyć proste makra języka VBA i używać ich, nie trzeba być zaawansowanym użytkownikiem. Typowi użytkownicy aplikacji Excel mogą po prostu skorzystać z funkcji rejestrowania makr. Excel rejestruje wykonane czynności i zamienia je do postaci makra języka VBA. Po uruchomieniu makra Excel ponownie wykona te operacje. Bardziej zaawansowani użytkownicy mogą tworzyć kod źródłowy nakazujący Excelowi wykonywanie zadań, których rejestracja nie jest możliwa. Makropolecenia pozwalają nie tylko na operowanie na obiektach w obrębie Excela, ale mogą także oddziaływać na inne aplikacje czy system operacyjny. Stąd możliwe jest napisanie makra o działaniu destrukcyjnym. Wykorzystują to niekiedy autorzy wirusów. Dlatego należy zachować ostrożność przy uruchamianiu nieznanych nam makr, a nawet otwieraniu skoroszytów zawierających makra, bo niektóre mogą być uruchamiane automatycznie bez pytania o zgodę użytkownika. W Excelu 2007 narzędzia makr dostępne są w sekcji Kod na karcie Deweloper. Jeśli nie jest widoczna należy ją włączyć: Można też skorzystać z sekcji Makra na karcie Widok. 2 Formatowanie komórek Zacznijmy od prostego makra, które będzie formatowało wygląd zaznaczonych komórek. 2.1 Rejestrowanie makra 1. Otwórz skoroszyt agencja_reklamowa2.xls (materiały pomocnicze na stronie WWW). 2. Przejdź do arkusza dane fikcyjne. 3. Z karty Deweloper wybierz Zarejestruj makro. 4. Pojawi się okno Rejestrowanie makra. Podaj nazwę: FormatowanieKomorek oraz upewnij się, że makro będzie przechowywane w bieżącym skoroszycie. Kliknij OK, by przejść do właściwego rejestrowania makra. 5. Od tego momentu rozpoczyna się rejestrowanie wszystkich czynności wykonywanych w Excelu (za wyjątkiem ruchów wskaźnikiem myszy). Powinien o tym przypominać niewielki mały niebieski kwadrat w lewym dolnym rogu paska stanu u dołu okna Excela. Klikając na niego lub na podobną ikonę z napisem Zatrzymaj rejestrowanie na karcie Deweloper kończy się rejestrowanie makra (jeszcze tego nie rób!). Legenda: aplikacja, program, arkusz opcja menu, funkcja plik, folder, ścieżka pole, kod pola tekst do wpisania klawisz 1/6

2 6. Nie zaznaczaj teraz żadnej komórki, a jedynie posługuj się ikonami sekcji Czcionka na karcie Narzędzia główne: pogrubienie, żółty kolor wypełnienia, czerwony kolor czcionki. 7. Zatrzymaj rejestrowanie makra, klikając na niebieskim kwadracie na pasku stanu. Rejestrowanie makra można też zatrzymać poprzez Deweloper Kod Zatrzymaj rejestrowanie. 2.2 Testowanie makra 1. Zaznacz blok dowolnych komórek w arkuszu dane fikcyjne. 2. Uruchom makro: Deweloper Kod Makra (lub Alt+F8), a następnie wskaż makro FormatowanieKomorek i kliknij na przycisk Uruchom. 3. Jeśli makro zostało poprawnie zarejestrowane, to po jego wykonaniu zaznaczone komórki zmienią wygląd na taki, jaki został ustawiony podczas rejestrowania makra. 4. Gdyby w czasie rejestrowania makra użytkownik zaznaczył konkretną komórkę (lub zakres komórek), wówczas uruchomienie tego makra spowodowałoby sformatowanie właśnie tej komórki (zakresu) zamiast obszaru zaznaczonego przed uruchomieniem. 3 Dodawanie zleceń W arkuszu formularz znajduje się odwzorowanie nagłówków tabeli z arkusza dane fikcyjne. Aby ograniczyć poruszanie się po tym arkuszu, ukryto w nim kolumny od C do IV oraz wiersze od 10 do Do tego w komórkach B6, B7 i B8 ułatwiono wprowadzanie danych przez użycie list rozwijalnych z narzędzi sprawdzania poprawności. Kolejne ułatwienie znajduje się w komórce B2, gdzie specjalna formuła wstawia kolejny numer zlecenia, większy o 1 od największego, jaki do tej pory znajduje się w arkuszu dane fikcyjne. Stworzymy teraz makro, które pozwoli nam po wpisaniu informacji o zleceniu do arkusza formularz dodać je do listy zleceń w formularzu dane fikcyjne. Zacznijmy od wprowadzenia przykładowych danych do arkusza formularz: 2/6

3 3.1 Rejestrowanie makra 1. Mając wyświetlony arkusz formularz z menu Narzędzia wybierz Deweloper Kod Zarejestruj makro 2. Pojawi się okno Rejestrowanie makra. Podaj nazwę: DodajProjekt oraz upewnij się, że makro będzie przechowywane w bieżącym skoroszycie. Kliknij OK, by przejść do właściwego rejestrowania makra. 3. Od tego momentu rozpoczyna się rejestrowanie wszystkich czynności wykonywanych w Excelu (za wyjątkiem ruchów wskaźnikiem myszy). 4. Zaznacz w arkuszu formularz komórki B2:B8 i skopiuj je do Schowka. 5. Przejdź do arkusza roboczy i zaznacz w nim komórkę A1. 6. Korzystając z opcji Wklej specjalnie wklej skopiowane wcześniej komórki z wybranymi opcjami wklejania wartości i transpozycji (por. okienko obok). Komórki A1:G1 powinny wypełnić się danymi. 7. Nie usuwając zaznaczenia komórek A1:G1 w arkuszu roboczy, wybierz opcję Wytnij. 8. Przejdź do arkusza dane fikcyjne i kliknij prawym przyciskiem myszy na komórce A2. Z otwartego tym sposobem menu kontekstowego wybierz opcję Wstaw wycięte komórki. Excel otworzy niewielkie okno z pytaniem o sposób wstawienia komórek. Zaznacz opcję Przesuń komórki w dół. 9. Efektem będzie wstawienie do 2. wiersza arkusza dane fikcyjne zawartości komórek pierwotnie skopiowanych z arkusza formularz. Będące wcześniej w tabeli dane zostaną przesunięte o jeden wiersz niżej. 10. Zaznacz komórkę C2 (znajduje się w niej wartość wstawionego przed chwilą zamówienia) i ustaw dla niej format księgowy bez miejsc dziesiętnych. 11. To jeszcze nie koniec niech makro czyści też informacje z formularza. Przełącz się do arkusza formularz. Zaznacz komórki B3:B8 (zawartość komórki B2 zostawmy ona automatycznie nadaje kolejny numer zleceniom), a następnie usuń z nich zawartość (np. klawiszem Delete ). 12. Zatrzymaj rejestrowanie makra klikając na niebieskim kwadracie na pasku stanu. Rejestrowanie makra można też zatrzymać poprzez Deweloper Kod Zatrzymaj rejestrowanie. 3.2 Uruchamianie makra 1. Wprowadź przykładowe dane do arkusza formularz: 3/6

4 2. Uruchom makro: Deweloper Kod Makra (lub Alt+F8), a następnie wskaż makro DodajProjekt i kliknij na przycisk Uruchom. 3. Jeśli makro zostało poprawnie zarejestrowane, to po jego wykonaniu aktywny będzie arkusz formularz, w którym przy numerze zlecenia będzie widoczny numer 33, a pozostałe pola (komórki B3:B8) będą puste. 4. Przejdź do arkusza dane fikcyjne i zobacz, czy w wierszu nr 2 znajdują się dane na temat zlecenia nr 32, a w niższych wierszach odpowiednio wpisy o zleceniach 31, Jeśli efekt jest zgodny z planem, możesz sobie pogratulować dokładności wykonania poleceń. Jeśli jednak makro nie zadziałało, jak powinno, wykonaj jeszcze raz polecenia z punktu Przycisk uruchamiający makro Aby ułatwić korzystanie z makropolecenia, stwórzmy w arkuszu Formularz przycisk, po naciśnięciu którego zostanie uruchomione stworzone przed chwilą makro. 1. Z paska sekcji Formanty na karcie Deweloper wstaw Przycisk (formant formularza). 2. Narysuj przycisk w komórce 9. wiersza. 3. Excel wyświetli okno służące przypisywaniu makra do przycisku. 4. Zaznacz makro DodajProjekt i kliknij OK. 5. Zmień opis przycisku na Dodaj projekt. 6. Wypełnij komórki B3:B8 arkusza formularz wymyślonymi przez siebie danymi. 7. Kliknij przycisk Dodaj projekt. 8. Sprawdź efekty. 4 Kod VBA Każde z zarejestrowanych makr zostaje zapisane jako ciąg poleceń języka VBA. Instrukcje tego języka są w miarę czytelne dla osób znających język angielskim, a podstawy posługiwania się nim nie są skomplikowane. Warto o tym wiedzieć, bo czasami można uzyskać przydatny efekt najpierw rejestrując makro, a potem zmieniając nieznacznie jego kod, by lepiej pasował, do naszych potrzeb, czego na przykład nie daje się osiągnąć za pomocą samego nagrywania czynności. Aby wyświetlić kod konkretnego makra można wybrać opcję Deweloper Kod Makra, wybrać konkretne makro i nacisnąć przycisk Edycja. Spróbujmy stworzyć proste makra za pomocą napisania kilku linijek kodu VBA. W tym celu stwórz nowy, pusty skoroszyt. W tym skoroszycie: 1. Na karcie Deweloper wybierz opcję Visual Basic (albo naciśnij Alt + F11 ). 2. Po lewej stronie powinien być widoczny Eksplorator projektu. Kliknij obszarze dotyczącym bieżącego skoroszytu prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Insert Module, by wstawić do skoroszytu moduł przechowujący kod VBA. 3. Pojawi się grupa Modules, a w niej element Module1. Po prawej stronie okna edytora VBA powinno otworzyć się okno modułu. Tutaj będziemy wpisywali makra. 4/6

5 4.1 Okno komunikatu W edytorze VBA napisz makro o nazwie Powitanie z następującą zawartością: Sub Powitanie() MsgBox "Cześć! Jak się masz?", vbquestion Uruchom makropolecenie (Run / / F5 ). 4.2 Pobieranie danych, zmienne Teraz nauczymy się odczytywać wartość z komórki, przypisywać ją do zmiennej, a tę zmienną używać przy wyświetleniu okna z powitaniem: W Arkusz1 w komórkę A1 wpisz swoje imię. Wróć do edytora VBA i zmodyfikuj makro Powitanie, by wyglądało tak: Sub Powitanie() imie = Range("A1").Value MsgBox "Cześć " & imie & "! Jak się masz?", vbquestion Uruchom makropolecenie. 4.3 Wprowadzanie danych Teraz nauczymy się wpisywać wartość do komórki. Wpisz jako nowe makro poniżej makra Powitanie: Sub UlubionyKolor() kolor = InputBox("Jaki jest Twój ulubiony kolor?") Range("A2").Value = kolor Uruchom to makro. Zobacz, co pojawiło się w komórce A Instrukcja warunkowa Zależnie od napotkanych warunków makro może wykonywać różne partie swojego kodu. Przepisz następujący kod jako nowe makro, a następnie je uruchom: Sub Decyzja() dodomu = MsgBox("Czy chcesz już iść do domu?", vbyesno) If dodomu = vbyes Then MsgBox "Najpierw zrób wszystkie zadania!", vbcritical Else MsgBox "I bardzo dobrze! Rób dalej zadania.", vbinformation End If Call Decyzja Na końcu makro samo uruchamia się znów (Call Decyzja). Aby wyjść z tego makra, musisz wcisnąć klawisze Control + Pause, potem wybrać którąkolwiek z opcji okienka dialogowego, a w kolejnym oknie przycisk End. 5/6

6 4.5 Pętla PODSTAWY INFORMATYKI laboratorium Często przydatne jest wielokrotne wykonanie tego samego zestawu instrukcji. Do tego w programowaniu używane są tzw. pętle. Zastosujemy jeden z jej typów (For Next) do stworzenia animowanego wykresu. Przepisz następujący kod jako nowe makro: Sub Petelka() For x = 1 To 100 Range("A4").Value = x Range("A5").Value = x Application.Wait (Now) Next x To makro 100 razy wstawia wartości do komórek A4 i A5, za każdym razem robiąc krótką przerwę. W pierwszej komórce (A4) odlicza od 1 do 100, a w drugiej (A5) w przeciwnym kierunku. Uruchom makro i zobacz, co się stanie. Efekt jest mało widowiskowy. Dlatego zaznacz komórki A4 i A5 i wstaw wykres ostrosłupowy grupowany. Ustaw stałe wartości dla osi wartości (0 dla minimum i 100 dla maksimum). Teraz uruchom makro Petelka i zobacz, co będzie się działo z wykresem. Możesz spróbować z innymi typami wykresów. 5 Pytania sprawdzające wiedzę i umiejętności 1. Co to jest makro? 2. Do czego są przydatne makra? 3. Jak zarejestrować makro? 4. Gdzie Excel może przechowywać makra? 5. Jak należy zapisać skoroszyt w aplikacji MS Excel 2007, by zapisane zostały również makra? 6. Czy w trakcie nagrywania makra rejestrowany jest upływający czas oraz ruchy kursorem myszy? 7. Jak można uruchamiać makra? 8. Dlaczego uruchamianie makr może być niebezpieczne? Jak zmniejszyć ryzyko uruchomienia szkodliwego makra? 9. Co to jest Visual Basic for Applications (VBA)? 10. Jaki jest związek pomiędzy rejestrowanymi makrami a językiem VBA? 11. Jak zarejestrować i zastosować makro, którego celem będzie przełączenie się z jednego arkusza do innego, np. z Arkusz1 do Arkusz2? 12. Czy wiesz, jak zmodyfikować makro Petelka, by po zakończeniu pętli wykres animował się w przeciwnym kierunku, czyli by pierwszy ze słupków najpierw urósł do 100, a potem się zmniejszył do 0, a drugi odwrotnie zmalał do 0, a potem urósł do 100? 6 Literatura John Walkenbach. Excel 2007 PL. Biblia. Helion. Gliwice 2007, s John Walkenbach. Excel 2003 PL. Programowanie w VBA. Helion. Gliwice Maria Kopertowska, Witold Sikorski. Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych. Poziom zaawansowany. Arkusze kalkulacyjne. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa s Mirosław Lewandowski. Tworzenie makr w VBA dla Excela 2003/2007. Helion. Gliwice Mirosław Lewandowski. VBA dla Excela 2003/2007. Leksykon kieszonkowy. Helion, Gliwice Makra. 6/6