Wdrażanie systemów zarządzania ruchem w polskich miastach

Transkrypt

1 Wdrażanie systemów zarządzania ruchem w polskich miastach Piotr Krukowski Wrocław Warszawa, kwiecień 2011 r. Plan prezentacji 1. Definicja zarządzania ruchem (ZR) 2. Rzut oka na przepisy 3. Przykłady wdrożeń 4. Zidentyfikowane problemy 5. Rynek 2 1

2 Definicja #1 Zarządzanie ruchem to zespół działań mających na celu możliwie najlepsze wykorzystanie infrastruktury transportowej (drogi, ulice, parkingi, urządzenia na nich zainstalowane itp.) dla zapewnienia bezpiecznego i efektywnego ruchu osób i towarów S.Gaca, W. Suchorzewski, M. Tracz, Inżynieria ruchu drogowego. Teoria i praktyka WKiŁ, Definicja #2 Norma ISO :2007 dotycząca Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) definiuje zarządzanie ruchem (ZR) poprzez usługi: adaptacyjne sterowanie ruchem poprzez sygnalizację świetlną, monitorowanie ruchu, zarządzanie zdarzeniami, preferencyjne traktowanie niektórych kategorii pojazdów (np. priorytety dla transportu publicznego), zarządzanie parkowaniem, rozpowszechnianie informacji o ruchu,. 4 2

3 Podział systemów ZR Miejskie korytarzowe (arteriowe) obszarowe Pozamiejskie węzłowe odcinkowe sieciowe Tunelowe 5 Plan prezentacji 1. Definicja zarządzania ruchem (ZR) 2. Rzut oka na przepisy 3. Przykłady wdrożeń 4. Zidentyfikowane problemy 5. Rynek 6 3

4 Prawo Zamówień Publicznych Art. 2 Ilekroć w ustawie jest mowa o: dostawach należy przez to rozumieć nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu; robotach budowlanych należy przez to rozumieć wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu [Prawa budowlanego] a także realizację obiektu budowlanego w rozumieniu [Prawa budowlanego], za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego; usługach należy przez to rozumieć wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy ( ) Art Jeżeli zamówienie obejmuje równocześnie dostawy oraz usługi albo roboty budowlane oraz usługi, do udzielenia zamówienia stosuje się przepisy dotyczące tego przedmiotu zamówienia, którego wartościowy udział w danym zamówieniu jest największy. Oddział 3a Dialog konkurencyjny Art. 60a. Dialog konkurencyjny to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania ofert. Art. 60b. 1. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego, jeżeli zachodzą łącznie następujące okoliczności: 1) nie jest możliwe udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego, ponieważ ze względu na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia zgodnie z art. 30 i 31 lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych lub finansowych wykonania zamówienia; 2) cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty. 4

5 Rekomendacje UZP miały na celu ograniczenie zjawiska udzielania zamówień z wolnej ręki. W przeważającej większości takich zamówień ich przedmiotem były i są zlecane dotychczasowemu wykonawcy prace nad rozbudową oraz modyfikacją systemów IT. Ten problem jest znacznie poważniejszy od zorganizowania neutralnego technologicznie przetargu na zakup sprzętu. Często jest tak, że zamawiający związuje się na zawsze z jego dostawcą. Problem nie dotyczy jednak tylko kwestii prawnych tj. przeniesienia na zamawiającego autorskich praw majątkowych oraz dostępu do kodu źródłowego oprogramowania. Sprawa dotyka też problematyki transferu wiedzy na temat działania systemu i umiejętności jego obsługi oraz rozbudowy i modyfikacji Dr inż. Andrzej Zalewski, ekspert Urzędu Zamówień Publicznych, wypowiedź dla CW nr 8/2011 Plan prezentacji 1. Definicja zarządzania ruchem (ZR) 2. Rzut oka na przepisy 3. Przykłady wdrożeń 4. Zidentyfikowane problemy 5. Rynek 10 5

6 miasto Przykłady wdrożeń #1.1 liczba skrzyżowań ZR / liczba sygnalizacji ogółem liczba skrzyżowań ZR z priorytetem dla TP liczba skrzyżowań objętych monitoringiem wideo Warszawa 37/ ( Infokorki) Kraków 72/ (+7- zwrotnice) 9 (+26 -Trax) inne środki ZR łączność 5 VMS, portal światłowód mapautrudnień + 26 VMS Trax światłowód Łódź 64/ mapa utrudnień światłowód Wrocław ( realizacja) 153/ VMS + naprowadz. + mapa utrudnień światłowód Poznań 202/ hybrydowa Trójmiasto (przygotowywany) 141/ VMS, portal, naprowadzaniena parkingi światłowód + GPRS Przykłady wdrożeń #1.2 miasto Bydgoszcz (przygotowywany) liczba skrzyżowań ZR / liczba sygnalizacji ogółem liczba skrzyżowań ZR z priorytetem dla TP liczba skrzyżowań objętych monitoringiem wideo inne środki ZR 52/ VMS + naprowadz. + portal Białystok 84/106 3,dla autobusów w ruchu og. łączność światłowód 41 - światłowód + GPRS Toruń 32/78 1, tramwaj 8 - światłowód Olsztyn 39/73 1,śluza dla autobusów światłowód Rzeszów 5/ radio Lubin 4/ światłowód 6

7 Przykłady wdrożeń #2.1 miasto planowana rozbudowa obsada /czas pracy algorytm sterowania ruchem wykonawca realizacja Inwestycji Warszawa tak 3/7:00-15:00 Motion&TASS Siemens Kraków tak 2/7:30-15:30 Motion Siemens Łódź tak 3/6:00-22:00 SCATS ADT/Tyco Wrocław 24h/7dni Gertrude WASKO plan Poznań tak 4/7:00-15:00; 1/15:00-7:00 Okna czasowe Vialis& MSR Traffic Trójmiasto 24h/7dni?? plan od Przykłady wdrożeń #2.2 miasto planowana rozbudowa obsada /czas pracy algorytm sterowania ruchem wykonawca realizacja Inwestycji Bydgoszcz??? plan Białystok tak 2/7:30-15:30 Oknaczasowe, koordynacja zmiennocykl., selekcja programów zależna od ruchu Toruń tak 2/7:00-15:00 Oknaczasowe, koordynacja zmiennocykl. MSR Traffic MSR Traffic Olsztyn tak 2/6:00-18:00 SCATS ADT/Tyco Rzeszów nowy system SCATS ADT/Tyco 2005 Lubin tak 1/8:00-16:00 PIACON Vialis

8 Korzyści z wprowadzenia obszarowego sterowania ruchem Miasto Redukcja czasów przejazdu w % Southampton 18.0 Tuluza 10.0 Los Angeles 18.0 Kolonia 8.0 Toronto 8.0 Średnio 12.4 źródło: Transplan 15 Priorytet dla transportu publicznego składniki czasu podróży transportem publicznym przyspieszenie / zwalnianie 15% czas na pętlach 17% czas, który można optymalizować postój przed światłami sygn. 17% jazda 34% czas na przystankach 17% czas, który niemożna optymalizować źródło: 16 8

9 Korzyści z wprowadzenia priorytetu dla pojazdów TP na skrzyżowaniach Miasto Redukcja czasów przejazdu w % Cardiff 11.0 Monachium 14.0 Glasgow 10.0 London 8.0 Turyn 14.0 Zakres redukcji czasów przejazdu w % Ateny Goeteborg 15.0 Tuluza Sapporo 6.0 Lyon Melbourne Średnio 11.0 źródło: Transplan 17 Korzyści w Polsce #1 W Warszawie wyniki pomiarów wykonanych wlistopadzie 2008r. porównano z wynikami pomiarów przeprowadzonych przed uruchomieniem systemu w 2006 r. Na analizowanym odcinku Al. Jerozolimskich (Pl. Zawiszy Rondo Waszyngtona) stwierdzono: skrócenie czasu przejazdu tramwaju od 3,6% do 9,1%; tylko w jednym przypadku (kierunek wschód-zachód w szczycie porannym) czas wydłużył się o 6,7%; znaczne skrócenie czasu przejazdu samochodem -dla kierunków ruchu o wyższym natężeniu rzędu 31-38%; równie znacząca była redukcja liczby zatrzymań. W przypadku Wisłostrady oszczędności czasu różniły się znacznie w zależności od odcinka, kierunku i pory dnia. Dla odcinka północnego wahały się one od 3,6% do nawet 60%. Gorsze efekty odnotowano na odcinku południowym. źródło: BIT 18 9

10 Korzyści w Polsce #2 w Łodzi przeciętny czas podróży tramwajem w obszarze zarządzanym przez system uległ skróceniu o ok.10%. Czas podróży samochodem osobowym nie uległ zmianie, w Olsztynie przeciętny czas podróży samochodem osobowym w obszarach zarządzanych przez system uległ skróceniu średnio o 17,7 %. 19 Inżynieria ruchu wykroczyła wnową erę, w której publiczna akceptacja rozwiązania jest ważniejsza niż 2% poprawa natężenia ruchu. Peter Preston, Siemens UK 20 10

11 Plan prezentacji 1. Definicja zarządzania ruchem (ZR) 2. Rzut oka na przepisy 3. Przykłady wdrożeń 4. Zidentyfikowane problemy 5. Rynek 21 Zidentyfikowane problemy #1 1. Normy, standardy, architektura, dobre praktyki 2. Otwartość systemu algorytmy sterowania protokoły komunikacji 3. Rozwój systemu ewolucja (małe inwestycje krok po kroku) czy rewolucja (jedna duża inwestycja) przestrzeganie zasady konkurencyjności okres trwania umowy z wykonawcą 4. Tryb realizacji zaprojektuj&buduj najpierw zaprojektuj a potem wybuduj z FIDIC-emczy bez? 22 11

12 Porównanie wariantów struktury systemu Wariant Zalety Wady Struktura jednorodna Struktura niejednorodna kompatybilność urządzeń, protokółów i podsystemów większa łatwość obsługi i szkolenia personelu dywersyfikacja dostawców potencjalnie niższe ceny możliwość włączenia polskich producentów większa efektywność lepsze dostosowanie metod sterowania do potrzeb uzależnienie od jednego dostawcy wyższy koszt rozbudowy trudności w komunikacji i integracji systemów większa trudność obsługi i szkolenia personelu źródło: Transplan 23 Zidentyfikowane problemy #2 5. Rozpowszechnianie informacji dla podróżujących brak krótkoterminowej prognozy zatłoczenia, brak systemów obliczania czasu podróży i dynamicznego wskazywania trasy, brak planerów podróży, brak systemów RDS/TMC, mała przydatność dla kierowców elektronicznych tablic o zmiennej treści (VMS), 6. Organizacja pracy oraz personel obsługujący system i Centrum ZR 7. Opóźnienia w realizacji 24 12

13 Modele organizacyjne Centrum ZR zdezintegrowany rozproszony hybrydowy unitarny Różnice pomiędzy modelami dotyczą kosztów, zależności pomiędzy sobą różnych jednostek organizacyjnych i spółek komunalnych, podległości służbowej pracowników, podstaw prawnych działania Model zdezintegrowany Centrum ZR zarządca ruchu zarządca miejskiego transportu publicznego komunalny przewoźnik CENTRUM ZARZĄDZANIA RUCHEM zarządu dróg miejskich GDDKiA lokalne CZR bezpieczeństwo i zarządz. kryzysowe 26 13

14 Model rozproszony Centrum ZR zarządca ruchu zarządca miejskiego transportu publicznego komunalny przewoźnik CENTRUM ZARZĄDZANIA RUCHEM zarządu dróg miejskich? GDDKiA lokalne CZR bezpieczeństwo i zarządz. kryzysowe 27 Model hybrydowy Centrum ZR zarządca ruchu zarządca miejskiego transportu publicznego CENTRUM ZARZĄDZANIA RUCHEM zarządu dróg miejskich komunalny przewoźnik? GDDKiA lokalne CZR bezpieczeń -stwo i zarządz. kryzysowe oddelegowanie pracowników jednostek do pracy w Centrum ZR 28 14

15 Model unitarny Centrum ZR zarządca ruchu zarząd dróg miejskich MIEJSKIE CENTRUM ZARZĄDZANIA RUCHEM komunalny przewoźnik zarządca miejskiego TP? GDDKiA lokalne CZR bezpieczeń -stwo i zarządz. kryzysowe oddelegowanie i przniesienie pracowników jednostek do pracy w Centrum ZR Łączność na potrzeby ZR Dylematy światłowód czy radio? własne czy dzierżawione? jeśli radio to czy jesteśmy skazani tylko na GPRS? Nie trzeba hamletyzować wystarczy zaakceptować rozwiązania hybrydowe o jednakowym poziomie bezpieczeństwa Warto mieć własne rurociągi kablowe Warto rozważyć własny system szerokopasmowej łączności radiowej własny = będący własnością JST 30 15

16 TRISTAR system łączności Źródło: Zintegrowany System Zarządzania Ruchem TRISTAR, Dane wizyjne Technologia IP spowodowała przełom zdjęcie i film to pliki, które można przesyłać poprzez sieci komputerowe, przetwarzać i składować Obraz z wielu kamer monitorujących skrzyżowania nie jest dostępny w Centrum ZR lecz w Centrum Zarządzania Kryzysowego, Straży Miejskiej lub Policji Brak rozwiązań inteligentnych, umożliwiających automatyczną analizę obrazu np. w celu wykrywania zdarzeń Dostępność technologii ARTR (Automatycznego Rozpoznawania Tablic Rejestracyjnych), która może być wykorzystana do ZR 32 16

17 Plan prezentacji 1. Definicja zarządzania ruchem (ZR) 2. Rzut oka na przepisy 3. Przykłady wdrożeń 4. Zidentyfikowane problemy 5. Rynek 33 Firmy uczestniczące w postępowaniach przetargowych na budowę systemów ZR 1. VIALIS (d.nh Polska), Poznań 2. MSR Traffic, Przeźmierowo k.poznania 3. PEEK Traffic, Rudawa k.krakowa 4. Siemens, Warszawa 5. ADT (d.tyco), Warszawa 6. IBM, Warszawa 7. WASKO, Gliwice

18 Charakterystyka rynku systemów ZR w Polsce Brak obciążeń przeszłością Typowy rynek wschodzący czyli niedojrzały Dominacja dostawców Słabość niezależnego doradztwa technicznego Brak współpracy JST i GDDKiA Brak subsydiarności instytucji rządowych 35 Czy za wszystko muszą płacić JST? 36 18

19 Dziękuję za uwagę Piotr Krukowski Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu tel.: , pkrukowski@zdium.wroc.pl 37 19