OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA

Transkrypt

1 Konflikt definicja Konflikt sytuacja, w której zaspokojenie potrzeb i realizacja celów jednej strony zależą w jakimś stopniu od działań drugiej strony, przy czym potrzeby i interesy stron są przynajmniej w pewnym zakresie postrzegane jako sprzeczne. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 1

2 Koło konfliktu OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 2

3 Rodzaje konfliktów Konflikt relacji konflikt wynikający z negatywnego stosunku do siebie nawzajem osób pozostających we wzajemnej zależności Cechy charakterystyczne: Traktowanie się przez strony konfliktu jako wrogów Przeżywanie w związku z tym negatywnych emocji Każda ze stron czuje się pokrzywdzona i atakowana Każda ze stron czuje się zmuszona do obrony Każde zachowanie drugiej strony traktowane jest jako atak lub przejaw wrogości Trudny do zażegnania OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 3

4 Rodzaje konfliktów cd. Konflikt danych konflikt związany z dostępem do informacji. Cechy charakterystyczne: Strony przypisują różną wagę tym samym informacjom Strony są przekonane o braku dostępu do ważnych informacji lub przekonane są o posiadaniu pełnej wiedzy o sytuacji drugiej strony Nie jest związany z silnymi negatywnymi emocjami ani złym stosunkiem do drugiej strony OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 4

5 Rodzaje konfliktów cd. Konflikt wartości powstaje w związku z brakiem tolerancji dla odmiennych niż własne wartości lub z ich odmienną interpretacją Cechy charakterystyczne: Dotyczy różnic wartości wyznawanych przez strony Ma silny związek z tożsamością stron Postępowanie drugiej strony oceniane jest jako moralnie naganne i godne potępienia Jest jednym z najsilniejszych i najtrudniejszych do rozwiązania, gdyż nie da się negocjować wartości OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 5

6 Rodzaje konfliktów cd. Konflikt interesów pojawia się w sytuacji, w której co najmniej jedna ze stron uważa, że zależność od drugiej strony utrudnia lub uniemożliwia jej zaspokojenie swoich potrzeb lub realizację swoich interesów Cechy charakterystyczne: Ma trzy aspekty konflikt interesów: rzeczowych, proceduralnych, psychologicznych Dotyczy dostępu do różnych dóbr i tworzenia warunków zaspokajania potrzeb Wiąże się z potrzebą samostanowienia OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 6

7 Rodzaje konfliktów cd. Konflikt strukturalny konflikt wynikający ze struktury sytuacji, w której znajdują się uczestnicy, np. ze struktury organizacji, w której strony pracują lub działają, z ograniczonych zasobów, z pełnionych przez ludzi ról Cechy charakterystyczne: Wiąże się z niemożnością jednoczesnego zaspokojenia potrzeb dwóch lub więcej stron jego przyczyny tkwią w strukturze sytuacji Przyczyny te są w zasadzie niezależne od uczestników OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 7

8 OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 8

9 Dynamika konfliktu 1. Co najmniej dwie osoby (strony) 2. pozostające we wzajemnej zależności 3. spostrzegają niemożność zaspokojenia swoich potrzeb Poziom strukturalny Konflikt potencjalny Poziom psychologiczny Konflikt ukryty oraz realizacji swoich interesów 4. i podejmują działania mające na celu zmianę sytuacji 5. w wyniku tych działań konflikt ulega eskalacji, złagodzeniu lub rozwiązaniu. Poziom zachowań Konflikt jawny OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 9

10 Jak minimalizować konflikt? Konflikt danych: Należy zakładać jako normalne, że wiedza stron różni się pod wieloma względami: stopniem znajomości faktów dotyczących rozwiązywanego problemu. Różnią się sposoby rozumienia, interpretowania i oceniania poszczególnych faktów i informacji oraz przywiązywania do nich wagi przez strony. Należy więc rozpoznać, co jest ważne dla partnera i dlaczego. Aby usunąć rozbieżność wiedzy po obu stronach należy zadbać o jej płynny przekaz: upewniać się co do zrozumienia informacji pochodzącej od nas do drugiej strony, ale i upewniać się co do własnego rozumienia informacji pochodzących od partnera. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 10

11 Jak minimalizować konflikt? Konflikt wartości : definiowania problemu w trakcie kontaktu z drugą osobą w kategoriach wartości, tj. nie przypisywać mu i jego zachowaniom wartości, których nie zadeklarował. Wiedza, jaką każdy z nas posiada na temat partnera jest zbyt wycinkowa, aby uprawniała do wnioskowania o systemie wartości klienta. całkowite wyzbycie się oceniania jest niemożliwe należy jednak starać się, aby ta ocena nie wpływała na nasze decyzje i postępowanie wobec partnera. O ile wewnętrzne wyzbycie się oceniania jest niemożliwe, możemy zapanować nad wyrażaniem swoich ocen. unikać otwartego wyrażania osądów wynikających z własnych wartości z tymi, jakimi otwarcie lub prawdopodobnie kieruje się druga osoba. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 11

12 Jak minimalizować konflikt? Konflikt relacji: akceptować zarówno emocje własne, jak i drugiej osoby. Wobec emocji partnera rozmowy należy pokazywać akceptację i zrozumienie dla nich i prawo do ich odczuwania. Jednocześnie należy zauważać emocje własne, i starać się zdawać sobie sprawę z ich przyczyn. Ogromny wpływ na doświadczane emocje mają nasze interpretacje faktów. Warto więc nie przypisywać drugiej osobie negatywnych nastawień, intencji i wrogości skierowanych personalnie do nas, nawet jeśli jego zachowania sugerowałyby wrogość. W przypadku pojawienia się własnych negatywnych emocji należy starać się je pomniejszać, np. poprzez poprawienie własnego komfortu fizycznego (może to być m.in. otwarcie okna, zmiana pozycji ciała, przespacerowanie się po pokoju). OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 12

13 Jak minimalizować konflikt? Konflikt interesów: Należy przede wszystkim pamiętać o zgodności interesów np. ucznia z celami pracy nauczyciela. Zarówno uczeń, rodzic jak nauczyciel mają prawo dążyć do rozwiązania problemu w jak najbardziej satysfakcjonujący sposób, jednak: w ramach istniejących możliwości i w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 13

14 Jak minimalizować konflikt? Aby skoncentrować się na rozwiązaniu konfliktu strukturalnego należy przede wszystkim wspólnie określić role i wzajemne zależności, tj.: oczekiwania drugiej strony i możliwość ich zaspokojenia, reguły kontaktu i współpracy, zasady odpowiedzialności za realizację celów współpracy. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 14

15 Przeszkody w rozwiązywaniu konfliktów Mechanizm źdźbła i belki Cechy charakterystyczne: Odnoszenie się dużo bardziej krytycznie do zachowania partnera niż do swojego Nastawienie na identyfikację negatywnych ( podstępnych, złośliwych ) działań drugiej strony Niedostrzeganie u siebie żadnych zachowań, które mogłyby być postrzegane jako niewłaściwe Odmienne sposoby oceniania w zachowań drugiej strony i swoich OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 15

16 Przeszkody w rozwiązywaniu konfliktów cd. Lustrzane odbicie Cechy charakterystyczne: strony zaangażowane w konflikt mają poczucie, że: to nie one są inicjatorami konfliktu i w żaden sposób go nie sprowokowały Każda ze stron wyraża głębokie przekonanie o swojej racji Każda ze stron przeszkody w zakończeniu konfliktu upatruje w złej woli drugiej strony OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 16

17 Przeszkody w rozwiązywaniu konfliktów cd. Podwójne normy Cechy charakterystyczne: Przyznawanie sobie prawa do nie do końca uczciwych i stosownych zachowań Odmawianie tego prawa drugiej stronie Mentalność Kalego OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 17

18 Przeszkody w rozwiązywaniu konfliktów cd. Biegunowe myślenie Cechy charakterystyczne: Strony myślą bardzo schematycznie Strony mają uproszczony obraz konfliktu: uznają wszystko, co robią, za słuszne i dobre Uznają wszystko, co robi druga strona za złe Strony nie dostrzegają zatem własnych negatywnych zachowań ani pozytywnych zachowań drugiej strony OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 18

19 Zasady ułatwiające zapobieganie konfliktom Zasada kooperacji, tj. współdziałania z innymi, która wyraża się poprzez tworzenie pozytywnej atmosfery rozmowy, otwieranie się na drugą osobę i koncentrację na jej wypowiedziach oraz aktywne słuchanie Zasada empatii, tj. umiejętności wczucia się w sytuację drugiej strony jej potrzeb, oczekiwań i nastawień oraz przyjęcia jej perspektywy. Empatia oznacza umiejętność spojrzenia na sytuację z uwzględnieniem punktu widzenia drugiego człowieka, jego stanowiska i racji Zasada odzwierciedlania, tj. odczytania i dopasowania się do języka, którym posługuje się partner komunikacji OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 19

20 Style komunikacji Konfrontacja Współpraca Kompromis Unikanie Dostosowywanie się OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 20

21 Style komunikacji cd. Konfrontacja: całkowita koncentracja na realizacji własnych interesów, takich z którymi się całkowicie identyfikujemy. Mogą to być interesy związane z naszym stanowiskiem, rolą, ale także szerzej: z celami organizacji. W takiej sytuacji nie są ważne interesy innych (uczniów, rodziców), skupiamy się całkowicie na realizacji własnych Ten sposób postępowania przejawia się w: Mówieniu, a nie słuchaniu Narzucaniu własnego zdania Przekonywaniu Wywieraniu nacisku Dużej stanowczości i zdecydowaniu OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 21

22 Style komunikacji cd. Dostosowywanie się to koncentracja na realizacji celów czy interesów np. rodzica lub ucznia i zgoda na niezaspokojenie własnych potrzeb. Ten sposób postępowania przejawia się w: Słuchaniu i dążeniu do zrozumienia partnera Podporządkowywaniu się jego żądaniom Dostosowywaniu się do punktu widzenia drugiej strony i porzucaniu lub lekceważeniu własnych potrzeb Uwzględnianiu przede wszystkim jego opinii, celów, potrzeb OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 22

23 Style komunikacji cd. Unikanie to inaczej wycofanie się. Oznacza rezygnację z własnych zamierzeń, nie pozwalając przy tym na osiągnięcie celu przez drugą osobę. Żadna ze stron nie realizuje swoich potrzeb i celów. Ten sposób postępowania przejawia się w: Unikaniu zajmowania się konfliktem Odsuwaniu problemu do rozwiązania w przyszłości Zaprzeczaniu istnienia różnic Wycofaniu się z sytuacji konfliktowej OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 23

24 Style komunikacji cd. Kompromis stosuje się, gdy Twoim celem jest znalezienie rozwiązania, które częściowo zadowoli ciebie, a także twojego partnera. Rezygnujesz z realizacji części swoich potrzeb w zamian za zaspokojenie innych. Obydwoje osiągacie część satysfakcjonujących was korzyści, z części natomiast rezygnujecie. Zachowanie to może przyjmować formę: Dążenia do sprawiedliwego podziału Wymiany ustępstw (coś za coś) OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 24

25 Style komunikacji cd. Współpraca to inaczej wspólne rozwiązywanie problemów z partnerami konfliktu. Współpraca polega na poszukiwaniu takiego rozwiązania problemu, które zadowoli każdą ze stron, a przede wszystkim weźmie pod uwagę cele i interesy. Prowadzi do zaspokojenia najważniejszych interesów wszystkich. Współpraca polega na: Głębokiej analizie problemu. Odkrywaniu i wzajemnym zrozumieniu interesów. Poszukiwaniu rozwiązań satysfakcjonujących obie strony. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 25

26 OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 26

27 Skutki eskalacji konfliktu Komunikacja Utrudniona Uproszczenia Prezentowanie coraz agresywniej własnych argumentów Głuchota na argumenty drugiej strony Czepianie się słów i sformułowań Nadinterpretacja i przypisywanie intencji (wrogich) Spostrzeganie partnera i emocje Wzrost negatywnego nastawienia Poczucie zagrożenia Chęć odwetu Druga strona obcy, wróg, napastnik złość zalewa oczy ( zaburzenia odbioru sytuacji, koncentracja na zagrożeniu) OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 27

28 Mediacje jako rozwiązanie Partnerzy przestają być zdolni do samodzielnego rozwiązania konfliktu Zakłócenia spostrzegania i komunikowania utrudniają rozwiązanie sytuacji Alternatywą staje się eskalacja konfliktu i wciąganie w niego innych osób Konflikt rozlewa się na inne dziedziny życia Potrzebna staje się osoba nie uwikłana w konflikt, która pomoże konstruktywnie go rozwiązać będąc stróżem i wzorcem reguł komunikowania się i uzgadniania porozumienia. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 28

29 Mediacje - definicja Mediacje to procedura, w której bezstronna i neutralna, fachowo przygotowana trzecia strona towarzyszy stronom sporu w procesie uzgodnień i wypracowania porozumienia korzystnego dla wszystkich zainteresowanych. Jest dobrowolna i poufna. OPRACOWAŁA MAŁGORZATA CYBULSKA 29