Konflikty społeczno-środowiskowe zagospodarowania złóż kruszyw naturalnych

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Konflikty społeczno-środowiskowe zagospodarowania złóż kruszyw naturalnych"

Joanna Filipiak
5 lat temu
Przeglądów:

1 Dr hab. inż. Elżbieta Pietrzyk-Sokulska prof. nadzw. IGSMiE PAN Mgr inż. Ryszard Myszka Konflikty społeczno-środowiskowe zagospodarowania złóż kruszyw naturalnych Kraków 5 kwietnia 2011 r.

2 DEFINICJE POJĘĆ Konflikt (łac. conflictus zderzenie) wszelkie zetknięcie się sprzecznych dążeń, niezgodność interesów, poglądów, antagonizm, kolizja, spór, zatarg (Słownik wyrazów obcych PWN 1989); konflikt może wystąpić nawet wtedy, gdy cele i interesy stron są zgodne (Tjoswold); Konflikt - antagonizm, sprzeczność interesów, poglądów, spór, zatarg, kolizja (Kopaliński 1983); Konflikt spór dwóch lub więcej organizacji (grup) wynikający z konieczności dzielenia się ograniczonymi zasobami lub zajmowania odmiennej pozycji; grupy dążą do tego aby ich punkt widzenia był jedynie obowiązującym (Stoner, Wankel); Konflikt społeczny stosunek między grupami lub klanami społecznymi wynikający ze sprzeczności ich żywotnych interesów, a także ze sprzeczności wartości i celów uznawanych przez te grupy; odgrywa w życiu społecznym ogromną rolę, jako czynnik zarówno zmian społecznych jak i wewnętrznej jedności grup weń zaangażowanych (Słownik.. PWN 1989); Konflikt społeczny stosunek między grupami społ. powstający wówczas, gdy interesy ich są sprzeczne lub gdy członkowie grup są przekonani o tym, że zaspokojenie aspiracji jednej z grup może się odbywać jedynie kosztem drugiej; Konflikt środowiskowy szczególna odmiana sytuacji konfliktowej, gdy przedmiotem jest środowisko, a grupa/y są podmiotem; do konfliktu takiego dochodzi najczęściej między między grupą/ami a przedsiębiorstwem, z udziałem instytucji państwowych oraz stowarzyszeń, organizacji proekologicznych (Kostowski 2007; Strzelecka 2008)

3 Poglądy na konflikt 1. Tradycyjny występowanie konfliktu świadectwem wadliwego funkcjonowania np.. grup, organizacji, prawa, samorządów, państwa; 2. Szkoła stosunków międzyludzkich - konflikt jako zjawisko naturalne i nieuniknione; 3. Interakcyjny konflikt jako zjawisko konieczne do skutecznej działalności; Źródła konfliktów 1. Dzielenie zasobami; 2. Różnice celów; 3. Różnice poglądów i wartości; 4. Niejednoznaczności; 5. Współzależności między grupami.

4 Źródła konfliktów środowiskowych najbardziej typowe: przestrzenne formy ochrony samorząd lokalny; uciążliwości gospodarcze i komunikacyjne społeczeństwo lokalne; działalność inwestycyjna - społeczność lokalna; konserwatyzm przyrodniczy rozwój lokalny; prawne aspekty sposoby uniknięcia konfliktu przy podejmowaniu decyzji gosp.; ważne decyzje dotyczące rozwoju sposoby informacji społeczności lokalnej; brak informacji o podejmowanych działaniach społeczność lokalna; odmienne interesy różnych grup społecznych; brak świadomości ekologicznej.

5 Konsekwencje konfliktu Rozpoznanie źródeł konfliktu warunkuje prawidłowe (optymalne) podejmowanie decyzji lokalizacyjnych np. w procesie planowania przestrzennego Pozytywne wzrost motywacji i energii; innowacyjność i rozwój; odsłona słabych stron; wzrost wiedzy potrzeba definicji stanowisk i dobrych, przekonujących argumentów uzasadniających; wzajemny wzrost zaufania w wyniku osiągnięcia obustronnej satysfakcji; Negatywne wzrost poczucia zagrożenia, negatywnych emocji; skoncentrowanie na konflikcie; pogorszenie stosunków między grupami konfliktu; zaniechanie jakichkolwiek rozwiązań.

6 Stymulowanie konfliktami 1. Wprowadzenie ludzi z zewnątrz o dużym doświadczeniu lub wartościach odbiegających od stron konfliktu; 2. Postępowanie niezgodnie z przyjętymi regułami zmuszenie zainteresowanych stron do poszukiwania niezbędnych informacji dotyczących przedmiotu konfliktu; 3. Usprawnienie działań poprzez dostosowanie ich do ograniczonego czasu; 4. Zachęcanie do współzawodnictwa w poszukiwaniu uzasadniających argumentów; 5. Dopuszczenie do wyrażania sprzecznych poglądów, co pomaga dostrzec dotychczas niewidoczne błędy; przy zbyt dużej skali konfliktu: 6. Wprowadzenie celu nadrzędnego dla obu stron konfliktu; 7. Zjednoczenie wobec wspólnego zagrożenia lub wroga.

7 Środowisko - ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami (Ustawa Prawo Ochrony Środowiska Dz. U Nr 62 poz. 627); Środowisko przyrodnicze - krajobraz wraz z tworami przyrody nieożywionej oraz naturalnymi i przekształconymi siedliskami przyrodniczymi z występującymi na nich roślinami, zwierzętami i grzybami (art. 5, ust. 20 Ustawy Prawo ochrony środowiska przyrodniczego Dz. U.2004 Nr 92, poz. poz. 880). Elementy środowiska 1. Biotyczne 2. Abiotyczne 3. Antropogeniczne

8 Schemat sytuacji przestrzennie konfliktowych potrzeby społeczne cele rozwoju funkcje popyt na zasoby środowiska przyrodniczego w określonym miejscu i czasie środowisko przyrodnicze podaż zasobów środowiska przyrodniczego dysproporcje między popytem i podażą podmioty gospodarujące konkurencja wartości przestrzeni przyrodnicze j i antropogeniczne j KONFLIKT

9 Przyczyny konfliktów (Kołodziejski 1991 ze zmianami): naturalna sprzeczność wielu celów rozwoju wymaga kompromisu na podstawie rzetelnego rachunku zysku i strat; konieczność zaspokojenia potrzeb społecznych wymuszająca deprecjację walorów przestrzeni przyrodniczej; historycznie ukształtowane struktury przestrzenne, które zawłaszczyły przestrzeń przyrodniczą niezgodnie z jej naturalnymi cechami, także nowo udokumentowanymi; system prawno-gospodarczy nieskuteczny dla podejmowania racjonalnych decyzji, co wymusza określony sposób zachowania podmiotów gospodarujących; tworzenie norm prawnych w wyniku politycznych racji, które zaburzają relacje wartości poszczególnych elementów środowiska, często nie biorące pod uwagę kosztów społecznych w dalszym horyzoncie czasowym; stały deficyt środków ekonomicznych na określone cele w pewnym przedziale czasu; zbyt szybkie zmiany przepisów prawnych w związku z tym brak orientacji; zbyt duże rozproszenie decyzyjne działań w obrębie określonej struktury; Kadencyjność działań administracji publicznej.

10 Składowe konfliktu wg Moore a (2009) błędne postrzeganie; zła komunikacja; silne emocje; stereotypy Konflikt strukturalny nierówny rozkład sił; rozmieszczenie przestrzenne; ograniczenia czasowe różne role społeczne. Konflikt relacji Konflikt interesów zablokowanie realizacji potrzeb: rzeczowych; proceduralnych; psychologicznych Konflikt wartości Konflikt danych odmienne systemy wartości; różne światopoglądy; poczucie własnego ja brak danych lub różnice w sposobie gromadzenia; błędne rozumienie lub różne sposoby interpretacji

11 wody powierzchniowe LITOSFERA krajobraz HYDROSFERA zasoby WPŁYW EKSPLOATACJI NA ŚRODOWISKO Wody podziemne zanieczyszczenia flora i fauna ATMOSFERA BIOSFERA gleba hałas

13 Wpływ zagospodarowania złóż na środowisko społeczno-ekonomiczne Nowe miejsca pracy Rozwój regionów Wzrost dobrobytu mieszkańców Przemiany społeczne

16 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Podobne dokumenty

dr hab. inż. Elżbieta Pietrzyk-Sokulska, prof. nadzw.

IGSMiE PAN dr hab. inż. Elżbieta Pietrzyk-Sokulska, prof. nadzw. Identyfikacja problemów społecznych związanych z prowadzeniem robót geologicznych oraz uruchamianiem i prowadzeniem eksploatacji kopalin,