Komentarz miesięczny. Zarządzającego Funduszami Investors TFI. Jarosław Niedzielewski Dyrektor Departamentu Inwestycji

Transkrypt

1 Komentarz miesięczny Zarządzającego Funduszami Investors TFI Jarosław Niedzielewski Dyrektor Departamentu Inwestycji Lipiec 215

2 Podsumowanie Nie wiem, czy wyniki nieoczekiwanego referendum w Grecji będą stanowić punkt zwrotny w dotychczasowym dramacie, ale dają europejskim politykom pretekst do zmiany sposobu rozwiązania greckiego problemu i - co ważniejsze - do przyspieszenia ostatecznych decyzji. Moim zdaniem, przy założeniu pozostania Grecji w strefie euro, jej obecne zadłużenie powinno zostać znacząco (mocniej niż w 212 r.) zredukowane. W innym wariancie trudno nie zgodzić się z szefem instytutu IFO Hansem-Wernerem Sinnem, który sugeruje przeprowadzenie uporządkowanego Gretixu, czyli wprowadzenia w Grecji nowej waluty, zamiast lub obok euro. Zresztą taki powinien być główny cel zastosowania nadzwyczajnych środków, jakimi są, ogłoszone przez rząd premiera Ciprasa wakacje bankowe i kontrola przepływu kapitałów. Ponieważ przedłużanie tych wakacji o kolejne dni coraz bardziej zbliża państwo do chaosu i zapaści, rozwiązanie problemu dostępu do kont jest obecnie kluczową sprawą. Będzie ono bardziej wpływało na zachowanie się rynków akcji w najbliższych tygodniach niż perspektywa uregulowania rządowego długu wobec międzynarodowych instytucji. Czy wszystko zakończy się korektą zbliżoną do tych z drugiego kwartału 212 roku, gdy Grecji umorzono część długów lub z kwietnia 213, gdy ratowano cypryjskie banki pieniędzmi depozytariuszy? Jeśli tak, to trwająca w Europie już od trzech miesięcy korekta powinna zbliżać się ku końcowi. Jeśli jednak rynki zdecydują się przyjąć za wzór dynamiczną przecenę z 1998 roku, jaka nastąpiła w wyniku bankructwa Rosji, to ostatnie spadki na Starym Kontynencie nie wyczerpały jeszcze swojego potencjału. Od szczytu z kwietnia 215 roku niemiecki indeks akcji zniwelował już dwie trzecie wzrostu z pierwszego kwartału. Wzorem 1998 roku, możliwe jest jeszcze głębsze zejście europejskich indeksów, aż do poziomów, z jakich wybiły się z trwającej ponad rok konsolidacji. Nawet, jeśli Grecja zejdzie na chwilę z pola widzenia inwestorów, to w ciągu ostatnich kilku tygodni otrzymali oni jeszcze jeden powód do zmartwień - krach na chińskim parkiecie. Moim zdaniem zbyt wcześnie na jednoznaczne stwierdzenie, że pękniecie spekulacyjnej bańki, jaka tworzyła się od roku na giełdzie w Szanghaju, dodatkowo przydusi i tak coraz wolniej rozwijającą się chińską gospodarkę. Trzeba pamiętać, że te giełdowe spekulacje nie były podsycane przez poprawiające się dane gospodarcze, czy nadzieje na lepsze wyniki spółek. Nie stały za tym żadne innowacje w typie internetu, biotechnologii, czy hossa na rynku nieruchomości. W tym sensie była to dość specyficzna bańka, inna niż ta z lat 26-27, kiedy giełda w Hongkongu kroczyła dzielnie za parkietem z Szanghaju. Natomiast w przypadku Stanów Zjednoczonych nadal nie widać przesłanek do uznania trwającej już szósty rok hossy za zakończoną. Gospodarka nie daje za wygraną. Stabilny przyrost zatrudnienia, coraz większa presja na wzrost wynagrodzeń, silna akcja kredytowa, rosnąca sprzedaż i ceny domów, choć nie są wskaźnikami wyprzedzającymi, to jednak dają członkom FED mocny argument do rozpoczęcia podwyżek stóp jeszcze w tym roku. Pierwsze podwyżki skutkowały zazwyczaj na rynkach jedynie korektami (lub krachem), ale nie kończyły hossy.

3 Komentarz miesięczny: Lipiec 215 Minęło już pięć i pół roku od kiedy świat dowiedział się o tym, że Grecja jednak nie jest zieloną wyspą, czyli jednym, obok Polski i Cypru, krajem Unii Europejskiej o dodatniej dynamice wzrostu PKB za pierwszy kwartał 29 roku. Już kilka miesięcy po słynnej konferencji premiera Donalda Tuska okazało się, że Grecja jest praktycznie bankrutem. Dodatkowo jej rządy oszukiwały od lat inwestorów, zaniżając skalę zadłużenia i deficytu budżetowego, między innymi, dzięki finansowym sztuczkom wymyślonym przed Goldman Sachs. Skala i dynamika światowego kryzysu z lat obnażyła skrywaną prawdę. Prawie sześć lat później sytuacja ekonomiczna Grecji wydaje się jeszcze gorsza zarówno pod względem skali zadłużenia, zdolności do regulowania zobowiązań, jak i stabilności sektora bankowego. Tym razem jednak im bardziej Ateny starają się pokazać słabość gospodarki swojego kraju, tym bardziej reszta Europy, EBC oraz MFW zdają się wierzyć, że osiągnięcie pozytywnych efektów wprowadzanych reform jest na wyciągnięcie ręki, a Grecja stanie się wypłacalna i odda 3 mld euro długu. Teraz to oni oszukują samych siebie i przy okazji wprowadzają w błąd inwestorów. Zgodnie z prognozami MFW sprzed pięciu lat, grecka gospodarka miała wyjść na prostą już w 212 roku. Ponieważ rzeczywistość odbiegała od oczekiwań, kolejne projekcje przesuwały ten termin na następne lata. Najnowszy szacunek z kwietnia tego roku rysuje perspektywę wyraźnego ( 2-4 proc.) wzrostu trwającego od 215, przez kolejne kilka lat (wykres 1). Pomyłki w prognozach są wpisane w ich naturę, ale jeśli na takiej podstawie Europa utwierdza się w słuszności swoich dotychczasowych działań wobec Grecji, to sama siebie wprowadza w błąd. Wykres 1: Prognozy greckiego PKB tworzone przez MFW od 21 roku, a rzeczywistość ,4-5,4-8,8-6,6-3,9,8 rzeczywista zmiana PKB Grecji prognozy dynamiki greckiego PKB z kwietnia 21 roku prognozy dynamiki greckiego PKB z kwietnia 211 roku prognozy dynamiki greckiego PKB z kwietnia 212 roku prognozy dynamiki greckiego PKB z kwietnia 213 roku prognozy dynamiki greckiego PKB z kwietnia 215 roku

4 Nasuwa się pytanie, jak długo jeszcze może trwać ta grecka tragedia? Od 21 roku tylko raz, w ubiegłym roku, to najbardziej zadłużone państwo Europy nie było przedmiotem obaw na rynkach finansowych i nie zajmowało pierwszych stron gazet. Co prawda za każdym razem reakcja rynku była coraz bardziej wstrzemięźliwa, jednak waga podnoszonych przez inwestorów obaw nie zmieniała się. Wizja niekontrolowanego upadku systemu finansowego, czego przedsmak mieliśmy po bankructwie banku Lehman Brothers, w dalszym ciągu jest bardzo sugestywna. Tyle lat mija od początku kryzysu w Europie, a my, zamiast celebrować kolejną rocznicę jego zakończenia, wciąż musimy żyć ze świadomością, że za chwilę może wybuchnąć jego kolejna odsłona (wykresy 2-3). Wykres 2: Szósty rok zmagań Europy z tym samym problemem indeks IBEX indeks DAX lut 1 cze 1 paź 1 lut 11 cze 11 paź 11 lut 12 cze 12 paź 12 lut 13 cze 13 paź 13 lut 14 cze 14 paź 14 lut 15 cze 15 paź 15 źródło: Bloomberg, The Economist, obliczenia własne

5 Wykres 3: Kolejny raz zastanawiamy się czy strefa euro upadnie. 1,6 notowania euro/usd 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,9 lip 9 sty 1 lip 1 sty 11 lip 11 sty 12 lip 12 sty 13 lip 13 sty 14 lip 14 sty 15 lip 15 źródło: Bloomberg, The Economist, obliczenia własne Okładki magazynów ekonomiczno-politycznych z ostatnich tygodni.

6 Nie wiem czy wyniki nieoczekiwanego referendum w Grecji będą stanowić punkt zwrotny w dotychczasowym dramacie, ale dają europejskim politykom pretekst do zmiany sposobu zakończenia sprawy i - co ważniejsze - do przyspieszenia tego rozstrzygnięcia. Moim zdaniem, przy założeniu pozostania Grecji w strefie euro, jej obecne zadłużenie powinno zostać znacząco (mocniej niż w 212 r.) zredukowane. W innym wariancie trudno nie zgodzić się z szefem instytutu IFO Hansem-Wernerem Sinnem, który sugeruje przeprowadzenie uporządkowanego Gretixu, czyli wprowadzenia w Grecji nowej waluty, zamiast lub obok euro. Zresztą taki powinien być główny cel zastosowania nadzwyczajnych środków jakimi są, ogłoszone przez rząd premiera Ciprasa wakacje bankowe i kontrola przepływu kapitałów. Innym, przećwiczonym na Cyprze wariantem jest przejęcie części depozytów w celu ratowania wypłacalności banków. Jeśli się tego nie zrobi, istnieje duże prawdopodobieństwo, że po otwarciu banków Grecy ustawią się w długich kolejkach z zamiarem wypłaty wszystkich zgromadzonych środków, póki jeszcze je mają i póki są denominowane w euro. Ponieważ przedłużanie wakacji bankowych o kolejne dni coraz bardziej zbliża państwo do chaosu i zapaści, rozwiązanie problemu dostępu do kont jest obecnie kluczową sprawą. Niespłacenie zobowiązań wobec MFW, czy brak środków na lipcową płatność to zdecydowanie mniejsze zmartwienie. Do tej pory trwający od października 214 roku nieprzerwany odpływ środków z depozytów (zarówno firm, jak i gospodarstw domowych), był finansowany przez operacje otwartego rynku oraz specjalną linię płynnościową EBC o często ostatnio używanym skrócie ELA (wykresy 4-7). Jej limit został osiągnięty pod koniec czerwca, co stało za decyzją o zamknięciu banków. Brak jego zwiększenia, tłumaczony przez spadającą wiarygodnością greckich zabezpieczeń, stanowi główną przeszkodę do otwarcia rynku finansowego w Grecji. Przyznam, że obserwując poczynania banku centralnego strefy euro (szczególnie w czasie obecnej odsłony kryzysu) oraz zakres jego władzy, moja i tak dość ograniczona skłonność do wchodzenia do wspólnej strefy walutowej praktycznie zanika. Coraz trudniej jest uzasadniać Polakom pozytywne skutki przystąpienia do strefy euro, gdy widzimy, że narodowe systemy bankowe są zupełnie ubezwłasnowolnione. Poza tym kolejny raz widać, że wprowadzenie jednolitej waluty bez jakiejś formy uwspólnotowienia zobowiązań jest koncepcją skazaną na klęskę. Póki co, zachowanie się

7 sty-4 wrz-4 maj-5 sty-6 wrz-6 maj-7 sty-8 wrz-8 maj-9 sty-1 wrz-1 maj-11 sty-12 wrz-12 maj-13 sty-14 wrz-14 maj-15 sty-4 cze-4 lis-4 kwi-5 wrz-5 lut-6 lip-6 gru-6 maj-7 paź-7 mar-8 sie-8 sty-9 cze-9 lis-9 kwi-1 wrz-1 lut-11 lip-11 gru-11 maj-12 paź-12 mar-13 sie-13 sty-14 cze-14 lis-14 kwi-15 rynków akcji w najbliższych tygodniach będzie bardziej zależało od rozstrzygnięcia sprawy greckich banków, niż od perspektywy uregulowania rządowego długu wobec międzynarodowych instytucji. Wykres 4: Wartość depozytów firm i gospodarstw domowych w greckim systemie bankowym (w mln euro) depozyty greckich gospodarstw domowych w systemie bankowym (skala lewa) depozyty greckich przedsiębiorstw w systemie bankowym (skala prawa) źródło: Bloomberg, ECB, obliczenia własne Wykres 5: Najważniejsze elementy bilansu greckiego sektora bankowego (w mln euro). 4 4 zobowiązania sektora bankowego wobec banku centralnego depozyty firm i gospodarstw domowych z kraju depozyty monetarnych instytucji finansowych ze strefy euro źródło: Bloomberg, ECB, obliczenia własne 5 dług rządowy oraz kredyty udzielone bankom,firmom i gospodarstwom domowym banki w Grecji

8 Wykres 6: Greckie banki zmuszone do szukania płynności w banku centralnym, który środki ściąga z EBC (w mln euro) należności banków greckich wobec ich banku centralnego zobowiązanie banku centralnego Grecji wobec EBC źródło: Bloomberg, ECB, obliczenia własne Wykres 7: Ucieczka depozytów finansowana jest środkami z banku centralnego należności banków greckich wobec ich banku centralnego wartość depozytów w greckim sektorze bankowym

9 cze 97 lip 97 sie 97 wrz 97 paź 97 lis 97 gru 97 sty 98 lut 98 mar 98 kwi 98 maj 98 cze 98 lip 98 sie 98 wrz 98 paź 98 lis 98 gru 98 sty 99 lut 99 mar 99 kwi 99 maj 99 cze 99 Czy wszystko zakończy się korektą zbliżoną do tych z drugiego kwartału 212 roku, gdy Grecji umorzono część długów lub z kwietnia 213, gdy ratowano cypryjskie banki pieniędzmi depozytariuszy? Jeśli tak, to trwająca w Europie już od trzech miesięcy korekta powinna zbliżać się ku końcowi. Jeśli jednak rynki zdecydują się przyjąć za wzór dynamiczną przecenę z 1998 roku, jaka nastąpiła w wyniku bankructwa Rosji, to ostatnie spadki na Starym Kontynencie nie wyczerpały swojego potencjału (wykresy 8-9). Zresztą zachowanie zachodnich indeksów w przededniu kryzysu rosyjskiego, gdy DAX wzrósł bez przystanku o prawie 5% w ciągu pół roku, przypomina nieco wyskok z pierwszego kwartału bieżącego roku. Oba wydarzenia wskazywały na siłę rynku akcji. W 1998 roku inwestorzy zdawali się nie zwracać uwagi na kryzys w Azji i sytuację w Rosji. Również w tym roku największe wzrosty miały miejsce po wygranych przez Syrizę wyborach. Do niedawna nikt się Grecją nie przejmował. Dwie dekady temu paniczna wyprzedaż akcji wyzerowała cały wcześniejszy wzrost w trzy miesiące. Natomiast od szczytu z kwietnia 215 roku, niemiecki indeks akcji zniwelował już dwie trzecie wzrostu z pierwszego kwartału. Teoretycznie więc możliwe jest jeszcze głębsze zejście europejskich indeksów, aż do poziomów, z jakich wybiły się z trwającej ponad rok konsolidacji. Wykres 8: Krach na DAX i korekta na S&P5, jako efekt bankructwa Rosji w 1998 roku indeks DAX indeks S&P5 (skala prawa)

10 Wykres 9: Czy wzorem dla zachowania się indeksów akcji jest rok 1998 i kryzys rosyjski? indeks DAX w latach (skala lewa) indeks DAX w ostatnim roku (skala prawa) kwi 97 cze 97 sie 97 paź 97 gru 97 lut 98 kwi 98 cze 98 sie 98 paź 98 gru 98 lut 99 kwi 99 cze 99 8 Nawet jeśli Grecja zejdzie na chwilę z pola widzenia inwestorów, to w ciągu ostatnich kilku tygodni otrzymali oni jeszcze jeden powód do zmartwień - krach na chińskim parkiecie. Póki co problemy jednej z najmniejszych gospodarek Europy zdołały przesłonić zawirowania na rynku kapitałowym w drugiej gospodarce świata, ale to się może zmienić. Moim zdaniem zbyt wcześnie na jednoznaczne stwierdzenie, że pękniecie spekulacyjnej bańki, jaka tworzyła się od roku na giełdzie w Szanghaju, dodatkowo przydusi i tak coraz wolniej rozwijającą się chińską gospodarkę. Trzeba pamiętać, że te giełdowe spekulacje nie były podsycane przez poprawiające się dane gospodarcze, czy nadzieje na lepsze wyniki spółek. Nie stały za tym żadne innowacje w typie internetu, biotechnologii, czy hossa na rynku nieruchomości. W tym sensie była to dość specyficzna bańka, inna niż ta z lat 26-27, kiedy giełda w Hongkongu kroczyła dzielnie za parkietem z Szanghaju (wykresy 1-14). Teraz cała spekulacja odbywała się praktycznie bez udziału zagranicznych inwestorów, podsycana jedynie pieniędzmi lokalnych graczy. Jedynym akcentem euforii na indeksie Hang Seng był 1-proc. wzrost na początku kwietnia, który został już zresztą z naddatkiem wymazany (wykres 15). Drobni inwestorzy oczywiście ponieśli istotne straty, a kapitalizacja wszystkich chińskich giełd spadła w trzy tygodnie o równowartość jednej trzeciej tworzonego w tym kraju PKB. Jednak tak, jak wcześniejsza spekulacyjna hossa nie wywołała konsumpcyjnego entuzjazmu i przyspieszenia wzrostu gospodarczego, tak powrót do punktu wyjścia na giełdzie nie musi wywołać ekonomicznej zapaści. Wystąpienie tzw. Chinagedonnu od dawna stanowi jedno z największych zagrożeń, którego rozpoczęcia obawiano się już kilkukrotnie od 29. Nie mam przekonania, ani wyraźnych dowodów na potwierdzenie tezy, że pęknięcie hazardowej bańki jest sygnałem świadczącym o zaistnieniu tego właśnie mitycznego zagrożenia. Byłoby ironią losu, gdyby do chińskiego upadku przyczyniły się nie

11 złe kredyty, przeinwestowanie, czy kryzys na rynku nieruchomości, tylko decyzja o stopniowej liberalizacji przepływów kapitałowych z wykorzystaniem połączenia giełd w Szanghaju i Hongkongu. Bez tej administracyjnej regulacji nie byłoby żadnej spekulacyjnej bańki. Niestety prawdą jest też to, że gdy grunt pod katastrofę jest przygotowany do jej wywołania wystarczy byle pretekst. Jak jest w przypadku Chin nie wiemy, gdyż można mieć wątpliwości, co do wiarygodności płynących stamtąd danych ekonomicznych. Wykres 1: Obecna bańka spekulacyjna w Chinach rosła na przekór słabym danym płynącym z gospodarki indeks giełdy w Szanghaju (skala lewa) wskaźnik menadżerów logistyki w Chinach tworzony przez Markit, HSBC (PMI, skala prawa) sty 1 lip 1 sty 11 lip 11 sty 12 lip 12 sty 13 lip 13 sty 14 lip 14 sty 15 lip 15

12 Wykres 11: W czasie hossy z lat 26-7 dynamika gospodarcza wspierała giełdową spekulację w Chinach. 63 wskaźnik menadżerów logistyki w Chinach tworzony przez Federację Logistyków (PMI, skala prawa) wskaźnik menadżerów logistyki w Chinach tworzony przez Markit, HSBC (PMI, skala prawa) Wykres 12: W czasie hossy z lat 26-7 dynamika gospodarcza wspierała giełdową spekulację w Chinach wskaźnik wyprzedzający gospodarkę liczony dla Chin (Urząd Statystyczny Chin,Goldman Sachs - skala lewa) wskaźnik wyprzedzający gospodarkę liczony dla Chin (OECD, skala lewa) 6 1-4

13 Wykres 13: W czasie hossy z lat 26-7 dynamika gospodarcza wspierała giełdową spekulację w Chinach dynamika sprzedaży detalicznej w Chinach dynamika cen konsumpcyjnych w Chinach lip lis 1 mar 3 lip 4 lis 5 mar 7 lip 8 lis 9 mar 11 lip 12 lis 13 mar 15 Wykres 14: W czasie hossy z lat 26-7 dynamika gospodarcza wspierała giełdową spekulację w Chinach. 3 dynamika podaży pieniądza M2 w Chinach 25 dynamika produkcji przemysłowej w Chinach lip lis 1 mar 3 lip 4 lis 5 mar 7 lip 8 lis 9 mar 11 lip 12 lis 13 mar 15

14 Wykres 15: Bańka, bańce nierówna. Chińska spekulacja różni się teraz od tej z lat indeks giełdy w Szanghaju (skala lewa) indeks giełdy w Hongkongu (skala prawa) lip 5 kwi 6 sty 7 paź 7 lip 8 kwi 9 sty 1 paź 1 lip 11 kwi 12 sty 13 paź 13 lip 14 kwi 15 1 W przypadku Europy nie zgodziłbym się z szefem Rady Europejskiej Donaldem Tuskiem, że upadek lub wyjście Grecji będą miały katastrofalne konsekwencje dla Starego Kontynentu. W 211 roku tak, teraz już nie. Natomiast w przypadku Stanów Zjednoczonych nadal nie widać przesłanek do uznania trwającej już szósty rok hossy za zakończoną. Gospodarka nie daje za wygraną. Stabilny przyrost zatrudnienia, coraz większa presja na wzrost wynagrodzeń, silna akcja kredytowa, rosnąca sprzedaż i ceny domów, choć nie są wskaźnikami wyprzedzającymi, to jednak dają członkom FED mocny argument do rozpoczęcia podwyżek stóp jeszcze w tym roku (wykresy 16). Pierwsze podwyżki skutkowały zazwyczaj na rynkach jedynie korektami (lub krachem), ale nie kończyły hossy. Na razie na Wall Street rozgościł na dobre trend boczny, w którym wystarczy pretekst, żeby nastąpiło mocniejsze wybicie w jedną ze stron. Mam nadzieję, że algorytmy sterujące od dawna światowymi rynkami, nie uznają środowych technicznych problemów z infrastrukturą komputerową w amerykańskich mediach, liniach lotniczych oraz na giełdzie Nasdaq, za sygnał do rozpoczęcia wyprzedaży po pożarze.

15 Wykres 16: Rynek nieruchomości w USA zapomniał o kryzysie sprzed dekady. 7,5 7 6,5 6 5, ,5 4 3,5 3 1 lip lis 1 mar 3 lip 4 lis 5 mar 7 lip 8 lis 9 mar 11 lip 12 lis 13 mar 15 sprzedaż istniejących domów w USA (skala lewa, w mln sztuk rocznie) indeks cen sprzedaży istniejących domów w USA (skala prawa) Wykres 17: Rynek nieruchomości w USA znowu pokazuje siłę, rozbudzając nadzieje konsumentów wskaźnik zaufania konsumnetów w USA (skala lewa, badania Uniwersytetu Michigan) indeks aktywności/sytuacji na rynku nieruchomości w USA (Home Builders Market Index, skala prawa)

16 lut 9 mar 91 kwi 92 maj 93 cze 94 lip 95 sie 96 wrz 97 paź 98 lis 99 gru sty 2 lut 3 mar 4 kwi 5 maj 6 cze 7 lip 8 sie 9 wrz 1 paź 11 lis 12 gru 13 sty 15 lut 16 Wykres 18: Banki w USA nie zaostrzają polityki kredytowej. 25,% 2,% 15,% 1,% 5,% ,% -5,% -1,% -15,% -2,% kredyty bankowe dla przedsiębiorstw w USA (skala lewa, dynamika roczna) procent netto banków zaostrzających politykę kredytową dla przedsiębiorstw w USA (1 rok przesunięcia, skala odwrócona) Wykres 19: Akcja kredytowa w USA rośnie na każdym froncie. 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, wartość kredytów bankowych dla przedsiębiorstw w USA (skala lewa, w mld$) wartość konsumpcyjnych kredytów bankowych w USA (skala lewa, w mld$) wartość kredytów bankowych na rynku nieruchomości w USA (skala prawa, w mld$) 45, 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5, 5,

17 maj 9 maj 91 maj 92 maj 93 maj 94 maj 95 maj 96 maj 97 maj 98 maj 99 maj maj 1 maj 2 maj 3 maj 4 maj 5 maj 6 maj 7 maj 8 maj 9 maj 1 maj 11 maj 12 maj 13 maj 14 maj 15 Wykres 2: Zatrudnienie wciąż rośnie w podobnym tempie. 6 miesięczna zmiana zatrudnienia w prywatnym sektorze pozarolniczym w USA (w tys) lut 5 lut 6 lut 7 lut 8 lut 9 lut 1 lut 11 lut 12 lut 13 lut 14 lut 15 Wykres 21: Mniejsze firmy w USA musza coraz więcej płacić za trudno dostępnego pracownika indeks wynagrodzeń w małych firmach w USA indeks trudności w znalezieniu pracownika w małych firmach w USA

18 Wykres 22: Im łatwiej znaleźć pracę w USA tym nastroje wśród konsumentów są lepsze. 2 wskaźnik sentymentu konsumentów w USA - ocena sytuacji bieżącej, Conference Board wskaźnik oceniający trudność znalezienia pracy w USA, Conference Board (skala prawa,odwr.) Wykres 23: Amerykanie w coraz lepszych nastrojach, tak jak w latach 9-tych. 2 wskaźnik sentymentu konsumentów w USA - oczekiwania, Conference Board wskaźnik sentymentu konsumentów w USA - ocena sytuacji bieżącej, Conference Board

19 Wykres 24: Amerykanie znowu kupują mnóstwo samochodów. 2 4, , roczna sprzedaż krajowych pojazdów w USA (skala lewa, w mln) roczna sprzedaż zagranicznych pojazdów w USA (skala prawa, w mln) 2,5 2 1,5 Wykres 25: Dane z gospodarki USA przestają rozczarowywać Indeks rozbieżności pomiędzy realną gospodarką, a oczekiwaniami (Economic Surprise Indeks tworzony przez Citibank, skala lewa) Indeks S&P5 (skala prawa) lip 9 sty 1 lip 1 sty 11 lip 11 sty 12 lip 12 sty 13 lip 13 sty 14 lip 14 sty 15 lip 15 6

20 Przytoczone powyżej argumenty skłaniają mniej to podtrzymania prognozy zachowania się polskiego parkietu w 215 roku. Jeszcze w maju, po zadziwiającym pokazie siły naszej giełdy, wydawało się, że indeks WIG już na dobre wybił się z konsolidacji, w której pozostawał od końca 213 roku. Ponad miesiąc później ponownie znaleźliśmy się w zasięgu tego trendu bocznego, a nawet niebezpiecznie zbliżyliśmy do jego dolnego ograniczenia. Jednak, moim zdaniem, do końca tego roku podejmiemy kolejną próbę wyjścia górą z konsolidacji, ale tym razem na dobre. Tradycyjnie przedstawiam również scenariusze zachowania się głównych polskich indeksów giełdowych na trzeci kwartał, wraz z rozliczeniem bazowego wariantu za miniony kwartał (wykresy 26-33). Wykres 26: Prognoza zachowania się indeksu WIG w 215 roku i jego rzeczywisty przebieg Indeks WIG średnia 2-sesyjna Prognoza przebiegu indeksu WIG w latach % lut 1 mar 11 kwi 12 maj 13 cze 14 lip 15

21 Wykres 27: Scenariusz bazowy dla indeksu WIG na trzeci kwartał 215 roku. WIG (52,741.47, 53,433.58, 52,737.61, 53,328.98, ) WIG - scenariusz bazowy na IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne Wykres 28: Scenariusz optymistyczny dla indeksu WIG na trzeci kwartał 215 roku. WIG (52,741.47, 53,433.58, 52,737.61, 53,328.98, ) WIG - scenariusz optymistyczny na IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne

22 Wykres 29: Scenariusz pesymistyczny dla indeksu WIG na trzeci kwartał 215 roku. WIG (52,741.47, 53,433.58, 52,737.61, 53,328.98, ) WIG - scenariusz pesymistyczny na IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne Wykres 3: Scenariusz bazowy dla indeksu WIG2 na trzeci kwartał 215 roku. WIG2 (2,288.77, 2,325.34, 2,283.13, 2,317.84, ) WIG2 - Scenariusz Bazowy na IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne

23 Wykres 31: Scenariusz bazowy dla indeksu mwig4 na trzeci kwartał 215 roku. mwig4 (3,673.51, 3,697.47, 3,673.51, 3,685.49, ) mwig4 - scenariusz bazowy na IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne Wykres 32: Scenariusz bazowy dla indeksu swig8 na trzeci kwartał 215 roku. swig8 (12,796.85, 12,91.55, 12,786.75, 12,91.55, ) swig8 - scenariusz bazowy IIIQ July August September October November December 215 February March April May June July August September October November źródło: Metastock, obliczenia własne

24 Wykres 33: Realizacja scenariusza bazowego dla indeksu WIG na drugi kwartał 215 roku. WIG (52,741.47, 53,433.58, 52,737.61, 53,328.98, ) WIG - scenariusz bazowy na IIQ July August September October November December 215 February March April May June July August Septem źródło: Metastock, obliczenia własne

25 Investors Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Zebra Tower ul. Mokotowska 1-64 Warszawa tel fax investors.pl