Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

Transkrypt

1 Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009 r. Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski 1

2 Raport o stabilności finansowej Publikowanie Raportu jest standardem międzynarodowym, NBP publikuje go od 2001 r. Raport jest elementem polityki informacyjnej NBP przyczyniającym się do realizacji ustawowych celów NBP, w szczególności celu działania na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego 2

3 Raport o stabilności finansowej Celem Raportu o stabilności systemu finansowego jest przedstawienie uczestnikom rynków finansowych wyników analiz stabilności systemu finansowego, w tym oceny odporności systemu finansowego na ewentualne zaburzenia Upowszechnienie wyników analiz powinno sprzyjać utrzymaniu stabilności finansowej, m.in. dzięki lepszemu zrozumieniu skali i zakresu ryzyka w systemie finansowym oraz możliwej korekcie zachowań uczestników rynku 3

4 Agenda 1. Ocena sytuacji bieżącej 2. Procesy generujące ryzyko dla stabilności systemu finansowego 3. Podsumowanie 4

5 Ocena sytuacji bieżącej Bardzo dobre wyniki finansowe banków w całym 2008 r., lecz pogorszenie w drugiej połowie roku i w pierwszym kwartale 2009 r. Zysk wypracowany w poszczególnych miesiącach (sektor bankowy) mln zł gru-03 mar-04 cze-04 wrz-04 gru-04 mar-05 cze-05 wrz-05 gru-05 mar-06 cze-06 wrz-06 gru-06 mar-07 cze-07 wrz-07 gru-07 mar-08 cze-08 wrz-08 gru-08 mar-09 czerwiec 2008 r. wrzesień 2008 r. 5

6 Ocena sytuacji bieżącej Znaczne pogorszenie warunków działania banków od września 2008 r. Stopa bezrobocia rejestrowanego Wzrost realnego PKB 12.0% 11.0% 10.0% 9.0% 8.0% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0%

7 Spadek bufora kapitałowego banków Przeciętny współczynnik wypłacalności i dźwignia sektora bankowego 16% 15 15% 14% 14 13% 12% 13 11% 10% Współczynnik wypłacalności Dźwignia (aktywa/fundusze podstawowe)

8 Polityka kredytowa Kredyty dla przedsiębiorstw - kryteria Kredyty mieszkaniowe - kryteria 100% 100% 100% 75% 75% 75% 50% 25% 50% 25% 50% 25% 0% -25% -50% -75% -100% 0% -25% -50% -75% -100% 0% -25% -50% -75% -100% 8 IV.2006 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2009 II.2009 IV.2006 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2009 II.2009 Przewidywania Stan Kredyty konsumpcyjne - kryteria IV.2006 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2009 II.2009

9 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Dynamika akcji kredytowej mln zł kredyty dla przedsiębiorstw kredyty dla gospodarstw domowych kredyty dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych miesięczna zmiana kredytów dla przedsiębiorstw średnia miesięczna zmiana wartości kredytów dla przedsiębiorstw w 2008 r.

10 mln zł mln zł Dynamika akcji kredytowej miesięczna zmiana kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych średnia miesięczna zmiana wartości kredytów mieszkaniowych w 2008 r. miesięczna zmiana kredytów konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych średnia miesięczna zmiana wartości kredytów konsumpcyjnych w 2008 r 10

11 1.4% Odpisy netto na kredyty do wartości portfela kredytów (annualizowane) 1.2% 1.0% 0.8% 0.6% 0.4% 0.2% 0.0% Ryzyko kredytowe Sytuacja bieżąca Kredyty zagrożone 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Kwota Udział kredytów zagrożonych w kredytach ogółem 11 mld zł

12 Ryzyko kredytowe Sytuacja bieżąca Udział kredytów zagrożonych w kredytach (w %) Kredyty dla przedsiębiorstw 9,7 6,9 5,8 7,9 Wzrost wartości kredytów zagrożonych w Q408 i Q109 (mld zł) po korekcie o różnice kursowe 5,9 - Kredyty złotowe 10,4 7,5 6,7 - Kredyty walutowe 7,4 4,4 3,4 Kredyty dla gospodarstw 5,6 4,1 3,5 domowych Kredyty mieszkaniowe, w tym 1,8 1,2 1,0 - Kredyty złotowe 3,0 1,7 2,0 - Kredyty walutowe 1,0 0,7 0,5 Kredyty konsumpcyjne, w tym 7,9 6,6 6,6 - Kredyty złotowe 8,2 6,8 7,0 - Kredyty walutowe 3,7 2,8 2,1 8,9 5,3 3,8 1,1 2,2 0,6 7,3 7,8 2,6 4,7 1,2 3,2 0,5 0,3 0,2 2,7 2,6 0,1 12

13 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% Marża odsetkowa i koszty ryzyka kredytowego Przychody odsetkowe z papierów wartościowych Wyniki odsetkowe pozostałe* Odpisy netto na należności normalne i pod obserwacją Odpisy netto na należności zagrożone Przychody odsetkowe z papierów wartościowych Wynik odsetkowy z działalności depozytowo-kredytowej po uwzgl. kosztów ryzyka Koszty ryzyka kredytowego 13

14 Niebankowe instytucje finansowe Ocena sytuacji bieżącej Siła powiązań pomiędzy NIF a sektorem bankowym jest mniejsza niż w krajach wysoko rozwiniętych Dotychczas w Polsce NIF nie przyczyniły się do pogłębienia wpływu kryzysu na system bankowy 14

15 Agenda 1. Ocena sytuacji bieżącej 2. Procesy generujące ryzyko dla stabilności systemu finansowego 3. Podsumowanie 15

16 Procesy generujące ryzyko Ograniczona płynność krajowych i zagranicznych rynków finansowych oraz wzrost kosztów finansowania Silny wzrost awersji do ryzyka inwestycyjnego w regionie i deprecjacja złotego Znaczne ograniczenie dynamiki wzrostu gospodarczego w Polsce 16

17 Ryzyko rynkowe Banki nie podejmują znacznego ryzyka rynkowego (domknięte pozycje walutowe) Ryzyko niemożności odnowienia zabezpieczeń ograniczane przez dostępność operacji z NBP 17

18 Ryzyko rynkowe Wpływ braku możliwości domknięcia bilansowej pozycji walutowej na współczynnik wypłacalności banków 80% udział w aktywach banków komercyjnych 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% <4% 4-6% 6-8% 8-10% Stan na /3 pozycji niezabezpieczona 2/3 pozycji niezabezpieczone Cała pozycja niezabezpieczona 10-12% >12% 18

19 Ryzyko dostępności i kosztu finansowania 4.3% Koszty odsetkowe jako % zobowiązań wobec sektora finansowego, niefinansowego i rządowego 4.1% 3.9% 3.7% 3.5% 3.3% 3.1% 2.9% 2.7%

20 8,0% 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% 5,5% 5,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% Ryzyko dostępności i kosztu finansowania Oprocentowanie nowych depozytów złotowych gospodarstw domowych Silny wzrost krańcowego kosztu pozyskania finansowania Średnie oprocentowanie WIBOR3M

21 Konkurencja o depozyty gospodarstw domowych 10% 9% 8% Grudzień 2008 r. Oprocentowanie 7% 6% 5% 4% 3% 2% -120% -100% -80% -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Luka finansowania Silna konkurencja o depozyty ze strony banków o znacznej przewadze kredytów nad depozytami (dodatnia luka finansowania) 21

22 Finansowanie zagraniczne banków Zobowiązania wobec zagranicznych instytutcji finansowych mld zł % 10% 8% 6% 4% 2% 0% % sumy bilansowej Długoterminowe - kwota Krótkoterminowe - kwota Długoterminowe - odsetek sumy bilansowej Krótkoterminowe - odsetek sumy bilansowej 22

23 Zmiany struktury pasywów w zależności od strategii finansowania banku Strategia depozytowa: 64,5% aktywów Strategia finansowania zagranicznego 9,5% aktywów Strategia mieszana: 26 % aktywów 100% 100% 100% 90% 80% Inne pasywa 90% 80% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Depozyty 70% 60% 50% 40% 30% 20% Zagraniczne 70% 60% instytucje fin. 50% Krajowe instytucje fin. 40% 30% 20% 10% 10% 10% 0% 0% 0% A B C D E A B C D E A B C D E 23

24 Procesy generujące ryzyko Ograniczona płynność krajowych i zagranicznych rynków finansowych oraz wzrost kosztów finansowania Silny wzrost awersji do ryzyka inwestycyjnego w regionie i deprecjacja złotego Znaczne ograniczenie dynamiki wzrostu gospodarczego w Polsce 24

25 Wzrost zmienności kursu złotego i deprecjacja Kurs EURPLN i jego zmienność % 35% 30% 25% % 15% 10% 5% 0% Kurs EURPLN Zmienność historyczna EURPLN (1M)

26 Deprecjacja złotego a ryzyko kredytowe 1100 Hipotetyczne raty kredytu mieszkaniowego w CHF wg daty zaciągnięcia kredytu zł

27 Deprecjacja złotego a ryzyko kredytowe Symulacja na danych o indywidualnych kredytobiorcach próba z bazy BIK Deprecjacja złotego o 20% w stosunku kursu bieżącego prowadzi do wzrostu odsetka kredytobiorców z ujemnym buforem dochodowym o 0,2-2,6 punktu procentowego (w zależności od metody szacunku) 27

28 Procesy generujące ryzyko Ograniczona płynność krajowych i zagranicznych rynków finansowych oraz wzrost kosztów finansowania Silny wzrost awersji do ryzyka inwestycyjnego w regionie i deprecjacja złotego Znaczne ograniczenie dynamiki wzrostu gospodarczego w Polsce 28

29 Niepewność prognoz wzrostu gospodarczego Zmiany prognoz wzrostu PKB dla Polski na 2009 r. 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% Moment publikacji prognozy Komisja Europejska MFW NBP Bank Światowy

30 Scenariusze Ryzyko kredytowe Wpływ spowolnienia gospodarczego Bazowy: na podstawie czerwcowej projekcji NBP Prognoza Komisji Europejskiej z maja 2009 r. Szokowy: silna recesja w USA, Wielkiej Brytanii i krajach strefy euro, połączona ze spadkiem zagranicznego popytu na eksportowane przez polskie przedsiębiorstwa dobra konsumpcyjne trwałego użytku oraz z silnym zacieśnieniem polityki kredytowej banków działających w Polsce 30

31 Ryzyko kredytowe Wpływ spowolnienia gospodarczego Założenia i scenariusze Zatrzymanie całości zysku za 2008 r. Spadek wyniku operacyjnego przed odpisami o 10% w porównaniu do 2008 r. Scenariusz bazowy Tempo wzrostu PKB r/r 0,3 1,1 Prognoza Komisji Europejskiej Tempo wzrostu PKB r/r -1,4-0,8 Scenariusz szokowy Tempo wzrostu PKB r/r -2,3-3,2 31

32 Ryzyko kredytowe Wpływ spowolnienia gospodarczego Testy warunków skrajnych Wpływ spowolnienia gospodarczego na odpisy na kredyty dla sektora niefinansowego Scenariusz bazowy Prognoza KE Scenariusz szokowy Odpisy na utratę wartości kredytów (mld zł) skumulowana wartość z lat ,7 45,7 61,2 - w tym na kredyty dla przedsiębiorstw 19,7 26,8 33,8 - w tym na kredyty dla gospodarstw domowych 15,0 18,9 27,4 Odpisy w relacji do stanu kapitałów na koniec grudnia 2008 r. 50,4% 66,2% 88,6% Wartość koniecznego dokapitalizowania (mld zł) przy założeniu spadku wyniku operacyjnego przed odpisami o 10% w porównaniu z 2008 r. po uwzględnieniu wyniku operacyjnego przed odpisami i zatrzymaniu całości zysku z 2008 r. 0,4 0,8 4,1 32

33 Agenda 1. Ocena sytuacji bieżącej 2. Procesy generujące ryzyko dla stabilności systemu finansowego 3. Podsumowanie 33

34 Podsumowanie Spadek krótkoterminowego ryzyka utraty płynności przez banki Stosunkowo wysokie ryzyko regionalne (możliwość kolejnej fali deprecjacji walut regionu), ale ponowna trwała deprecjacja złotego wydaje się mniej prawdopodobna Ryzyko deprecjacji złotego mniej dotkliwe dla banków źródłem ryzyka jest całość portfela kredytowego, a nie tylko portfel kredytów walutowych Wysokie prawdopodobieństwo materializacji ryzyka makroekonomicznego (koszty ryzyka kredytowego) Makroekonomiczne symulacje szokowe wskazują jednak, że banki są w stanie zaabsorbować wzrost kosztów ryzyka kredytowego uzyskiwanymi przychodami i posiadanym buforem kapitałowym bez zagrożenia dla swojej wypłacalności 34