(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 09/48 EP B1 (13) T3 (1) Int. Cl. B0D7/00 B0B3/ B0D1/02 B0B3/08 (06.01) (06.01) (06.01) (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Sposób wytwarzania elementów kompozytowych na bazie tworzyw piankowych opartych na izocyjanianach () Pierwszeństwo: DE (43) Zgłoszenie ogłoszono:.0.07 Europejski Biuletyn Patentowy 07/22 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 0/ (73) Uprawniony z patentu: BASF SE, Ludwigshafen, DE (72) Twórca (y) wynalazku: PL/EP T3 CALGUA Erwin, Edenkoben, DE SCHAPER Bernd, Diepholz, DE SCHÖN Lars, Nordhorn, DE MALOTKI Peter, Lemförde, DE LEHMANN Pit, Osnabrück, DE THATER Michael, Goldenstedt, DE (74) Pełnomocnik: Sulima Grabowska i Sierzputowska Biuro Patentów i Znaków Towarowych sp.j. rzecz. pat. Sulima Zofia Warszawa skr. poczt. 6 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 SGS-823/VAL EP B1 Opis 1 2 [0001] Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania elementów kompozytowych składających się z co najmniej jednej warstwy powierzchniowej i tworzywa piankowego na bazie izocyjanianów, z zastosowaniem promotora adhezji. [0002] Obecnie w szerokim zakresie praktykuje się wytwarzanie elementów kompozytowych, zwłaszcza składających się z metalowych warstw powierzchniowych i rdzenia z tworzyw piankowych na bazie izocyjanianów, najczęściej poliuretanowych (PUR) lub poliizocyjanuranowych (PIR) tworzyw piankowych, często określanych jako elementy sandwiczowe, w urządzeniach dwutaśmowych pracujących w sposób ciągły. Oprócz elementów sandwiczowych do izolacji chłodni, coraz większe znaczenie zyskują elementy z barwnymi warstwami powierzchniowymi do nadawania kształtu fasadom rozmaitych budynków. Oprócz powlekanych blach stalowych, jako warstwy powierzchniowe stosuje się blachy ze stali szlachetnej, miedzi lub aluminium. Przyczepność pianki do warstwy powierzchniowej odgrywa istotną rolę zwłaszcza w przypadku elementów fasadowych. W przypadku ciemnych odcieni barwy izolowane warstwy powierzchniowe mogą z łatwością ogrzewać się do temperatury około 80ºC. Przy niewystarczającej przyczepności pianki do warstwy powierzchniowej, na powierzchni powstają wybrzuszenia, powodowane przez odstawanie pianki od blachy, co sprawia, Ŝe fasada wygląda nieestetycznie. W celu wyeliminowania tego problemu, juŝ przy wytwarzaniu zwojów blachy nanosi się lakier zwiększający przyczepność. JednakŜe ze względów technicznych lakiery zwiększające przyczepność zawierają substancje dodatkowe, takie jak środki polepszające płynięcie, środki hydrofobizujące, środki ułatwiające usuwanie powietrza i tym podobne. Te substancje dodatkowe w znacznym stopniu zakłócają proces spieniania poliuretanów. Dochodzą do tego oddziaływania w zwoju blachy pomiędzy lakierem na zewnętrznej i tylnej stronie. Te dodatkowo przenoszone na tylną stronę substancje mają przewaŝnie równieŝ niekorzystny wpływ na proces spieniania PUR i prowadzą do zaburzeń w elementach sandwiczowych. W wielu przypadkach do usunięcia tych zaburzeń nie wystarcza takŝe zgodna z obecnym stanem techniki obróbka warstw powierzchniowych wyładowaniami koronowymi. Ponadto róŝne względy mogą uniemoŝliwiać optymalne dla danego układu nastawienie temperatury urządzenia dwutaśmowego. Dotyczy to zwłaszcza fazy rozruchu produkcji. PowyŜsze czynniki mogą mieć takŝe niekorzystny wpływ na proces spieniania i przyczepność pianki do metalowej warstwy powierzchniowej.

3 [0003] Poza tym, z róŝnych przyczyn przy wytwarzaniu elementów sandwiczowych pomiędzy blachą a twardą pianką poliuretanową powstają często niepoŝądane inkluzje powietrza, tzw. jamy, na spodniej i wierzchniej warstwie powierzchniowej. Te inkluzje powietrza między blachą i tworzywem piankowym mogą powodować wybrzuszenia blachy elementu fasadowego, zwłaszcza przy znacznych zmianach temperatury. Sprawia to, Ŝe fasada wygląda nieestetycznie. [0004] Z tego względu poŝądane jest znalezienie sposobu, który trwale poprawiłby przyczepność pianek PUR i PIR do metalowych warstw powierzchniowych i zapewnił utrzymywanie ich równieŝ przy niekorzystnych warunkach zewnętrznych procesu produkcyjnego. Sposób ten moŝna realizować w sposób ciągły lub nieciągły. Nieciągły tryb pracy mo- Ŝe dotyczyć przykładowo rozruchu urządzenia dwutaśmowego i wytwarzania elementów kompozytowych za pomocą pras działających w sposób okresowy. Ciągły tryb pracy jest wymagany w przypadku stosowania systemów PUR lub PIR, które z natury wykazują bardzo słabą przyczepność do metalowych warstw powierzchniowych. [000] Ponadto sposób ten powinien jednocześnie minimalizować powstawanie jam, zwłaszcza na spodniej warstwie powierzchniowej. [0006] MoŜliwym sposobem polepszania przyczepności jest nanoszenie na warstwy powierzchniowe promotora adhezji. Często zdarza się, Ŝe w przypadku elementów sandwiczowych spodnia warstwa powierzchniowa wykazuje gorszą przyczepność, oznaczaną w badaniu wytrzymałości na rozciąganie. Ponadto, w przypadku typowych konstrukcji zbudowanych z uŝyciem elementów sandwiczowych, spodnia strona blachy staje się zewnętrzną stroną fasady, skutkiem czego jest ona naraŝona na skrajne warunki, takie jak temperatura i działanie zasysające, a tym samym jest bardziej obciąŝona niŝ wierzchnia strona elementu sandwiczowego. Z tego względu moŝna ograniczyć się do nanoszenia promotora adhezji na spodnią warstwę powierzchniową. Po naniesieniu promotora adhezji na spodnią warstwę powierzchniową, następuje naniesienie systemu PUR lub PIR na warstwę powierzchniową, w wyniku czego powstaje element kompozytowy o strukturze: warstwa powierzchniowa - promotor adhezji - twarda pianka PUR lub PIR - warstwa powierzchniowa. [0007] Istnieje wiele znanych sposobów nanoszenia lakierów, promotorów adhezji, klejów i ogólnie cienkich błon na blachy lub inne podłoŝa. Lakiery moŝna nanosić na podłoŝa przez zanurzanie, natryskiwanie, osadzanie elektrostatyczne, powlekanie plazmowe, polewanie lub walcowanie. Ponadto istnieje moŝliwość wytwarzania na podłoŝu cienkich powłok z zastosowaniem ruchu obrotowego. Substancję nanosi się przy tym na podłoŝe, a następnie wprawia się podłoŝe w ruch obrotowy, wskutek czego substancja zostaje rów-

4 nomiernie rozprowadzona na podłoŝu. JednakŜe tego rodzaju sposoby są niepraktyczne w przypadku blach do wytwarzania elementów sandwiczowych. [0008] W procesie bardzo zbliŝonym do powlekania z zastosowaniem ruchu obrotowego wykorzystuje się równieŝ obracające się urządzenie. JednakŜe w tym przypadku wskutek obrotów tarczy substancja jest odrzucana w bok. Z zastosowaniem tej techniki szczególnie dobrze powleka się od wewnątrz rury lub inne puste przestrzenie, jak opisano przykładowo w US , DE i WO Udoskonalenie tej techniki pozwala wykorzystywać ją do powlekania kształtek, a takŝe blach. JednakŜe we wszystkich tych sposobach powlekania warstw powierzchniowych stosuje się obracającą się tarczę, a substancja jest zawsze odrzucana w kierunku bocznym na warstwę powierzchniową, jak opisano przykładowo w DE Dla polepszenia powlekania czasami stosuje się przy tym jeszcze dodatkowo pole elektrostatyczne. We wszystkich tych procesach mogą jednakŝe tworzyć się duŝe ilości aerozoli, które są szkodliwe dla zdrowia i środowiska. [0009] Celem niniejszego wynalazku było zatem znalezienie odpowiedniego sposobu nanoszenia promotora adhezji na poziomą blachę lub inną warstwę powierzchniową, która jest przenoszona w sposób ciągły w kierunku poziomym, poniewaŝ wytwarzanie elementów sandwiczowych prowadzi się zazwyczaj w urządzeniu dwutaśmowym pracującym w sposób ciągły. Nie powinno przy tym dochodzić do powstawania lub uwalniania aerozoli. Poza tym sposób nanoszenia promotora adhezji powinien być w znacznym stopniu bezobsługowy. [00] Cel ten osiągnięto w nieoczekiwany sposób, przez nanoszenie promotora adhezji na warstwę powierzchniową, za pomocą poziomej obracającej się tarczy, korzystnie równoległej do warstwy powierzchniowej. [0011] Przedmiotem wynalazku jest zatem sposób wytwarzania elementów kompozytowych składających się z co najmniej jednej warstwy powierzchniowej a) i twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów, przy czym pomiędzy warstwą zewnętrzną a) i twardym tworzywem piankowym b) naniesiony jest promotor adhezji c), warstwa powierzchniowa a) jest przesuwana w sposób ciągły, a promotor adhezji c) i materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów nanosi się kolejno na warstwę powierzchniową, charakteryzujący się tym, Ŝe promotor adhezji c) nanosi się za pomocą obracającej się tarczy, umieszczonej poziomo lub z niewielkim odchyleniem od poziomu, o kąt do 1º, korzystnie równolegle do warstwy powierzchniowej. [0012] Cieczą stosowaną w zgodnym z wynalazkiem urządzeniu do wytwarzania elementów kompozytowych zawierających tworzywa piankowe na bazie izocyjanianów, jest korzystnie promotor adhezji c).

5 [0013] Jako promotor adhezji c) korzystnie stosuje się reaktywny, jedno- lub wieloskładnikowy system poliuretanowy. [0014] Korzystne okazało się równieŝ, aby nie przekraczać czasu otwartego promotora adhezji c), czyli aby system poliuretanowy jeszcze nie przereagował całkowicie, gdy na spodnią warstwę powierzchniową nanoszony jest materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów. MoŜna tym sterować przez oddalenie urządzenia nanoszącego promotor adhezji od urządzenia nanoszącego materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów, albo korzystnie przez nastawienie reaktywności promotora adhezji. [001] Jako warstwę powierzchniową moŝna stosować płyty kartonowo-gipsowe, płytki szklane, folie aluminiowe, blachy aluminiowe, miedziane lub stalowe, korzystnie folie aluminiowe i blachy aluminiowe lub stalowe, a zwłaszcza blachy stalowe. Blachy stalowe mogą być powlekane lub niepowlekane. Korzystnie nie są one poddane obróbce wyładowaniami koronowymi. [0016] Warstwę zewnętrzną przewaŝnie przesuwa się ze stałą prędkością 2-1 m/min, korzystnie 3-12 m/min, szczególnie korzystnie 3-9 m/min. Przy tym warstwa powierzchniowa znajduje się w pozycji poziomej, przynajmniej od momentu naniesienia systemu poliuretanowego b), a korzystnie przez cały czas od naniesienia promotora adhezji. Promotor adhezji moŝna równieŝ nanosić wtedy, gdy warstwa powierzchniowa jest lekko nachylona w kierunku przesuwu, a tym samym nie jest prowadzona poziomo. [0017] W przypadku zwykłych elementów sandwiczowych, twarde tworzywo piankowe na bazie izocyjanianów zostaje zamknięte pomiędzy spodnią i wierzchnią warstwą powierzchniową. Wystarczy nanosić promotor adhezji na spodnią warstwę powierzchniową. [0018] W sposobie według wynalazku blachy i folie stosowane jako warstwy powierzchniowe są przy tym kolejno odwijane ze zwoju, profilowane, ogrzewane, ewentualnie poddawane obróbce wyładowaniami koronowymi w celu podwyŝszenia spienialności poliuretanu, pokrywane pianką z materiału wyjściowego dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów, często określanego równieŝ jako system PUR lub PIR, poddawane utwardzaniu w urządzeniu dwutaśmowym, a na końcu przycinane na Ŝądaną długość. [0019] Promotor adhezji c) moŝna przy tym nanosić w zasadzie w dowolnym miejscu procesu, pomiędzy odwijaniem warstwy zewnętrznej ze zwoju, a nanoszeniem systemu PUR lub PIR. [00] Korzystne jest przy tym, aby odległość pomiędzy miejscem nanoszenia promotora adhezji c), a miejscem nanoszenia systemu PUR lub PIR b) była mała. Dzięki temu ilość odpadów, które powstają na początku i na końcu tego procesu, jak równieŝ przy nieprze-

6 1 2 3 widzianych przerwach w procesie produkcyjnym, jest minimalna. [0021] Promotor adhezji podaje się za pomocą tarczy zamontowanej poziomo, korzystnie równolegle nad spodnią warstwą powierzchniową, i która moŝe być wprawiana w ruch obrotowy przez napęd. Tarcza moŝe być równieŝ zamocowana z odchyleniem do 1º względem poziomu. Tarcza moŝe być okrągła lub eliptyczna. Korzystnie tarcza cechuje się stosunkiem długość:szerokość wynoszącym od 1 do 1,8, szczególnie korzystnie od 1 do 1,4, a zwłaszcza od 1,0 do 1,2. [0022] Tarcza moŝe być całkowicie płaska albo być z boku i do góry zaokrąglona lub zukosowana. Korzystnie stosuje się tarczę z boków do góry zaokrągloną lub zukosowaną. W zukosowaniu wykonane są otwory, aby umoŝliwić nanoszenie promotora adhezji c). Średnicę i liczbę otworów dopasowuje się do siebie tak, aby umoŝliwić jak najbardziej równomierne, dokładnie rozdzielone nanoszenie promotora adhezji c) na leŝącą poniŝej warstwę powierzchniową, aby moŝna było rozprowadzić całą ilość materiału nanoszonego na tarczę i aby koszt konserwacji tarczy był minimalny. PrzewaŜnie na zewnętrznym zukosowaniu znajduje się 4-64 otworów o średnicy 0, - 3 mm, korzystnie otworów o średnicy 1-3 mm, szczególnie korzystnie 1- otworów o średnicy 1, - 2, mm. [0023] W jednej z postaci realizacji tarcza jest ukształtowana kaskadowo. Figura 1 przedstawia w widoku z boku taką tarczę. Przy tym kaskada jest ukształtowana wznosząco od osi obrotu (A) na zewnątrz. Na stopniach pomiędzy jedną kaskadą a sąsiednią (B), w tarczy mogą być wykonane otwory, dzięki czemu część promotora adhezji moŝe być podawana na spodnią warstwę powierzchniową na tych stopniach kaskady. Taka kaskadowo ukształtowana tarcza zapewnia szczególnie równomierne nanoszenie promotora adhezji na znajdującą się poniŝej warstwę powierzchniową. Promotor adhezji naleŝy podawać na tarczę moŝliwie blisko osi obrotu. Nieoczekiwanie stwierdzono przy tym, Ŝe promotor adhezji zostaje szczególnie równomiernie rozprowadzony na spodniej warstwie powierzchniowej wtedy, gdy punkt nanoszenia promotora adhezji w płaszczyźnie równoległej do kierunku przesuwu produktu leŝy dokładnie przed lub za osią obrotu. [0024] ZaleŜnie od szerokości warstwy powierzchniowej, tarcza ma średnicę w zakresie od 0,0 do 0,3 m, korzystnie 0,1 do 0,2 m, szczególnie korzystnie 0,12 do 0,22 m w odniesieniu do dłuŝszego wymiaru. Montuje się ją na wysokości 0,02-0,2 m, korzystnie 0,03-0,18 m, szczególnie korzystnie 0,03-0,1 m nad zwilŝaną warstwą powierzchniową. [002] MoŜna stosować tarczę o 2-4, korzystnie 2-3, szczególnie korzystnie o 2 kaskadach. [0026] Kąt nachylenia otworów, które są wykonane w tarczy w celu nanoszenia promotora adhezji, wynosi około - 70º, korzystnie - 60º, względem spodniej warstwy po-

7 wierzchniowej. Otwory mogą być wykonane na stopniach kaskady, a takŝe na zewnętrznym zukosowaniu. Liczba otworów wzrasta przy tym z kaskady na kaskadę od wewnątrz na zewnątrz. Na stopniu kaskady (B) najbardziej wewnętrznym w stosunku do osi obrotu wykonane są -, korzystnie 12-2, szczególnie korzystnie 12 - otwory o średnicy 1, - 2, mm. Na skrajnie zewnętrznym zukosowaniu (C) liczba otworów o średnicy 1, - 2, mm wynosi 12-40, korzystnie 12-, szczególnie korzystnie 1 -. W szczególnie korzystnej postaci realizacji tarczy, otwory na zewnętrznym zukosowaniu wykonane są naprzemiennie z róŝnym nachyleniem w stosunku do warstwy powierzchniowej. Stosunek średnic kolejnych kaskad d n /d n-1 wynosi 1,2-3, korzystnie 2-2,6. [0027] Promień nanoszenia promotora adhezji na spodnią warstwę powierzchniową mieści się korzystnie w zakresie 0,2-1 m, szczególnie korzystnie 0,3-0,7 m. [0028] Prędkość obrotowa tarczy mieści się korzystnie w zakresie 0-0 obr/min, szczególnie korzystnie 0-00 obr/min, a zwłaszcza 0-0 obr/min. [0029] Ilość promotora adhezji c) nanoszonego na warstwę powierzchniową mieści się w zakresie - 0 g/m2, korzystnie 40-0 g/m2, szczególnie korzystnie 0-1 g/m2. [00] Przed naniesieniem na obracającą się tarczę, promotor adhezji c) miesza się maszynowo, przy czym moŝna stosować mieszalniki wysoko- i niskociśnieniowe, korzystnie niskociśnieniowe, po czym nanosi się go na tarczę za pomocą odpowiedniego urządzenia, przykładowo urządzenia mieszającego zamontowanego za mieszalnikiem. Gdy tarcza zostaje wprawiona w ruch obrotowy przez napęd, promotor adhezji c) zostaje rozprowadzony płasko na stale przesuwającą się warstwę powierzchniową, znajdującą się pod tarczą. Do wymieszania i nanoszenia promotora adhezji na tarczę moŝna stosować przykładowo urządzenia mieszające z tworzywa sztucznego. Wydatek promotora adhezji c) dostosowuje się do szybkości urządzenia dwutaśmowego pracującego w sposób ciągły, tak aby moŝna było osiągnąć Ŝądaną ilość powłoki na m 2 blachy. [0031] Wysokość tarczy nad spodnią warstwą powierzchniową, średnicę tarczy, jak równieŝ prędkość obrotową dopasowuje się do siebie tak, aby nanoszony promotor adhezji c) zwilŝał moŝliwie równomiernie, aŝ do brzegów, leŝącą poniŝej blachę, przesuwającą się w sposób ciągły. [0032] W przeciwieństwie do rozwiązań ze stanu techniki, promotor adhezji c) jest wprawdzie odrzucany na bok, lecz ze względu na małą prędkość obrotową, jak równieŝ pod wpływem siły ciąŝenia, zostaje rozprowadzony na poziomą, korzystnie równoległą i znajdującą się poniŝej obracającej się tarczy, warstwę powierzchniową. Nieoczekiwanie stwierdzono przy tym, Ŝe opisanym powyŝej sposobem nanoszenie moŝna przeprowadzić bez powstawania aerozolu.

8 7 [0033] Aerozolami są przy tym układy koloidalne składające się z gazów, takich jak powietrze, z silnie rozproszonymi w nich małymi cząstkami cieczy o średnicy około -7 do cm. [0034] Przy małych gramaturach powłoki, koniecznych ze względów ekonomicznych, nie osiąga się całkowitego zwilŝenia spodniej warstwy powierzchniowej promotorem adhezji c). JednakŜe nieoczekiwanie stwierdzono, Ŝe z zastosowaniem zgodnej z wynalazkiem techniki nanoszenia, zwilŝenie spodniej warstwy zewnętrznej uzyskane przy małych gramaturach powłoki wystarcza do wyraźnego polepszenia wytrzymałości na rozciąganie pomiędzy poddaną obróbce warstwą powierzchniową, a znajdującą się na niej pianką w porównaniu z blachami niepoddanymi obróbce. [003] Ponadto dzięki sposobowi według wynalazku moŝna znacznie zmniejszyć ilość jam na spodniej warstwie powierzchniowej. [0036] Po naniesieniu promotora adhezji c), na spodnią warstwę powierzchniową nanosi się materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów. Reaktywność promotora adhezji c) reguluje się przy tym tak, aby systemy b) i c) reagowały ze sobą (aby czas otwarty promotora adhezji c) nie został jeszcze przekroczony do momentu naniesienia b)) i ulegały utwardzeniu po upływie określonego czasu. [0037] Dzięki zastosowaniu promotora adhezji c), temperaturę urządzenia dwutaśmowego, która w normalnym przypadku przy przetwarzania systemów PIR musi osiągnąć 60ºC, moŝna obniŝyć do ºC. [0038] Figura 2 przedstawia urządzenie według wynalazku w widoku z boku. Promotor adhezji podaje się z urządzenia dozującego (2) na wprawianą w ruch obrotowy przez napęd (1) tarczę (3), umieszczoną poziomo bądź korzystnie, równolegle do warstwy powierzchniowej (). W wyniku ruchu obrotowego zostaje on odrzucony (4) z tarczy (3) i pod wpływem siły ciąŝenia opada na warstwę powierzchniową (). [0039] Figura 3 przedstawia w widoku z góry urządzenie do wytwarzania elementów sandwiczowych z zastosowaniem urządzenia zgodnego z wynalazkiem. Za pomocą obracającej się tarczy (2) na spodnią warstwę powierzchniową (1) nanosi się promotor adhezji c), a następnie przez bramową głowicę spieniającą (3) nanosi się materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów. [0040] Jako promotor adhezji moŝna stosować promotory adhezji na bazie poliuretanów znane ze stanu techniki. Zazwyczaj moŝna je otrzymać drogą reakcji poliizocyjanianów ze związkami mającymi dwa atomy wodoru reaktywne względem izocyjanianów, przy czym stosunek składników korzystnie dobiera się tak, aby w mieszaninie reakcyjnej stosunek liczby grup izocyjanianowych do liczby grup reaktywnych względem izocyjanianów wy-

9 nosił 0,8 do 1,8, korzystnie 1 do 1,6. [0041] Jako poliizocyjaniany stosuje się zwykłe alifatyczne, cykloalifatyczne, a zwłaszcza aromatyczne di- i/lub poliizocyjaniany. Korzystnie stosuje się toluilenodiizocyjanian (TDI), difenylometanodiizocyjanian (MDI), a zwłaszcza mieszaniny difenylometanodiizocyjanianu i polifenylenopolimetylenopoliizocyjanianu (Roh-MDI). [0042] Korzystnie stosuje się przy tym izocyjaniany Lupranat M0, Lupranat M70 i Lupranat M 0 firmy BASF. W szczególnej postaci realizacji, izocyjaniany stosowane do wytwarzania twardych tworzyw piankowych b) na bazie izocyjanianów jak teŝ do wytwarzania promotora adhezji c) są identyczne. W korzystnej postaci realizacji stosuje się Lupranat M 70, w szczególnie korzystnej postaci realizacji stosuje się Lupranat M 0. [0043] Jako związki mające co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem izocyjanianów, zasadniczo bierze się pod uwagę takie związki, które mają w cząsteczce dwie lub większą liczbę reaktywnych grup wybranych spośród grup OH, grup SH, grup NH, grup NH 2 i kwasowych grup CH, takich jak np. ugrupowania β-diketo. [0044] Korzystnie stosuje się polieteroalkohole i/lub poliestroalkohole, szczególnie korzystnie polieteropoliole. Liczba hydroksylowa stosowanych polieteroalkoholi i/lub poliestroalkoholi wynosi korzystnie 2 do 800 mg KOH/g, a masa cząsteczkowa jest zazwyczaj większa niŝ 400. Poliuretany moŝna wytwarzać bez uŝycia lub z uŝyciem środków przedłuŝających łańcuch i/lub środków sieciujących. Jako środki przedłuŝające łańcuch i/lub środki sieciujące stosuje się w szczególności dwufunkcyjne lub trójfunkcyjne aminy i alkohole, a zwłaszcza diole i/lub triole o masie cząsteczkowej mniejszej niŝ 400, korzystnie od 60 do 0. [004] Poliolowe składniki promotora adhezji c) przewaŝnie mają przy tym lepkość 0-00 mpas, korzystnie mpas, szczególnie korzystnie mpas (2ºC). [0046] Promotor adhezji moŝe ewentualnie zawierać dodatkowe lub reaktywne środki ogniochronne. Tego rodzaju środki ogniochronne zazwyczaj stosuje się w ilości od 0,1 do % wag., w przeliczeniu na całkowitą masę składników poliolowych. [0047] Reakcję poliizocyjanianów z poliolami korzystnie prowadzi się bez dodatku poroforów fizycznych. Stosowane poliole mogą jednak zawierać wodę resztkową, która działa jako porofor. Otrzymane w ten sposób poliuretanowe promotory adhezji wykazują gęstość od 0 do 10 g/l, korzystnie od 400 do 00 g/l, szczególnie korzystnie od 40 do 900 g/l. [0048] Stosowane w sposobie według wynalazku twarde tworzywa piankowe b) na bazie izocyjanianów wytwarza się w typowy i znany sposób w reakcji poliizocyjanianów ze związkami zawierającymi co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem grup izo-

10 cyjanianowych w obecności poroforów, katalizatorów i typowych substancji pomocniczych i/lub dodatkowych. Stosowane materiały wyjściowe moŝna opisać jak poniŝej. [0049] Jako poliizocyjaniany organiczne bierze się pod uwagę korzystnie wielowartościowe izocyjaniany aromatyczne. [000] W szczególności wymienia się przykładowo 2,4- i 2,6-toluilenodiizocyjanian (TDI) i odpowiednie mieszaniny izomerów, 4,4 -, 2,4 - i 2,2 -difenylometanodiizocyjanian (MDI) i odpowiednie mieszaniny tych izomerów, mieszaniny 4,4 - i 2,4 -difenylometanodiizocyjanianu, polifenylenopolimetylenopoliizocyjaniany, mieszaniny 4,4 -, 2,4 - i 2,2 - difenylometanodiizocyjanianu i polifenylenopolimetylenopoliizocyjanianu (surowy MDI) i mieszaniny surowego MDI i toluilenodiizocyjanianu. Di- i poliizocyjaniany organiczne moŝna stosować pojedynczo lub w postaci mieszanin. [001] Często stosuje się równieŝ tak zwane modyfikowane izocyjaniany wielofunkcyjne, tj. produkty otrzymane w reakcji chemicznej z uŝyciem di- i/lub poliizocyjanianów. Przykładowo naleŝy wymienić di- i/lub poliizocyjaniany zawierające grupy izocyjanuranowe i/lub uretanowe. Modyfikowane poliizocyjaniany moŝna ewentualnie mieszać ze sobą lub z niemodyfikowanymi poliizocyjanianami organicznymi, takimi jak np. 2,4 - i 4,4 - difenylometanodiizocyjanian, surowy MDI, 2,4- i/lub 2,6-toluilenodiizocyjanian. [002] Ponadto moŝna stosować równieŝ produkty reakcji wielofunkcyjnych izocyjanianów z wielofunkcyjnymi poliolami, jak równieŝ ich mieszaniny z innymi di- i poliizocyjanianami. [003] Szczególnie uŝytecznym polizocyjanianem organicznym okazał się surowy MDI o zawartości grup NCO 29 do 33% wag. i lepkości w przedziale od do 00 mpas w 2ºC. [004] Jako związki b) mające co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem grup izocyjanianowych pod uwagę bierze się w szczególności polieteroalkohole i/lub poliestroalkohole o liczbie hydroksylowej w zakresie od 2 do 800 mg KOH/g. [00] Stosowane poliestroalkohole wytwarza się najczęściej przez kondensację wielofunkcyjnych alkoholi, korzystnie dioli, zawierających 2 do 12 atomów węgla, korzystnie 2 do 6 atomów węgla, z wielofunkcyjnymi kwasami karboksylowymi, zawierającymi 2 do 12 atomów węgla, przykładowo z kwasem bursztynowym, glutarowym, adypinowym, suberynowym, azelainowym, sebacynowym, dekanodikarboksylowym, maleinowym, fumarowym, a korzystnie z kwasem ftalowym, izoftalowym, tereftalowym i izomerami kwasu naftalenodikarboksylowego. [006] Stosowane poliestroalkohole mają najczęściej funkcyjność od 1, do 4. [007] W szczególności stosuje się polieteropoliole, wytwarzane znanymi sposobami,

11 1 2 3 przykładowo przez anionową polimeryzację tlenków alkilenu z substancjami starterowymi zawierającymi reaktywne atomy wodoru w obecności katalizatorów, korzystnie wodorotlenków metali alkalicznych. [008] Najczęściej jako tlenki alkilenu stosuje się tlenek etylenu i/lub tlenek propylenu, korzystnie czysty 1,2-tlenek propylenu. [009] Jako substancje starterowe bierze się pod uwagę w szczególności związki zawierające w cząsteczce co najmniej 3, a korzystnie 4 do 8 grup hydroksylowych albo co najmniej dwie pierwszorzędowe grupy aminowe. [0060] Jako substancje starterowe zawierające w cząsteczce co najmniej 3, a korzystnie 4 do 8 grup hydroksylowych, korzystnie stosuje się trimetylolopropan, glicerynę, pentaerytryt, związki cukrowe, takie jak przykładowo glukoza, sorbit, mannit i sacharoza, wielowartościowe fenole, rezole, takie jak np. oligomeryczne produkty kondensacji fenolu z formaldehydem i produkty kondensacji Mannicha z fenoli, formaldehydu i dialkanoloamin oraz melamina. [0061] Jako substancje starterowe zawierające w cząsteczce co najmniej dwie pierwszorzędowe grupy aminowe korzystnie stosuje się di- i/lub poliaminy aromatyczne, przykładowo fenylenodiaminę, 2,3-, 2,4-, 3,4- i 2,6-toluenodiaminę i 4,4 -, 2,4 - i 2,2 - diaminodifenylometan, jak równieŝ di- i poliaminy alifatyczne, takie jak etylenodiamina. [0062] Polieteropoliole mają funkcyjność korzystnie 3 do 8, oraz liczbę hydroksylową korzystnie od 2 mg KOH/g do 800 mg KOH/g, a zwłaszcza 240 mg KOH/g do 70 mg KOH/g. [0063] Do związków mających co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem grup izocyjanianowych naleŝą równieŝ, ewentualnie łącznie stosowane środki przedłuŝające łańcuch i środki sieciujące. Do modyfikowania właściwości mechanicznych korzystny mo- Ŝe okazać się dodatek dwufunkcyjnych środków przedłuŝających łańcuch, trój- i wyŝej funkcyjnych środków sieciujących lub ewentualnie ich mieszanin. Korzystnie jako środki przedłuŝające łańcuch i/lub środki sieciujące stosuje się alkanoloaminy, a zwłaszcza diole i/lub triole o masie cząsteczkowej mniejszej niŝ 400, korzystnie 60 do 0. [0064] Celowe jest stosowanie środków przedłuŝających łańcuch, środków sieciujących lub ich mieszanin w ilości od 1 do % wag., korzystnie 2 do % wag., w przeliczeniu na składniki poliolowe. [006] Twarde tworzywa piankowe wytwarza się zazwyczaj w obecności poroforów, katalizatorów, środków ogniochronnych i stabilizatorów komórek oraz, w miarę potrzeby substancji pomocniczych i/lub dodatkowych. [0066] Jako porofor moŝna stosować wodę, która reaguje z grupami izocyjanianowymi z

12 wydzieleniem ditlenku węgla. W połączeniu z wodą, lub korzystnie zamiast wody, moŝna stosować równieŝ wyŝej wymienione porofory fizyczne. Są to przy tym związki obojętne w stosunku do składników wsadowych, które najczęściej są cieczami w temperaturze pokojowej, a które odparowują w warunkach reakcji uretanowej. Korzystnie temperatura wrzenia tych związków wynosi poniŝej 0ºC. Do poroforów fizycznych naleŝą równieŝ związki, które w temperaturze pokojowej są gazami, i które do składników wsadowych wprowadza się pod ciśnieniem, ewentualnie rozpuszcza w nich, przykładowo ditlenek węgla, alkany o niskiej temperaturze wrzenia i fluoroalkany. [0067] Zazwyczaj związki te wybrane są z grupy obejmującej alkany i/lub cykloalkany, zawierające co najmniej 4 atomy węgla, etery dialkilowe, estry, ketony, acetale, fluoroalkany, zawierające 1 do 8 atomów węgla i tetraalkilosilany, zawierające 1 do 3 atomów węgla w łańcuchu alkilowym, a zwłaszcza tetrametylosilan. [0068] Jako przykłady wymienia się propan, n-butan, izo- i cyklobutan, n-, izo- i cyklopentan, cykloheksan, eter dimetylowy, eter metylowo-etylowy, eter metylowo-butylowy, mrówczan metylu, aceton, jak równieŝ fluoroalkany, które mogą ulec rozkładowi w troposferze, a tym samym nie są szkodliwe dla warstwy ozonowej, takie jak trifluorometan, difluorometan, 1,1,1,3,3-pentafluorobutan, 1,1,1,3,3-pentafluoropropan, 1,1,1,2-tetrafluoroetan, difluoroetan i heptafluoropropan. Porofory fizyczne wymienione powyŝej mogą być stosowane osobno lub w dowolnych połączeniach między sobą. [0069] Poliuretanowe lub poliizocyjanuranowe tworzywa piankowe zawierają zazwyczaj środki ogniochronne. Korzystnie stosuje się środki ogniochronne wolne od bromu. Szczególnie korzystnie stosuje się środki ogniochronne zawierające atomy fosforu, w szczególności fosforan tris(chloroizopropylu), etanofosfonian dietylu, fosforan trietylu i/lub fosforan difenylokrezylu. [0070] Jako katalizatory stosuje się w szczególności związki, które zdecydowanie przyspieszają reakcję grup izocyjanianowych z grupami reaktywnymi względem tych grup izocyjanianowych. Takimi katalizatorami są silnie zasadowe aminy, takie jak np. drugorzędowe aminy alifatyczne, imidazole, amidyny, jak teŝ alkanoloaminy i/lub związki metaloorganiczne, zwłaszcza związki na bazie cyny. [0071] Do wbudowania grup izocyjanuranowych w twarde tworzywo piankowe potrzebne są specjalne katalizatory. Jako katalizatory izocyjanuranowe stosuje się zazwyczaj karboksylany metali, zwłaszcza octan potasu i jego roztwory. W zaleŝności od potrzeb, katalizatory te moŝna stosować osobno lub w dowolnych mieszaninach ze sobą. [0072] Jako substancje pomocnicze i/lub dodatkowe stosuje się substancje, znane ze stosowania w tym celu, przykładowo, substancje powierzchniowo czynne, stabilizatory piany,

13 stabilizatory pianki, wypełniacze, pigmenty, barwniki, środki przeciwdziałające hydrolizie, środki antystatyczne, środki o działaniu fungistatycznym i bakteriostatycznym. [0073] BliŜsze dane dotyczące substancji wyjściowych, poroforów, katalizatorów, a takŝe substancji pomocniczych i/lub dodatkowych do realizacji sposobu według wynalazku moŝna znaleźć przykładowo w Kunststoffhandbuch, tom 7, Polyurethane, Carl-Hanser- Verlag, München, 1. wydanie, 1966, wydanie 2, 1983 i 3. wydanie, [0074] Do wytwarzania twardych tworzyw piankowych na bazie izocyjanianów stosuje się poliizocyjaniany i związki zawierające co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem grup izocyjanianowych w takich ilościach, aby w przypadku pianek poliuretanowych wskaźnik izocyjanianowy mieścił się w zakresie od 0 do 2, korzystnie od 11 do 180. Twarde poliuretanowe tworzywa piankowe moŝna wytwarzać w sposób nieciągły lub ciągły, za pomocą znanych urządzeń mieszających. [007] Przy wytwarzaniu pianek poliizocyjanuranowych moŝna pracować przy wskaźniku > 180, korzystnie 0-00, szczególnie korzystnie [0076] Do mieszania składników wyjściowych moŝna stosować znane mieszalniki. [0077] Twarde tworzywa piankowe PUR według wynalazku wytwarza się zazwyczaj w procesie dwuskładnikowym. W tym procesie miesza się związki mające co najmniej dwa atomy wodoru reaktywne względem grup izocyjanianowych, razem z poroforami, katalizatorami, a takŝe z substancjami pomocniczymi i/lub dodatkowymi i otrzymuje się tak zwane składniki poliolowe i poddaje się je reakcji z poliizocyjanianami lub z mieszaninami składającymi się z poliizocyjanianów i ewentualnie poroforów, określanymi równieŝ jako składniki izocyjanianowe. [0078] Najczęściej składniki wyjściowe miesza się w temperaturze 1 do 3ºC, korzystnie do ºC. Mieszaninę reakcyjną moŝna mieszać za pomocą wysokociśnieniowych lub niskociśnieniowych maszyn dozujących. [0079] Gęstość stosowanych do tego twardych tworzyw piankowych wynosi korzystnie do 400 kg/m3, szczególnie -0 kg/m3, a zwłaszcza do 0 kg/m3. [0080] Grubość elementów kompozytowych zazwyczaj mieści się w zakresie od do mm. Przykłady A) Skład systemu promotora adhezji Składniki A [0081]

14 13 62 części Polieteralkohol 1 składający się z glikolu propylenowego i tlenku propylenu, funkcyjność 2, liczba hydroksylowa mg KOH/g 2 części Poliestroalkohol 1 składający się z bezwodnika ftalowego, glikolu dietylenowego i kwasu oleinowego, funkcyjność 1,8, liczba hydroksylowa 0 mg KOH/g części Środek ogniochronny fosforan tris(chloroizopropylu), TCPP 2 części Stabilizator silikonowy 1 część Katalizator PUR zawierający aminę Składniki B [0082] Izocyjanian Lupranat M0, polimeryczny MDI (BASF AG) [0083] Składniki A i B mieszano ze sobą w takich proporcjach, aby liczba charakterystyczna wynosiła około 11. Nie dodawano Ŝadnych dodatkowych poroforów. JednakŜe stosowane poliole zawierały wodę resztkową, wskutek czego gęstość utwardzonego promotora adhezji wynosiła około 60 g/l. B) Skład systemu PUR II Składniki A [0084], części Polieteroalkohol 1 składający się z sorbitolu i tlenku propylenu, funkcyjność, liczba hydroksylowa 00 mg KOH/g części Środek ogniochronny 1: fosforan tris(chloroizopropylu), TCPP części Środek ogniochronny 2: PHT-4-Diol (Great Lakes) 1, części Stabilizator silikonowy 3 części Katalizator 1: katalizator PUR zawierający aminę Porofor 1 Porofor 2 n-pentan Woda Składniki B [008] Izocyjanian Lupranat M0, polimeryczny MDI (BASF AG)

15 14 [0086] Składniki A, B i porofor poddawano reakcji w takich proporcjach, aby liczba charakterystyczna wynosiła około 1, i aby osiągnąć gęstość pozorną 43 g/l. C) Skład systemu PIR Składniki A [0087] 6 części Poliestroalkohol 1 składający się z bezwodnika ftalowego, glikolu dietylenowego i kwasu oleinowego, funkcyjność 1,8, liczba hydroksylowa 0 mg KOH/g części Polieteroalkohol 1 składający się z glikolu etylenowego i tlenku etylenu, funkcyjność 2, liczba hydroksylowa 0 mg KOH/g części Środek ogniochronny 1: fosforan tris(chloroizopropylu), TCPP 1, części Stabilizator1: stabilizator silikonowy 1, części Katalizator 1: katalizator PIR, sól kwasu karboksylowego 1 część Katalizator 2: katalizator PUR zawierający aminę Porofor 1 Porofor 2 n-pentan Woda Składniki B [0088] Izocyjanian Lupranat M0, polimeryczny MDI (BASF AG) 1 [0089] Składniki A, B i porofor mieszano ze sobą w takich proporcjach, aby liczba charakterystyczna wynosiła około, i aby osiągnąć gęstość pozorną 43 g/l. [0090] System promotora adhezji wymieszano w nieznacznie podwyŝszonej temperaturze -0ºC w mieszalniku niskociśnieniowym (Unipre) i naniesiono na tarczę za pomocą elementu mieszającego z tworzywa sztucznego. Tarcza miała średnicę 1 cm i była zukosowana do góry. Wysokość zukosowania wynosiła 1 mm. Na obwodzie zewnętrznym znajdowały się 32 otwory, przez które system promotora adhezji był wyrzucany na zewnątrz wskutek siły odśrodkowej. Prędkość obrotowa wynosiła 900 obr/min. Urządzenie dwutaśmowe miało szerokość 1,2 m i stałą szybkość przesuwu wynoszącą 3 m/min. Nanoszone ilości promotora adhezji zmieniano tak, aby uzyskiwać gramaturę powłoki wynoszącą 60, 80 i 0 g/m2. Temperaturę urządzenia dwutaśmowego zmieniano w zakresie - 60ºC. [0091] System promotora adhezji c) nanoszono w odległości około 2 m przed bramową głowicą spieniającą. System poliizocyjanuranowy b) nanoszono za pomocą oscylujących

16 1 dysz rozlewczych. Metalowa warstwa powierzchniowa nie była poddawana obróbce wyładowaniami koronowymi. Po utwardzeniu systemu wycinano próbki o wymiarach 0 0 mm i oznaczano przyczepność pianki do warstwy powierzchniowej zgodnie z DIN EN ISO 27-1 / DIN Liczbę jam określano optycznie. Tabela 1 Nr próby Naniesiona ilość systemu I Temperatura urządzenia dwutaśmowego Przyczepność [N/mm2] Powstawanie aerozolu Wygląd powłoki Liczba jam 1 60 g/m2 60ºC 0,6 nie bardzo równomierna 2 80 g/m2 60ºC 0,7 nie bardzo równomierna mała mała 3 0 g/m2 60ºC 0,8 nie równomierna mała 4 0 g/m 2 ºC 0, nie równomierna mała - ºC 0, umiarkowana 6-60ºC 0,1 - - umiarkowana [0092] Parametry porównawcze i wyniki. Przykłady i 6 są to przykłady porównawcze wytwarzania elementów sandwiczowych bez uŝycia promotora adhezji. [0093] Postać wykonania tarczy zmieniano tak, aby uzyskać moŝliwie równomierne naniesienie promotora adhezji na spodnią warstwę powierzchniową. Tabela 2 Nr tarczy Kształt Zukosowanie Liczba otworów Średnica [mm] Prędkość obrotowa [obr/min] Wygląd powłoki 1 okrągły nie równomierna 2 okrągły tak równomierna 3 okrągły tak nierównomierna 4 kaskadowy (2 kaskady) kaskadowy (2 kaskady) tak wewnętrzne 16; zewnętrzne tak wewnętrzne 12; zewnętrzne 24 6, 10 bardzo równomierna 7, bardzo równomierna [0094] Zastosowane kształty tarcz i obserwowany wygląd powłoki systemu promotora adhezji c) na powlekanej warstwie powierzchniowej. Ocenia się przy tym równomierność powłoki na powierzchni warstwy powierzchniowej. Najczęściej, przy nierównomiernej powłoce w strefie krawędziowej warstwy powierzchniowej występują skupiska systemu c).

17 16 ZastrzeŜenia patentowe 1. Sposób wytwarzania elementów kompozytowych składających się z co najmniej jednej warstwy powierzchniowej a) i twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów, przy czym pomiędzy warstwą powierzchniową a) i twardym tworzywem piankowym b) naniesiony jest promotor adhezji c), przy czym warstwa powierzchniowa a) jest przesuwana w sposób ciągły, a promotor adhezji c) i materiał wyjściowy dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów nanosi się kolejno na warstwę powierzchniową, znamienny tym, Ŝe nanoszenie promotora adhezji c) prowadzi się za pomocą obracającej się tarczy, umieszczonej poziomo lub z niewielkim odchyleniem od poziomu, o kąt do 1º, korzystnie równolegle do warstwy powierzchniowej, znamienny tym, Ŝe wyŝej wymieniona tarcza jest zamontowana na wysokości 0,02-0,2 m nad zwilŝaną warstwą powierzchniową. 2. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe jako promotor adhezji c) stosuje się reaktywny, jedno- lub wieloskładnikowy system poliuretanowy Sposób według zastrzeŝenia 2, znamienny tym, Ŝe do momentu naniesienia materiału wyjściowego dla twardego tworzywa piankowego b) na bazie izocyjanianów na spodnią warstwę powierzchniową, promotor adhezji c) nie przekroczył jeszcze swego czasu otwartego. 4. Sposób według zastrzeŝenia 2, znamienny tym, Ŝe promotor adhezji c) ma gęstość pozorną wynoszącą 0-10 g/l, korzystnie g/l, szczególnie korzystnie g/l.. Sposób według zastrzeŝenia 2, znamienny tym, Ŝe promotor adhezji c) nie zawiera poroforu fizycznego Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe twarde tworzywa piankowe b) na bazie izocyjanianów stanowią poliuretanowe lub poliizocyjanuranowe tworzywa piankowe. 7. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe jako warstwę powierzchniową stosuje się płyty kartonowo-gipsowe, płytki szklane, folie aluminiowe, blachy aluminiowe, miedziane lub stalowe, korzystnie folie aluminiowe i blachy aluminiowe lub stalowe. 8. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe jako warstwę powierzchniową stosuje się blachy stalowe, które korzystnie są niepoddane obróbce wyładowaniami

18 17 koronowymi. 9. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym temperatura urządzenia dwutaśmowego stosowanego do wytwarzania elementów kompozytowych wynosi poniŝej 60ºC.. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe ilość promotora adhezji c) nanoszonego na warstwę powierzchniową mieści się w zakresie - 0 g/m2, korzystnie 40-0 g/m 2, szczególnie korzystnie 0-1 g/m Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe zwilŝenie warstwy powierzchniowej przez promotor adhezji c) moŝe być niecałkowite. 12. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe warstwę powierzchniową przesuwa się ze stałą prędkością 2-1 m/min, korzystnie 3-12 m/min, szczególnie ko- rzystnie 3-9 m/min. 13. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza ma kształt kołowy. 14. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza ma kształt eliptyczny Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza jest ukształtowana kaskadowo. 16. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe stosunek długość/szerokość tarczy wynosi od 1 do 1,8, korzystnie 1 do 1,4, szczególnie korzystnie 1,0 do 1, Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe średnica tarczy mieści się w zakresie od 0,0 do 0,3 m, korzystnie 0,1 do 0,2 m, szczególnie korzystnie 0,12 do 0,22 m w odniesieniu do dłuŝszego wymiaru. 18. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza jest całkowicie płaska. 19. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza jest z boku i do góry zaokrąglona lub zukosowana. 2. Sposób według zastrzeŝenia 19, znamienny tym, Ŝe w obszarze zewnętrznego zaokrąglenia lub zukosowania znajduje się 4-64 otworów o średnicy 0, - 3 mm, korzystnie otworów o średnicy 1-3 mm, szczególnie korzystnie 1 - otworów o średnicy 1, - 2, mm. 21. Sposób według zastrzeŝenia 19, znamienny tym, Ŝe tarcza jest ukształtowana kaskadowo, a w kaŝdym stopniu kaskady znajduje się -, korzystnie 12-2, szczególnie korzystnie 12 - otworów o średnicy 1, - 2, mm. 22. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe tarcza jest zamontowana na wy-

19 18 sokości 0,03-0,18 m, korzystnie 0,03-0,1 m nad zwilŝaną warstwą powierzchniową. 23. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe promień zwilŝania promotora adhezji c) na warstwie powierzchniowej a) wynosi 0,2-1 m, korzystnie 0,3-0,7 m. 24. Sposób według zastrzeŝenia 1, znamienny tym, Ŝe prędkość obrotowa tarczy mieści się w zakresie 0-0 obr/min, korzystnie 0-00 obr/min, szczególnie korzystnie 0-0 obr/min. Uprawniony: BASF SE Pełnomocnik: mgr inŝ. Zofia Sulima Rzecznik patentowy

20 Figura 1 19

21 Figura 2

22 Figura 3 21