Rozwój mikroekonomii w XX wieku

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rozwój mikroekonomii w XX wieku"

Zbigniew Sowiński
6 lat temu
Przeglądów:

1 Rozwój mikroekonomii w XX wieku Dziedzictwo ekonomii neoklasycznej Teoria równowagi ogólnej Teoria konkurencji doskonałej

2 Teoria konkurencji doskonałej Założenia: Bardzo dużo małych firm Brak wpływu na cenę produktu Swoboda wejścia i wyjścia z rynku Doskonała informacja Wynik: w długim okresie p KD = min LAC ilośc produkcji największa z możliwych

3 Monopol i teorie konkurencji niedoskonałej Teoria monopolu (rozwój w 19. i na początku 20. wieku) Jeden producent, produkt bez bliskich substytutów, utrudnione wejście na rynek Wynik: P M > min LAC, ilośc produkcji mniejsza niż w KD Teorie konkurencji niedoskonałej (rozwój od lat 30. XX wieku)

4 Teorie konkurencji niedoskonałej Konkurencja monopolistyczna Oligopol KM Bardzo dużo firm, produkt jest bliskim ale niedoskonałym substytutem, swoboda wejścia na rynek Przykłady Wyniki: p M > p KM > p KD Czy KM jest gorsza dla konsumentów niż KD?

5 Oligopol Rozwijana od XIX wieku, silnie od lat 30. XX w. Mała ilośc firm (kilka-kilkanaście), wejście na rynek utrudnione, duży wpływ firm na cenę Przykłady (ropa naftowa, telefonia kom.) Bardzo wiele modeli oligopolu Wyniki: od p KD do p M Firmy na rynku oligopolistycznym mogą działac w zmowie tworząc kartel działa jak monopol

6 Rewolucja formalistyczna (proces matematyzacji) w ekonomii Wzrost matematyzacji ekonomii Jeszcze w latach 40. rzadko używana w artykułach, dziś niezbędna Rachunek różniczkowy i całkowy, algebra, logika matematyczna, programowanie matematyczne, analiza wypukła, teoria gier itp. Teoria równowagi ogólnej (TRO) jako podstawowa teoria ekonomiczna do której próbowano zredukowad inne teorie (w tym makroekonomiczne)

7 Rewolucja formalistyczna rola TRO Używanie metody aksjomatycznej budowa neo- Walrasowskiej TRO Co to jest metoda aksjomatyczna? Dowodzenie twierdzeo matematycznych za pomocą logiki formalnej ze zbioru podstawowych, niezależnych i spójnych ze sobą zdao (aksjomatów) Przykłady aksjomatów mikroekonomicznych: Spójne preferencje, przechodnie preferencje, wypukłe zbiory produkcyjne itp.

8 Dlaczego metoda aksjomatyczna stała się tak popularna w latach ? W latach 50. odniesiono wiele sukcesów (np. rygorystyczne dowody 1) istnienia równowagi ogólnej w gospodarce konkurencyjnej; 2) optymalnośd Pareta takiej równowagi). Metoda aksjomatyczna używana w TRO zdawała się oferowad neutralną i rygorystyczną perspektywę ułatwiającą rozwiązanie niektórych współczesnych debat naukowych (np. pomiędzy Keynesistami a nie- Keynesistami). W dekadach metoda aksjomatyczna była uważana za najbardziej rygorystyczną przez samych matematyków

9 Problemy badawcze w aksjomatycznej TRO (lata ) Istnienie równowagi ogólnej (odniesiono sukces) Jedynośd i stabilnośd równowagi ogólnej (raczej porażka, dekady ) Atrakcyjne (realistyczne) modele RO posiadają często wiele stanów równowagi, które nie są stabilne (przy rozsądnych założeniach) Problem redukcji innych teorii ekonomicznych do neo- Walrasowskiej aksjomatycznej TRO (lata ) Jest to zarazem problem znalezienia mikrofundamentów dla modeli makroekonomicznych (tj. pokazania, że teorie makroekonomiczne mogą opierad się na aksjomatach teorii mikroekonomicznej np. aksjomatach dot. zachowania się konsumenta)

10 Problem redukcji innych teorii do TRO Twierdzenie Sonnenscheina-Mantela-Debreu (SMD) udowodnione w latach 70. Twierdzenie SMD implikuje że: - na podstawie standardowych aksjomatów teorii konsumenta można skonstruowad krzywe popytu rynkowego - krzywe te mogą byd nieomal każdego kształtu (w szczególności nie muszą byd ujemnie nachylone) Twierdzenie SMD implikuje, że teorii makroekonomicznych nie da się zredukowad do neo-walrasowskiej TRO Dramatyczne konsekwencje dla TRO w dekadach lat 80., 90. wolno postępująca zgoda co do tego, że stworzenie uniwersalnej teorii ekonomicznej na bazie TRO jest niemożliwe

11 Lata Od lat 80. relatywny spadek znaczenia TRO, wzrost znaczenia innych programów badawczych, powrót (umiarkowanego) pluralizmu (jak w okresie przed II W.Ś.) W szczególności w latach najważniejszym nowym podejściem stała się teoria gier oparta na racjonalnym wyborze (z założeniem że podmioty maksymalizują użytecznośd) Teoria gier formalna teoria matematyczna opisując interakcję w grupie racjonalnych podmiotów (ludzi, firm, krajów), które zachowują się strategicznie (reagują na zachowanie innych) Dodała interaktywnośd do teorii mikro, zachowując racjonalnośd podmiotów

12 Teoria gier oparta na racjonalnym wyborze Integracje strategiczne w których możemy użyd teorii gier: głosowanie, aukcje, bankructwo, wyścig zbrojeo, wyścig w innowacyjności między krajami, oligopol, kartel itp. Główne pojęcie: równowaga Nasha (gracze znają strategie innych; strategia każdego z graczy jest optymalna przy danym wyborze drugiego gracza żaden z graczy nie zyskuje zmieniając swoją strategię jednostronnie) W latach 90. teoria gier w tej wersji silnie opanowała takie działy ekonomii jak organizacja rynków i ekonomia międzynarodowa.

13 Teoria gier oparta na racjonalnym wyborze Niestety ta wersja teorii gier, podobnie jak TRO, posiada poważne problemy Kluczowy problem koncepcja równowagi Nasha zakłada powszechnie dostępną wiedzę (common knowledge) gracze znają nawzajem swoje strategie oraz strukturę gry (możliwe wybory i wypłaty) Usuwa to tak naprawdę możliwośd rzeczywistego wyboru, podejmowania strategii, niepewności itp. fundamentalne cechy rzeczywistego świata gospodarczego Inne problemy: gry dynamiczne produkują stany z wieloma równowagami; założenie o maksymalizacji

14 Ewolucyjna teoria gier W wyniku powstania tych problemów, w połowie lat 90. zaczęła zyskiwad popularnośd tzw. ewolucyjna teoria gier (EGT) Ta wersja teorii gier nie zakłada, że wszyscy maksymalizują swoje wypłaty; różne typy graczy posługujące się różnymi regułami postępowania (np. preferujące równe wyniki, maksymalizujące zyski grupy, maksymalizujące własny zysk, dążące do osiągnięcia danej wielkości zysku itp.) Populacje typów graczy ewoluują w czasie w drodze naśladowania tych, którzy odnoszą sukces; równowaga gdy populacje różnych typów się ustabilizują Radykalne odejście od postulatów mikroekonomii XX w. maksymalizacji i racjonalności Podobne znaczenie ma ekonomia behawioralna

15 Ekonomia eksperymentalna Inny przykład rosnącego pluralizmu we współczesnej mikroteorii po spadku popularności TRO: ekonomia eksperymentalna Istnieje od lat 50. ale do 90. raczej należała do psychologii, zarządzania, nauk o biznesie Dlaczego? Bo używa indukcji, zaś w czasach panowania TRO i metody aksjomatycznej tylko dedukcja była uważana za rygorystyczną metodę badao ekonomicznych Bada zachowanie podmiotów ludzkich w warunkach quasieksperymetnalnych (badanie czy ludzie są racjonalni, czy ceny dążą do równowagi, czy ludzie są egoistyczni, czy się uczą, jak podejmują decyzje, jakie będą wyniki aukcji, czy są skłonni dostarczad dobra publiczne, jakie będą skutki różnych form organizacji rynku itp.)

16 Imperializm ekonomiczny Rozszerzenie oryginalnego zakresu ekonomii do badania zjawisk z zakresu innych dyscyplin społecznych (psychologia, socjologia, prawo, nauki polityczne itp.) Przykłady: Badania poświęcone przestępstwom, uzależnieniom, małżeostwom, samobójstwom, starzeniu, prostytucji, hazardowi, terroryzmowi, otyłości, aborcji, wspomaganej rozrodczości, sportowi itp. Itd. Ekonomia jako metoda, a nie zakres badania Równowaga, efektywnośc, maksymalizacja

17 Podsumowanie Na poziomie podstawowym i średniozaawansowanym teoria mikroekonomii niewiele zmieniła się od czasów Marshalla i Walrasa Na poziomie zaawansowanym stała się bardziej formalna dzięki matematyzacji ekonomii po II W.Ś. Teoria równowagi ogólnej stała się w altach podstawową teorią ekonomiczną do której próbowano zredukowad pozostałe teorie W latach 80. okazało się że powyższe jest ułudą (twierdzenie SMD) Od lat 80. w mikroekonomii panuje umiarkowany pluralizm (TRO, teoria gier, EGT, ekonomia eksperymentalna, behawioralna)

Podobne dokumenty

Rozwój mikroekonomii w XX wieku

Rozwój mikroekonomii w XX wieku Dziedzictwo ekonomii neoklasycznej (Marshall i Walras) Założenie, że podmioty gospodarcze (kons. i prod. zachowują się racjonalnie maksymalizują i działają w zgodzie z własnym