KONKURENCJA DOSKONAŁA

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KONKURENCJA DOSKONAŁA"

Gabriel Nawrocki
5 lat temu
Przeglądów:

1 KONKURENCJA DOSKONAŁA Bez względu na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja wartości firmy w okresie długim. Cel krótkookresowy jest osiągany dla wielkości produkcji, przy której koszt krańcowy jest równy przychodowi krańcowemu, czyli =MR. Na rynku konkurencji doskonałej firma jest biorcą ceny i dlatego podejmuje tylko jedną decyzję o wielkości produkcji (sprzedaży). MODELE RYNKU Model rynku Konkurencja doskonała Konkurencja monopolistycz na Oligopol Monopol Liczba produce ntów bardzo dużo wielu od dwóch do kilkunas tu jeden Rodzaj produktu jednorod ny zróżnico wany jednorod ny lub zróżnico wany jednorod ny Podejmowane decyzji - wielkość produkcji - wielkość produkcji - cena - wielkość produkcji - cena - wielkość produkcji - cena Wejście na rynek pełna wolność pełna w długim okresie ograniczo na lub brak brak Mobilność czynników produkcji pełna niepełna niepełna niepełna Wynik ekonomiczny w długim okresie zysk normalny zysk normalny zysk ekonomiczny zysk ekonomiczny K zł ścieżka ekspansji LTC TR LTC TC q 1 K=k 1 0 L 0 q 1 q e q 1

2 Prowadząc działalność produkcyjną w krótkim okresie, w zależności od poziomu kosztów i ceny rynkowej dobra, przedsiębiorstwo w punkcie równowagi może: - osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC, P X rynek S jp. przedsiębiorstwo P E P E d=mr=ar ATC D 0 Q X 0 q E q x jp. TC TR E 0 q e 2

3 Konkurencja doskonała długi okres Rynek przedsiębiorstwo S 1 L P X zł ATC P 1 E 1 P 1 d 1 = MR 1 = AR 1 LAC S 2 P 2 E 2 P 2 d 2 = MR 2 = AR 2 D 0 X e X E MR = L = LAC = P 3

4 MONOPOL Podobnie jak inni producenci w gospodarce rynkowej, monopol próbuje maksymalizować zysk, podejmując w odróżnieniu od firmy na rynku doskonale konkurencyjnym dwie decyzje: a. o wielkości produkcji (sprzedaży), b. o poziomie ceny. Jak każda firma maksymalizująca zysk (minimalizująca stratę) osiąga optymalne parametry (wielkość produkcji i cenę), gdy koszt krańcowy zrównuje się z przychodem krańcowym MR. Ponieważ dla monopolu, który jest jedynym producentem na rynku dobra nie posiadającego najczęściej bliskiego substytutu (np. elektrownia, gazownia czy przedsiębiorstwo zaopatrujące w wodę), krzywa popytu rynkowego D jest jednocześnie krzywą popytu na produkt firmy d. Jeśli przedsiębiorstwo chce sprzedać większą ilość produktu, musi obniżyć cenę nie tylko na tę dodatkową ilość sprzedaży, lecz na wszystkie jednostki skierowane na rynek w danym czasie. Cena jest wyższa od przychodu krańcowego (P>MR), a krzywa przychodu krańcowego MR leży poniżej krzywej popytu rynkowego dla każdego poziomu cen. W rezultacie krzywa przychodu całkowitego jest odwróconą parabolą. Monopol jest zainteresowany sprzedażą tylko na odcinku elastycznego popytu, ponieważ przychód całkowity rośnie wraz ze spadkiem sprzedaży, gdy elastyczność cenowa popytu jest większa od (-1). W monopolu nie ma krzywej podaży, ponieważ cena ma charakter endogeniczny, co oznacza, że wolumen sprzedaży nie reaguje bezpośrednio na poziom cen; można sprzedawać różne ilości dobra po tej samej cenie oraz tę samą wielkość sprzedaży zaoferować po różnej cenie. Różnicowanie cen jest możliwe, gdy rynek monopolu charakteryzuje się następującymi cechami: 1. przedsiębiorstwo musi posiadać siłę rynkową (malejąca funkcja popytu) 2. przedsiębiorstwo musi posiadać informacje o różnych cenach, jakie nabywcy gotowi są zapłacić za jej produkt 3. przedsiębiorstwo jest w stanie zapobiec odsprzedaży jej wyrobu po wyższej cenie. L = P = P Monopol, ze względu na siłę monopolową równą, może E dp różnicować ceny w trojaki sposób: 1. doskonale (I-ego stopnia) gdy oferuje każdą jednostkę dobra po cenie równej korzyści (użyteczności) krańcowej nabywcy (np. sprzedaż aukcyjna); 2. (II-go stopnia) gdy stosuje upust za ilość nabytego dobra lub gdy nie zna krzywej popytu na swój wyrób i ustala różne ceny za takie same ilości dobra różnym nabywcom. Ostatecznie cena zależy od dwu lub więcej cen (np. abonament i opłata za kolejną jednostkę usługi); 3. niedoskonale (III-go stopnia) gdy dokonuje segmentacji rynku ze względu na różną wrażliwość (elastyczność) cenową popytu poszczególnych grup nabywców. 1 4

5 FUNKCJE PRZYCHODU I KOSZTÓW - osiągać zysk ekonomiczny, gdy TR>TC lub P>ATC zł 36 zł TR TC 12 TR D MR P E 0 q E produkcja (sprzedaż) ATC MR D=d=AR 0 q E 5

6 zł monopol naturalny P E P max LAC P O L 0 q E q max q O doskonałe różnicowanie cen (I. stopnia) zł P 1 P 2 P 3 P 4 P 5 P 6 P 7 P 8 P 9 P 10 P E E D=d=MR AR q E sprzedaż 6

7 różnicowanie II. stopnia zł P 1 P 2 P 3 0 q 1 q 2 q 3 Q D P abonament i opłata jednostkowa p r =0,29 d 0 33 h Jeśli nadwyżka konsumenta większa od abonamentu, to konsument będzie skłonny go wykupić. 7

8 niedoskonałe różnicowanie (III. stopnia) segment I zł segment II P w P z D I MR I MR II D II węgiel q w q z zboże 8

9 Konkurencja niedoskonała Niedoskonała konkurencja obejmuje dwie struktury rynkowe: 1. konkurencję monopolistyczną w branŝy występuje wiele niezaleŝnych firm, wytwarzających zróŝnicowane produkty zaspokajające te same potrzeby (restauracje, stacje benzynowe, firmy odzieŝowe, firmy kosmetyczne) i w związku z tym wykorzystujące szeroko reklamę, posiadających pewną siłę rynkową do stanowienia cen. Wejście na rynek monopolistyczny nie wymaga pokonania barier. W rezultacie krzywa popytu na produkt firmy jest funkcją malejącą; rynek grupy produktowej i nadmiaru mocy wytwórczych P P n P 1 D 0 Q 1 Q n sprzedaŝ dochodzenie do równowagi w krótkim okresie P 1 P 2 P 3 d 2 d 1 MR 2 MR 1 d* 0 q 1 q 2 q 3 q 4 q 5 q x d 1 i d 2 krzywe planowanej sprzedaŝy pokazują, jak zmienia się wielkość popytu na produkt danego przedsiębiorstwa wskutek wprowadzonych przez nie zmian cen przy pozostałych wielkościach ceteris paribus. d* krzywa rzeczywistej sprzedaŝy pokazuje, jak zmienia się wielkość popytu na produkt danego przedsiębiorstwa, jeśli zmianom cen towarzyszą dostosowawcze zmiany konkurentów z grupy produktowej mutatis mutandis, czyli rzeczywistą sprzedaŝ 9

10 przedsiębiorstwa przy róŝnych poziomach cen, uwzględniając reakcje dostosowawcze konkurentów. Jest ona jednocześnie krzywą udziału firmy w rynku (ma tę samą E dp, co rynkowa krzywa popytu dla kaŝdego poziomu cen). P L P SR AC LAC P LR AC d d* MR d d* MR 0 q LR q SR q X LAC = P LR Równowaga długookresowa przedsiębiorstwa w konkurencji monopolistycznej 2. oligopol - na rynku znajduje się kilka firm, które stanowią ceny na swoje produkty biorąc pod uwagę decyzje konkurentów, produkt moŝe być zarówno jednorodny, jak i zróŝnicowany, istnieją bariery wejścia; firmy w oligopolu mogą tworzyć porozumienia w celu zdominowania rynku (kartel) lub występować niezaleŝnie. W pierwszym przypadku ich decyzje przypominają zachowanie monopolu, w drugim popyt na swoje wyroby odbierają jako złamaną krzywą popytu. Modele oligopolu, w których firmy działają niezaleŝnie: 1. modele, w których firmy reagują na zmiany wielkości produkcji u konkurentów: model Cournota model Stackelberga 2. modele, w których firmy reagują na zmiany ceny u konkurentów: model Bertranda model Sweezy ego Modele oligopolu, w których firmy współpracują w celu maksymalizacji zysku: 1. kartele: maksymalizujący wspólny zysk (scentralizowany) dzielący rynek 2. modele przywództwa cenowego model firmy dominującej model o niskich kosztach 10

11 Krzywe jednakowego zysku i krzywe reakcji q B q B R A q B 4 π A 4 q B 3 π A 3 q B 2 π B 1 π A 2 π B 2 q B 1 π B 3 π A 1 π B 4 R B 0 q A q A 1 q A 2 q A 3 q A 4 q A P B P B R B R A π A 4 π A 1 π A 3 π B 2 π A 2 π B 1 π B 3 π B 4 q B R A Model Cournota π A q B 4 q B 3 q B 2 E π B q B 1 q A 3 0 q A 4 q A 2 q A 1 q max q A R B 11

12 Prostokąt Edgewortha x h g c b a 0 1 x 1 Krzywa kontraktowa w porozumieniu oligopolistycznym Q 2 Q 1 12

13 Q 2 R 1 Model Stackelberga Q 2 E E S 2 E S 1 R 2 Q 1 E Wielkość sprzedaŝy lidera, gdy =0 a q = a 1 q 2b = 3a 2 q1 + q2 = 4b 4b gdy >0 a c a c q1 = q2 = 2b 4b Q 1 Przywódca cenowy Rynek pewnego dobra jest rynkiem oligopolistycznym i znajduje się w równowadze, gdy pojawia się na nim lider cenowy. jp S = i P e d P d d MR D 0 q m q d q k q X 13

14 oligopol ze złamaną krzywą popytu jp P e dn d f E dp >(-1) 0 Xe MR Qx jp TR 0 Xe Qx Kartel firma 1 firma 2 rynek Podział kwot produkcyjnych następuje według formuły: MR = Σ = 1 = 2 14

15 15

Podobne dokumenty

KONKURENCJA DOSKONA!A

KONKURENCJA DOSKONA!A KONKURENCJA OSKONA!A Bez wzgl"du na rodzaj konkurencji, w jakiej uczestniczy firma, jej celem gospodarowania jest maksymalizacja zysku (minimalizacja straty) w krótkim okresie i maksymalizacja warto"ci