Mój samorząd. Raport ilościowo jakościowy z badania na temat jakości Ŝycia w Gorzowie Wielkopolskim.

Transkrypt

1 Mój samorząd Raport ilościowo jakościowy z badania na temat jakości Ŝycia w Gorzowie Wielkopolskim.

2 Spis treści Spis treści... 2 Informacje o badaniu Mieszkaniec Jakość Ŝycia w Gorzowie ZauwaŜane zmiany Obywatel Aktywność obywatelska mieszkańców Gorzowa Aktywność polityczna mieszkańców Organizacje pozarządowe Władza i mieszkańcy Władza Mieszkańcy Konsultacje społeczne Wnioski...30 Spis tabel i wykresów...31 Aneks tabelaryczny

3 Informacje o badaniu Projekt badawczy: Mój samorząd Wykonawca: PBS DGA Spółka z o.o., Sopot, ul. Junaków 2 Metodologia: Badanie ilościowe metodą CATI (wywiady telefoniczne wspomagane komputerowo) na reprezentatywnej próbie 500 dorosłych mieszkańców Gorzowa. Badanie jakościowe prowadzone metodą indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI In-Depth Interviews). Termin realizacji prac: Badanie ilościowe: 30 listopada 8 grudnia 2009 roku. Badanie jakościowe: lutego 2010 roku. Miejsce realizacji prac: Gorzów Wielkopolski Próba: Badanie ilościowe: 500 wywiadów telefonicznych z mieszkańcami Gorzowa. Badanie jakościowe: 10 indywidualnych wywiadów pogłębionych, po 2 z przedstawicielami następujących grup: władza, opozycja, dziennikarze, organizacje pozarządowe, mieszkańcy. Długość wywiadu: Badanie ilościowe około 10 minut. Badanie jakościowe około 45 minut. 3

4 Wybrane dane statystyczne Liczba mieszkańców: osób w tym: kobiet w tym: męŝczyzn Dochody budŝetu miasta Wydatki budŝetu miasta Dochód na 1-go mieszkańca Wydatki na 1-go mieszkańca Przeciętne wynagrodzenie brutto zł zł zł zł zł Ilość zarejestrowanych przedsiębiorstw 2009 r Nowo zarejestrowane przedsiębiorstwa w 2008 r Nowo zarejestrowane przedsiębiorstwa w 2009 r Frekwencja w wyborach samorządowych 2006 r. 37,83% Frekwencja w wyborach parlamentarnych 2007 r. 56,80% 4

5 1. Mieszkaniec 1.1 Jakość Ŝycia w Gorzowie W opinii przewaŝającej większości mieszkańców Gorzów jest dobrym miejscem do Ŝycia uwaŝa tak 88,2% badanych mieszkańców. Przeciwnego zdania jest średnio co dziewiąty gorzowianin (11,1% badanych). Na ogólną jakość Ŝycia składa się przede wszystkim bezpieczeństwo socjalne mieszkańców posiadanie pracy oraz własnego mieszkania, dobra infrastruktura miejska dobra jakość dróg i komunikacji publicznej, dostęp do usług (obiekty handlowe) oraz słuŝby zdrowia i edukacji, a takŝe moŝliwość spędzenia wolnego czasu bogata oferta kulturalna i rozrywkowa, a takŝe bliskość terenów zielonych i rekreacyjnych. Badani lokalni liderzy opinii wskazują takŝe na takie elementy, które składają się na jakość Ŝycia, jak: infrastruktura społeczna: wysoki poziom szkolnictwa; infrastruktura techniczna: dobre skomunikowanie miasta z innymi aglomeracjami (połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze); przestrzeń publiczna: ład przestrzenny; dobra jakość rządzenia w tym dobry przepływ informacji między władzą a mieszkańcami; poziom zadowolenia mieszkańców z Ŝycia. Osoby badane dobrze oceniają jakość Ŝycia w Gorzowie. Zdaniem części liderów Gorzów łączy zalety duŝych i małych miast mieszkańcom nie dokuczają korki, miasto ma obwodnice, poza specjalistycznymi usługami medycznymi i częścią oferty kulturalnej (opera) w Gorzowie do dyspozycji mieszkańców są wszystkie usługi i udogodnienia. Miasto ma dobrą przestrzeń publiczną i połoŝona jest w pobliŝu atrakcyjnych terenów rekreacyjnych część osób ceni sobie bliskość rzeki (bulwar) oraz bliskość lasów i jezior. Niektórzy badani wskazywali na rozwój Gorzowa duŝą liczbę inwestycji przede wszystkim drogowych oraz niski poziom bezrobocia. Pojedyncze negatywne opinie badanych dotyczyły braku niektórych instytucji samorządowych 1. 1 W związku z podziałem administracyjnym Gorzów i Zielona Góra dzielą ze sobą funkcję stolicy województwa. W Zielonej Górze swoją siedzibę władze samorządowe województwa (Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego). Lubuski Urząd Wojewódzki ma swoją siedzibę w Gorzowie.

6 Tabela 1. Ocena poszczególnych elementów Ŝycia w Gorzowie. Element Mocne strony Słabe strony Infrastruktura drogowa, transportowa Rynek pracy Edukacja Mała liczba korków dogodny poruszanie się po mieście. Dobre drogi tranzytowe obwodnica, most, trasa średnicowa. Dobrze skomunikowane dzielnice transport miejski. Dzięki powstaniu specjalnej strefy ekonomicznej 2 w Gorzowie obecni są inwestorzy zatrudniający duŝą ilość pracowników 3. Stosunkowo niskie bezrobocie. Wysoki poziom zatrudnienia w urzędach administracji publicznej. Wysoki poziom szkół publicznych. Stosunkowo bogata oferta studiów wyŝszych kilka uczelni wyŝszych: Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa, filia poznańskiej AWFiS. Plany stworzenia Uniwersytetu Lubuskiego wspólnie z Uniwersytetem Zielonogórskim. Wiele dróg wymaga remontów. Część odnawianych i budowanych dróg i ulic jest zbyt wąska problemy w poruszaniu się autobusów. Rynek pracy przede wszystkim dla robotników wykwalifikowanych z wykształceniem zawodowym i średnim głównie praca fizyczna. Niskie płace poniŝej średniej dla województwa. Brak perspektyw zawodowych dla absolwentów wyŝszych uczelni i wysokiej klasy specjalistów kadra zarządzająca z importu. Brakuje prywatnych liceów; dyskusyjna jakość kształcenia szkół wyŝszych. W Gorzowie studiują głównie studenci z okolic, z województwa; ambitniejsza młodzieŝ wyjeŝdŝa do większych miast i lepszych uczelni. W ofercie wyŝszych uczelni brakuje kierunków inŝynierskich. 2 Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. 3 Wśród inwestorów badani wymieniają TPV Displays producenta monitorów i telewizorów oraz Faurecia producenta plastikowych elementów wnętrz dla przemysłu motoryzacyjnego. Zakładem zatrudniającym duŝą liczbę pracowników, mającym długą tradycję w Gorzowie, są takŝe Zakłady Włókien Chemicznych Stilon. 6

7 Oferta kulturalna i rozrywkowa Bogata oferta kulturalna i rozrywkowa dobrze oceniany teatr (bogaty repertuar, liczne występy gościnne artystów), renomowany klub jazzowy Pod Filarami (występy światowych gwiazd: Richard Bona, Pat Metheny itp.), dobre instytucje kulturalne Centrum Edukacji Artystycznej, Grodzki Dom Kultury, Miejskie Centrum Kultury, Miejski Ośrodek Sztuki, Klub Myśli Twórczej Lamus itp., kina (Helios i 60 Krzeseł) z dobrym repertuarem. DuŜa liczba imprez dla młodzieŝy festiwal Reggae nad Wartą, bliskość festiwalu Woodstock. Dobra infrastruktura sportowa sale sportowe, lodowisko, kręgielnia. DuŜo klubów sportowych w ekstraklasie koszykarki, ŜuŜlowcy, tenisiści stołowi, piła ręczna wysokiej rangi zawody sportowe. Rozpoczęta budowa Filharmonii Gorzowskiej. Brak propozycji imprez plenerowych. Brak dostępności oferty kulturalnej i rozrywkowej w ciągu tygodnia. Bezpieczeństwo Estetyka, czystość miasta Wysokie poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców. Na terenach popoligonowych planuje się rozmieszczenie dodatkowego oddziału prewencyjnego policji. DuŜe nakłady miasta na utrzymanie czystości. Dobrze utrzymane, czyste miasto. Odnowione elewacje kamienic w centrum. DuŜa ilość parków i zieleni miejskiej. Przypadki przemocy w szkołach. WyŜsze poczucie zagroŝenia w osiedlach z wielkiej płyty oraz na Zawarciu (brak systemu monitoringu). Potrzeba głębokiej i kompleksowej rewitalizacji zabytkowych części miasta. Potrzeba rewitalizacji terenów poprzemysłowych na Zawarciu. Zbyt mała ilość pojemników na śmieci w centrum Gorzowa. Źródło: Wywiady IDI z przedstawicielami władzy, opozycji, mediów, organizacji pozarządowych i mieszkańców, 2010, PBS DGA. 1.2 ZauwaŜane zmiany Ogólna jakość Ŝycia poprawiła się zdaniem ponad połowy gorzowian (52% badanych). Nieco większy odsetek mieszkańców (56,4%) uwaŝa, Ŝe wzrósł poziom zadowolenia z Ŝycia w Gorzowie. Najwięcej mieszkańców Gorzowa zauwaŝa pozytywne zmiany w infrastrukturze drogowej aŝ 72,5% odpowiedzi pozytywnych (zagregowane odpowiedzi: zdecydowanie się poprawiło i raczej się poprawiło ), z czego aŝ 30,2% badanych zauwaŝa zdecydowaną poprawę w tym obszarze. DuŜa grupa mieszkańców widzi takŝe pozytywne zmiany w 7

8 estetyce i czystości Gorzowa (57,5% badanych) oraz ofercie kulturalnej i rozrywkowej (54,5% badanych). Obszarem Ŝycia miasta, które uległ pogorszeniu jest, zdaniem mieszkańców, rynek pracy. Blisko połowa badanych 48,4% zauwaŝyło pogorszenie na gorzowskim rynku pracy, a jedynie 19,2% mieszkańców zauwaŝyło poprawę w tej kwestii 4. Generalnie ocena tych aspektów Ŝycia znalazła potwierdzenie w badaniu jakościowym. ZauwaŜane zmiany w oczach badanych liderów opinii to przede wszystkim: budowa nowych dróg tranzytowych (obwodnic), mostów i wyprowadzenie ruchu cięŝarowego z centrum miasta; ściągnięcie duŝych zagranicznych inwestorów do miasta; realizacja duŝych inwestycji kulturalnych i sportowych rozbudowa teatru, budowa Filharmonii Gorzowskiej, rozbudowa stadionu ŜuŜlowego, budowa Centrum Sportowo-Rehabilitacyjnego Słowianka ; poprawa jakości przestrzeni miejskiej zwrócenie się miasta w kierunku Warty: budowa bulwaru, zamknięcie ul. Chrobrego dla ruchu, rewitalizacja elewacji kamienic w centrum; rozwój szkolnictwa wyŝszego. Negatywne opinie badanych odnośnie zmian w Gorzowie dotyczyły głównie: problemów z władzą samorządową (dziennikarze) konflikt Prezydenta Gorzowa z częścią Rady Miasta, zarzuty prokuratorskie oraz areszt Prezydenta; braku propozycji zmian kierunków rozwoju miasta (władza); wzrostu bezrobocia długoterminowego (władza). 4 Mieszkańcy odczuwają pogorszenie na rynku pracy mimo rzeczywistego spadku bezrobocia. Według danych GUS za lata stopa bezrobocia rejestrowanego w Gorzowie systematycznie spada. W 2006 roku odsetek osób bezrobotnych wyniósł 8,9%, w roku ,1%, a w ,2%. Źródło: 8

9 Wykres 1. Ocena poszczególnych elementów Ŝycia w Gorzowie na przestrzeni trzech ostatnich lat. N = 500 1,4% ogólna jakość Ŝycia 12,4% 39,6% 28,2% 12,4% 6,0% poziom zadowolenia z Ŝycia w mieście 13,4% 43,0% 30,4% 8,0% 3,2% infrastruktura drogowa 30,2% 42,2% 12,9% 6,1% 7,2% 3,3% rynek pracy 15,9% 21,0% 25,4% 22,9% 11,4% 2,6% edukacja 14,2% 31,4% 30,0% 5,0% 16,8% 4,3% oferta kulturalna i rozrywkowa 15,4% 39,1% 29,0% 4,8% 7,4% 3,9% bezpieczeństwo mieszkańców 8,8% 29,2% 44,4% 8,1% 5,5% estetyka i czystość w mieście 19,1% 38,4% 31,1% 5,6% 4,5% 0% 20% 40% 60% 80% zdecydowanie się poprawiło raczej się poprawiło pozostały bez zmian Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. Gorzów jest miastem, które cechuje się dość wysoką jakością Ŝycia. Łączy w sobie zalety duŝych i małych miast: brak korków, duŝo terenów zielonych i bliskość terenów wypoczynkowych i rekreacyjnych z pełnym wachlarzem usług, obecnością szkół wyŝszych i duŝych inwestorów z zagranicznym kapitałem oraz dość róŝnorodną ofertą kulturalną i rozrywkową. 9

10 Jedynym mankamentem jest dość jednowymiarowy rynek pracy wykluczający moŝliwości rozwoju absolwentów wyŝszych uczelni oraz wyŝszej kadry zarządzającej. Spośród pozytywnych zmian na pierwsze miejsce wysuwa się poprawa dróg dojazdowych do Gorzowa (obwodnice, mosty), poprawa estetyki przestrzeni miejskiej, otwarcie się miasta na Wartę (budowa bulwaru), a takŝe realizacja duŝych inwestycji związanych z kulturą (Filharmonia Gorzowska) i sportem (stadion ŜuŜlowy, hala sportowa). 10

11 2. Obywatel 2.1 Aktywność obywatelska mieszkańców Gorzowa Zdaniem badanych dobry obywatel to osoba, która: jest aktywna poza godzinami pracy: angaŝuje się społecznie, publicznie (udział w przedsięwzięciach organizowanych przez organizacje pozarządowe, udział w konsultacjach społecznych), politycznie (udział w wyborach); Ŝyje Ŝyciem miasta, ale takŝe sama je tworzy; jest ambasadorem małej ojczyzny (miasta) na zewnątrz, kreuje markę miasta, ma emocjonalny stosunek do swojego miasta; dba o najdrobniejsze sprawy porusza się komunikacją miejską, uczestniczy w imprezach miejskich, sprząta po psie itp.; jest uczciwa we wszystkich aspektach Ŝycia. Zdecydowana większość mieszkańców Gorzowa interesuje się wydarzeniami w swoim mieście (87,5% badanych, z czego 42,7% w sposób zdecydowany). Niemal taka sama grupa gorzowian (87,8% badanych) czuje się współodpowiedzialna za miejsce, w którym mieszka. Jeśli chodzi o podstawową aktywność obywatelską, statystyki są nieco gorsze. 66,5% badanych deklaruje odwiedzanie Urzędu Miasta w 2009 roku, ale juŝ mniej niŝ jedna trzecia mieszkańców (30,3% badanych) zadeklarowało wzięcie udziału w spotkaniach, obradach wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych. Podobny odsetek osób 29,9% w ubiegłym roku zwrócił się z pisemnym wnioskiem o Urzędu Miasta lub jakiejś innej instytucji. Opinie badanych co do aktywności obywatelskiej mieszkańców Gorzowa (badanie jakościowe) są dość pozytywne. Liderzy opinii podają duŝo przejawów aktywności mieszkańców na rzecz społeczności lokalnej: 11

12 budowa pomników osobom związanym z Gorzowem 5. W działania te organizowane są przez grupę społeczników skupionych wokół znanego prawnika, mec. Jerzego Synowca; aktywność mieszkańców poszczególnych dzielnic na rzecz swojego miejsca zamieszkania: A) działania mieszkańców skupionych w Stowarzyszeniu na rzecz Rozwoju Zawarcia na rzecz poprawy jakości Ŝycia w tej dzielnicy (rewitalizacja, zainstalowanie monitoringu); B) rewitalizacja zaniedbanego brzegu stawu na osiedlu Piaski; C) rewitalizacja parku w centrum miasta akcja prowadzona wspólnie z Gazetą Lubuską; aktywność fanów sportu zbiórka pieniędzy na działalność klubu (ŜuŜel), lobbowanie na rzecz budowy hali sportowej (koszykówka kobiet); aktywność per formatywna młodzieŝy np. Ŝyczenia walentynkowe mieszkańców Gorzowa dla mieszkańców Zielonej Góry; aktywność mieszkańców zrzeszonych w spółdzielniach mieszkaniowych. Sami badani liderzy opinii deklarują bardzo aktywną działalność na rzecz małej ojczyzny np. działalność w NGO i wspieranie trzeciego sektora (przedstawiciele władzy i opozycji), animacja Ŝycia kulturalnego (mieszkańcy), pielęgnowanie spuścizny kulturowej dawnego Landsberga 6 (promocja architektury Gorzowa, wznowienie hodowli Renety Landsberskiej [odmiana jabłka]). Niektórzy badani wskazują jednak na pewien deficyt przejawów społeczeństwa obywatelskiego w Gorzowie mimo moŝliwości zgłaszania obywatelskich propozycji uchwał do Rady Miasta, w 2009 roku mieszkańcy wystąpili jedynie z dwoma projektami. Z drugiej strony zbyt mało jest patriotyzmu lokalnego, codziennego oddolnych inicjatyw zmieniających najbliŝsze społeczne otoczenie mieszkańców. Niektórzy badani 5 M.in. swój pomnik mają: Edward Jancarz wybitny gorzowski ŜuŜlowiec oraz Szymon Gięty legendarny gorzowski kloszard. 6 Niemiecka nazwa Gorzowa to: Landsberg an der Warthe. 12

13 wskazują na zbyt duŝą ilość inicjatyw inicjowanych przez organizacje polityczne. Przyczyną takiego stanu rzeczy zdaniem niektórych jest fakt braku silnych więzi społecznych (ludność napływowa ziem odzyskanych). Wykres 2. Indeks postawy obywatelskiej. N = 500 MoŜna ufać większości ludzi 8,6% 46,7% 32,7% 11,1% 3,0% 0,6% Interesuję się wydarzeniami w moim mieście 42,7% 44,8% 8,9% 2,8% Czuję się współodpowiedzialny za miejsce w którym mieszkam 54,2% 33,6% 8,4% 2,2% Miasto, w którym mieszkam to dobre miejsce do Ŝycia 49,4% 38,8% 9,0% 0% 20% 40% 60% 80% zdecydowanie się zgadzam się raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 13

14 Wykres 3. Przejawy aktywności obywatelskiej mieszkańców Gorzowa w ciągu roku N =500 bytność w Urzędzie Miasta 33,5% 66,5% branie udziału w spotkaniach, obradach dobrowolnych stowarzyszeń lub organizacji 13,0% 87,0% branie udziału w spotkaniach, obradach wspólnot lub spółdzielni mieszkaniowych zwracanie się z pisemnym wnioskiem do Urzędu Miasta bądź innych instytucji publicznych 30,3% 29,9% 69,7% 70,1% 0% 20% 40% 60% 80% tak nie Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 2.2 Aktywność polityczna mieszkańców Zdaniem badanych liderów opinii (przedstawicieli władzy i opozycji) frekwencja wyborcza w Gorzowie jest relatywnie wysoka, choć niŝsza niŝ na południu województwa lubuskiego np. w Zielonej Górze. Niska frekwencja w wyborach samorządowych spowodowana jest niewielkim zainteresowaniem mieszkańców udziałem w Ŝyciu publicznym miasta i niewiarą w zmianę poprzez udział w wyborach. NiŜsza frekwencja w wyborach parlamentarnych i ostatnich wyborach do Parlamentu Europejskiego moŝe być spowodowana słabą aktywnością partii politycznych w mieście. Z drugiej strony powodem tego moŝe być umieszczanie kandydatów z Gorzowa na niŝszych pozycjach list wyborczych kandydaci z południa województwa są lokowani wyŝej. Obraz aktywności wyborczej mieszkańców miasta, którzy wzięli udział w badaniu ilościowym wydaje się bardzo dobry. 70,3% osób zadeklarowało udział w ostatnich wyborach samorządowych. Bardzo podobny odsetek gorzowian deklaruje udział w ostatnich wyborach parlamentarnych (71,1% badanych). Udział w wyborach 14

15 prezydenckich z 2005 roku zadeklarowało 77% badanych mieszkańców. Jednak dane o rzeczywistej frekwencji wyborczej 7 są niŝsze: wybory samorządowe 37,83%, wybory parlamentarne 56,80% oraz wybory prezydenckie 51,39% w pierwszej turze głosowania. Badani mieszkańcy Gorzowa mają wyŝsze zaufanie do Prezydenta niŝ do Rady Miasta. Prezydentowi Tadeuszowi Jędrzejczykowi ufa 63,4% badanych (zagregowane odpowiedzi: zdecydowanie ufam i raczej ufam ), natomiast Rada Miasta cieszy się zaufaniem połowy mieszkańców (50,1% badanych, w tym jedynie 4,6% w sposób zdecydowany). Równie wysokim zaufaniem jak Prezydent cieszy się w Gorzowie kościół ufa mu 64% gorzowian. Wśród mieszkańców największym zaufaniem cieszą się fundacje działające na terenie miasta ufa im 68,8% badanych. Wykres 4. Aktywność polityczna mieszkańców Gorzowa N =500 głosowanie w ostatnich wyborach samorządowych 29,7% 70,3% głosowanie w ostatnich wyborach parlamentarnych 28,9% 71,1% głosowanie w ostatnich wyborach prezydenckich 23,0% 77,0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 7 Dane Państwowej Komisji Wyborczej dotyczące poszczególnych frekwencji wyborczych dla miasta Gorzów. Źródło: 15

16 Wykres 5. Deklarowany poziom zaufania do poszczególnych instytucji. N = 500 Rada Miasta 4,6% 45,4% 33,8% 10,5% 5,7% 3,8% Prezydent Miasta 24,5% 38,9% 19,2% 13,5% 3,1% Rząd RP 6,3% 25,5% 38,4% 26,7% 3,1% Partie Polityczne 14,2% 37,7% 38,6% 6,4% Związki Zawodowe 5,9% 26,6% 30,8% 28,0% 8,8% 4,4% Kościół 24,1% 39,9% 16,6% 15,1% Stowarzyszenia działające w mieście 8,6% 47,2% 18,7% 6,9% 18,6% Fundacje działające w mieście 17,5% 51,4% 10,5% 5,1% 15,6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% zdecydowanie ufam raczej ufam raczej nie ufam zdecydowanie nie ufam trudno powiedzieć Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 16

17 2.3 Organizacje pozarządowe PrzynaleŜność mieszkańców Gorzowa do organizacji, stowarzyszeń, partii politycznych itp. jest dość przeciętna (12,5% badanych), ale zbliŝona do deklarowanej aktywności ogółu Polaków 8. Mimo pewnego deficytu postaw obywatelskich wśród mieszkańców, w Gorzowie aktywnych jest dość duŝo organizacji pozarządowych głównie NGO z obszaru pomocy społecznej, ale takŝe organizacje obywatelskie, sportowe i organizacje skupiające starszych obywateli Gorzowa. Najbardziej aktywne i skuteczne NGO zdaniem badanych lokalnych liderów opinii i mieszkańców to: A) Wśród organizacji z obszaru pomocy społecznej: Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna najbardziej znana badanym NGO, najaktywniejsza m.in. w obszarze pomocy charytatywnej (pomoc rzeczowa i finansowa dla potrzebujących, świetlice socjoterapeutyczne i organizowanie wypoczynku dla młodzieŝy); Stowarzyszenie Hospicjum św. Kamila; Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta; Fundacja Dzieciom ZdąŜyć z Pomocą pomoc dzieciom niepełnosprawnym; B) Wśród organizacji obywatelskich: Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Zawarcia bardzo znana i najbardziej aktywna organizacja obywatelska w Gorzowie. Działa na rzecz rewitalizacji dzielnicy Zawarcie. Młodzi dla Gorzowa młoda gorzowska organizacja aktywizująca młodzieŝ i promująca miasto. Znana z akcji Rozkład MZK na komórkę oraz Ŝyczeń walentynkowych dla Zielonej Góry; 8 13,2% ogółu Polaków deklaruje członkostwo w organizacji pozarządowej, grupie, ruchu religijnym lub społecznym. Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 5000 dorosłych mieszkańców Polski od listopada 2007 roku do stycznia 2008 roku. Źródło: Baczko Anna, Agnieszka Ogrodzka Wolontariat. Filantropia i 1%. Raport z badań 2007, Warszawa: Stowarzyszenie Klon-Jawor, s

18 Gorzowskie Stowarzyszenie Studentów GIESS aktywizacja środowiska studenckiego w Gorzowie; Lubuskie Stowarzyszenie na rzecz Kobiet BABA działalność na rzecz kobiet, pomoc ofiarom przemocy, przeciwdziałanie patologiom społecznym. Inne wymieniane NGO przez badanych to ogólnopolskie organizacje o znanych markach, takie jak: Monar, Caritas, PCK; organizacje o charakterze polonijnym: Stowarzyszenie Wspólnota Polska, Związek Miłośników Lwowa i Kresów Południowych Związek Sybiraków, a takŝe organizacje sportowe. Niektórzy badani (przedstawiciele NGO i dziennikarze) wskazują takŝe na pewne problemy funkcjonowania trzeciego sektora w Gorzowie. Miejscowe NGO, choć jest ich wiele i są aktywne, mało wiedzą o sobie nawzajem i nie są zainteresowane wspólnym działaniem stworzeniem rady gorzowskich organizacji pozarządowych. Ponadto między organizacjami kościelnymi a świeckimi widoczna jest rywalizacja. Charakterystyką niektórych gorzowskich NGO są ich związki z lokalną polityką jako przykład badaniu podają Stowarzyszenie Forum dla Gorzowa, które wyrosło z oddolnej inicjatywy mieszkańców, ale upolityczniło się, wystartowało w wyborach samorządowych i tym samym straciło legitymację do recenzowania Ŝycia publicznego w Gorzowie. Dziś lider Stowarzyszenia Artur Radziński jest osobą bardzo skonfliktowaną z Prezydentem Miasta. 18

19 Wykres 6. PrzynaleŜność mieszkańców Gorzowa do organizacji, stowarzyszeń, partii politycznych itp. N = ,5% tak nie 87,5% Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 501 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. Mimo braku silnych więzi społecznych w Gorzowie, mieszkańcy są aktywni społecznie widoczni są liderzy, którzy prowadzą działania na rzecz gorzowskiej małej ojczyzny, a takŝe istnieją aktywne organizacje trzeciego sektora działające zarówno w sferze pomocowej, jak i obywatelskiej. Pewnym problemem funkcjonowania gorzowskich organizacji pozarządowych jest małe zainteresowanie współdziałaniem oraz niewielka wiedza o sobie nawzajem, co uniemoŝliwia konsolidację działań. 19

20 3. Władza i mieszkańcy 3.1 Władza Opinie osób badanych w badaniu jakościowym na temat wciągania mieszkańców Gorzowa w proces decyzyjny są podzielone. Z jednej strony część respondentów deklaruje, Ŝe istnieją narzędzia, które mają umoŝliwić mieszkańcom udział w procesie decyzyjnym. Wymieniane są: obywatelska inicjatywa uchwałodawcza 9 oraz moŝliwość składania propozycji do budŝetu miasta przez mieszkańców. Część badanych wspomina takŝe o konsultacjach z mieszkańcami w sprawie rezygnacji z części Wielkopolski w nazwie Gorzowa. Jednak z drugiej strony pojawiają się opinie, Ŝe starania władz miasta o wciąganie mieszkańców w proces decyzyjny są niewystarczające. Działania Prezydenta i części popierających go radnych (odnawianie nawierzchni dróg, spotkania z mieszkańcami i przedstawicielami NGO) są podyktowane w duŝej mierze interesowi politycznemu (wyborczemu). Przedstawiciele władzy natomiast uwaŝają, Ŝe mieszkańcy nie mają potrzeby bycia podmiotem procesu decyzyjnego. Jeden z respondentów podkreśla, Ŝe z badań wynika, iŝ mieszkańcy akceptują działania Prezydenta, choć decyzje przez niego podejmowane nie są z nimi konsultowane informacje pojawiające się w mediach są dla mieszkańców wystarczające. Wydaje się, Ŝe na kwestię uspołecznienia procesu podejmowania decyzji pewien wpływ mogą mieć relacje między Radą Miasta, a Prezydentem. Mieszkańcy i dziennikarze podkreślają, Ŝe część radnych jest mocno skłócona z Prezydentem Tadeuszem 9 Z inicjatywą obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej wyszła redakcja gorzowskiego oddziału Gazety Lubuskiej. Aby uchwała trafiła pod obrady Rady Miasta potrzebne jest minimum 400 podpisów mieszkańców pod jej projektem. 20

21 Jędrzejczakiem trwa między nimi walka o to, który ośrodek władzy w Gorzowie reprezentuje interesy mieszkańców. Tabela 2. Opinie badanych na temat aktywizacji mieszkańców Gorzowa przez władze. Dziennikarze Władza Mimo pozornych działań, mających charakter wizerunkowy (inicjatywa uchwałodawcza, konsultacje społeczne) Prezydent wydaje się lekcewaŝyć opinie mieszkańców. Prezydent ma autorytarną osobowość gdyby nie był naciskany przez radnych oraz media, podejmowałby decyzje jednoosobowo. Władze starają się włączać mieszkańców w proces decyzyjny, choć działania są niewystarczające. gorzowianie raczej protestują niŝ uczestniczą w podejmowaniu decyzji. Opozycja Władze miasta wciągają mieszkańców w proces podejmowania decyzji. Propozycje mieszkańców do budŝetu są wnikliwie analizowane. Mieszkańcy Mimo moŝliwości składania propozycji do budŝetu i obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej działania władz są sztuczne. Prezydent rzadko konsultuje swoje decyzje, najczęściej jedynie je ogłasza. NGO Władze Gorzowa starają się pokazać, Ŝe podejmują działania w celu wciągania mieszkańców w proces decyzyjny. Zbyt mała liczba spotkań z mieszkańcami. Źródło: Wywiady IDI z przedstawicielami władzy, opozycji, mediów, organizacji pozarządowych i mieszkańców, 2010, PBS DGA. Wskazywane przez badanych kanały komunikacyjne między władzami miejskimi a mieszkańcami: media Prezydent obecny jest co wtorek w audycji radiowej, radni występują w lokalnej telewizji; dyŝury Prezydenta, wiceprezydentów i radnych; spotkania z mieszkańcami; konsultacje społeczne; referenda; badania ankietowe; strona internetowa miasta; Biuletyn Urzędu Miasta Gorzowskie Wiadomości Samorządowe. W opinii badanych władze Gorzowa kontaktowały się z mieszkańcami w kilku sprawach: 21

22 zmiany nazwy Gorzowa Wielkopolskiego; budŝetu miasta; najwaŝniejszych inwestycji miejskich m.in. sprawa lokalizacji Centrum Edukacji Artystycznej i Filharmonii Gorzowskiej; obiektów będących symbolami miasta sprawa łaźni miejskiej schodów donikąd ; nazwy dla Aquaparku i schroniska dla zwierząt. Mieszkańcy dość dobrze oceniają władze Gorzowa. 62,9% ankietowanych gorzowian uwaŝa, Ŝe osoby sprawujące władze są zainteresowani problemami mieszkańców, a ponad połowa mieszkańców (53,1% badanych) uwaŝa, Ŝe są one kompetentne (48,4%). O uczciwości władz przekonanych jest 38,9% badanych mieszkańców. Z drugiej strony blisko trzydzieści sześć procent badanych (35,8%) uwaŝa, Ŝe osoby sprawujące władze w mieście są nieudolne, a 21,6% uwaŝa, Ŝe są skorumpowane. Wykres 7. Ocena osób sprawujących władzę w Gorzowie. N = 500 uczciwi 38,9% 44,5% 16,5% kompetentni 53,1% 34,4% 12,5% skorumpowani 31,6% 47,6% 20,7% nieudolni 35,8% 54,5% 9,7% zainteresowani problemami mieszkańców 62,9% 29,8% 7,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% tak nie nie wiem, trudno powiedzieć Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 22

23 3.2 Mieszkańcy Na podstawie badania jakościowego trudno jednoznacznie stwierdzić, czy mieszkańcy Gorzowa mają poczucie bycia stroną, partnerem dla władz w procesie podejmowania decyzji. Liderzy opinii wspominają z jednej strony o narzędziach uspołecznienia procesu podejmowania decyzji, z drugiej jednak podają przykłady, które świadczą o lekcewaŝeniu opinii mieszkańców przez władze. Przedstawiciele dziennikarzy oraz opozycji podają przykład obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej Bezpieczne Zawarcie 10, który został przez władze zlekcewaŝony (trafił do przysłowiowej zamraŝarki projektów uchwał). Jeden z dziennikarzy zauwaŝa takŝe, Ŝe na stronie miasta istniało forum internetowe, jednak po pojawieniu się nieprzychylnych wpisów forum zamknięto. Jeden z mieszkańców podkreśla, Ŝe w Gorzowie władze nie mają zwyczaju przygotowywania mieszkańców do pewnych działań i decyzji, a jedynie je podejmują i podają do publicznej wiadomości, pozostawiając mieszkańców przed faktami dokonanymi. 3.3 Konsultacje społeczne Jedna trzecia badanych mieszkańców Gorzowa (33,8%) uwaŝa, Ŝe lokalne władze wykazują wolę konsultowania trudnych decyzji z mieszkańcami. Ponad połowa 57,9% badanych jest przeciwnego zdania. Średni co dwunasty ankietowany (8,3% badanych) nie ma zdania na ten temat. Odsetek badanych mieszkańców miasta, którzy deklarowali udział w procedurze konsultacyjnej jest dość wysoki 26,3% badanych gorzowian deklaruje, Ŝe wzięło udział w jakichkolwiek konsultacjach społecznych organizowanych przez władze miasta. 10 Projekt ma na celu poprawę jakości Ŝycia mieszkańców Zawarcia poprzez rewitalizację zasobów lokalowych, przeciwdziałanie patologiom wśród młodzieŝy poprzez aktywizację i organizację imprez edukacyjnych i prewencyjnych oraz zainstalowanie monitoringu wizyjnego. 23

24 Badania jakościowe częściowo potwierdzają wyniki badania ilościowego w kwestii oceny woli władz do konsultowania trudnych decyzji z mieszkańcami. Generalnie wśród liderów opinii panuje przekonanie, Ŝe władza kontaktuje się w pojedynczych kwestiach z mieszkańcami m.in. jeśli wymaga tego prawo (np. w sprawie planów zagospodarowania przestrzennego), jednakŝe brakuje prawdziwych, szerokich konsultacji społecznych. W opinii jednego z mieszkańców debaty toczą się głównie w mediach lub tylko w wybranych grupach, a nie wśród wszystkich mieszkańców. Z drugiej strony, kiedy w mediach ogłaszana jest moŝliwość składania opinii, odzew mieszkańców na takie konsultacje jest niewielki. Kilkoro badanych podaje propozycje, jak moŝna przezwycięŝyć te problem. Po pierwsze, aby zwiększyć udział mieszkańców w konsultacjach społecznych, mogłyby one towarzyszyć wyborom samorządowym lub parlamentarnym. Po drugie moŝna by zrezygnować z szerokich konsultacji społecznych (ich wadą jest zbyt duŝa subiektywność opinii i niedoinformowanie uczestników) i zastąpić je badaniami opinii społecznej. Ponadto w wielu przypadkach (np. rozbudowy stadionu ŜuŜlowego, budowy Centrum Edukacji Artystycznej, budowy tzw. Dominanty 11 ) Prezydent narzuca swoje decyzje nie konsultując ich z mieszkańcami. Badany przedstawiciel NGO podaje równieŝ przykład wymuszonych konsultacji w sprawie budynku socjalnego na osiedlu Zakanale. Władze zorganizowały spotkania z mieszkańcami okolicy dopiero po ich protestach w tej sprawie. 11 Jest to rondo u zbiegu ulic Grobla, Wał OkręŜny i Przemysłowa. To charakterystyczny punkt w panoramie Gorzowa wewnątrz rondo zabudowane jest lokalami uŝytkowymi, na zewnątrz widoczna jest stalowo-szklana konstrukcja zwieńczona kopułą, stanowiąca punkt widokowy. 24

25 Wykres 8. Chęć konsultowania trudnych decyzji przez władze miasta. N = 500 8,3% 33,8% tak nie nie wiem, trudno powiedzieć 57,9% Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. Tabela 3. Definicja, zalety i wady konsultacji społecznych. Mieszkańcy - Dziennikarze Opozycja Definicja Zalety Wady Badania ankietowe wśród mieszkańców. Konsultacje są czymś innym niŝ referendum nie są wiąŝące i mają mniejszy zasięg terytorialny. Większa świadomość mieszkańców co do funkcjonowania zasad demokracji; poznanie przez mieszkańców administracyjnego procesu podejmowania decyzji. Dzięki wnioskom i uwagom władze mogą podejmować lepsze decyzje, planować lepsze inwestycje. Mieszkańcy mogą ujawniać sprawy, o których władze nie wiedzą. Konsultacje społeczne są wartością samą w sobie. MoŜliwość konfrontacji wielu opinii. Dzięki poznaniu potrzeb mieszkańców, moŝe skupić się na działaniach mających je zaspokoić. Spowolnienie procesu podejmowania decyzji. Ryzyko pojawiania się wielu egoistycznych, jednostkowych opinii. Niektóre debaty (np. dotycząca stadionu ŜuŜlowego) mogą być podporządkowane kalendarzowi wyborczemu. Ryzyko konsultowania (proponowania) nierealnych rozwiązań. Ryzyko zadawania pytań w sposób tendencyjny. Ryzyko niskiej frekwencji. 25

26 Władza NGO Informowanie mieszkańców poprzez media. Spotkania władz z mieszkańcami oraz badania ankietowe. Konsultacje społeczne są niezbędnym elementem procedur demokratycznych. Dzięki procedurom konsultacyjnym moŝliwe jest uniknięcie wielu problemów. Władza wykonawcza dzięki konsultacjom moŝe poznać nastroje społeczne wśród mieszkańców, a oni sami zyskują poczucie, Ŝe nie są przez władzę pomijani przy podejmowaniu decyzji. DuŜo większa wiedza władz na temat potrzeb mieszkańców. Dzięki konsultacjom mieszkańcy bardziej identyfikują się z decyzjami władz, czują się lepiej poinformowani o wydarzeniach w mieście oraz bardziej dowartościowani. Dzięki konsultacjom społecznym moŝliwe jest pełniejsze funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego. WydłuŜenie procesu decyzyjnego. Ryzyko duŝej polaryzacji opinii społecznych. W razie konsultowania konfliktowych inwestycji władza najczęściej nie komentuje wydarzeń. WydłuŜenie procedury podejmowania decyzji. Często prowadzone są po to by zaspokoić sumienie władz. Nie wszystkie decyzje konsultowane z mieszkańcami są obiektywnie dobre. Ze względu na niedoinformowanie części mieszkańców konsultacje przekształcają się w protesty. Źródło: Wywiady IDI z przedstawicielami władzy, opozycji, mediów, organizacji pozarządowych i mieszkańców, 2010, PBS DGA. Wykres 9. Deklarowany udział mieszkańców w jakichkolwiek konsultacjach społecznych organizowanych przez władze miejskie. N = ,3% tak nie 73,7% Źródło: Badanie CATI na reprezentatywnej próbie 500 mieszkańców Gorzowa, 2009 r., PBS DGA. 26

27 Badani liderzy opinii przytaczają kilka przykładów konsultacji społecznych prowadzonych w Gorzowie: kwestia skrócenia nazwy Gorzów Wielkopolski konsultacje organizowane przez władze Gorzowa w 2000 roku w formie ankiety i akcji bilboardowej. Sprawie tej towarzyszyło duŝe zainteresowanie mieszkańców miasta. Choć Prezydent Miasta postulował skrócenie nazwy miasta o przymiotnik Wielkopolski, mieszkańcy odrzucili tę propozycję; kwestia zagospodarowania obiektów będących symbolami miasta: Schody donikąd oraz Łaźnia Miejska konsultacje prowadzone poprzez badania ankietowe; konsultacje cieszyły się szerokim zainteresowaniem gorzowian; w mediach pojawiały się takŝe felietony w tej sprawie; kwestia lokalizacji duŝych miejskich inwestycji Centrum Edukacji Artystycznej i Filharmonii Gorzowskiej organizowane w 2003 roku; kwestia budowy mieszkań socjalnych na osiedlu Zakanale wspomniana wcześniej sprawa konsultacji społecznych zorganizowanych po protestach mieszkańców; kwestia planu urbanistyczno-architektonicznego tzw. Nowego Centrum Gorzowa spotkania organizowane przez gorzowski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP). Pojedynczy respondenci podają takŝe przykłady protestów mieszkańców, po których władze miasta wycofały się z proponowanych pomysłów: likwidacja linii tramwajowych w Gorzowie; Plan zagospodarowania przestrzennego osiedla Staszica. Badani mają poczucie dość duŝego niedosytu konsultacji społecznych w Gorzowie. Przede wszystkim mają Ŝal do władz, Ŝe pewnych spraw nie konsultowano z mieszkańcami na odpowiednio wczesnym etapie (zobacz wyŝej). Widać teŝ duŝą potrzebę konsultowania nowych obszarów Ŝycia miejskiego. Generalnie badani podkreślają, Ŝe konsultacje społeczne naleŝałoby prowadzić w kwestiach duŝych, strategicznych inwestycji, które obciąŝają budŝet miasta oraz takich, które zmieniają oblicze miasta. 27

28 Kwestie, które powinny być dyskutowane z mieszkańcami w ramach procedury konsultacji społecznych, a nie były: kwestia powstania Centrum Edukacji Artystycznej i Filharmonii Gorzowskiej kwestia zasadności inwestycji. w opinii wielu badanych sam sprawa CEA i filharmonii powinna być dyskutowana z mieszkańcami juŝ na etapie pomysłu, a nie na etapie wyboru lokalizacji. Zdaniem części badanych inwestycja ta jest niezrozumiała dla wielu mieszkańców i nieprzynosząca im bezpośrednich korzyści. Ponadto mała ilość mieszkańców będzie zainteresowana korzystaniem z powstałych obiektów; sprawa rozbudowy stadionu ŜuŜlowego Stali Gorzów zdaniem sporej części respondentów ta decyzja Prezydenta takŝe budzi kontrowersje: inwestycja za ponad 22 mln złotych zbytnio obciąŝy budŝet i nie przyniesie mieszkańcom miasta bezpośrednich korzyści. Nie prowadzono w tej sprawie Ŝadnych konsultacji społecznych, a powinny one się odbyć; sprawa budowy tzw. Dominanty kolejna kontrowersyjna inwestycja, która nie była przedmiotem konsultacji społecznych z mieszkańcami Gorzowa. Sfery Ŝycia miasta, o które w przyszłości władze mogłyby pytać mieszkańców w poprzez konsultacje społeczne to: sprawa budowy i funkcjonowania Centrum Edukacji Artystycznej oraz Filharmonii Gorzowskiej uŝytkowanie i utrzymanie filharmonii moŝna by zapytać mieszkańców czy orkiestra ma być złoŝona ze stałych (etatowych) muzyków, czy działalność filharmonii odbywać miałaby się na zasadach impresariatu; omówienie budŝetu instytucji; sprawa budowy siedziby Urzędu Miasta na Zawarciu sprawa budzi duŝo emocji w Gorzowie, część badanych chciałaby powaŝnej debaty na temat tej inwestycji; sprawa rozwoju komunikacji miejskiej powinna odbyć się dyskusja, czy rozwijać tańszą komunikację autobusową, czy droŝszą, ale bardziej ekologiczną, komunikację tramwajową; sprawa komunikacji kolejowej z innymi polskimi miastami; 28

29 sprawa funkcjonowania słuŝby zdrowia mimo, iŝ sprawa słuŝby zdrowia nie podlega miastu, badani widzą potrzebę debaty zarówno nad kwestią zadłuŝenia gorzowskiego szpitala, jak i jakości obsługi (efektywność personelu) w szpitalu; sprawa budŝetu miasta w opinii kilku badanych budŝet Gorzowa powinien być konsultowany z mieszkańcami w bardziej otwarty i dokładny sposób; sprawa strategii rozwoju Gorzowa 12 ; kwestia zagospodarowania terenów popoligonowych 13 ; sprawa budowy sklepów wielko powierzchniowych debata na temat tego, czy miasto powinno wyraŝać dalsze zgody na budowę hipermarketów w mieście; sprawa oświaty i edukacji na poziomie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. NaleŜy zauwaŝyć, Ŝe w Gorzowie stosowane są narzędzia uspołecznienia procesu decyzyjnego, jednak wydaje się, Ŝe odczuwany jest duŝy debaty publicznej w opinii lokalnych liderów narzędzia konsultacyjne są przez władzę niedoceniane i wykorzystywane dość sporadycznie i instrumentalnie. W ocenie wielu Prezydent jest osobą, która preferuje jednoosobowe podejmowanie decyzji. Z drugiej jednak strony mieszkańcy Gorzowa darzą Prezydenta dość duŝym zaufaniem i poparciem i wydaje się, Ŝe nie są zainteresowani angaŝowaniem się w proces decyzyjny. 12 Konsultacje społeczne projektu Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju dla Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata realizowane były w 2009 roku. Źródło: 13 W trakcie realizacji badania jakościowego tj. w lutym 2010 roku realizowane były konsultacje społeczne Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Zdegradowanych Miejskich, Poprzemysłowych i Powojskowych Miasta Gorzowa Wielkopolskiego na lata Źródło: 29

30 4. Wnioski Z badań wyłania się dość niejednoznaczny wizerunek Gorzowa Wielkopolskiego. Jest to dobre miejsce do Ŝycia zarówno w opinii zwykłych mieszkańców, jak i liderów opinii. Gorzów naleŝy do tej części polskich miast, które łączą w sobie zalety duŝych aglomeracji miejskich z zaletami Ŝycia na prowincji z jednej strony miasto dysponuje dobrą infrastrukturą drogową, komunikacją miejską, bogatym Ŝyciem kulturalnym i sportowym, obecnością duŝych międzynarodowych inwestorów oraz dostępnością usług. Z drugiej strony tempo Ŝycia w Gorzowie jest porównywalne z małymi miejscowościami, mieszkańcy nie stoją w korkach, a takŝe mają dogodny dostęp do terenów rekreacyjnych (lasy i jeziora w okolicach miasta). Jeśli chodzi o standardy Ŝycia miejskiego jedyne zarzuty mogą mieć mieszkańcy do jednowymiarowego rynku pracy oraz niezbyt bogatej oferty edukacji na poziomie szkolnictwa wyŝszego. W Gorzowie dość aktywny jest takŝe trzeci sektor. Aktywnie działa duŝo organizacji pozarządowych. Choć niektórzy badani liderzy opinii wskazują na pewien deficyt postaw obywatelskich wśród mieszkańców miasta. Ich zdaniem gorzowianie zbyt mało angaŝują się w Ŝycie publiczne zbyt mało aktywnie włączają się w działania prowadzące do rozwoju lokalnego oraz niechętnie uczestniczą w procesie podejmowania decyzji w mieście. Na ogólną ocenę Gorzowa pewnym cieniem moŝe kłaść się sprawa oceny działań Prezydenta miasta. Tadeusz Jędrzejczak darzony jest duŝym zaufaniem społecznym mimo podejrzeń o udział w nieprawidłowościach przy prowadzeniu miejskich inwestycji budowlanych i tymczasowego aresztowania w 2004 roku nie podał się do dymisji oraz nie został on odwołany w referendum miejskim 14. Jednak wielu badanych liderów zarzuca mu autorytarny styl sprawowania władzy podejmowanie decyzji bez konsultowania się z mieszkańcami miasta czy radnymi. 14 Referendum w sprawie odwołania Tadeusza Jędrzejczaka z funkcji Prezydenta Miasta zostało uniewaŝnione z uwagi na zbyt niską frekwencję. Źródło: Data:

31 Spis tabel i wykresów Spis tabel Tabela 1. Ocena poszczególnych elementów Ŝycia w Gorzowie Tabela 2. Opinie badanych na temat aktywizacji mieszkańców Gorzowa przez władze...21 Tabela 3. Definicja, zalety i wady konsultacji społecznych Spis wykresów Wykres 1. Ocena poszczególnych elementów Ŝycia w Gorzowie na przestrzeni trzech ostatnich lat Wykres 2. Indeks postawy obywatelskiej Wykres 3. Przejawy aktywności obywatelskiej mieszkańców Gorzowa w ciągu roku Wykres 4. Aktywność polityczna mieszkańców Gorzowa...15 Wykres 5. Deklarowany poziom zaufania do poszczególnych instytucji Wykres 6. PrzynaleŜność mieszkańców Gorzowa do organizacji, stowarzyszeń, partii politycznych itp...19 Wykres 7. Ocena osób sprawujących władzę w Gorzowie Wykres 8. Chęć konsultowania trudnych decyzji przez władze miasta Wykres 9. Deklarowany udział mieszkańców w jakichkolwiek konsultacjach społecznych organizowanych przez władze miejskie

32 Aneks tabelaryczny P1. Z którymi z poniŝszych stwierdzeń się Pan/i zgadza, a z którymi się nie zgadza? Zdecydowa nie się zgadzam się Raczej się zgadzam Raczej się nie zgadzam Zdecydowa nie się nie zgadzam Trudno powiedzieć Razem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza MoŜna ufać większości ludzi Interesuję się wydarzeniami w moim mieście Czuję się współodpowiedzialny za miejsce, w którym mieszkam 8,6% 46,7% 32,7% 11,1% 0,8% 100,0% 42,7% 44,8% 8,9% 3,0% 0,6% 100,0% 54,2% 33,6% 8,4% 2,8% 0,9% 100,0% Miasto, w którym mieszkam, to dobre miejsce do Ŝycia 49,4% 38,8% 9,0% 2,2% 0,7% 100,0% P2. Przeczytam Panu/i teraz kilka instytucji. Proszę powiedzieć, którym z nich Pan/i ufa, a którym nie ufa: Zdecydowa nie ufam Raczej ufam Raczej nie ufam Zdecydowa nie nie ufam Trudno powiedzieć Razem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Rada Miasta 4,6% 45,4% 33,8% 10,5% 5,7% 100,0% Prezydent Miasta 24,5% 38,9% 19,2% 13,5% 3,8% 100,0% Rząd RP 6,3% 25,5% 38,4% 26,7% 3,1% 100,0% Partie Polityczne 3,1% 14,2% 37,7% 38,6% 6,4% 100,0% Związki Zawodowe 5,9% 26,6% 30,8% 28,0% 8,8% 100,0% Kościół 24,1% 39,9% 16,6% 15,1% 4,4% 100,0% Stowarzyszenia działające w mieście Fundacje działające w mieście 8,6% 47,2% 18,7% 6,9% 18,6% 100,0% 17,5% 51,4% 10,5% 5,1% 15,6% 100,0%

33 P3. Czy naleŝy Pan/i do jakichkolwiek dobrowolnych stowarzyszeń, organizacji pozarządowych, fundacji, partii politycznych, itp? Tak Nie Razem % wiersza % wiersza % wiersza Czy naleŝy Pan/i do jakichkolwiek dobrowolnych stowarzyszeń, organizacji pozarządowych, fundacji, partii politycznych, itp.? 12,5% 87,5% 100,0% P4. Czy Pana/i zdaniem władze lokalne w Pan/ mieście chętnie konsultują trudne decyzje z mieszkańcami? Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć Razem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Czy Pana/i zdaniem władze lokalne w Pan/ mieście chętnie konsultują trudne decyzje z mieszkańcami? 33,8% 57,9% 8,3% 100,0% P5. Czy brał/a Pan/i kiedykolwiek udział w jakichkolwiek konsultacjach społecznych organizowanych przez władze miejskie? Tak Nie Razem Czy brał/a Pan/i kiedykolwiek udział w jakichkolwiek konsultacjach społecznych organizowanych przez władze miejskie? % wiersza % wiersza % wiersza 26,3% 73,7% 100,0% 33

34 P6. Które z poniŝszych określeń dobrze pasowałoby Pana/i zdaniem do osób sprawujących władzę w Pana/i mieście? Tak Nie Nie wiem/ trudno powiedzieć Razem % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza Uczciwi 38,9% 44,5% 16,5% 100,0% Kompetentni 53,1% 34,4% 12,5% 100,0% Skorumpowani 31,6% 47,6% 20,7% 100,0% Nieudolni 35,8% 54,5% 9,7% 100,0% Zainteresowani problemami mieszkańców 62,9% 29,8% 7,3% 100,0% P7. Czy w ciągu tego roku: Tak Nie Razem % wiersza % wiersza % wiersza Był/a Pan/i w Urzędzie Miasta 66,5% 33,5% 100,0% Brał/a Pan/i udział w spotkaniach, obradach dobrowolnych stowarzyszeń bądź organizacji Brał/a Pan/i udział w pracach/obradach wspólnot bądź spółdzielni mieszkaniowych Zwracał/a się Pan/i z pisemnym wnioskiem do Urzędu Miasta bądź innych instytucji publicznych 13,0% 87,0% 100,0% 30,3% 69,7% 100,0% 29,9% 70,1% 100,0% 34

35 P8. Czy: Głosował/a Pan/i w ostatnich wyborach samorządowych (do Rady Miasta, na Prezydenta Miasta)? Tak Nie Razem % wiersza % wiersza % wiersza 70,3% 29,7% 100,0% Głosował/a Pan/i w ostatnich wyborach parlamentarnych (do Sejmu i Senatu RP)? 71,1% 28,9% 100,0% Głosował/a Pan/i w ostatnich wyborach prezydenckich? 77,0% 23,0% 100,0% P9. Proszę ocenić, czy następujące elementy Ŝycia w Pana/i mieście w ciągu ostatnich trzech lat pogorszyły się czy poprawiły? Zdecydow anie się poprawiło Raczej się poprawiło Pozostały bez zmian Raczej się pogorszyło Zdecydow anie się pogorszyło Nie wiem, trudno powiedzieć Razem Ogólna jakość Ŝycia Poziom zadowolenia z Ŝycia w mieście Infrastruktura drogowa % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza % wiersza 12,4% 39,6% 28,2% 12,4% 6,0% 1,4% 100,0% 13,4% 43,0% 30,4% 8,0% 3,2% 2,0% 100,0% 30,2% 42,2% 12,9% 6,1% 7,2% 1,4% 100,0% Rynek pracy 3,3% 15,9% 21,0% 25,4% 22,9% 11,4% 100,0% Edukacja 14,2% 31,4% 30,0% 5,0% 2,6% 16,8% 100,0% Oferta kulturalna i rozrywkowa Bezpieczeństwo mieszkańców Estetyka i czystość w mieście 15,4% 39,1% 29,0% 4,8% 4,3% 7,4% 100,0% 8,8% 29,2% 44,4% 8,1% 3,9% 5,5% 100,0% 19,1% 38,4% 31,1% 5,6% 4,5% 1,2% 100,0% 35