POMIARY RADONOWE W WYBRANYCH BUDYNKACH MIESZKALNYCH POWIATU RYBNICKIEGO
|
|
- Marta Kaczmarczyk
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 SBS syndrom chorych budynków Jan Antoni Rubin Politechnika Śląska, Gliwice Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa, Koło Śląskie Małgorzata Wysocka Główny Instytut Górnictwa, Katowice POMIARY RADONOWE W WYBRANYCH BUDYNKACH MIESZKALNYCH POWIATU RYBNICKIEGO Streszczenie. W niniejszym artykule zaprezentowano wyniki pierwszej części badań własnych, dotyczących określenia wielkości stężeń radonu Rn-222 w wybranych budynkach mieszkalnych Powiatu Rybnickiego tak Grodzkiego, jak i Ziemskiego (województwo Śląskie, Polska). Badania te zostały wykonane w latach 5 9 i obejmowały pomiary długoterminowe (3 6-cio miesięczne) w 59 budynkach mieszkalnych. Pojęcia kluczowe: promieniotwórczość naturalna, rad Ra-226, radon Rn-222, ekshalacja radonu. RADON S MEASUREMENTS IN SELECTED DWELLING-HOUSES IN RYBNIK ADMINISTRATIVE DISTRICT Abstract. In paper, the results of the first part of own research regarding definition of the size of Rn-222 radon concentration in selected dwelling-houses of Rybnik administrative district - so Municipal, how and the country (Silesia province, Poland), are presented. Research was carried out in 5 9 and covered long-term measurements (3 and 6 months long) in 59 dwelling-houses. Key words: natural radioactivity, Ra-226 radium, Rn-222 radon, radon s exhalation. 1. WPROWADZENIE Nauce znanych jest w obecnej chwili 30 izotopów radonu, o liczbie atomowej 86 oraz liczbie masowej począwszy od. Wszystkie izotopy radonu zarówno te naturalne, jak i te otrzymywane na drodze sztucznych przemian jądrowych różnią się między sobą właściwościami promieniotwórczymi. Najważniejszym izotopem radonu jest radon Rn-222 zawierający 136 neutronów. Pochodzi on bezpośrednio od najbardziej rozpowszechnionego izotopu radu Ra-226, który stanowi ósmy człon szeregu uranowego (U-238). Rozpad radu można przedstawić w postaci graficznej [1]: Ra 6 Po Rn 7 Pb Po 8 Bi Pb 9 Po Bi Pb 235
3 Tabela 1. Podstawowe dane fizyczne produktów rozpadu radu Ra-226 [1]. rozpadu: Rodzaj rozpadu: T 1/2 [czas] α α α β β α β β α 1620 [lata] 3,823 [doby] 3,10 [min.] 27,00 [min.] 20,00 [min.] 164,00 [µs] 22,30 [lata] 5,01 [doby] 138,38 [doby] E rozp. [MeV] 4,871 5,489 6,001 0,220 0,641 7,607 0,007 0,381 5,304 W przeważającej części, promieniowanie wszystkich izotopów radonu, podczas ich rozpadu przypada na cząstki α. Promieniowanie α to strumień dwuwartościowych dodatnich jonów helu He 2+, silnie pochłanianych przez materię [2]. Radon w warunkach otoczenia jest gazem szlachetnym o zerowej wartościowości chemicznej, a mimo to jest on w swej grupie (VIII) najaktywniejszy. Niektóre substancje, takie jak: tłuszcze, kauczuk, parafina, kwarc, platyna pochłaniają energicznie radon. Szczególnie silne własności absorpcyjne mają: żel krzemionkowy i węgiel aktywny [2]. W materiałach i surowcach oraz gruntach budowlanych pochodzenia mineralnego, w większości wypadków macierzysty pierwiastek radonu rad występuje w obrębie minerałów. Radon, obecny w powietrzu atmosferycznym, jest tą częścią atomów tego pierwiastka, która zdołała uwolnić się ze struktur mineralnych. Miarą tego uwalniania jest współczynnik emanacji określający, jaki procent utworzonych w obrębie ciała stałego atomów radonu wydostaje się na zewnątrz. Proces uwalniania się radonu z minerałów jest ułatwiony przez fakt, iż w momencie rozpadu radu dochodzi do emisji wspomnianej już cząstki α, a nowoutworzony atom radonu zostaje odrzucony siłą odrzutu w przeciwnym kierunku. Energia tego odrzutu jest o ok razy większa od energii wiązań chemicznych. Dzięki temu odrzutowi nowopowstały atom radonu może przebyć drogę od min. 20 [nm] w obrębie struktury minerału, do max 90 tys. [nm] w powietrzu. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym jego uwalnianie się ze struktur mineralnych jest fakt, iż radon jest pierwiastkiem o własnościach chemicznych skrajnie odmiennych od macierzystego radu. Atomy radonu, które siłą odrzutu zostały wyrzucone poza ziarno mineralne do przestrzeni porowej, tworzą tzw. frakcję uwolnioną w sposób bezpośredni. Ilość atomów radonu uwolnionych z ziaren mineralnych dzięki odrzutowi α jest tym większa, im krótsza jest droga do przestrzeni porowej. Jeżeli atomy radu są rozmieszczone równomiernie w obrębie ziarna mineralnego, to długość tej drogi zależy głównie od średnicy tychże ziaren [2]. Pewnego rodzaju uzupełnieniem frakcji uwolnionej w sposób bezpośredni jest tzw. frakcja uwolniona pośrednio część nowoutworzonych atomów radonu zdolna jest przelecieć przestrzeń porową i wbić się w kolejne ziarno mineralne. Pozostawiają one za sobą kanał wlotowy będący rezultatem upłynnienia lub też odparowania minerału na drodze swego przelotu. Kanał ten ułatwia jego wsteczną migrację do wspomnianej już przestrzeni porowej [2]. 236
4 Przejście gazowego radonu do przestrzeni porowej jest pierwszym etapem jego migracji w środowisku. Dotyczy to w mniejszym lub większym zakresie wszystkich porowatych ciał mineralnych, w których występuje rad i/lub tor. Rys. 1. Schematyczne przedstawienie dróg ucieczki radonu Rn-222 powstającego w wyniku rozpadu radu Ra-226 z ziarna kruszywa. Gdzie: Przypadek A dotyczy sytuacji rozpadu radu wewnątrz ziarna; energia odrzutu atomu radonu nie jest wystarczająca do wydostania się z wnętrza tegoż ziarna. Przypadek B dotyczy sytuacji, gdy rozpad radu następuje blisko powierzchni ziarna, a energia odrzutu wystarcza na wydostanie się wspomnianego atomu radonu z tegoż ziarna i pokonanie przestrzeni międzyziarnowej wypełnionej powietrzem oraz wniknięcie do sąsiedniego ziarna. Przypadek C i D przedstawia sytuację, gdy energia odrzutu wystarcza na wydostanie się atomu radonu z ziarna i wniknięcie do przestrzeni międzyziarnowej, jak również jego dalszą swobodną migrację: a) przypadek C w przestrzeni międzyziarnowej wypełnionej powietrzem; b) przypadek D transport w przestrzeni międzyziarnowej wypełnionej wodą. Rys. 2. Drogi migracji radonu w gruncie budowlanym. Rys. 3. Główne źródła radonu w obiekcie budowlanym. 2. DOPUSZCZALNE STĘŻENIA RADONU Porównanie dopuszczalnych stężeń radonu w budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi w różnych krajach zostało przedstawione w tabeli
5 Tabela 2. Dopuszczalne stężenia radonu w budynkach mieszkalnych [3]. Kraj Czechy Finlandia Irlandia Kanada Niemcy Norwegia Szwecja USA Wielka Brytania Polska ( * ) budynki już istniejące Dopuszczalne stężenie, [Bq/m³]: budynki nowo wznoszone ( * ) wg Zarządzenia Prezesa PAA z 7 lipca 1995 (MP 35/95) uchylona podstawa prawna. Jeśli chodzi o wymagania obowiązujące w Polsce, a dotyczące dopuszczalnych stężeń radonu w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, to obowiązująca do tej pory podstawa prawna (Zarządzenia Prezesa PAA z 7 lipca 1995; MP 35/95) została uchylona. Powyższe wymagania zostały zastąpione kryteriami, określającymi dopuszczalne dawki promieniowania jonizującego otrzymywanego przez ludzi w pomieszczeniach zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 2 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego [4]: 1 Rozporządzenie określa: 1) dawki graniczne promieniowania jonizującego, 2) wskaźniki pozwalające na wyznaczenie dawek stosowane przy ocenie narażenia, 3) sposób i częstotliwość dokonywania oceny narażenia ludzi Dla osób zatrudnionych w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące dawka graniczna, wyrażona jako dawka skuteczna (efektywna), wynosi 20 msv w ciągu roku kalendarzowego, 2. Dawka, o której mowa w ust. 1, może być w danym roku kalendarzowym przekroczona do wartości 50 msv, pod warunkiem że w ciągu kolejnych pięciu lat kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy 100 msv. 3. Z zastrzeżeniem ust. 1 i 2 dawka graniczna, wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu roku kalendarzowego: 1) 150 msv dla soczewek oczu, 2) 500 msv dla skóry, jako wartość śr. dla dowolnej powierzchni 1 cm² napromienionej części skóry, 3) 500 msv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi Dla osób z ogółu ludności dawka graniczna, wyrażona jako dawka skuteczna (efektywna), wynosi 1 msv w ciągu roku kalendarzowego, przy czym dawka graniczna, wyrażona jako dawka równoważna, wynosi w ciągu roku kalendarzowego: 1) 15 msv dla soczewek oczu, 2) 50 msv dla skóry, jako wartość śr. dla dowolnej powierzchni 1 cm² napromienionej części skóry. 238
6 3. PRZYKŁADOWE STĘŻENIA RADONU W strefie klimatycznej umiarkowanej, w której żyje ok. ⅔ mieszkańców kuli ziemskiej, średnia roczna dawka efektywna od radonu i jego produktów rozpadu jest oceniana na 1,2 msv i stanowi najwyższy przyczynek do ekspozycji ludności wywołanej naturalnymi źródłami promieniotwórczymi. Na zewnątrz domów radon jest szybko rozwiewany przez wiatr i dlatego jego stężenie w powietrzu na otwartej przestrzeni nad powierzchnią Ziemi jest niskie i waha się w granicach 0,1 15,0 Bq/m³ (średnio ~10 Bq/m³), natomiast wewnątrz pomieszczeń może on być gromadzony do bardzo wysokiego poziomu stężeń, nawet kilkaset razy większego niż na zewnątrz. W skrajnym przypadku, mogą to być nawet dziesiątki tysięcy Bq/m³. W tablicy 3 zaprezentowano przykładowe średnie roczne stężenia radonu w budynkach w różnych krajach. Tabela 3. Średnie roczne stężenia radonu w budynkach w różnych krajach [3]. Kraj Średnie roczne stężenie radonu w budynkach, [Bq/m³]: Czechy 140,0 Dania 68,0 Finlandia 120,0 Francja 100,0 Holandia 45,0 Irlandia 58,0 Kanada 42,0 Niemcy 49,0 Norwegia 52,0 Szwecja 108,0 USA 55,0 Wielka Brytania 25,0 Polska 49,1 4. RYBNIK ZARYS BUDOWY GEOLOGICZNEJ [5] Rybnik to miasto położone w południowej Polsce, w województwie śląskim. W Rybniku mieści się siedziba Subregionu Zachodniego. Rybnik jest miastem na prawach powiatu, zamieszkiwanym przez 141,4 tys. mieszkańców oraz siedzibą powiatu rybnickiego ziemskiego. Rybnik położony jest na Płaskowyżu Rybnickim będącym częścią Wyżyny Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Przez miasto przepływają rzeki Ruda i Nacyna oraz kilka potoków. Miasto graniczy z następującymi powiatami: rybnickim ziemskim, raciborskim, wodzisławskim, gliwickim oraz grodzkim powiatem żorskim. Powiat rybnicki ziemski składa się z pięciu gmin położonych w trzech rozłącznych skupieniach wokół miasta Rybnik - siedziby powiatu (nie wchodzącego w jego skład). Powiat ziemski zamieszkuje 73,5 tys. Mieszkańców [5]. W budowie geologicznej obszaru miasta wydziela się dwie jednostki geologiczno - strukturalne. Starszą strukturę waryscyjską stanowi zapadlisko górnośląskie, które charakteryzuje się tektoniką fałdowo - blokową i jest zbudowane z utworów paleozoicznych. Natomiast młodsze piętro alpejskie tworzy zapadlisko przedkapackie, które wypełnione jest osadami neogenu. W profilu geologicznym obszaru rozpoznane zostały utwory karbonu, triasu, neogenu i czwartorzędu [5]. 239
7 Rybnik Rys. 4. Położenie obszaru Rybnika [6]. 5. ZAKRES BADAŃ W trakcie realizacji niniejszej pracy badawczej wykonano pomiary stężenia radonu w 56-ciu budynkach mieszkalnych powiatu rybnickiego grodzkiego i ziemskiego, a także w 3-ch budynkach powiatu żorskiego grodzkiego. Stosowano pasywną metodę pomiarów z wykorzystaniem detektorów śladowych cząstek alfa. Jako detektory śladowe w latach 5 7 wykorzystano folie LR-115, typu strippable. Detektory eksponowano na parterach i w piwnicach wspomnianych budynków przez okres od 2 do 6 miesięcy (po dwie sztuki na każdej kondygnacji). W ten sposób wykonano pomiary radonowe w 41 budynkach, z tego w dwóch budynkach dwukrotnie. Ten etap badań był finansowany ze środków własnych GIG u. Główni wykonawcy: dr inż. M. Wysocka i dr inż. J. A. Rubin. Rys. 5. Detektor śladowy z folią LR
8 W roku 9 do pomiarów radonowych wykorzystano detektory śladowe typu Radosys. Detektor składa się z plastikowej osłony (komory dyfuzyjnej), wewnątrz której umieszczona jest specjalna folia CR-39 stanowiąca właściwy miernik radonu. Pomiary jak poprzednio wykonano w 18-tu budynkach mieszkalnych. Ten etap badań był finansowany ze środków własnych Politechniki Śląskiej [3]. Rys. 6a i 6b. Detektor śladowy typu Radosys. 6. WYNIKI BADAŃ Zakres zmierzonych w trakcie omawianych badań stężeń radonu wynosił od 10,0 do 390,0 Bq/m³ na poziomie parteru oraz od 21,9 do 740,0 Bq/m³ w piwnicach. Średnie wartości wynoszą odpowiednio: 80,4 Bq/m³ na parterach oraz 131,0 Bq/m³ w piwnicach. Uzyskane wyniki wskazują na fakt, że na badanym terenie znajdują się budynki mieszkalne, które posiadają wysokie stężenie radonu (większe niż 400 Bq/m³). 7. PODSUMOWANIE 7.1. We współczesnym świecie wielu ludzi cierpi z powodu choroby, która teoretycznie nie ma określonej przyczyny. Cierpiący doświadczają szeregu symptomów wynikających z uwrażliwienia na pewne warunki niezadowalającego środowiska mieszkalnego lub też biurowego. Tego rodzaju złe samopoczucie, jak również czynniki wywołujące je określa się jako SBS syndrom chorych budynków (sick building syndrome) [7]. Wystąpienie przykrych dolegliwości związane jest głównie z zbyt małą ilością świeżego powietrza w pomieszczeniu oraz z jego złą jakością. Źródłami zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniu mogą być organizmy żywe (np. produkty uboczne oddychania, pocenia się, grzyby domowe i pleśniowe, roztocza, itp.), materiały budowlane i elementy wyposażenia wnętrz (np. rozpuszczalniki, impregnaty drewna, związki emitowane przez farby i lakiery malarskie, azbest, itd.), systemy wentylacji i klimatyzacji (np. mikroorganizmy żyjące w nieczyszczonych przewodach wentylacyjnych), powietrze zewnętrzne (np. zanieczyszczenia chemiczne powietrza w dużych aglomeracjach miejskich) albo samo użytkowanie pomieszczeń (np. palenie tytoniu) [8]. Do tego typu czynników w funkcji czasu, można także zaliczyć bezwonny i bezbarwny promieniotwórczy gaz szlachetny radon [9]. Objawy SBS, to: bóle i zawroty głowy, omdlenia i mdłości, objawy przemęczenia, podrażnienie błon śluzowych, utrudnione oddychanie i inne tego typu dolegliwości [8]. 241
9 7.2. Obecnie w Polsce (rok 2010) nie ma przepisów określających dopuszczalne stężenia radonu w budynkach mieszkalnych (tabela 2).W większości państw półkuli północnej (w tym w krajach Unii Europejskiej) przepisy takie istnieją. Przyjmuje się na ogół różne dopuszczalne poziomy stężenia radonu dla budynków nowych oraz starych. Dla budynków nowo wznoszonych są to wartości niższe, w porównaniu z budynkami już istniejącymi. Najczęściej są to obecnie wartości rzędu 400 Bq/m³. Powyżej tych wartości należy podjąć działania zaradcze, prowadzące do efektywnego obniżenia stężenia radonu w obiekcie [3]. Wg danych CLOR u obserwowane średnie wartości stężeń radonu Rn-222 w obiektach mieszkalnych w świecie to 39,0 Bq/m³, w Polsce odpowiednio 49,1 Bq/m³, a w sąsiednich Czechach 140,0 Bq/m³. Maksymalne wartości stężeń Rn-222, które podaje literatura naukowa, to Bq/m³ zmierzone w Szwecji oraz Bq/m³ zmierzone w Finlandii. W Polsce maksymalna zmierzona wartość to Bq/m³ [3] Na podstawie dotychczasowych badań prowadzonych w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) [10] wiadomo, że średnie stężenie radonu na parterach budynków mieszkalnych wynosi 46 Bq/m³, a w piwnicach 77 Bq/m³. Stwierdzono ponadto, że stężenia radonu w południowej i zachodniej części GZW są znacznie niższe od stężeń mierzonych w części północnej i północno-wschodniej. Stwierdzono jednoznacznie, że rozkład stężeń radonu w domach na obszarze Górnego Śląska nie jest równomierny i wykazuje wyraźny związek z regionalną budową geologiczną. Zależności tego typu potwierdzają również badania prowadzone w innych rejonach naszego kraju [11] Wyniki badań prowadzonych w okolicach Rybnika pokazują, że w pewnych obszarach wpływ lokalnych warunków geologicznych istotnie wpływa na migrację radonu. Czynnikami ułatwiającymi wędrówkę tychże fluidów mogą być zaburzenia struktury geologicznej, zwłaszcza w warstwie przystropowej, czego konsekwencją jest rozluźnienie skał i zwiększona ich powierzchnia czynna, ułatwiająca ekshalację radonu. Przeprowadzone badania pokazały, iż lokalne warunki geologiczne silnie wpływają na poziom radonu w budynkach. Mieszkańcy niektórych budynków zlokalizowanych w Rybniku i okolicach mogą być narażeni na dawki od radonu i jego pochodnych porównywalne lub w wyjątkowych przypadkach wyższe niż górnicy kopalń węgla kamiennego. Tak zwany problem radonowy należy rozpatrywać w odniesieniu do konkretnego obiektu, gdyż wartości stężenia radonu zależą od bardzo wielu czynników składowych (wspomniany już rodzaj podłoża, stan techniczny budynku, układ pomieszczeń, efektywność systemu wentylacji, zastosowane materiały budowlane, jakość wykonanych robót budowlanych, itp.) [12] Sam fakt występowania radonu w obiektach budowlanych nie powinien budzić większych niepokojów, gdyż zgodnie z tzw. hormezą radiacyjną, pewne niewielkie dawki promieniowania przenikliwego są wręcz niezbędne dla organizmów żywych. Dopiero przekroczenie pewnych wartości granicznych, tzw. sumarycznego promieniowania przenikliwego (promieniowanie alfa, beta i gamma z różnych źródeł naturalnych oraz sztucznych) w korelacji z tzw. odpornością osobniczą stanowi ważki problem [13], [14]. 242
10 8. WNIOSEK KOŃCOWY W ocenie przydatności terenów pod zabudowę mieszkaniową powinno uwzględniać się oprócz innych kryteriów, także kryteria radiologiczne. Dotyczy to, tak sumarycznego promieniowania gamma, jak również ewentualnych zagrożeń radonowych. Projektanci budynków, przeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz zwierząt gospodarskich, powinni skupiać się przede wszystkim na zabezpieczeniach tychże budynków przed infiltracją radonu z podłoża. Nie pomijając oczywiście ewentualnego wpływu radiologicznego materiałów budowlanych. BIBLIOGRAFIA 1) Normy Bezpieczeństwa: Międzynarodowe podstawowe normy ochrony przed promieniowaniem jonizującym i bezpieczeństwa źródeł promieniowania. Państwowa Agencja Atomistyki. Warszawa, 1997r. 2) Solecki A. T.: The radioactivity of the geologic environment. Acta Universitatis Wratislaviensis No 1937, Wrocław, 1997r. 3) Rubin J.A.: Pomiary radonowe w wybranych budynkach mieszkalnych powiatu rybnickiego cz. 1. Praca badawcza BK 235/RB 4/09. Politechnika Śląska. Gliwice, 9r. 4) Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 2 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. 2 nr 111 poz. 969). 5) Nowicki Z. i inni: Wody podziemne miast Polski. Miasta powyżej mieszkańców. Część dotycząca Rybnika (autorki: Chmura A. & Wantuch A.). Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa, 9r. 6) Wysocka M., Rubin J. A.: Pomiary radonu w mikrośrodowisku mieszkalnym powiatu rybnickiego. Materiały konferencyjne. XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych im. Marii Skłodowskiej Curie. Kielce, 7r. 7) Mikoś J.: Budownictwo ekologiczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice, 0r. 8) 9) Rubin J.A.: Zagrożenie radonem. Kalejdoskop Budowlany 6, czerwiec 4r. 10) Wysocka M.: Zależność stężeń radonu od warunków geologiczno - górniczych na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. PRACE NAUKOWE GIG Górnictwo i Środowisko 2; 3: Katowice, 2r. 11) Swakoń J. i inni: Pomiary radonu w powietrzu glebowym na terenie aglomeracji krakowskiej. Raport 1895/B. Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego, Polskiej Akademii Nauk. Kraków, 2r. 12) Łoskiewicz J., Janik M.: Przenikanie radonu przez grunt i do budynków. Raport 1972/AP. Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego, Polskiej Akademii Nauk. Kraków, 5r. 13) Straburzyńska-Lupa A.: Poglądy na radonoterapię w końcu XX wieku. NOWINY LEKARSKIE 0; 69(12): ) Zdrojewicz Z., Belowska-Bień K.: Radon i promieniowanie jonizujące a organizm człowieka. PO- STĘPY HIG. MED. DOŚW. (online), 4; 58:
Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka
Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...
Bardziej szczegółowoPromieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot
Promieniowanie w naszych domach I. Skwira-Chalot Co to jest promieniowanie jonizujące? + jądro elektron Rodzaje promieniowania jonizującego Przenikalność promieniowania L. Dobrzyński, E. Droste, W. Trojanowski,
Bardziej szczegółowoWyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych
Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Katowice 2011 Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2011
Bardziej szczegółowoPROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA
ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 105 Jan Antoni RUBIN *) PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA Streszczenie. Promieniowanie naturalne to istotny czynnik kształtujący środowisko mieszkalne
Bardziej szczegółowoPierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych
Pierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych XVII Konferencja Inspektorów Ochrony Radiologicznej Skorzęcin 11-14.06.2014 dr Wiesław Gorączko Politechnika Poznańska Inspektor Ochrony Radiologicznej
Bardziej szczegółowoRadon oraz wybrane czynniki biotyczne jako elementy zespołu chorego budynku.
Jan Antoni RUBIN *) Radon oraz wybrane czynniki biotyczne jako elementy zespołu chorego budynku. Powietrze kubaturowe w budynkach mieszkalnych bywa często zanieczyszczone bakteriami i ich przetrwalnikami,
Bardziej szczegółowoCo nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu
Co nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu mgr inż. Zuzanna Podgórska podgorska@clor.waw.pl Laboratorium Wzorcowania Przyrządów Dozymetrycznych i Radonowych Zakład Kontroli Dawek i Wzorcowania Wstęp 1898
Bardziej szczegółowoRAPORT Z POMIARÓW PORÓWNAWCZYCH STĘŻENIA RADONU Rn-222 W PRÓBKACH GAZOWYCH METODĄ DETEKTORÓW PASYWNYCH
Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk LABORATORIUM EKSPERTYZ RADIOMETRYCZNYCH Radzikowskiego 152, 31-342 KRAKÓW tel.: 12 66 28 332 mob.:517 904 204 fax: 12 66 28
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Ergonomia przemysłowa Promieniowanie jonizujące Wykonali: Katarzyna Bogdańska Rafał Pećka Maciej Nowak Krzysztof Sankiewicz Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące to promieniowanie korpuskularne
Bardziej szczegółowoWIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie
mgr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice WIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie W Polsce warunek uwzględniający wydzielanie radonu z materiałów budowlanych
Bardziej szczegółowoSYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego
SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego W celu analizy narażenia na promieniowanie osoby, której podano radiofarmaceutyk, posłużymy się
Bardziej szczegółowo1. Wstęp. Z prasy. Encyklopedia medyczna. Autor: Hayk Hovhannisyan. Tytuł: Badanie transportu radonu w ośrodku porowatym na stanowisku laboratoryjnym
1. Wstęp Radon cichy zabójca, niewidzialny przenikający do naszych domów. Z prasy Radonoterapia sposób leczenia wielu chorób za pomocą ekspozycji radonu lub radonowych wód. Encyklopedia medyczna Temat
Bardziej szczegółowoPODSTAWY DOZYMETRII. Fot. M.Budzanowski. Fot. M.Budzanowski
PODSTAWY DOZYMETRII Fot. M.Budzanowski Fot. M.Budzanowski NARAŻENIE CZŁOWIEKA Napromieniowanie zewnętrzne /γ,x,β,n,p/ (ważne: rodzaj promieniowania, cząstki i energia,) Wchłonięcie przez oddychanie i/lub
Bardziej szczegółowoPomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym
Wydział Fizyki PW - Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym Kalina Mamont-Cieśla 1, Magdalena Piekarz 1, Jan Pluta 2 -----------------------------------------------------------------
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb
Identyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb Grant KBN nr 3 T09D 025 29 Metoda oceny udziału dużych źródeł energetycznych w poziomie stężeń pyłu z wykorzystaniem naturalnych
Bardziej szczegółowoE K S H A L A C J A R A D O N U Z GIPSOBETONÓW LEKKICH DROBNOKRUSZYWOWYCH
Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Nr 75 Politechniki Wrocławskiej Nr 75 Konferencje Nr 26 1999 Kruszywa lekkie, gipsobetony, promieniotwórczość naturalna, radon. Jan Antoni RUBIN * Tadeusz ZAKRZEWSKI
Bardziej szczegółowoZastosowanie technik nuklearnych jako działalność związana z narażeniem
Zastosowanie technik nuklearnych jako działalność związana z narażeniem Edward Raban Departament Ochrony Radiologicznej Państwowej Agencji Atomistyki (PAA) Warsztaty 12 maja 2017 roku, Warszawa Ochrona
Bardziej szczegółowoSpis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu
Spis treści 1 Trwałość jądra atomowego 2 Okres połowicznego rozpadu 3 Typy przemian jądrowych 4 Reguła przesunięć Fajansa-Soddy ego 5 Szeregi promieniotwórcze 6 Typy reakcji jądrowych 7 Przykłady prostych
Bardziej szczegółowoNATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM)
NATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM) Jadwiga Mazur Seminarium IFJ PAN; 15.05.2014 O CZYM BĘDZIE SEMINARIUM... NATURALNE ŹRÓDŁA
Bardziej szczegółowoI ,11-1, 1, C, , 1, C
Materiał powtórzeniowy - budowa atomu - cząstki elementarne, izotopy, promieniotwórczość naturalna, okres półtrwania, średnia masa atomowa z przykładowymi zadaniami I. Cząstki elementarne atomu 1. Elektrony
Bardziej szczegółowopobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura
14. Fizyka jądrowa zadania z arkusza I 14.10 14.1 14.2 14.11 14.3 14.12 14.4 14.5 14.6 14.13 14.7 14.8 14.14 14.9 14. Fizyka jądrowa - 1 - 14.15 14.23 14.16 14.17 14.24 14.18 14.25 14.19 14.26 14.27 14.20
Bardziej szczegółowoPROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE OCHRONA RADIOLOGICZNA
PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE OCHRONA RADIOLOGICZNA Wstęp Kwestie związane ze stosowaniem źródeł promieniowania jonizującego, substancji radioaktywnych, a także przemysłem jądrowym, wciąż łączą się z tematem
Bardziej szczegółowoFizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu
Odkrycie jądra atomowego: 9, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Tor ruchu rozproszonych cząstek (fakt, że część cząstek rozprasza się pod bardzo dużym kątem) wskazuje na
Bardziej szczegółowoZadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α
Zadanie: 1 (2 pkt) Określ liczbę atomową pierwiastka powstającego w wyniku rozpadów promieniotwórczych izotopu radu 223 88Ra, w czasie których emitowane są 4 cząstki α i 2 cząstki β. Podaj symbol tego
Bardziej szczegółowotel./ kom./fax: 012 66 28 332 / 0 517 904 204 / 012 66 28 458; e-mail: radon@ifj.edu.pl; http:// radon.ifj.edu.pl RAPORT KOŃCOWY
INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ im. Henryka Niewodniczańskiego POLSKIEJ AKADEMII NAUK LABORATORIUM EKSPERTYZ RADIOMETRYCZNYCH doświadczenie profesjonalizm solidność ul. E. Radzikowskiego 152, 31-342 KRAKÓW tel./
Bardziej szczegółowoCzłowiek nie może za pomocą zmysłów wykryć obecności radonu. Wiadomo jednak że gromadzi się on w pomieszczeniach zamkniętych, w których przebywamy.
Człowiek nie może za pomocą zmysłów wykryć obecności radonu. Wiadomo jednak że gromadzi się on w pomieszczeniach zamkniętych, w których przebywamy. Starajmy się więc zmniejszyć koncentrację promieniotwórczego
Bardziej szczegółowoOCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość
OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA Promieniotwórczość PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ (radioaktywność) zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych niektórych izotopów, któremu towarzyszy wysyłanie promieniowania α, β,
Bardziej szczegółowohttp://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące.
http://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące. W rejonie Sudetów zauważa się wyraźne, dodatnie anomalie geochemiczne zawartości w podłożu naturalnych pierwiastków radioaktywnych.
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
Załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 01.12.2004r. (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 ze zm.) INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy: 2. NIP: 3. Województwo: Warmińsko-Mazurskie
Bardziej szczegółowoOdkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r.
Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r. 1 Budowa jądra atomowego Liczba atomowa =Z+N Liczba masowa Liczba neutronów Izotopy Jądra o jednakowej liczbie protonów, różniące się liczbą
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANIANACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANIANACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM I. CZĘŚĆ OGÓLNA A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy:
Bardziej szczegółowoKONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY. Magdalena Łukowiak
KONTROLA DAWEK INDYWIDUALNYCH I ŚRODOWISKA PRACY Magdalena Łukowiak Narażenie zawodowe Narażenie proces, w którym organizm ludzki podlega działaniu promieniowania jonizującego. Wykonywanie obowiązków zawodowych,
Bardziej szczegółowoprzyziemnych warstwach atmosfery.
Źródła a promieniowania jądrowego j w przyziemnych warstwach atmosfery. Pomiar radioaktywności w powietrzu w Lublinie. Jan Wawryszczuk Radosław Zaleski Lokalizacja monitora skażeń promieniotwórczych rczych
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
ZAŁĄCZNIK Nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
Bardziej szczegółowo*)
148 dr inż. Jan Antoni Rubin *) Katedra Procesów Budowlanych Wydział Budownictwa Politechnika Śląska w Gliwicach mgr inż. Przemysław Smalec Zabrzańskie Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego Promieniotwórczość
Bardziej szczegółowoZgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE WPROWADZENIE WYPOSAŻENIE, FUNKCJE
WPROWADZENIE WYPOSAŻENIE, FUNKCJE OGÓLNOPOLSKIE BADANIA PORÓWNAWCZE APARATURY DLA POMIARU STĘŻENIA RADONU I JEGO PRODUKTÓW ROZPADU PROWADZONE NA RADONOWYM STANOWISKU WZORCOWYM (RSW) CLOR WPROWADZENIE Z
Bardziej szczegółowoWZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
ZAŁĄCZNIK Nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.07.2012r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (Dz.
Bardziej szczegółowoWZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
WZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM I CZĘŚĆ OGÓLNA A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy:.........
Bardziej szczegółowodoświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)
1 doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) Ilość protonów w jądrze określa liczba atomowa Z Ilość
Bardziej szczegółowoPromieniowanie w środowisku człowieka
Promieniowanie w środowisku człowieka Jeżeli przyjrzymy się szczegółom mapy nuklidów zauważymy istniejące w przyrodzie w stosunkowo dużych ilościach nuklidy nietrwałe. Ich czasy zaniku są duże, większe
Bardziej szczegółowoCEL 4. Natalia Golnik
Etap 15 Etap 16 Etap 17 Etap 18 CEL 4 OPRACOWANIE NOWYCH LUB UDOSKONALENIE PRZYRZĄDÓW DO POMIARÓW RADIOMETRYCZNYCH Natalia Golnik Narodowe Centrum Badań Jądrowych UWARUNKOWANIA WYBORU Rynek przyrządów
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE PROMIENIOWANIA RADONU Instrukcja dla uczniów szkół ponadpodstawowych
WYZNACZANIE PROMIENIOWANIA RADONU Instrukcja dla uczniów szkół ponadpodstawowych WSTĘP I. ROZPAD PROMIENIOTWÓRCZY I RODZAJE PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO Rozpadem promieniotwórczym (przemianą promieniotwórczą)
Bardziej szczegółowoAutorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski
Rodzaje rozpadów jądrowych Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Rozpady jądrowe zachodzą zawsze (prędzej czy później) jeśli jądro o pewnej liczbie nukleonów znajdzie się w stanie energetycznym, nie
Bardziej szczegółowoI N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U
I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 8 R O K U Zgodnie z artykułem
Bardziej szczegółowoAnna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych
Anna Grych Test z budowy atomu i wiązań chemicznych 1. Uzupełnij tabelkę wpisując odpowiednie dane: Nazwa atomu Liczba nukleonów protonów neutronów elektronów X -... 4 2 Y -... 88 138 Z -... 238 92 W -...
Bardziej szczegółowoPoziom nieco zaawansowany Wykład 2
W2Z Poziom nieco zaawansowany Wykład 2 Witold Bekas SGGW Promieniotwórczość Henri Becquerel - 1896, Paryż, Sorbona badania nad solami uranu, odkrycie promieniotwórczości Maria Skłodowska-Curie, Piotr Curie
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Jądro izotopu U zawiera A. 235 neutronów. B. 327 nukleonów. C. 143 neutrony. D. 92 nukleony
Zadanie 1. (1 pkt) W jednym z naturalnych szeregów promieniotwórczych występują m.in. trzy izotopy polonu, których okresy półtrwania podano w nawiasach: Po-218 (T 1/2 = 3,1minuty), Po-214 (T 1/2 = 0,0016
Bardziej szczegółowoP O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A
P O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A Wydział Chemiczny, Zakład Metalurgii Chemicznej Chemia Środowiska Laboratorium RADIOAKTYWNOŚĆ W BUDYNKACH CEL ĆWICZENIA : Wyznaczanie pola promieniowania jonizującego
Bardziej szczegółowoPodstawowe zasady ochrony radiologicznej
OCHRONA RADIOLOGICZNA 1 Podstawowe zasady ochrony radiologicznej Jakub Ośko OCHRONA RADIOLOGICZNA zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne
Nazwa modułu: Radioaktywność w środowisku Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC-2-212-OS-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Ochrona środowiska w energetyce
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) 369 41 20, (34) 364-35-12 42-200 Częstochowa tel./fax (34) 360-42-80 e-mail: czestochowa@katowice.wios.gov.pl
Bardziej szczegółowoEnergetyka w Środowisku Naturalnym
Energetyka w Środowisku Naturalnym Energia w Środowisku -technika ograniczenia i koszty Wykład 12 17/24 stycznia 2017 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/
Bardziej szczegółowoDawki indywidualne. środowiskowe zmierzone w zakładach. adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach 2006.
A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek Dawki indywidualne na całe e ciało o i dawki środowiskowe zmierzone w zakładach adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość naturalna Uniwersytet Rzeszowski, 22 listopada 2017 Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 21 Reakcja
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Reakcje jądrowe Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 12 Energia wiązania
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
Wzór druku INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa jednostki organizacyjnej:... 4. Adres
Bardziej szczegółowoWZÓR 01. Patrz rozporządzenie 1272/2008 CLP tab. 3.1 https://clp.gov.pl/clp/pl/akty-prawne/
WZÓR 01 Jako przykład wybrano Galwanizernię. Firma zatrudnia łącznie 10 ludzi, ale kontakt z czynnikiem rakotwórczym / mutagennym ma tylko 2 pracowników (2 panów). Są oni zatrudnieni na stanowiskach pracy
Bardziej szczegółowoDetekcja promieniowania jonizującego. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie
Detekcja promieniowania jonizującego Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie Człowiek oraz wszystkie żyjące na Ziemi organizmy są stale narażone na wpływ promieniowania jonizującego.
Bardziej szczegółowoODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI
ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI Wilhelm Roentgen 1896 Stan wiedzy na rok 1911 1. Elektron masa i ładunek znikomy ułamek masy atomu 2. Niektóre atomy samorzutnie emitują
Bardziej szczegółowoRozpady promieniotwórcze
Rozpady promieniotwórcze Przez rozpady promieniotwórcze rozumie się spontaniczne procesy, w których niestabilne jądra atomowe przekształcają się w inne jądra atomowe i emitują specyficzne promieniowanie
Bardziej szczegółowoCo nowego w dozymetrii? Detektory śladowe
Co nowego w dozymetrii? Detektory śladowe mgr inż. Zuzanna Podgórska podgorska@clor.waw.pl Laboratorium Wzorcowania Przyrządów Dozymetrycznych i Radonowych Zakład Kontroli Dawek i Wzorcowania Wstęp detektory
Bardziej szczegółowoZadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość
strona 1/11 Zadania powtórkowe do egzaminu maturalnego z chemii Budowa atomu, układ okresowy i promieniotwórczość Monika Gałkiewicz Zad. 1 () Przedstaw pełną konfigurację elektronową atomu pierwiastka
Bardziej szczegółowoO egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości
O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości Marek Pfützner Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytet Warszawski Tydzień Kultury w VIII LO im. Władysława IV, 13 XII 2005 Instytut Radowy w Paryżu
Bardziej szczegółowoEnergetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa
Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 8-27.XI.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Wykład 8 Energia atomowa i jądrowa
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
WZÓR 02 Jako przykład wybrano PRZYCHODNIĘ STOMATOLOGICZNĄ. Firma zatrudnia łącznie 7 ludzi, ale kontakt z czynnikiem rakotwórczym / mutagennym ma tylko 6 pracowników (2 panów i 4 panie). Są oni zatrudnieni
Bardziej szczegółowoPrawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego.
Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Rodzaje promieniowania PROMIENIOWANIE ŁADUNEK ELEKTRYCZNY MASA CECHY CHARAKTERYSTYCZNE alfa +2e 4u beta
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH
KSZTAŁTOWANIE MIKROKLIMATU W STREFIE PRZEBYWANIA LUDZI W OBIEKTACH SAKRALNYCH WOLSKI Leszek 1 JELEC Paweł 2 1,2 Zakład Instalacji Budowlanych i Fizyki Budowli, Politechnika Warszawska ABSTRACT This script
Bardziej szczegółowoBarbara PIOTROWSKA, Krzysztof ISAJENKO, Marian FUJAK, Joanna SZYMCZYK, Maria KRAJEWSKA
17 BUDUJEMY DOM - OCENA PROMIENIOTWÓRCZOŚCI NATURALNEJ WYBRANYCH SUROWCÓW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH We are building a house... evaluation of natural radioactivity of the selected raw and building materials
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach
EGZEMPLARZ nr... 1 ) SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE z realizacji strategicznego projektu badawczego Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach Zleceniodawca: Kierownik projektu: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Bardziej szczegółowoRadon w powietrzu. Marcin Polkowski 10 marca Wstęp teoretyczny 1. 2 Przyrządy pomiarowe 2. 3 Prędkość pompowania 2
Radon w powietrzu Marcin Polkowski marcin@polkowski.eu 10 marca 2008 Streszczenie Celem ćwiczenia był pomiar stężenia 222 Rn i produktów jego rozpadu w powietrzu. Pośrednim celem ćwiczenia było również
Bardziej szczegółowoRAPORT Z POMIARÓW PORÓWNAWCZYCH STĘŻENIA RADONU Rn-222 W WODZIE
Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk LABORATORIUM EKSPERTYZ RADIOMETRYCZNYCH Radzikowskiego 152, 31-342 KRAKÓW tel.: 12 66 28 332 mob.:517 904 204 fax: 12 66 28
Bardziej szczegółowoElementy Fizyki Jądrowej. Wykład 3 Promieniotwórczość naturalna
Elementy Fizyki Jądrowej Wykład 3 Promieniotwórczość naturalna laboratorium Curie troje noblistów 1903 PC, MSC 1911 MSC 1935 FJ, IJC Przemiany jądrowe He X X 4 2 4 2 A Z A Z e _ 1 e X X A Z A Z e 1 e
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących rejestracji dawek indywidualnych 1 '
Dziennik Ustaw Nr 131 9674 Poz. 913 913 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących rejestracji dawek indywidualnych 1 ' Na podstawie art. 28 pkt 1 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoSpecyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY Specyficzne własności helu w temperaturach kriogenicznych Opracowała: Joanna Pałdyna W ramach przedmiotu: Techniki niskotemperaturowe w medycynie Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowo1. JĄDROWA BUDOWA ATOMU. A1 - POZIOM PODSTAWOWY.
. JĄDROWA BUDOWA ATOMU. A - POIOM PODSTAWOWY. Na początek - przeczytaj uważnie tekst i wykonaj zawarte pod nim polecenia.. Dwie reakcje jądrowe zachodzące w górnych warstwach atmosfery: N + n C + p N +
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr Agata Wiśniewska PRZYKŁADOWE SPRAWDZIANY WIADOMOŚCI l UMIEJĘTNOŚCI Współczesny model budowy atomu (wersja A)
PRZYKŁADOW SPRAWDZIANY WIADOMOŚCI l UMIJĘTNOŚCI Współczesny model budowy atomu (wersja A) 1. nuklid A. Zbiór atomów o tej samej wartości liczby atomowej. B. Nazwa elektrycznie obojętnej cząstki składowej
Bardziej szczegółowoPromieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa.
Promieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa. Doświadczenie Rutherforda (1909). Polegało na bombardowaniu złotej folii strumieniem cząstek alfa (jąder helu) i obserwacji odchyleń ich toru ruchu.
Bardziej szczegółowoSzczegółowy zakres szkolenia wymagany dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej
Załącznik nr 1 Szczegółowy zakres szkolenia wymagany dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień inspektora ochrony radiologicznej Lp. Zakres tematyczny (forma zajęć: wykład W / ćwiczenia obliczeniowe
Bardziej szczegółowoZadanie 2. Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci
. Środowiskowe zagrożenia zdrowia dzieci Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach (IETU), Główny Instytut Górnictwa w Katowicach (GIG) Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska w Zabrzu (IPIŚ
Bardziej szczegółowoLaboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej
Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Radon 2: Pomiary zawartości radonu Rn-222 w próbkach wody Opracowanie: mgr inż. Zuzanna Podgórska, podgorska@clor.waw.pl Miejsce wykonania ćwiczenia: Zakład Kontroli
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA.
SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży Promieniotwórczość (radioaktywność)
Bardziej szczegółowoBADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI POWŁOK POLIMEROWYCH W RAMACH DOSTOSOWANIA METOD BADAŃ DO WYMAGAŃ NORM EN
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (137) 2006 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (137) 2006 ARTYKUŁY - REPORTS Anna Sochan*, Anna Sokalska** BADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI
Bardziej szczegółowoWARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie
WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 8 Jan SKOWRONEK*, Bogusław MICHALIK*, Małgorzata WYSOCKA*, Antoni MIELNIKOW*, Jan DULEWSKI** *Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Bardziej szczegółowoautor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 40 FIZYKA JĄDROWA
autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 40 FIZYKA JĄDROWA Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod treścią zadania TEST JEDNOKROTNEGO WYBORU UWAGA: Tekst poniżej,
Bardziej szczegółowoCHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra
CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna Model atomu Bohra SPIS TREŚCI: 1. Modele budowy atomu Thomsona, Rutherforda i Bohra 2. Budowa atomu 3. Liczba atomowa a liczba
Bardziej szczegółowoZASADY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ PRACOWNIKÓW. Magdalena Łukowiak
ZASADY OCHRONY RADIOLOGICZNEJ PRACOWNIKÓW. Magdalena Łukowiak PODSTAWA PRAWNA OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
Bardziej szczegółowoMonika Skotniczna Departament Ochrony Radiologicznej(DOR) Państwowa Agencja Atomistyki(PAA)
Inspektorzy Dozoru Jądrowego w Służbie Ochrony Radiologicznej Monika Skotniczna Departament Ochrony Radiologicznej(DOR) Państwowa Agencja Atomistyki(PAA) Skorzęcin, 17-20 czerwca 2015 Struktura organizacyjna
Bardziej szczegółowoOCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Renata Rewaj Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie Międzyzdroje, 6.09 7.09. 2007 r. Ocena jakości powietrza w strefach według
Bardziej szczegółowoEMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA
II Konferencja Techniczna METAN KOPALNIANY Szanse i Zagrożenia 8 lutego 2017r. Katowice EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA Paweł WRONA Zenon RÓŻAŃSKI
Bardziej szczegółowoII. Promieniowanie jonizujące
I. Wstęp Zgodnie z obowiązującym prawem osoba przystępująca do pracy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące powinna być do tego odpowiednio przygotowana, czyli posiadać, miedzy innymi, niezbędną
Bardziej szczegółowoW2. Struktura jądra atomowego
W2. Struktura jądra atomowego Doświadczenie Rutherforda - badanie odchylania wiązki cząstek alfa w cienkiej folii metalicznej Hans Geiger, Ernest Marsden, Ernest Rutherford ( 1911r.) detektor pierwiastek
Bardziej szczegółowoNiska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA
Niska emisja SPOTKANIE INFORMACYJNE GMINA RABA WYŻNA Obniżenie emisji dwutlenku węgla w Gminie Raba Wyżna poprzez wymianę kotłów opalanych biomasą, paliwem gazowym oraz węglem Prowadzący: Tomasz Lis Małopolska
Bardziej szczegółowoOCHRONA RADIOLOGICZNA. Kilka słów wstępu. Jakub Ośko
OCHRONA RADIOLOGICZNA Kilka słów wstępu Jakub Ośko OCHRONA RADIOLOGICZNA zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom - ograniczenie ich
Bardziej szczegółowo1. Co to jest promieniowanie jonizujące 2. Źródła promieniowania jonizującego 3. Najczęściej spotykane rodzaje promieniowania jonizującego 4.
1. Co to jest promieniowanie jonizujące 2. Źródła promieniowania jonizującego 3. Najczęściej spotykane rodzaje promieniowania jonizującego 4. Przenikanie promieniowania α, β, γ, X i neutrony 5. Krótka
Bardziej szczegółowoNarażenie ludności miejskiej na powietrze zanieczyszczone ozonem
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH Wskaźniki Zrównoważonego Rozwoju. Moduł krajowy Więcej informacji: w kwestiach merytorycznych dotyczących: wskaźników krajowych oraz na poziomie
Bardziej szczegółowoEnergetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa
Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 9-4.XII.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Rozpad gamma 152 Dy * 152 Dy+gamma
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE DELEGATURA W JAŚLE SPRAWOZDANIE Z MONITORINGU JAKOŚCI POWIETRZA W 2009 ROKU Stanowisko pomiarowe: ŻYDOWSKIE Jasło, luty 2010 r. 1. Położenie i najbliższe
Bardziej szczegółowoZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM
Biuro Obsługi Inwestycji Projektowanie i Nadzór mgr inż. Piotr Sławiński ul. Adama Asnyka 28 22-200 Włodawa tel. kom.: (+48) 514272679 ZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM Inwestor:
Bardziej szczegółowo