*)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "*)"

Transkrypt

1

2 148

3 dr inż. Jan Antoni Rubin *) Katedra Procesów Budowlanych Wydział Budownictwa Politechnika Śląska w Gliwicach mgr inż. Przemysław Smalec Zabrzańskie Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego Promieniotwórczość naturalna odpadów hutniczych jako kryterium możliwości stosowania ich w budownictwie Streszczenie: W referacie przedstawiono główne kierunki badań nad utylizacją odpadów przemysłowych. Prace badawcze dotyczyły odpadów z przemysłu hutniczego oraz możliwości ich wykorzystania w budownictwie. Summary: This paper presends main directions of researches of utilization of industrial wastes. Research works referred waste material from the metallurgic industry and possibility of their application in the building. 1. WPROWADZENIE W istniejących warunkach Górnego Śląska, biorąc pod uwagę szczególnie silne zanieczyszczenie środowiska, wykorzystanie miejscowych materiałów odpadowych wymaga prowadzenia skrupulatnych badań i ustalenia ścisłych kryteriów oceny pod względem przydatności ich w szeroko pojętym budownictwie. Ze względu na zastosowanie, można wyszczególnić pięć podstawowych grup odpadów przemysłowych jako surowców do wytwarzania: betonów komórkowych; ceramiki budowlanej; kruszyw budowlanych; materiałów termoizolacyjnych; spoiw mineralnych. W Katedrze Procesów Budowlanych Politechniki Śląskiej od wielu lat prowadzi się systematyczne badania nad utylizacją odpadów przemysłowych. Prowadzono także wiele prac badawczych nad wykorzystaniem w budownictwie odpadów hutniczych. M.in. prowadzono badania [5]: utylizacji żużli z produkcji żelazostopów (BPPH BIPROHUT ); przydatności poprodukcyjnych mas formierskich (Huta Zygmunt w Bytomiu); wykorzystanie żużli martenowskich (Huta 1 Maja w Gliwicach); *) jantoni@polsl.gliwice.pl 149

4 oceny przydatności żużla z pieca szybowego (Huta Cynku Miasteczko Śląskie w Tarnowskich Górach); możliwości wykorzystania osadów z osadników deszczowo przemysłowych (Huta Katowice w Dąbrowie Górniczej); wytwarzanie betonów lekkich o podwyższonej wytrzymałości z zastosowaniem pyłów krzemionkowych z Huty Łaziska (prace własne); możliwość wykorzystania zgorzeliny z Huty Baildon do kształtowania ceramiki i betonów ciężkich (prace własne); możliwość wykorzystania żużla kawałkowego w budownictwie drogowym (Huta Łabędy). Kroki postępowania przy ocenie możliwości zastosowania w/w odpadów w budownictwie, to: określenie poziomu stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych; określenie zawartości metali ciężkich oraz związków szkodliwych; określenie pozostałych istotnych cech technicznych. Nagromadzone na składowiskach odpady z hutnictwa metali żelaznych i nieżelaznych stanowią spore obciążenie dla środowiska naturalnego człowieka. Skala, a także zasięg tego zjawiska zależy od bardzo wielu czynników, w tym przede wszystkim od ilości i rodzaju omawianych odpadów, jak również od ich składu chemicznego i granulometrycznego oraz stężenia naturalnych radionuklidów. 2. PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA Spośród naturalnych pierwiastków promieniotwórczych występujących w przyrodzie, istotne znaczenie ze względu na poziom tła naturalnego w środowisku mieszkalnym mają: potas K 40, uran U 238 wraz z izotopami promieniotwórczymi szeregu uranowego (np. Ra-226), tor Th 232 wraz z izotopami promieniotwórczymi szeregu torowego. Ponadto wybuchy jądrowe, a także awarie energetyki jądrowej wprowadzają do środowiska cez Cs 134 i Cs 137 (okres półrozpadu około 33 lat). Rozpad promieniotwórczy tych izotopów jest źródłem cząstek alfa i beta oraz promieniowania gamma. Od stężenia radionuklidów w zewnętrznej warstwie skorupy ziemskiej i w materiałach budowlanych zależy moc dawki naturalnego promieniowania γ zarówno na otwartym terenie jak i wewnątrz budynku. W pewnych sytuacjach także stężenie cezu Cs 137 w zastosowanych materiałach budowlanym może stanowić istotny składnik zanieczyszczenia promieniotwórczego mikrośrodowiska mieszkalnego człowieka. W tabeli 1 zaprezentowano przykładowe zakresy stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w różnych materiałach stosowanych w Polsce (wg ITB). 150

5 Tabela 1. Zakresy stężeń naturalnych radionuklidów w przykładowych materiałach. Materiały i surowce Stężenie w [Bq/kg]: budowlane: K 40 Ra 226 Th 232 Beton zwykły Cegła ceramiczna Cegła silikatowa 181,3 37 1,1 Cement hutniczy Cement portlandzki Drewno znikome znikome znikome Gips naturalny Granit Piasek naturalny Popiół lotny Wełna szklana znikome znikome znikome Żużel paleniskowy MATERIAŁ KLARKOWY **) WSKAŹNIKI AKTYWNOŚCI Określenie zanieczyszczeń promieniotwórczych w surowcach i materiałach budowlanych polega na wyznaczeniu sumarycznej aktywności występujących w nich radionuklidów oraz pośrednio wielkości emisji gazowego radonu i porównaniu wyników z wymaganiami zawartymi w Instrukcji ITB 234/2003 [1]. Wyznaczenie stężenia naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w badanych surowcach i materiałach pozwala na wyliczenie tzw. wskaźników aktywności. Warunkiem stwierdzenia ograniczenia aktywności sumarycznej naturalnych pierwiastków promieniotwórczych, tzn. potasu K-40, radu Ra-226 i toru Th-232 jest ustalona wielkość wskaźnika aktywności f 1, zaś ograniczenia stężenia radu co wiąże się z ekshalacją gazowego radonu wielkość wskaźnika aktywności f 2. W zharmonizowanej z przepisami UE regulacji prawnej [3], wskaźniki aktywności zdefiniowane są zależnościami: f 1 = 0,00033 S K + 0,0033 S Ra + 0,0050 S Th f 2 = S Ra gdzie: S K, S Ra, S Th stężenie potasu, radu i toru w badanych substancjach, w [Bq/kg]. Wartości wskaźników aktywności f 1 i f 2 nie mogą przekraczać o więcej niż 20% wartości jak niżej: I. f 1 = 1,0 oraz f 2 = 200 Bq/kg dla surowców i materiałów budowlanych stosowanych w budownictwie przeznaczonym na stały pobyt ludzi, a także inwentarza żywego; II. f 1 = 2,0 oraz f 2 = 400 Bq/kg dla odpadów przemysłowych stosowanych w naziemnych obiektach budowlanych na terenach zurbanizowanych, jak również do niwelacji takich terenów; III. f 1 = 3,5 oraz f 2 = 1000 Bq/kg dla odpadów przemysłowych stosowanych w pozostałych naziemnych obiektach budowlanych; **) dla porównania w ostatnim wierszu tabeli zamieszczono także wartości średnich stężeń radionuklidów w skorupie ziemskiej, inaczej mówiąc w materiale budynku klarkowego. 151

6 IV. f 1 = 7,0 oraz f 2 = 2000 Bq/kg dla odpadów przemysłowych stosowanych w budowlach podziemnych, za wyjątkiem odpadów przemysłowych wykorzystywanych do wypełniania podziemnych wyrobisk kopalnianych. Przy robotach rekultywacyjnych (pkt II i III) zaleca się położenie na górnej powierzchni terenu dodatkowej warstwy innego materiału w celu obniżenia mocy dawki promieniowania przenikliwego, emitowanego przez zastosowane odpady przemysłowe. 4. WYNIKI BADAŃ W związku z przyjmowaniem wartości stężeń pierwiastków promieniotwórczych jako jednego z istotniejszych kryteriów oceny przydatności odpadów hutniczych do stosowania w budownictwie, każdorazowo przeprowadzano badania tychże stężeń. Badania takie można prowadzić przy użyciu aparatury pomiarowej jak na fot. 1 i 2. W tabeli 2 przedstawiono maksymalne wartości w/w stężeń, a także wielkości liczbowe wskaźników aktywności f 1max i f 2max dla wybranych odpadów hutniczych przede wszystkim z terenu Górnego Śląska. Fot.1. Trójkanałowy analizator zanieczyszczeń Fot.2. Wielokanałowy, półprzewodnikowy promieniotwórczych typu AZAR (ITB Warszawa). (AGH analizator zanieczyszczeń promieniotwórczych Kraków). Tabela 2. Promieniotwórczość naturalna wybranych odpadów hutniczych [4], [5], [6]. RODZAJ SUROWCA żużel wielkopiecowy Huta Koszyce [2] żużel kawałkowy Huta 1 Maja Gliwice żużel kawałkowy Huta Łabędy (produkcja) żużel kawałkowy Huta Łabędy (hałda) żużel granulowany Huta Katowice STĘŻENIE RADIONUKLIDÓW wartości max, [Bq/kg] WSKAŹNIKI AKTYWNOŚCI K-40 Ra-226 Th-228 f 1max f 2max [Bq/kg] 94,00 86,40 33,50 0,487 86,40 110,24 50,28 5,53 0,232 50,28 71,42 23,57 1,27 0,109 23,57 62,20 20,40 17,60 0,177 20,40 167,73 110,58 24,74 0, ,58 152

7 osady kolor czarny Huta Katowice osady kolor brązowy Huta Katowice żużel granulowany Huta Częstochowa pył krzemionkowy Huta Łaziska żużel granulowany z pieca szybowego Huta Cynku 143,88 33,08 16,00 0,238 33,08 143,52 26,07 17,99 0,615 26,07 185,10 143,17 29,94 0, ,17 287,32 24,92 4,53 0,201 24,92 225,81 147,99 27,29 0, ,99 5. PODSUMOWANIE Zastosowanie do celów szeroko pojętego budownictwa materiałów odpadowych występujących na terenie Górnego Śląska w znacznych ilościach, których ciągle jeszcze spore składowiska degradują powierzchnię terenu, leży w interesie tak lokalnego społeczeństwa jak i wielu gałęzi przemysłu. Dotyczy to również hutnictwa żelaza i stali, a także metali nieżelaznych. Nie należy odrzucać możliwości stosowania miejscowych surowców odpadowych, gdyż jak wynika z przedstawionych powyżej wyników badań nie stanowią one istotniejszych zagrożeń radiacyjnych. Należy jedynie każdorazowo stosować wielokryterialne analizy doboru składników. Składniki owe wymagają zastosowania w takich ilościach i przy użyciu takiej technologii, aby końcowy efekt radiacyjny nie przekroczył wartości dopuszczalnych. Mimo odchodzenia w ostatnich latach od wykorzystywania odpadów przemysłowych w budownictwie, ciągle należy pamiętać o potencjalnych możliwościach zastosowania tych surowców, czego chwalebnym przykładem jest przemysł materiałów wiążących, od lat wykorzystujący granulowany żużel wielkopiecowy oraz pył krzemionkowy z produkcji żelazostopów w procesach wytwarzania cementów powszechnego użytku. Bibliografia: 1. Brunarski L. i inni: Instrukcja ITB 234/2003 pt. Badania promieniotwórczości naturalnej surowców i materiałów budowlanych. Warszawa, 2003r. 2. Ďurica T.: Żużel wielkopiecowy z huty Koszyce jako kruszywo do betonu. Cement, Wapno, Gips 7/ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia r. w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów. DzU 220, poz Rubin J.A.: Technologiczne kształtowanie struktury betonów lekkich kruszywowych z warunku promieniotwórczości naturalnej. Rozprawa doktorska. Politechnika Śląska, Wydział Budownictwa. Gliwice, 2001r. 5. Rubińska-Jonczy B., Rubin J.A.: Promieniotwórczość naturalna odpadów hutniczych stosowanych w budownictwie mieszkaniowym. XII Konferencja Naukowo Techniczna Huty Katowice pt. Problemy ochrony środowiska w hutnictwie na przykładzie Huty Katowice. Rogoźnik, 1992r. 6. Rubińska-Jonczy B., Rubin J.A.: Promieniotwórczość naturalna odpadów przemysłowych stosowanych w budownictwie. Przegląd Budowlany, 2/

THE NATURAL RADIOACTIVITY OF CHOSEN MINING- WASTE MA- TERIAL

THE NATURAL RADIOACTIVITY OF CHOSEN MINING- WASTE MA- TERIAL ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2005 Seria: GÓRNICTWO z. 270 Nr kol. 1698 Jan Antoni RUBIN Katedra Procesów Budowlanych Politechnika Śląska, Gliwice PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA WYBRANYCH ODPADÓW

Bardziej szczegółowo

2. KRUSZYWA BUDOWLANE

2. KRUSZYWA BUDOWLANE dr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice Promieniotwórczość naturalna wybranych kruszyw budowlanych kształtowanych na bazie odpadów przemysłowych. Streszczenie: W referacie zaprezentowano

Bardziej szczegółowo

CEMENTY POWSZECHNEGO UŻY TKU Z DODATKAMI

CEMENTY POWSZECHNEGO UŻY TKU Z DODATKAMI Dr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice CEMENTY POWSZECHNEGO UŻYTKU Z DODATKAMI Streszczenie: W referacie zaprezentowano i omówiono wyniki badań własnych autora nad promieniotwórczością naturalną

Bardziej szczegółowo

WIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie

WIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie mgr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice WIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie W Polsce warunek uwzględniający wydzielanie radonu z materiałów budowlanych

Bardziej szczegółowo

Pierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych

Pierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych Pierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych XVII Konferencja Inspektorów Ochrony Radiologicznej Skorzęcin 11-14.06.2014 dr Wiesław Gorączko Politechnika Poznańska Inspektor Ochrony Radiologicznej

Bardziej szczegółowo

Barbara PIOTROWSKA, Krzysztof ISAJENKO, Marian FUJAK, Joanna SZYMCZYK, Maria KRAJEWSKA

Barbara PIOTROWSKA, Krzysztof ISAJENKO, Marian FUJAK, Joanna SZYMCZYK, Maria KRAJEWSKA 17 BUDUJEMY DOM - OCENA PROMIENIOTWÓRCZOŚCI NATURALNEJ WYBRANYCH SUROWCÓW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH We are building a house... evaluation of natural radioactivity of the selected raw and building materials

Bardziej szczegółowo

PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA

PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 105 Jan Antoni RUBIN *) PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA Streszczenie. Promieniowanie naturalne to istotny czynnik kształtujący środowisko mieszkalne

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE ODPADÓW Z GÓRNICTWA I ENERGETYKI W BUDOWNICTWIE

WYKORZYSTANIE ODPADÓW Z GÓRNICTWA I ENERGETYKI W BUDOWNICTWIE WYKORZYSTANIE ODPADÓW Z GÓRNICTWA I ENERGETYKI W BUDOWNICTWIE mgr inż. B.Rubińska Jonczy, dr inż. Jan A. Rubin *) W referacie przedstawiono główne kierunki badań nad utylizacją odpadów przemysłowych. Prace

Bardziej szczegółowo

E K S H A L A C J A R A D O N U Z GIPSOBETONÓW LEKKICH DROBNOKRUSZYWOWYCH

E K S H A L A C J A R A D O N U Z GIPSOBETONÓW LEKKICH DROBNOKRUSZYWOWYCH Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Nr 75 Politechniki Wrocławskiej Nr 75 Konferencje Nr 26 1999 Kruszywa lekkie, gipsobetony, promieniotwórczość naturalna, radon. Jan Antoni RUBIN * Tadeusz ZAKRZEWSKI

Bardziej szczegółowo

P R O M I E N I O T W Ó R C Z OŚĆ NATURALNA WYBRANYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH

P R O M I E N I O T W Ó R C Z OŚĆ NATURALNA WYBRANYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH P R O M I E N I O T W Ó R C Z OŚĆ NATURALNA WYBRANYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH RUBIN Jan Antoni ŚLUSAREK Jan Mgr inż. Jan Antoni RUBIN Asystent w Katedrze Procesów Budowlanych Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CZASU DOJRZEWANIA KOMPOZYTÓW śuślowych O MATRYCY CEMENTOWEJ NA EKSHALACJĘ RADONU

WPŁYW CZASU DOJRZEWANIA KOMPOZYTÓW śuślowych O MATRYCY CEMENTOWEJ NA EKSHALACJĘ RADONU Dr inŝ. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych WPŁYW CZASU DOJRZEWANIA KOMPOZYTÓW śuślowych O MATRYCY CEMENTOWEJ NA EKSHALACJĘ RADONU Streszczenie: Promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych

Wyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Katowice 2011 Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2011

Bardziej szczegółowo

Ocena kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego w aspekcie ekologicznym dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o.

Ocena kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego w aspekcie ekologicznym dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o. Ocena kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego w aspekcie ekologicznym dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o. NR 03/14/OE Przedsiębiorca: Tube City IMS Poland Sp. z o.o. ul.

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 27 (październik grudzień) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230

Bardziej szczegółowo

K S Z T A Ł T O W A N I E C E R A M I K I C IĘŻ K I E J N A B A Z I E O D P A D Ó W H U T N I C Z Y C H

K S Z T A Ł T O W A N I E C E R A M I K I C IĘŻ K I E J N A B A Z I E O D P A D Ó W H U T N I C Z Y C H Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Nr 75 Politechniki Wrocławskiej Nr 75 Konferencje Nr 26 1999 Odpady hutnicze, ceramika, osłony przed promieniowaniem jonizującym. Przemysław SMALEC Jan Antoni RUBIN

Bardziej szczegółowo

Wybrane właściwości wibroprasowanych betonów ciężkich z udziałem granulowanego żużla ISP

Wybrane właściwości wibroprasowanych betonów ciężkich z udziałem granulowanego żużla ISP Wybrane właściwości wibroprasowanych betonów ciężkich z udziałem granulowanego żużla ISP THE CHOSEN PROPERTIES THE VIBRO- PRESSING OF HEAVY CONCRETES WITH THE PARTICIPATION OF THE GRANULATED SLAG ISP Streszczenie

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ. z dnia 12 marca 1996 r.

ZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ. z dnia 12 marca 1996 r. ZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia

Bardziej szczegółowo

Odpady energetyczne i wydobywcze jako składniki produktów dla górnictwa, budownictwa i geoinżynierii

Odpady energetyczne i wydobywcze jako składniki produktów dla górnictwa, budownictwa i geoinżynierii Odpady energetyczne i wydobywcze jako składniki produktów dla górnictwa, budownictwa i geoinżynierii Rafał Przystaś Marek Cała Antoni Tajduś Radosław Pomykała Justyna Adamczyk Agnieszka Stopkowicz Waldemar

Bardziej szczegółowo

Zakopane, październik 2016 r. Amoniak, rtęć i promieniotwórczość naturalna w Ubocznych Produktach Spalania EPORE Sp. z o.o.

Zakopane, październik 2016 r. Amoniak, rtęć i promieniotwórczość naturalna w Ubocznych Produktach Spalania EPORE Sp. z o.o. Zakopane, 19-21 październik 2016 r. Amoniak, rtęć i promieniotwórczość naturalna w Ubocznych Produktach Spalania EPORE Sp. z o.o. SPIS TREŚCI 1. O spółce. 2. Amoniak w popiołach lotnych. 3. Rtęć i inne

Bardziej szczegółowo

Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów cementowych. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCE s Punkty ECTS: 2

Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów cementowych. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCE s Punkty ECTS: 2 Nazwa modułu: Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCE-1-054-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek:

Bardziej szczegółowo

11.4. Warunki transportu i magazynowania spoiw mineralnych Zasady oznaczania cech technicznych spoiw mineralnych 37

11.4. Warunki transportu i magazynowania spoiw mineralnych Zasady oznaczania cech technicznych spoiw mineralnych 37 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE 11 11.1. Klasyfikacja 11 11.2. Spoiwa powietrzne 11 11.2.1. Wiadomości wstępne 11 11.2.2. Wapno budowlane 12 11.2.3. Spoiwa siarczanowe 18 11.2.4. Spoiwo

Bardziej szczegółowo

Instytut Maszyn Cieplnych

Instytut Maszyn Cieplnych Politechnika Częstochowska Instytut Maszyn Cieplnych Potencjał minerałów antropogenicznych Krzysztof Knaś, Arkadiusz Szymanek Masa wytworzonych [mln Mg] 135 130 125 120 115 110 105 100 2006 2007 2008 2009

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE

SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE Dział Utylizacji Odpadów SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE Funkcjonujący w ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. zintegrowany system zarządzania obejmuje swoim zakresem procesy realizowane przez Dział Utylizacji Odpadów.

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie w środowisku człowieka

Promieniowanie w środowisku człowieka Promieniowanie w środowisku człowieka Jeżeli przyjrzymy się szczegółom mapy nuklidów zauważymy istniejące w przyrodzie w stosunkowo dużych ilościach nuklidy nietrwałe. Ich czasy zaniku są duże, większe

Bardziej szczegółowo

SPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE Klasyfikacja Spoiwa powietrzne...11

SPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE Klasyfikacja Spoiwa powietrzne...11 SPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE..............................11 11.1. Klasyfikacja..............................................11 11.2. Spoiwa powietrzne.........................................11

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb

Identyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb Identyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb Grant KBN nr 3 T09D 025 29 Metoda oceny udziału dużych źródeł energetycznych w poziomie stężeń pyłu z wykorzystaniem naturalnych

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość naturalna Uniwersytet Rzeszowski, 22 listopada 2017 Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 21 Reakcja

Bardziej szczegółowo

WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA. 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12. Część VI. Autoklawizowany beton komórkowy. www.wseiz.pl

WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA. 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12. Część VI. Autoklawizowany beton komórkowy. www.wseiz.pl WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA Wydział Architektury 00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12 MATERIAŁY DO IZOLACJI CIEPLNYCH W BUDOWNICTWIE Część VI Autoklawizowany beton komórkowy www.wseiz.pl AUTOKLAWIZOWANY

Bardziej szczegółowo

Ocena ekologiczna kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o.

Ocena ekologiczna kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o. Ocena ekologiczna kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o. NR 20/13/OE Przedsiębiorca: Tube City IMS Poland Sp. z o.o. ul. Polna 11 00-633

Bardziej szczegółowo

KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY

KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY KIERUNKI ROZWOJU TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW LEKKICH W WYROBY POZNAŃ 17.10.2014 Jarosław Stankiewicz PLAN PREZENTACJI 1.KRUSZYWA LEKKIE INFORMACJE WSTĘPNE 2.KRUSZYWA LEKKIE WG TECHNOLOGII IMBIGS 3.ZASTOSOWANIE

Bardziej szczegółowo

gospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska

gospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska Unieszkodliwianie odpadów poprzez ich zestalanie, gospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska 1 Przemysł cementowy swoimi działaniami wpisuje się w filozofię zrównoważonego rozwoju Działania przemysłu

Bardziej szczegółowo

ZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM

ZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM Biuro Obsługi Inwestycji Projektowanie i Nadzór mgr inż. Piotr Sławiński ul. Adama Asnyka 28 22-200 Włodawa tel. kom.: (+48) 514272679 ZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM Inwestor:

Bardziej szczegółowo

II POKARPACKA KONFERENCJA DROGOWA BETONOWE

II POKARPACKA KONFERENCJA DROGOWA BETONOWE II POKARPACKA KONFERENCJA DROGOWA BETONOWE drogi w Polsce SPOSÓB NA TRWAŁY BETON dr inż. Grzegorz Bajorek Centrum Technologiczne Budownictwa przy Politechnice Rzeszowskiej Politechnika Rzeszowska Stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Materiały budowlane. T. 2, Wyroby ze spoiwami mineralnymi i organicznymi / Edward Szymański, Michał Bołtryk, Grzegorz Orzepowski.

Materiały budowlane. T. 2, Wyroby ze spoiwami mineralnymi i organicznymi / Edward Szymański, Michał Bołtryk, Grzegorz Orzepowski. Materiały budowlane. T. 2, Wyroby ze spoiwami mineralnymi i organicznymi / Edward Szymański, Michał Bołtryk, Grzegorz Orzepowski. Białystok, 2015 Spis treści ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE 13 11.1.

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE ZAWARTOŚCI POTASU

WYZNACZANIE ZAWARTOŚCI POTASU POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW obowiązuje w r. akad. 2017 / 2018 WYZNACZANIE ZAWARTOŚCI POTASU W STAŁEJ PRÓBCE SOLI Opiekun ćwiczenia: Miejsce ćwiczenia:

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot

Promieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot Promieniowanie w naszych domach I. Skwira-Chalot Co to jest promieniowanie jonizujące? + jądro elektron Rodzaje promieniowania jonizującego Przenikalność promieniowania L. Dobrzyński, E. Droste, W. Trojanowski,

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych. Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd

Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych. Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd Bezpieczeństwo ekologiczne współspalania odpadów w piecach cementowych Dyrektor ds. Produkcji Paweł Zajd Walory ekologiczne pieców obrotowych I Zawartość chloru w paliwie alternatywnym do 1,0 % powyżej

Bardziej szczegółowo

Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów cementowych. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCB s Punkty ECTS: 2

Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów cementowych. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCB s Punkty ECTS: 2 Nazwa modułu: Wpływ domieszek i dodatków mineralnych na właściwości kompozytowych materiałów Rok akademicki: 2013/2014 Kod: CCB-1-521-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek:

Bardziej szczegółowo

Beton - skład, domieszki, właściwości

Beton - skład, domieszki, właściwości Beton - skład, domieszki, właściwości Beton to najpopularniejszy materiał wykorzystywany we współczesnym budownictwie. Mimo, że składa się głównie z prostych składników, warto pamiętać, że produkcja mieszanki

Bardziej szczegółowo

LEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH. Jarosław Stankiewicz

LEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH. Jarosław Stankiewicz LEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH Jarosław Stankiewicz ZAKOPANE 20.10.2016 KRUSZYWO LEKKIE WG TECHNOLOGII IMBIGS EKOLOGICZNY PRODUKT POWSTAJĄCY W

Bardziej szczegółowo

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α Zadanie: 1 (2 pkt) Określ liczbę atomową pierwiastka powstającego w wyniku rozpadów promieniotwórczych izotopu radu 223 88Ra, w czasie których emitowane są 4 cząstki α i 2 cząstki β. Podaj symbol tego

Bardziej szczegółowo

ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW HUTNICZYCH W PROCESIE WYTAPIANIA STALI W ELEKTRYCZNYM PIECU ŁUKOWYM. Teresa LIS Krzysztof NOWACKI

ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW HUTNICZYCH W PROCESIE WYTAPIANIA STALI W ELEKTRYCZNYM PIECU ŁUKOWYM. Teresa LIS Krzysztof NOWACKI ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW HUTNICZYCH W PROCESIE WYTAPIANIA STALI W ELEKTRYCZNYM PIECU ŁUKOWYM Teresa LIS Krzysztof NOWACKI ODPAD Pojęcie odpadu zostało uregulowane w ustawie o odpadach z dnia 14 XII 2012

Bardziej szczegółowo

Badania laboratoryjne składu chemicznego wód podziemnych

Badania laboratoryjne składu chemicznego wód podziemnych Katowice 27.11.2015r. Odpowiedź na list Towarzystwa na rzecz Ziemi W związku ze zgłaszanymi przez Towarzystwo na rzecz Ziemi (pismo z dnia 05.11.2015r.) pytaniami dotyczącymi pierwiastków występujących

Bardziej szczegółowo

Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych

Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Międzynarodowa Konferencja Popioły z Energetyki- Zakopane 19-21.X.2016 r. Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Mikołaj Ostrowski, Tomasz Baran

Bardziej szczegółowo

przyziemnych warstwach atmosfery.

przyziemnych warstwach atmosfery. Źródła a promieniowania jądrowego j w przyziemnych warstwach atmosfery. Pomiar radioaktywności w powietrzu w Lublinie. Jan Wawryszczuk Radosław Zaleski Lokalizacja monitora skażeń promieniotwórczych rczych

Bardziej szczegółowo

Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są składowane odpady komunalne stan na dzień r.

Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są składowane odpady komunalne stan na dzień r. ZAŁACZNIK E 1 2 3 Skławiska innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są skławane odpady komunalne stan na dzień 31.12.2010 r. Skławisko gipsu z neutralizacji elektrolitu w Bytomiu 41-902 Bytom,

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNE PROBLEMY ŚRODOWISKOWE W ŚWIETLE KONKLUZJI BAT DLA PRZEMYSŁU HUTNICZEGO

GŁÓWNE PROBLEMY ŚRODOWISKOWE W ŚWIETLE KONKLUZJI BAT DLA PRZEMYSŁU HUTNICZEGO GŁÓWNE PROBLEMY ŚRODOWISKOWE W ŚWIETLE KONKLUZJI BAT DLA PRZEMYSŁU HUTNICZEGO Spotkanie Grupy Roboczej ds. Pozwoleń Zintegrowanych 27-29 kwietnia 2015 r., Katowice INSTYTUT METALURGII ŻELAZA im. Stanisława

Bardziej szczegółowo

Substancje radioaktywne w środowisku lądowym

Substancje radioaktywne w środowisku lądowym KRAKÓW 2007 Substancje radioaktywne w środowisku lądowym Andrzej Komosa Zakład Radiochemii i Chemii Koloidów UMCS Lublin Radioizotopy w środowisku Radioizotopy pierwotne, istniejące od chwili powstania

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie

WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 8 Jan SKOWRONEK*, Bogusław MICHALIK*, Małgorzata WYSOCKA*, Antoni MIELNIKOW*, Jan DULEWSKI** *Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO PROJEKTU ASR-RID REAKTYWNOŚĆ ALKALICZNA KRAJOWYCH KRUSZYW

WPROWADZENIE DO PROJEKTU ASR-RID REAKTYWNOŚĆ ALKALICZNA KRAJOWYCH KRUSZYW WPROWADZENIE DO PROJEKTU ASR-RID REAKTYWNOŚĆ ALKALICZNA KRAJOWYCH KRUSZYW Dr inż. Albin Garbacik, prof. ICiMB Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej

Bardziej szczegółowo

Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są składowane odpady komunalne stan na dzień r.

Składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są składowane odpady komunalne stan na dzień r. ZAŁACZNIK E Skławiska innych niż niebezpieczne i obojętne, na których nie są skławane odpady komunalne stan na dzień 31.12.2010 r. Lp. * skławania 1 Skławisko gipsu z neutralizacji elektrolitu w Bytomiu

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U

I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 8 R O K U Zgodnie z artykułem

Bardziej szczegółowo

Badanie rozkładu składników chemicznych w wybranych frakcjach popiołu lotnego Aleksandra Sambor

Badanie rozkładu składników chemicznych w wybranych frakcjach popiołu lotnego Aleksandra Sambor Badanie rozkładu składników chemicznych w wybranych frakcjach popiołu lotnego Aleksandra Sambor Politechnika Częstochowska Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Katedra Ogrzewnictwa, Wentylacji i Ochrony

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Radioaktywność w środowisku Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC-2-212-OS-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Ochrona środowiska w energetyce

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 23 marca 2015 r. Nazwa i adres FERROCARBO

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu

Spis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu Spis treści 1 Trwałość jądra atomowego 2 Okres połowicznego rozpadu 3 Typy przemian jądrowych 4 Reguła przesunięć Fajansa-Soddy ego 5 Szeregi promieniotwórcze 6 Typy reakcji jądrowych 7 Przykłady prostych

Bardziej szczegółowo

SILIKATY W ŚWIETLE EKOLOGII I EKONOMII

SILIKATY W ŚWIETLE EKOLOGII I EKONOMII Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym 1(19) 2017, s. 41-46 DOI: 10.17512/bozpe.2017.1.06 Ryszard DACHOWSKI, Paulina KOSTRZEWA Politechnika Świętokrzyska w Kielcach, Wydział Budownictwa

Bardziej szczegółowo

Aby jakość powietrza w województwie łódzkim służyła dobremu zdrowiu. Skąd się bierze zanieczyszczenie powietrza i czym ono jest?

Aby jakość powietrza w województwie łódzkim służyła dobremu zdrowiu. Skąd się bierze zanieczyszczenie powietrza i czym ono jest? Aby jakość powietrza w województwie łódzkim służyła dobremu zdrowiu Skąd się bierze zanieczyszczenie powietrza i czym ono jest? Zanieczyszczenie powietrza to termin ogólny, warto więc sprecyzować z jakimi

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r.

Międzynarodowa Konferencja Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, Drezno, 23.09.2013 r. Doświadczenia w transgranicznym postępowaniu ze starymi zanieczyszczeniami, IMGW - PIB OWr Dr inż. Mariusz Adynkiewicz - Piragas Dr Iwona Lejcuś Problematyka związana ze starymi zanieczyszczeniami w Polsce

Bardziej szczegółowo

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie materiałów antropogenicznych w gospodarce o obiegu zamkniętym. Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Katedra Technologii Chemicznej PW

Wykorzystanie materiałów antropogenicznych w gospodarce o obiegu zamkniętym. Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Katedra Technologii Chemicznej PW Wykorzystanie materiałów antropogenicznych w gospodarce o obiegu zamkniętym Dr hab. inż. Janusz Sokołowski Katedra Technologii Chemicznej PW Wykorzystanie materiałów antropogenicznych w gospodarce o obiegu

Bardziej szczegółowo

STAWY OSADOWE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W MIEŚCIE STALOWA WOLA. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu

STAWY OSADOWE INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W MIEŚCIE STALOWA WOLA. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Delegatura w Tarnobrzegu INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA W MIEŚCIE STALOWA WOLA STAWY OSADOWE 2014 r. Działalność przemysłowa prowadzona na terenie

Bardziej szczegółowo

Program Sektorowy Recyklingu szansą na finansowanie rozwoju nowych technologii, produktów i usług

Program Sektorowy Recyklingu szansą na finansowanie rozwoju nowych technologii, produktów i usług Program Sektorowy Recyklingu szansą na finansowanie rozwoju nowych technologii, produktów i usług AGENDA 1. Czym są programy sektorowe? 2. Czym są projekty B+R, jak je konstruować i realizować? 3. Program

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia Przedmiot: Metalurgia i technologie odlewnicze Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM 1 N 0 6-0_0 Rok: I Semestr:

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Procesy Recyklingu Żelaza Recykling Processe of Iron and Steel Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and Engineering of Production Rodzaj przedmiotu: Kierunkowyfakultatywny

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 6.1. Stan realizacji zadań wynikających z krajowego planu gospodarki odpadami dla przedsiębiorców na dzień 1 września 2004 r.

Tabela nr 6.1. Stan realizacji zadań wynikających z krajowego planu gospodarki odpadami dla przedsiębiorców na dzień 1 września 2004 r. Załącznik 6 STAN REALIZACJI ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z KRAJOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW (na podstawie informacji przekazanych przez przedsiębiorców) Tabela nr 6.1. Stan realizacji zadań

Bardziej szczegółowo

PLAN DZIAŁANIA KT 196. ds. Cementu i Wapna

PLAN DZIAŁANIA KT 196. ds. Cementu i Wapna PLAN DZIAŁANIA KT 196 DATA: 2014-10-31 Wersja: nr 2 Projekt uzgodniony w KT Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 196 ds. Cementu i Wapna STRESZCZENIE KT 196 obejmuje swoim zakresem działania prace normalizacyjne

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE POPIOŁÓW LOTNYCH Z WĘGLA BRUNATNEGO DO WZMACNIANIA NASYPÓW DROGOWYCH

ZASTOSOWANIE POPIOŁÓW LOTNYCH Z WĘGLA BRUNATNEGO DO WZMACNIANIA NASYPÓW DROGOWYCH ZASTOSOWANIE POPIOŁÓW LOTNYCH Z WĘGLA BRUNATNEGO DO WZMACNIANIA NASYPÓW DROGOWYCH prof. UZ, dr hab. Urszula Kołodziejczyk dr inż. Michał Ćwiąkała mgr inż. Aleksander Widuch a) popioły lotne; - właściwości

Bardziej szczegółowo

ST-5 Podbudowa z tłucznia

ST-5 Podbudowa z tłucznia SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST-5 Podbudowa z tłucznia SPIS TREŚCI 1 WSTĘP... 3 1.1 Przedmiot Szczegółowej Specyf ikacji Technicznej... 3 1.2 Szczegółowy zakres robót... 3 1.3 Określenia podstawowe...

Bardziej szczegółowo

POWIETRZE. 1. Presja POWIETRZE

POWIETRZE. 1. Presja POWIETRZE 9 1. Presja Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest emisja antropogeniczna, na którą składa się emisja z działalności przemysłowej, z sektora bytowego oraz emisja komunikacyjna. W strukturze całkowitej

Bardziej szczegółowo

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość

OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA Promieniotwórczość PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ (radioaktywność) zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych niektórych izotopów, któremu towarzyszy wysyłanie promieniowania α, β,

Bardziej szczegółowo

Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski

Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Rodzaje rozpadów jądrowych Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Rozpady jądrowe zachodzą zawsze (prędzej czy później) jeśli jądro o pewnej liczbie nukleonów znajdzie się w stanie energetycznym, nie

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA CEMENTU str. 1 A9

PRODUKCJA CEMENTU str. 1 A9 PRODUKCJ CEMENTU str. 1 9 Cement jest to spoiwo hydrauliczne, tj. drobno zmielony materiał nieorganiczny, który po zmieszaniu z wodą wiąże i twardnieje w wyniku reakcji i procesów hydratacji, a po stwardnieniu

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 17 (kwiecień czerwiec) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230 Rok

Bardziej szczegółowo

Zamykanie obiegów materii

Zamykanie obiegów materii Drogownictwo po COP24: nowy wymiar recyklingu Zamykanie obiegów materii przez symbiozę infrastruktury Tomasz Szczygielski z energetyką i górnictwem Instytut Badań Stosowanych Politechniki Warszawskiej

Bardziej szczegółowo

OCHRONA RADIOLOGICZNA 2. Osłony. Jakub Ośko

OCHRONA RADIOLOGICZNA 2. Osłony. Jakub Ośko OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Osłony Jakub Ośko Osłabianie promieniowania elektromagnetycznego 2 Pochłanianie i rozpraszanie promieniowania elektromagmetycznego droga, jaką przebywają fotony w danym materiale

Bardziej szczegółowo

1. Wstęp. Z prasy. Encyklopedia medyczna. Autor: Hayk Hovhannisyan. Tytuł: Badanie transportu radonu w ośrodku porowatym na stanowisku laboratoryjnym

1. Wstęp. Z prasy. Encyklopedia medyczna. Autor: Hayk Hovhannisyan. Tytuł: Badanie transportu radonu w ośrodku porowatym na stanowisku laboratoryjnym 1. Wstęp Radon cichy zabójca, niewidzialny przenikający do naszych domów. Z prasy Radonoterapia sposób leczenia wielu chorób za pomocą ekspozycji radonu lub radonowych wód. Encyklopedia medyczna Temat

Bardziej szczegółowo

NATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM)

NATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM) NATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM) Jadwiga Mazur Seminarium IFJ PAN; 15.05.2014 O CZYM BĘDZIE SEMINARIUM... NATURALNE ŹRÓDŁA

Bardziej szczegółowo

Cement czysty czy z dodatkami - różnice

Cement czysty czy z dodatkami - różnice Cement czysty czy z dodatkami - różnice Jaka jest różnica pomiędzy cementem czystym a cementem z dodatkami? Dariusz Bocheńczyk, dyrektor ds. badań i normalizacji Lafarge Cement S.A. Na polskim rynku budowlanym,

Bardziej szczegółowo

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów Włodzimierz Wolczyński 40 FIZYKA JĄDROWA A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów O nazwie pierwiastka decyduje liczba porządkowa Z, a więc ilość

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA B ROBOTY MURARSKIE KOD CPV

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA B ROBOTY MURARSKIE KOD CPV SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA B 04.00 ROBOTY MURARSKIE KOD CPV 45262500-6 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA 1. WSTĘP... 66 2. MATERIAŁY... 66 3. SPRZĘT... 67 4. TRANSPORT... 67 5. WYKONANIE ROBÓT... 67 6. KONTROLA

Bardziej szczegółowo

Biuro Informacji i Dokumentacji Kancelarii Senatu

Biuro Informacji i Dokumentacji Kancelarii Senatu Biuro Informacji i Dokumentacji Kancelarii Senatu OE-41 Luty 2006 Piotr Szymański Uwagi do ustawy o zmianie ustawy Prawo atomowe (druk senacki nr 58) Dział Informacji i Ekspertyz Seria: Opracowania i Ekspertyzy

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE

SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE Dział Utylizacji Odpadów SYSTEM ZARZĄDZANIA I AKREDYTACJE Funkcjonujący w ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. zintegrowany system zarządzania obejmuje swoim zakresem procesy realizowane przez Dział Utylizacji Odpadów.

Bardziej szczegółowo

Mieszanki CBGM wg WT5 na drogach krajowych

Mieszanki CBGM wg WT5 na drogach krajowych II Lubelska Konferencja Techniki Drogowej Wzmocnienia gruntu podbudowy drogi betonowe Mieszanki CBGM wg WT5 na drogach krajowych Lublin, 28-29 listopada 2018 r. mgr inż. Artur Paszkowski Kierownik Działu

Bardziej szczegółowo

http://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące.

http://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące. http://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące. W rejonie Sudetów zauważa się wyraźne, dodatnie anomalie geochemiczne zawartości w podłożu naturalnych pierwiastków radioaktywnych.

Bardziej szczegółowo

Moduły kształcenia. Efekty kształcenia dla programu kształcenia (kierunku) MK_06 Krystalochemia. MK_01 Chemia fizyczna i jądrowa

Moduły kształcenia. Efekty kształcenia dla programu kształcenia (kierunku) MK_06 Krystalochemia. MK_01 Chemia fizyczna i jądrowa Matryca efektów kształcenia określa relacje między efektami kształcenia zdefiniowanymi dla programu kształcenia (efektami kierunkowymi) i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla poszczególnych modułów

Bardziej szczegółowo

INFORMACJE WSTĘPNE ZAKRES ZASTOSOWANIA TECHNOLOGII

INFORMACJE WSTĘPNE ZAKRES ZASTOSOWANIA TECHNOLOGII INFORMACJE WSTĘPNE 2 KRUSZWO LEKKIE jest to kruszywo pochodzenia mineralnego o gęstości nie większej niż 2000 kg/m 3 lub gęstości nasypowej w stanie luźnym nie większej niż 1200 kg/m 3 Kruszywa lekkie

Bardziej szczegółowo

REJESTR WYMAGAŃ PRAWNYCH OGÓLNYCH

REJESTR WYMAGAŃ PRAWNYCH OGÓLNYCH REJESTR WYMAGAŃ PRAWNYCH OGÓLNYCH Olsztyn, dnia 1 czerwca 2015 r. Lp. Określenie aktu prawnego Data uchwalenia aktu Tytuł aktu Miejsce publikacji Termin wejścia w życie Zmiany i ich wejścia w życie Utrata

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa

Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa Ćwiczenie 3++ Spektrometria promieniowania gamma z licznikiem półprzewodnikowym Ge(Li) kalibracja energetyczna i wydajnościowa Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się - z metodyką pomiaru aktywności

Bardziej szczegółowo

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali.

Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Analiza aktywacyjna składu chemicznego na przykładzie zawartości Mn w stali. Projekt ćwiczenia w Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej. dr Julian Srebrny

Bardziej szczegółowo

Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych

Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra, y, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych 2016-2017 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 Nazwisko i Imię dyplomanta Temat pracy Badania stanu powierzchni surowej odlewów przemysłowych

Bardziej szczegółowo

Średni współczynnik toksyczności spalin emitowanych z procesów spopielania odpadów niebezpiecznych

Średni współczynnik toksyczności spalin emitowanych z procesów spopielania odpadów niebezpiecznych From the SelectedWorks of Robert Oleniacz September 1, 2001 Średni współczynnik toksyczności spalin emitowanych z procesów spopielania odpadów niebezpiecznych Robert Oleniacz Available at: https://works.bepress.com/robert_oleniacz/120/

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 15 (październik grudzień) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230

Bardziej szczegółowo

Urządzenie do rozkładu termicznego odpadów organicznych WGW-8 EU

Urządzenie do rozkładu termicznego odpadów organicznych WGW-8 EU GREEN ENERGY POLAND Sp. z o.o. Urządzenie do rozkładu termicznego odpadów organicznych WGW-8 EU dr hab. inż. Andrzej Wojciechowski e-mail: andrzej.wojciechowski@imp.edu.pl www.imp.edu.pl Ochrony Środowiska

Bardziej szczegółowo

KATEGORIA Oznaczenie kodu według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) ROBOTY DROGOWE - PODBUDOWA Z KRUSZYW WYMAGANIA OGÓLNE

KATEGORIA Oznaczenie kodu według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) ROBOTY DROGOWE - PODBUDOWA Z KRUSZYW WYMAGANIA OGÓLNE SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH KATEGORIA - 45233140-2 Oznaczenie kodu według Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) ROBOTY DROGOWE - PODBUDOWA Z KRUSZYW WYMAGANIA OGÓLNE

Bardziej szczegółowo

CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra

CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna Model atomu Bohra SPIS TREŚCI: 1. Modele budowy atomu Thomsona, Rutherforda i Bohra 2. Budowa atomu 3. Liczba atomowa a liczba

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW 03-301 Warszawa, ul. Jagiellońska 80 tel. sekr.: (0-22) 811 03 83, fax: (0-22) 811 1792

INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW 03-301 Warszawa, ul. Jagiellońska 80 tel. sekr.: (0-22) 811 03 83, fax: (0-22) 811 1792 INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW 03-301 Warszawa, ul. Jagiellońska 80 tel. sekr.: (0-22) 811 03 83, fax: (0-22) 811 1792 APROBATA TECHNICZNA mdim Nr AT/2009-03-251O Nazwa wyrobu: Hydrauliczne spoiwo drogowe

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU

INFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU INFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU Zgodnie z artykułem 55c ust. 2 ustawy Prawo atomowe (Dz. U. 2014 poz. 1512) Dyrektor Zakładu Unieszkodliwiania

Bardziej szczegółowo