PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA
|
|
- Grażyna Baran
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 105 Jan Antoni RUBIN *) PROMIENIOWANIE NATURALNE W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM CZŁOWIEKA Streszczenie. Promieniowanie naturalne to istotny czynnik kształtujący środowisko mieszkalne człowieka. Czynnik ten można podzielić na dwa elementy. Po pierwsze radon i promieniowanie alfa. Po drugie zaś promieniowanie gamma od potasu K-40, radu Ra-226 i toru Th-232. Wspomniany radon, to w około 56 80% tzw. radon gruntowy oraz w około 12 25% tzw. radon materiałowy. Ograniczenie aktywności łącznej naturalnych pierwiastków promieniotwórczych zawartych w materiałach budowlanych ujmują dwa współczynniki kwalifikacyjne f 1 i f 2. NATURAL RADIATION IN HABITABLE ENVIRONMENT OF MAN Summary. Radiation natural this essential formative factor habitable environment of man. Factor this it was been possible to divide onto two elements. After first radon and radiation alpha. After second meanwhile radiation gamma from potassium K-40, radium Ra-226 and thorium Th-232. Remembered radon, this in about 56 80% so-called land radon as well as in about 12 25% so-called material radon. Two coefficients qualifying f 1 and f 2 capture limitation of activity of total natural radioactive contain elements in buildings' materials. 1. PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA W ŚRODOWISKU MIESZKALNYM Promieniowanie jonizujące oddziaływuje ciągle w mniejszym lub większym zakresie na organizmy żywe. Promieniowanie to pochodzi z licznych źródeł tak pozaziemskich, jak i ziemskich naturalnych oraz sztucznych. Największą dawkę promieniowania organizmy żywe otrzymują jednak w wyniku wchłaniania powietrza, w którym występuje radon radioaktywny gaz szlachetny. Na rys. 1.1 przedstawiono w sposób poglądowy procentowe udziały poszczególnych rodzajów promieniowania jonizującego, na które wystawiony jest organizm człowieka. *) Dr inż., Pol. Śląska, Wydział Budownictwa, Gliwice, ul. Akademicka 5; jantoni@polsl.gliwice.pl
3 106 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE Rys Procentowe udziały ekspozycyjne mieszkańców Ziemi na promieniowanie jonizujące [9]. Gdzie: 1 promieniowanie wewnętrzne (od pożywienia) 0,3 msv (11%); 2 promieniowanie kosmiczne 0,4 msv (15%); 3 ziemskie promieniowanie gamma (od skał i gleb) 0,6 msv (22%); 4 radon 1,4 msv (52%). Z porównania poszczególnych udziałów promieniowania jonizującego działającego na organizm człowieka wynika, iż radon zawarty w powietrzu stanowi największe zagrożenie w porównaniu z innymi emiterami tegoż promieniowania. 2. MORFOLOGIA RADONU W przyrodzie występują trzy emanacje radonowe: aktynowa, torowa i radowa. Wszystkie izotopy radonu różnią się między sobą własnościami promieniotwórczymi. Najważniejszym izotopem radonu jest radon Rn 222 o 136 neutronach. Radon jest bezbarwnym i bezwonnym gazem szlachetnym, należącym do rodziny głównej helowców. Pochodzi on bezpośrednio od najbardziej rozpowszechnionego izotopu radu Ra 226, który jest ósmym z kolei członem szeregu uranowego (uran U 238). Rozpad radu można przedstawić w postaci jak niżej: Ra Rn + He 4, MeV (2.1) Z zapisu powyższego wynika właśnie, iż rad jest nietrwały i może wyemitować cząstkę alfa, wydzielając w każdym zaistniałym akcie rozpadu 4,87 MeV energii. Czas połowicznego rozpadu radonu Rn 222 wynosi 3 dni, 19 godzin i 12 minut. Sztucznie wytworzone izotopy radonu oraz niektóre naturalne izotopy mają okresy połowicznego rozpadu rzędu kilku godzin lub minut, a nawet i sekund. W przeważającej części, promieniowanie wszystkich izotopów radonu, podczas ich rozpadu przypada na cząstki alfa. Jeśli chodzi o przenikliwe promieniowanie beta oraz gamma, to izotopy radonu prawie wcale ich nie wysyłają w przeciwieństwie do jego pochodnych. Niektóre substancje, takie jak: tłuszcze, kauczuk, parafina, kwarc, platyna pochłaniają energicznie radon. Szczególnie silne własności absorpcyjne mają żel krzemionkowy i węgiel
4 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 107 aktywny. Radon, obecny w powietrzu wentylowanym jest tą częścią atomów tego pierwiastka, która zdołała uwolnić się ze struktur mineralnych (p.w. z gruntu i z materiałów budowlanych). Miarą tego uwalniania jest współczynnik emanacji określający, jaki procent utworzonych w obrębie ciała stałego atomów radonu wydostaje się na zewnątrz. Proces uwalniania się radonu z minerałów jest ułatwiony przez fakt, iż w momencie rozpadu radu dochodzi do emisji wspomnianej już cząstki alfa, a nowoutworzony atom radonu zostaje odrzucony siłą odrzutu w przeciwnym kierunku. Dzięki temu odrzutowi nowopowstały atom radonu może przebyć drogę od minimum 20 nm w obrębie struktury minerału, do maksimum 90 tys. nm w powietrzu. Atomy radonu, które siłą odrzutu zostały wyrzucone poza ziarno mineralne do przestrzeni porowej, tworzą tzw. frakcję uwolnioną w sposób bezpośredni. Ilość atomów radonu uwolnionych z ziaren mineralnych dzięki odrzutowi alfa jest tym większa, im krótsza jest droga do przestrzeni porowej. Jeżeli atomy radu są rozmieszczone równomiernie w obrębie ziarna mineralnego, to długość tej drogi zależy głównie od średnicy tychże ziaren [10]. Pewnego rodzaju uzupełnieniem frakcji uwolnionej w sposób bezpośredni jest tzw. frakcja uwolniona pośrednio. Zjawisko to polega na tym, iż część nowoutworzonych atomów radonu zdolna jest przelecieć przestrzeń porową i wbić się w kolejne ziarno mineralne. Pozostawiają one za sobą kanał wlotowy będący rezultatem upłynnienia lub też odparowania minerału na drodze swego przelotu. Kanał ten ułatwia wsteczną migrację do przestrzeni porowej. Przejście gazowego radonu do przestrzeni porowej jest pierwszym etapem jego migracji w środowisku [11]. Dotyczy to w mniejszym lub większym zakresie wszystkich porowatych ciał mineralnych, w których występuje rad Ra STĘŻENIE RADONU W POWIETRZU POMIESZCZEŃ Izotop radonu Rn 222 (wraz ze swymi pochodnymi) zawarty w powietrzu pomieszczeń mieszkalnych, jest źródłem narażenia wewnętrznego mieszkańców obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi [1]. Przy oddychaniu radon oraz jego pochodne przedostają się do dróg oddechowych, powodując ich napromieniowanie cząstkami alfa. Na rys. 3.1 przedstawiono w sposób poglądowy schemat przemieszczania się tzw. radonu materiałowego wewnątrz obiektu budowlanego [4].
5 108 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE Rys Schematyczne przedstawienie przemieszczania się tzw. radonu materiałowego wewnątrz budynku [4]. Radon znajduje się w różnych ilościach w mineralnych materiałach budowlanych, w wodach powierzchniowych i głębinowych, w paliwach stałych i gazowych, a przede wszystkim w gruntach budowlanych. Ok. 52% dawki równoważnej promieniowania (rys. 1.1) pochodzi od radonu; przy czym przyjmuje się, iż z tego ok % to tzw. radon materiałowy, a ok. 70% (56 80%) to tzw. radon gruntowy [2]. Wnikanie radonu do powietrza wentylowanego mieszkań odbywa się zarówno na drodze swobodnej molekularnej dyfuzji atomów tegoż radonu z gruntu, jak i efektu ssania. Efekt ten wynika z niewielkiej różnicy ciśnień pomiędzy wnętrzem i zewnętrzem domu, spowodowanej z kolei przez różnicę temperatur (tzw. efekt kominowy ) oraz wiatr, opady i ciśnienie powietrza atmosferycznego. Radon przedostaje się do wnętrza budynku przez spoiny, pęknięcia, otwory instalacyjne, a także różnego rodzaju nieszczelności w ławach i płytach fundamentowych [3][4][7][11]. Na rys. 3.2 przedstawiono najbardziej prawdopodobne drogi wnikania radonu przez poszczególne elementy budowlane do wnętrza budynku [7]. Rys Schemat dróg wnikania radonu zewnętrznego do wnętrza budynku [7].
6 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 109 Ponieważ stężenie radonu w powietrzu wewnątrz zamkniętych pomieszczeń zależy od bardzo wielu czynników, to najistotniejszą rzeczą wydaje się określenie jego źródeł. Wymaga to rozważenia tak sposobu generowania radonu przez grunt oraz materiały budowlane, jak też trybu jego transportowania przez różne media. Na ruch radonu wewnątrz budynku ma wpływ (oprócz rozpadu promieniotwórczego), także poziom wymiany powietrza wentylowanego [5]. Troska o możliwie niską koncentrację radonu w pomieszczeniach gdzie przebywają ludzie, prowadzi naturalnie do zagadnień związanych z postępowaniem mającym za cel zredukowanie tej koncentracji do akceptowalnego poziomu. Zalecane do stosowania działania ochronnej profilaktyki radonowej przedstawiają się następująco: A) Radonu występującego w wodzie wodociągowej można się pozbywać stosując np. filtry z węgla aktywnego lub poprzez napowietrzanie. B) Zabezpieczenie przed radonem występującym w gazach glebowych polega p.w. na izolacji fundamentów oraz na przewietrzaniu przestrzeni pod fundamentami. C) Z kolei walka z radonem wydzielanym przez materiały budowlane polega m.in. na unikaniu stosowania materiałów zawierających wysoki poziom radu Ra-226, stosowanie izolacji powierzchniowych, częste wietrzenie oraz stosowanie wymuszonego przepływu powietrza przez pomieszczenia. Wydzielanie radonu z materiałów budowlanych, czyli tzw. ekshalację radonu wg [8] można ująć zależnością: E Rn = S η ρ λ Ra p Rn d 2 (3.1) gdzie: E Rn ekshalacja radonu Rn 222, [Bq/m 2 h]; S Ra stężenie radu Ra 226, [Bq/kg]; η współczynnik emanacji radonu Rn 222, (<1); ρ p gęstość pozorna materiału budowlanego, [kg/m 3 ]; λ Rn stała rozpadu radonu Rn 222 = 7, , [h 1 ]; d grubość elementu budowlanego, [m].
7 110 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE Tabela 3.1. Wartości współczynnika η dla przykładowych surowców i materiałów budowlanych. Nazwa minerału lub materiału budowlanego: Wartość współczynnika η w [%]: Beton komórkowy 5,0 Beton zwykły 2,2 Cegła ceramiczna 0,4 Cegła silikatowa 9,0 Gips naturalny 4,0 Gips syntetyczny apatytowy 2,0 Gips syntetyczny fosforytowy 9,3 Granit 7 33 Piaskowiec naturalny 10,0 Pumeks hutniczy 1,0 Pumeks naturalny 2,5 Żużel hutniczy 0,8 Przy znanej ekshalacji radonu, jego stężenie w powietrzu pomieszczeń zamkniętych można w pewnym przybliżeniu określić z warunku [8]: S Rn ( w ) = E Rn F 1 V + L S λ + L Rn ( z ) (3.2) gdzie: S Rn(w) stężenie radonu Rn 222 w powietrzu pomieszczeń zamkniętych (powietrze wewnętrzne ), [Bq/m 3 ]; E Rn ekshalacja radonu Rn 222, [Bq/m 2 h]; F V 1 stosunek powierzchni całkowitej pomieszczenia do jego objętości, [m 1 ]; L wymiana powietrza, [h 1 ]; λ Rn stała rozpadu radonu Rn 222 = 7, , [h 1 ]; S Rn(z) stężenie radonu Rn 222 w powietrzu zewnętrznym, [Bq/m 3 ]. Stężenie radonu pochodzącego z materiałów budowlanych w powietrzu wewnętrznym jest tym wyższe: im większa jest ekshalacja radonu z materiałów budowlanych, im większy jest stosunek powierzchni całkowitej pomieszczenia do jego objętości, im mniejsza jest wymiana powietrza oraz im większe jest stężenie radonu w powietrzu zewnętrznym. Obliczenia stężenia radonu wg zależności (3.2) mogą dostarczyć tylko informacji jakościowej o stanie zagrożenia radonem w pomieszczeniach mieszkalnych, gdyż zależność ta nie uwzględnia wpływu rodzaju materiału przegród i ich faktury zewnętrznej (rodzaju farby malarskiej, jakości tapety, itp.) na efektywność ekshalacji radonu.
8 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 111 Na terenie Polski zgodnie z Zarządzeniem Prezesa PAA [13], średnie wartości roczne stężenia radonu-222 w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi nie mogą przekraczać: 1) 400 Bq/m 3 w budynkach istniejących i oddawanych do użytku przed dniem r., 2) 200 Bq/m 3 w budynkach oddawanych do użytku po dniu r. Metody i warunki pomiarów radonowych omówiono w Instrukcji ITB 352/98 [6]. 4. PROMIENIOWANIE GAMMA Spośród naturalnych pierwiastków promieniotwórczych występujących w przyrodzie, istotne znaczenie ze względu na poziom tła naturalnego w środowisku mieszkalnym mają: potas K 40, uran U 238 wraz z izotopami promieniotwórczymi szeregu uranowego (np. Ra-226), tor Th 232 wraz z izotopami promieniotwórczymi szeregu torowego. Ponadto wybuchy jądrowe, a także awarie energetyki jądrowej wprowadzają do środowiska cez Cs 134 i Cs 137 (okres półrozpadu około 33 lat). Rozpad promieniotwórczy tych izotopów jest źródłem cząstek alfa i beta oraz promieniowania gamma. Od stężenia promieniotwórczego potasu K 40 i izotopów promieniotwórczych szeregu uranowego (pochodnych uranu U 238) oraz szeregu torowego (pochodnych toru Th 232) w zewnętrznej warstwie skorupy ziemskiej i w materiałach budowlanych zależy moc dawki naturalnego promieniowania γ zarówno na otwartym terenie jak i wewnątrz budynku. W pewnych sytuacjach [2] także stężenie cezu Cs 137 w zastosowanych materiałach budowlanym może stanowić istotny składnik zanieczyszczenia promieniotwórczego mikrośrodowiska mieszkalnego człowieka. W tabeli 4.1 zaprezentowano przykładowe zakresy stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w różnych materiałach w Polsce wg ITB.
9 112 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE Tabela 4.1. Zakresy stężeń naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w różnych przykładowych materiałach w Polsce (wg ITB). Materiał budowlany: Stężenie w [Bq/kg]: K 40 Ra 226 Th 232 Beton zwykły Cegła ceramiczna Cegła wapienno piaskowa 181,3 37 1,1 Cement hutniczy Cement portlandzki Drewno znikome znikome znikome Gips naturalny Granit Piasek naturalny Popiół lotny Wełna szklana znikome znikome znikome Żużel WSPÓŁCZYNNIKI KWALIFIKACYJNE Określenie zanieczyszczeń promieniotwórczych w surowcach i materiałach budowlanych polega na wyznaczeniu sumarycznej aktywności występujących w nich radionuklidów oraz pośrednio wielkości emisji gazowego radonu i porównaniu wyników z wymaganiami zawartymi w Instrukcji ITB 234/95 [5]. Wyznaczenie stężenia naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w badanych surowcach i materiałach pozwala na wyliczenie współczynników kwalifikacyjnych. Warunkiem stwierdzenia ograniczenia aktywności sumarycznej naturalnych pierwiastków promieniotwórczych, tzn. potasu K-40, radu Ra-226 i toru Th-232 jest ustalona wielkość współczynnika kwalifikacyjnego f 1, zaś ograniczenia stężenia radu co wiąże się z ekshalacją gazowego radonu wielkość współczynnika kwalifikacyjnego f 2. Współczynniki kwalifikacyjne f 1 i f 2 mają następującą postać matematyczną [5][6][12]: f 1 = 0,00027 S K + 0,0027 S Ra + 0,0043 S Th 1 (5.1) f 2 = S Ra 185 [Bq/kg] (5.2) gdzie: S K, S Ra, S Th stężenie potasu, radu i toru w badanych surowcach, w [Bq/kg].
10 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 113 Oba wymienione powyżej warunki muszą być spełnione przez materiały budowlane stosowane w budownictwie przeznaczonym na stały pobyt ludzi ; jeśli chodzi zaś o surowce mineralne, to dopuszcza się przekroczenia do 20 % (tzn. f 1 1,20 oraz f [Bq/kg]), pod warunkiem że zostaną one zastosowane w wyrobach budowlanych w takich ilościach i przy wykorzystaniu takich technologii, iż gotowy wyrób będzie spełniał normatywne warunki (5.1) i (5.2). 6. PODSUMOWANIE Człowiek od początku swego istnienia był narażony na przyjmowanie pewnych dawek promieniowania pochodzącego zarówno z ziemskiego promieniowania tła, jak również z promieniowania kosmicznego, ale do tych dawek organizm ludzki zdążył się przystosować i w pewnym sensie są one dla niego konieczne (rola bakteriobójcza i stymulująca promieniowania). Zaobserwowana w minionym stuleciu zmiana sposobu bycia, spędzania 80% czasu w pomieszczeniach zamkniętych, a także zwiększenie ilości źródeł promieniowania (tak naturalnych jak i sztucznych) może wpłynąć na takie zmiany ekspozycyjne człowieka, że przekroczą one jego zdolności adaptacyjne. Wskutek tego promieniowanie może spowodować poważne szkody w organizmie, a naświetlony organizm nie zdaje sobie z tego sprawy. Rodzaj i rozmiar objawów wywołanych przez promieniowanie zależą od rodzaju promieniowania i od głębokości wnikania, a także od wielkości powierzchni ciała, na które działa promieniowanie oraz czasu jego trwania. Ważna jest także tzw. odporność osobnicza. LITERATURA 1. Brunarski L., Krawczyk M.: Metody zabezpieczeń mieszkańców przed zagrożeniem radonowym. Konferencja Naukowo Szkoleniowa na temat: Naturalna promieniotwórczość w środowisku. GIG. Katowice, luty 1996r. 2. Brunarski L., Krawczyk M.: Promieniotwórczość naturalna w budynkach. XL Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN i Komitetu Nauki PZITB. Krynica, 1994r. 3. Brunarski L.: Promieniotwórczość naturalna wyrobów budowlanych. SBPB. Warszawa, 1997r. 4. Handbook of RADON in buildings: Detection, Safety, and Control. Mueller Associates, Inc. SYSCON Corporation. Brookhaven National Laboratory. New York 1988 London. 5. Instrukcja 234/95: Wytyczne badania promieniotwórczości naturalnej surowców i materiałów budowlanych. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa, 1995r.
11 114 ARCHITEKTURA I TECHNIKA A ZDROWIE 6. Instrukcja 352/98: Metody i warunki wykonywania pomiarów stężenia radonu w powietrzu w pomieszczeniach budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa, 1998r. 7. Mamont Cieśla K.: Radon w mieszkaniach. Przegląd Budowlany, 7/ Neroth G.: Radon in Innenräumen. Ergebnisse einer Untersuchungsreihe im Fichtelgebirge. Bauphysik 15 (1993), Heft 5. Berlin, Promieniotwórczy radon. Seria: Ochrona przed promieniowaniem ; zeszyt 5. Wydano na zlecenie Departamentu Szkolenia i Informacji Społecznej Państwowej Agencji Atomistyki. Warszawa, 1993r. 10. Solecki A.T.: Geochemia radonu. XVII Szkoła Jesienna Polskiego Towarzystwa Badań Radiacyjnych im. Marii Skłodowskiej Curie. Zakopane, 1997r. 11. Wysocka M.: Radon w domach na terenie Górnośląskiego Okręgu Węglowego. Konferencja Naukowo Szkoleniowa na temat: Naturalna promieniotwórczość w środowisku. GIG. Katowice, luty 1996r. 12. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (MP, nr 19/1996, poz. 231). 13. Zarządzenie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki, z dn. 31 marca 1988r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego i wskaźników pochodnych określających zagrożenie promieniowaniem jonizującym, (MP 14/88, poz. 124).
*)
148 dr inż. Jan Antoni Rubin *) Katedra Procesów Budowlanych Wydział Budownictwa Politechnika Śląska w Gliwicach mgr inż. Przemysław Smalec Zabrzańskie Centrum Kształcenia Ogólnego i Zawodowego Promieniotwórczość
Bardziej szczegółowoWIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie
mgr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice WIELKOŚCI EKSHALACJI RADONU Z MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH *) 1. Wprowadzenie W Polsce warunek uwzględniający wydzielanie radonu z materiałów budowlanych
Bardziej szczegółowoPromieniowanie w naszych domach. I. Skwira-Chalot
Promieniowanie w naszych domach I. Skwira-Chalot Co to jest promieniowanie jonizujące? + jądro elektron Rodzaje promieniowania jonizującego Przenikalność promieniowania L. Dobrzyński, E. Droste, W. Trojanowski,
Bardziej szczegółowoPierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych
Pierwiastki promieniotwórcze w materiałach budowlanych XVII Konferencja Inspektorów Ochrony Radiologicznej Skorzęcin 11-14.06.2014 dr Wiesław Gorączko Politechnika Poznańska Inspektor Ochrony Radiologicznej
Bardziej szczegółowoRadon oraz wybrane czynniki biotyczne jako elementy zespołu chorego budynku.
Jan Antoni RUBIN *) Radon oraz wybrane czynniki biotyczne jako elementy zespołu chorego budynku. Powietrze kubaturowe w budynkach mieszkalnych bywa często zanieczyszczone bakteriami i ich przetrwalnikami,
Bardziej szczegółowoP R O M I E N I O T W Ó R C Z OŚĆ NATURALNA WYBRANYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH
P R O M I E N I O T W Ó R C Z OŚĆ NATURALNA WYBRANYCH MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH RUBIN Jan Antoni ŚLUSAREK Jan Mgr inż. Jan Antoni RUBIN Asystent w Katedrze Procesów Budowlanych Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
Bardziej szczegółowoWyższy Urząd Górniczy. Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych
Wyższy Urząd Górniczy Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Zagrożenie radiacyjne w podziemnych wyrobiskach górniczych Katowice 2011 Copyright by Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2011
Bardziej szczegółowoZagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka
Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...
Bardziej szczegółowoTHE NATURAL RADIOACTIVITY OF CHOSEN MINING- WASTE MA- TERIAL
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2005 Seria: GÓRNICTWO z. 270 Nr kol. 1698 Jan Antoni RUBIN Katedra Procesów Budowlanych Politechnika Śląska, Gliwice PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ NATURALNA WYBRANYCH ODPADÓW
Bardziej szczegółowoE K S H A L A C J A R A D O N U Z GIPSOBETONÓW LEKKICH DROBNOKRUSZYWOWYCH
Prace Naukowe Instytutu Budownictwa Nr 75 Politechniki Wrocławskiej Nr 75 Konferencje Nr 26 1999 Kruszywa lekkie, gipsobetony, promieniotwórczość naturalna, radon. Jan Antoni RUBIN * Tadeusz ZAKRZEWSKI
Bardziej szczegółowoPOMIARY RADONOWE W WYBRANYCH BUDYNKACH MIESZKALNYCH POWIATU RYBNICKIEGO
SBS syndrom chorych budynków Jan Antoni Rubin Politechnika Śląska, Gliwice Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa, Koło Śląskie Małgorzata Wysocka Główny Instytut
Bardziej szczegółowo1. Wstęp. Z prasy. Encyklopedia medyczna. Autor: Hayk Hovhannisyan. Tytuł: Badanie transportu radonu w ośrodku porowatym na stanowisku laboratoryjnym
1. Wstęp Radon cichy zabójca, niewidzialny przenikający do naszych domów. Z prasy Radonoterapia sposób leczenia wielu chorób za pomocą ekspozycji radonu lub radonowych wód. Encyklopedia medyczna Temat
Bardziej szczegółowohttp://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące.
http://isieko.jeleniagora.pl/inne.php?pages_id=613. Promieniowanie jonizujące. W rejonie Sudetów zauważa się wyraźne, dodatnie anomalie geochemiczne zawartości w podłożu naturalnych pierwiastków radioaktywnych.
Bardziej szczegółowoPromieniowanie w środowisku człowieka
Promieniowanie w środowisku człowieka Jeżeli przyjrzymy się szczegółom mapy nuklidów zauważymy istniejące w przyrodzie w stosunkowo dużych ilościach nuklidy nietrwałe. Ich czasy zaniku są duże, większe
Bardziej szczegółowoZadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α
Zadanie: 1 (2 pkt) Określ liczbę atomową pierwiastka powstającego w wyniku rozpadów promieniotwórczych izotopu radu 223 88Ra, w czasie których emitowane są 4 cząstki α i 2 cząstki β. Podaj symbol tego
Bardziej szczegółowoBarbara PIOTROWSKA, Krzysztof ISAJENKO, Marian FUJAK, Joanna SZYMCZYK, Maria KRAJEWSKA
17 BUDUJEMY DOM - OCENA PROMIENIOTWÓRCZOŚCI NATURALNEJ WYBRANYCH SUROWCÓW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH We are building a house... evaluation of natural radioactivity of the selected raw and building materials
Bardziej szczegółowoLaboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej
Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Radon 2: Pomiary zawartości radonu Rn-222 w próbkach wody Opracowanie: mgr inż. Zuzanna Podgórska, podgorska@clor.waw.pl Miejsce wykonania ćwiczenia: Zakład Kontroli
Bardziej szczegółowoCo nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu
Co nowego w dozymetrii? Dozymetria radonu mgr inż. Zuzanna Podgórska podgorska@clor.waw.pl Laboratorium Wzorcowania Przyrządów Dozymetrycznych i Radonowych Zakład Kontroli Dawek i Wzorcowania Wstęp 1898
Bardziej szczegółowoprzyziemnych warstwach atmosfery.
Źródła a promieniowania jądrowego j w przyziemnych warstwach atmosfery. Pomiar radioaktywności w powietrzu w Lublinie. Jan Wawryszczuk Radosław Zaleski Lokalizacja monitora skażeń promieniotwórczych rczych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Trwałość jądra atomowego. Okres połowicznego rozpadu
Spis treści 1 Trwałość jądra atomowego 2 Okres połowicznego rozpadu 3 Typy przemian jądrowych 4 Reguła przesunięć Fajansa-Soddy ego 5 Szeregi promieniotwórcze 6 Typy reakcji jądrowych 7 Przykłady prostych
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość naturalna Uniwersytet Rzeszowski, 22 listopada 2017 Wykład IV Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 21 Reakcja
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb
Identyfikacja źródeł emisji pyłu przy pomocy radioaktywnego izotopu ołowiu 210 Pb Grant KBN nr 3 T09D 025 29 Metoda oceny udziału dużych źródeł energetycznych w poziomie stężeń pyłu z wykorzystaniem naturalnych
Bardziej szczegółowoCzłowiek nie może za pomocą zmysłów wykryć obecności radonu. Wiadomo jednak że gromadzi się on w pomieszczeniach zamkniętych, w których przebywamy.
Człowiek nie może za pomocą zmysłów wykryć obecności radonu. Wiadomo jednak że gromadzi się on w pomieszczeniach zamkniętych, w których przebywamy. Starajmy się więc zmniejszyć koncentrację promieniotwórczego
Bardziej szczegółowoOCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA. Promieniotwórczość
OCHRONA RADIOLOGICZNA PACJENTA Promieniotwórczość PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ (radioaktywność) zjawisko samorzutnego rozpadu jąder atomowych niektórych izotopów, któremu towarzyszy wysyłanie promieniowania α, β,
Bardziej szczegółowopobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura
14. Fizyka jądrowa zadania z arkusza I 14.10 14.1 14.2 14.11 14.3 14.12 14.4 14.5 14.6 14.13 14.7 14.8 14.14 14.9 14. Fizyka jądrowa - 1 - 14.15 14.23 14.16 14.17 14.24 14.18 14.25 14.19 14.26 14.27 14.20
Bardziej szczegółowoSYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego
SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego W celu analizy narażenia na promieniowanie osoby, której podano radiofarmaceutyk, posłużymy się
Bardziej szczegółowoZgodnie z rozporządzeniem wczesne wykrywanie skażeń promieniotwórczych należy do stacji wczesnego ostrzegania, a pomiary są prowadzone w placówkach.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych Joanna Walas Łódź, 2014
Bardziej szczegółowoOdkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r.
Odkrycie jądra atomowego - doświadczenie Rutherforda 1909 r. 1 Budowa jądra atomowego Liczba atomowa =Z+N Liczba masowa Liczba neutronów Izotopy Jądra o jednakowej liczbie protonów, różniące się liczbą
Bardziej szczegółowoCEMENTY POWSZECHNEGO UŻY TKU Z DODATKAMI
Dr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice CEMENTY POWSZECHNEGO UŻYTKU Z DODATKAMI Streszczenie: W referacie zaprezentowano i omówiono wyniki badań własnych autora nad promieniotwórczością naturalną
Bardziej szczegółowoFizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu
Odkrycie jądra atomowego: 9, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Tor ruchu rozproszonych cząstek (fakt, że część cząstek rozprasza się pod bardzo dużym kątem) wskazuje na
Bardziej szczegółowoI N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U
I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 8 R O K U Zgodnie z artykułem
Bardziej szczegółowoPromieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa.
Promieniotwórczość naturalna. Jądro atomu i jego budowa. Doświadczenie Rutherforda (1909). Polegało na bombardowaniu złotej folii strumieniem cząstek alfa (jąder helu) i obserwacji odchyleń ich toru ruchu.
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE PROMIENIOWANIA RADONU Instrukcja dla uczniów szkół ponadpodstawowych
WYZNACZANIE PROMIENIOWANIA RADONU Instrukcja dla uczniów szkół ponadpodstawowych WSTĘP I. ROZPAD PROMIENIOTWÓRCZY I RODZAJE PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO Rozpadem promieniotwórczym (przemianą promieniotwórczą)
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZASU DOJRZEWANIA KOMPOZYTÓW śuślowych O MATRYCY CEMENTOWEJ NA EKSHALACJĘ RADONU
Dr inŝ. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych WPŁYW CZASU DOJRZEWANIA KOMPOZYTÓW śuślowych O MATRYCY CEMENTOWEJ NA EKSHALACJĘ RADONU Streszczenie: Promieniotwórczość
Bardziej szczegółowo1. JĄDROWA BUDOWA ATOMU. A1 - POZIOM PODSTAWOWY.
. JĄDROWA BUDOWA ATOMU. A - POIOM PODSTAWOWY. Na początek - przeczytaj uważnie tekst i wykonaj zawarte pod nim polecenia.. Dwie reakcje jądrowe zachodzące w górnych warstwach atmosfery: N + n C + p N +
Bardziej szczegółowoPomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym
Wydział Fizyki PW - Laboratorium Fizyki i Techniki Jądrowej Pomiar stężenia radonu i jego pochodnych w powietrzu atmosferycznym Kalina Mamont-Cieśla 1, Magdalena Piekarz 1, Jan Pluta 2 -----------------------------------------------------------------
Bardziej szczegółowoRadon. jak się przed nim chronić
fot. Jolanta Pietrucha fot. Andrzej Szandomirski Bez względu na to, czy dom ma być podpiwniczony, czy nie, gdy budowany jest na terenach, na których występuje radon, konieczne jest dokładne zaizolowanie
Bardziej szczegółowodoświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)
1 doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) Ilość protonów w jądrze określa liczba atomowa Z Ilość
Bardziej szczegółowotel./ kom./fax: 012 66 28 332 / 0 517 904 204 / 012 66 28 458; e-mail: radon@ifj.edu.pl; http:// radon.ifj.edu.pl RAPORT KOŃCOWY
INSTYTUT FIZYKI JĄDROWEJ im. Henryka Niewodniczańskiego POLSKIEJ AKADEMII NAUK LABORATORIUM EKSPERTYZ RADIOMETRYCZNYCH doświadczenie profesjonalizm solidność ul. E. Radzikowskiego 152, 31-342 KRAKÓW tel./
Bardziej szczegółowoPROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE W BUDYNKACH WIELKOPŁYTOWYCH
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (109) 1999 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (109) 1999 BADANIA I STUDIA - RESEARCH AND STUDIES Lesław Brunarski* Marek Dohojda** PROMIENIOWANIE
Bardziej szczegółowoW2. Struktura jądra atomowego
W2. Struktura jądra atomowego Doświadczenie Rutherforda - badanie odchylania wiązki cząstek alfa w cienkiej folii metalicznej Hans Geiger, Ernest Marsden, Ernest Rutherford ( 1911r.) detektor pierwiastek
Bardziej szczegółowoOCHRONA RADIOLOGICZNA 2. Osłony. Jakub Ośko
OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Osłony Jakub Ośko Osłabianie promieniowania elektromagnetycznego 2 Pochłanianie i rozpraszanie promieniowania elektromagmetycznego droga, jaką przebywają fotony w danym materiale
Bardziej szczegółowoPromieniotwórczość NATURALNA
Promieniotwórczość NATURALNA Badając świecenie różnych substancji, zauważyłem, że wszystkie związki uranu wysyłają promieniowanie przenikające przez czarny papier i inne osłony oraz powodują naświetlenie
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2030/2031 Kod: STC OS-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne
Nazwa modułu: Radioaktywność w środowisku Rok akademicki: 2030/2031 Kod: STC-2-212-OS-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Technologia Chemiczna Specjalność: Ochrona środowiska w energetyce
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
WZÓR 02 Jako przykład wybrano PRZYCHODNIĘ STOMATOLOGICZNĄ. Firma zatrudnia łącznie 7 ludzi, ale kontakt z czynnikiem rakotwórczym / mutagennym ma tylko 6 pracowników (2 panów i 4 panie). Są oni zatrudnieni
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość Uniwersytet Rzeszowski, 18 października 2017 Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 23 Jądra pomieniotwórcze
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ. z dnia 12 marca 1996 r.
ZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia
Bardziej szczegółowoI ,11-1, 1, C, , 1, C
Materiał powtórzeniowy - budowa atomu - cząstki elementarne, izotopy, promieniotwórczość naturalna, okres półtrwania, średnia masa atomowa z przykładowymi zadaniami I. Cząstki elementarne atomu 1. Elektrony
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
Załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 01.12.2004r. (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 ze zm.) INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM
Bardziej szczegółowoPoziom nieco zaawansowany Wykład 2
W2Z Poziom nieco zaawansowany Wykład 2 Witold Bekas SGGW Promieniotwórczość Henri Becquerel - 1896, Paryż, Sorbona badania nad solami uranu, odkrycie promieniotwórczości Maria Skłodowska-Curie, Piotr Curie
Bardziej szczegółowoAutorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski
Rodzaje rozpadów jądrowych Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Rozpady jądrowe zachodzą zawsze (prędzej czy później) jeśli jądro o pewnej liczbie nukleonów znajdzie się w stanie energetycznym, nie
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Promieniotwórczość Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 8 marca 2017 Wykład II Promieniotwórczość Promieniowanie jonizujące 1 / 22 Jądra pomieniotwórcze Nuklidy
Bardziej szczegółowoWyznaczanie promieniowania radonu
Wyznaczanie promieniowania radonu Urszula Kaźmierczak 1. Cele ćwiczenia Zapoznanie się z prawem rozpadu promieniotwórczego, Pomiar aktywności radonu i produktów jego rozpadu w powietrzu.. Źródła promieniowania
Bardziej szczegółowoA - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów
Włodzimierz Wolczyński 40 FIZYKA JĄDROWA A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów O nazwie pierwiastka decyduje liczba porządkowa Z, a więc ilość
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANIANACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANIANACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM I. CZĘŚĆ OGÓLNA A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy:
Bardziej szczegółowoRadon w powietrzu. Marcin Polkowski 10 marca Wstęp teoretyczny 1. 2 Przyrządy pomiarowe 2. 3 Prędkość pompowania 2
Radon w powietrzu Marcin Polkowski marcin@polkowski.eu 10 marca 2008 Streszczenie Celem ćwiczenia był pomiar stężenia 222 Rn i produktów jego rozpadu w powietrzu. Pośrednim celem ćwiczenia było również
Bardziej szczegółowoCHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Model atomu Bohra
CHEMIA LEKCJA 1. Budowa atomu, Izotopy Promieniotwórczość naturalna i sztuczna Model atomu Bohra SPIS TREŚCI: 1. Modele budowy atomu Thomsona, Rutherforda i Bohra 2. Budowa atomu 3. Liczba atomowa a liczba
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANIE STĘŻENIA AKTYWNOŚCI RADONU W POMIESZCZENIU ZAMKNIĘTYM
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK rir 1 (129) 2004 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (129) 2004 BADANIA I STUDIA - RESEARCH AND STUDIES Marek Dohojda* PROGNOZOWANIE STĘŻENIA AKTYWNOŚCI
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (1 pkt) Jądro izotopu U zawiera A. 235 neutronów. B. 327 nukleonów. C. 143 neutrony. D. 92 nukleony
Zadanie 1. (1 pkt) W jednym z naturalnych szeregów promieniotwórczych występują m.in. trzy izotopy polonu, których okresy półtrwania podano w nawiasach: Po-218 (T 1/2 = 3,1minuty), Po-214 (T 1/2 = 0,0016
Bardziej szczegółowoFJ7. Wstęp. 1. Co to jest radon? FIZYKA JĄDROWA
1 II PRACOWNIA FIZYCZNA: WYZNACZANIE STĘŻENIA RADONU W POMIESZCZENIACH ZAMKNIĘTYCH Irena Jankowska - Sumara Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stężenia radonu w trzech róż nych pomieszczeniach
Bardziej szczegółowoWZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
WZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM I CZĘŚĆ OGÓLNA A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy:.........
Bardziej szczegółowoWZÓR INFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
ZAŁĄCZNIK Nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.07.2012r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (Dz.
Bardziej szczegółowoPrawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego.
Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Rodzaje promieniowania PROMIENIOWANIE ŁADUNEK ELEKTRYCZNY MASA CECHY CHARAKTERYSTYCZNE alfa +2e 4u beta
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Reakcje jądrowe Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 12 Energia wiązania
Bardziej szczegółowodn dt Promieniotwórczość
Promieniotwórczość Zagadnienie promieniotwórczości związane jest z niestabilnością konstrukcji jąder niektórych atomów: jeśli proporcje nukleonów (tj. protonów (p) i neutronów (n)) są niewłaściwe, wówczas
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA.
SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży Promieniotwórczość (radioaktywność)
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH, ICH MIESZANINACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
ZAŁĄCZNIK Nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa pracodawcy: 2. NIP: 3. Województwo: Warmińsko-Mazurskie
Bardziej szczegółowoSubstancje radioaktywne w środowisku lądowym
KRAKÓW 2007 Substancje radioaktywne w środowisku lądowym Andrzej Komosa Zakład Radiochemii i Chemii Koloidów UMCS Lublin Radioizotopy w środowisku Radioizotopy pierwotne, istniejące od chwili powstania
Bardziej szczegółowoZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM
Biuro Obsługi Inwestycji Projektowanie i Nadzór mgr inż. Piotr Sławiński ul. Adama Asnyka 28 22-200 Włodawa tel. kom.: (+48) 514272679 ZMIANA POSZYCIA DACHOWEGO NA BUDYNKU USŁUGOWO - MIESZKALNYM Inwestor:
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM
Wzór druku INFORMACJA O SUBSTANCJACH, PREPARATACH, CZYNNIKACH LUB PROCESACH TECHNOLOGICZNYCH O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM LUB MUTAGENNYM A. DANE IDENTYFIKACYJNE 1. Nazwa jednostki organizacyjnej:... 4. Adres
Bardziej szczegółowoIV. PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ ŚRODOWISKA
IV. PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ ŚRODOWISKA 4.1 Uwagi ogólne Rozwojowi naszego Wszechświata, a więc i Ziemi i organizmów na niej towarzyszyło zawsze promieniowanie elektromagnetyczne i korpuskularne; było i jest
Bardziej szczegółowoNATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM)
NATURALNE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W ŚWIETLE NAJNOWSZEJ DYREKTYWY RADY UNII EUROPEJSKIEJ (2013/59/EURATOM) Jadwiga Mazur Seminarium IFJ PAN; 15.05.2014 O CZYM BĘDZIE SEMINARIUM... NATURALNE ŹRÓDŁA
Bardziej szczegółowoODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI
ODKRYCIE PROMIENIOTWÓRCZOŚCI PROMIENIOWANIE JĄDROWE I JEGO WŁAŚCIWOŚCI Wilhelm Roentgen 1896 Stan wiedzy na rok 1911 1. Elektron masa i ładunek znikomy ułamek masy atomu 2. Niektóre atomy samorzutnie emitują
Bardziej szczegółowoPODSTAWY DOZYMETRII. Fot. M.Budzanowski. Fot. M.Budzanowski
PODSTAWY DOZYMETRII Fot. M.Budzanowski Fot. M.Budzanowski NARAŻENIE CZŁOWIEKA Napromieniowanie zewnętrzne /γ,x,β,n,p/ (ważne: rodzaj promieniowania, cząstki i energia,) Wchłonięcie przez oddychanie i/lub
Bardziej szczegółowoWARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie
WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 8 Jan SKOWRONEK*, Bogusław MICHALIK*, Małgorzata WYSOCKA*, Antoni MIELNIKOW*, Jan DULEWSKI** *Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Bardziej szczegółowoPodstawowe własności jąder atomowych
Podstawowe własności jąder atomowych 1. Ilość protonów i neutronów Z, N 2. Masa jądra M j = M p + M n - B 2 2 Q ( M c ) ( M c ) 3. Energia rozpadu p 0 k 0 Rozpad zachodzi jeżeli Q > 0, ta nadwyżka energii
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład VI Krzysztof Golec-Biernat Skutki biologiczne promieniowania jonizującego Uniwersytet Rzeszowski, 20 grudnia 2017 Wykład VI Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące
Bardziej szczegółowoFizyka 2. Janusz Andrzejewski
Fizyka 2 wykład 15 Janusz Andrzejewski Janusz Andrzejewski 2 Egzamin z fizyki I termin 31 stycznia2014 piątek II termin 13 luty2014 czwartek Oba egzaminy odbywać się będą: sala 301 budynek D1 Janusz Andrzejewski
Bardziej szczegółowoSpotkanie z promieniotwórczością - - Podstawowe pojęcia fizyki jądrowej
Spotkanie z promieniotwórczością - - Podstawowe pojęcia fizyki jądrowej Model atomu według Nielsa Bohr a Energia emitowana jest wtedy, gdy elektron przechodzi z orbity o większym promieniu (większej energii)
Bardziej szczegółowoP O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A
P O L I T E C H N I K A W R O C Ł A W S K A Wydział Chemiczny, Zakład Metalurgii Chemicznej Chemia Środowiska Laboratorium RADIOAKTYWNOŚĆ W BUDYNKACH CEL ĆWICZENIA : Wyznaczanie pola promieniowania jonizującego
Bardziej szczegółowoBadanie absorpcji promieniowania γ
Badanie absorpcji promieniowania γ 29.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu badana jest zależność natężenia wiązki osłabienie wiązki promieniowania γ po przejściu przez warstwę materiału absorbującego w funkcji
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU
INFORMACJA O STANIE OCHRONY RADIOLOGICZNEJ KRAJOWEGO SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH W 2016 ROKU Zgodnie z artykułem 55c ust. 2 ustawy Prawo atomowe (Dz. U. 2014 poz. 1512) Dyrektor Zakładu Unieszkodliwiania
Bardziej szczegółowoW Z Ó R. lub. wpisać tylko tego adresata, do którego kierowane jest pismo, 2. pracodawca sam decyduje, czy pismu nadaje znak, 3
W Z Ó R., dnia.. Miejscowość. Pieczęć nagłówkowa z nr Regon Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna ul. Mickiewicza 1 45-367 Opole lub Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE WPROWADZENIE WYPOSAŻENIE, FUNKCJE
WPROWADZENIE WYPOSAŻENIE, FUNKCJE OGÓLNOPOLSKIE BADANIA PORÓWNAWCZE APARATURY DLA POMIARU STĘŻENIA RADONU I JEGO PRODUKTÓW ROZPADU PROWADZONE NA RADONOWYM STANOWISKU WZORCOWYM (RSW) CLOR WPROWADZENIE Z
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU OSWOIĆ PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ.
SCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU OSWOIĆ PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy.
Bardziej szczegółowoPromieniowanie naturalne z Ziemi i z Kosmosu
4 Promieniowanie naturalne z Ziemi i z Kosmosu Paweł Moskal, Sedigheh Jowzaee Instytut Fizyki UJ Organizmy żyjące na powierzchni Ziemi podlegają nieustannemu napromieniowaniu cząstkami pochodzącymi z Kosmosu,
Bardziej szczegółowo2. KRUSZYWA BUDOWLANE
dr inż. Jan Antoni RUBIN Politechnika Śląska, Gliwice Promieniotwórczość naturalna wybranych kruszyw budowlanych kształtowanych na bazie odpadów przemysłowych. Streszczenie: W referacie zaprezentowano
Bardziej szczegółowoNazwy pierwiastków: A +Fe 2(SO 4) 3. Wzory związków: A B D. Równania reakcji:
Zadanie 1. [0-3 pkt] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Suma protonów i elektronów anionu X 2- jest równa 34. II. Stosunek masowy
Bardziej szczegółowor. akad. 2012/2013 Wykład IX-X Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Fizyka jądrowa Zakład Biofizyki 1
r. akad. 2012/2013 Wykład IX-X Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Fizyka jądrowa Zakład Biofizyki 1 Budowa jądra atomowego każde jądro atomowe składa się z dwóch rodzajów nukleonów: protonów
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Ergonomia przemysłowa Promieniowanie jonizujące Wykonali: Katarzyna Bogdańska Rafał Pećka Maciej Nowak Krzysztof Sankiewicz Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące to promieniowanie korpuskularne
Bardziej szczegółowoO egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości
O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości Marek Pfützner Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytet Warszawski Tydzień Kultury w VIII LO im. Władysława IV, 13 XII 2005 Instytut Radowy w Paryżu
Bardziej szczegółowoPROMIENIOTWÓRCZOŚĆ. A) równa B) mniejsza C) większa D) nie mniejsza (sumie) od sumy mas protonów i neutronów wchodzących w jego skład.
1. Promień atomu jest większy od promienia jądra atomu PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ A) 5 razy. B) 100 razy. C) 10 5 razy. D) terminy promień atomu i promień jądra są synonimami. 2. Jeśliby, zachowując skalę, powiększyć
Bardziej szczegółowoPomiary prądu w gazach zjonizowanych.
SPIS RZECZY Słowo wstępne tłumacza Przedmowa V VII CZĘŚĆ PIERWSZA JONY, ELEKTRONY I PROMIENIE X I Jonizacja gazów. Pomiary prądu w gazach zjonizowanych. 1. Prąd przenoszony przez jony 1 Przewodnictwo metali
Bardziej szczegółowoI N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O W R O K U DSO
I N F O R M A C J A O S T A N I E O C H R O N Y R A D I O L O G I C Z N E J K R A J O W E G O S K Ł A D O W I S K A O D P A D Ó W P R O M I E N I O T W Ó R C Z Y C H W 2 0 1 7 R O K U DSO.613.3.2018 Zgodnie
Bardziej szczegółowoDawki promieniowania jądrowego
FOTON 112, Wiosna 2011 9 Dawki promieniowania jądrowego Paweł Moskal Instytut Fizyki UJ I. Przykłady promieniowania jądrowego Promieniowanie jądrowe są to cząstki wylatujące z jąder atomowych na skutek
Bardziej szczegółowoWzięli w nim udział nauczyciele i zainteresowani uczniowie z następujących szkół:
Chełm Źródło: http://chelm.lscdn.pl/oc/informacja-pedagogiczn/nowosci/2609,warto-uczyc-sie-chemii-i-fizyki-forum-nauczycieli-i-uczniow.html Wygenerowano: Niedziela, 19 marca 2017, 04:59 Strona znajduje
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE
LABORATORIUM PROMIENIOWANIE W MEDYCYNIE Ćw nr 3 NATEŻENIE PROMIENIOWANIA γ A ODLEGŁOŚĆ OD ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA Nazwisko i Imię: data: ocena (teoria) Grupa Zespół ocena końcowa 1 Cel ćwiczenia Natężenie
Bardziej szczegółowoPROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE OCHRONA RADIOLOGICZNA
PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE OCHRONA RADIOLOGICZNA Wstęp Kwestie związane ze stosowaniem źródeł promieniowania jonizującego, substancji radioaktywnych, a także przemysłem jądrowym, wciąż łączą się z tematem
Bardziej szczegółowoRAPORT Z POMIARÓW PORÓWNAWCZYCH STĘŻENIA RADONU Rn-222 W PRÓBKACH GAZOWYCH METODĄ DETEKTORÓW PASYWNYCH
Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk LABORATORIUM EKSPERTYZ RADIOMETRYCZNYCH Radzikowskiego 152, 31-342 KRAKÓW tel.: 12 66 28 332 mob.:517 904 204 fax: 12 66 28
Bardziej szczegółowo