Dawki indywidualne. środowiskowe zmierzone w zakładach. adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach 2006.

Transkrypt

1 A. Woźniak, M. Budzanowski, A. Nowak, B. DzieŜa, K. Włodek Dawki indywidualne na całe e ciało o i dawki środowiskowe zmierzone w zakładach adach przemysłowych objętych kontrolą dozymetryczną w LADIS IFJ PAN w Krakowie w latach Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS) Kraków, ul. Radzikowskiego 152

2 LADIS IFJ PAN 2001 utworzenie Laboratorium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowej (LADIS) grudzień 2002 r. uzyskanie akredytacji PCA (AP-049) 2003 r. pierwszy automatyczny czytnik DOSACUS RADOS styczeń 2006 r. drugi automatyczny czytnik DOSACUS RADOS wrzesień 2006 r. trzeci automatyczny czytnik DOSACUS RADOS Zespół LADIS Lokalizacja LADIS

3 DOZYMETRIA TERMOLUMINESCENCYJNA (TLD) Metoda dozymetrii termoluminescencyjnej (TLD) opiera się na pomiarze ilości światła emitowanego przez podgrzany detektor TL proporcjonalnego do dawki otrzymanej od promieniowania (rtg, gamma, beta, alfa czy neutronów). Zjawisko termoluminescencji znane jest juŝ od XVII w. (Robert Boyle opisał świecenie diamentu), pierwszy raz zostało wykorzystane w dozymetrii promieniowania jonizującego podczas testów jądrowych w 1950r. W Polsce metoda to wykorzystywana jest do rutynowych pomiarów dozymetrycznych od lat 60-tych XX w. (IFJ PAN, prof. Tadeusz Niewiadomski, detektory TL na bazie LiF:Cu,Ag i CaF2:Mn). Świecenie detektora TL z LiF:Mg, Ti w czytniku TL. Detektory TL

4 ZALETY METODY TLD szeroki zakres dawek od 30 µsv do kilku Sv niskie koszty usługi moŝliwość wielokrotnego uŝycia detektorów szybkość odczytu duŝa dokładność pomiaru (niepewność pomiarowa w granicach kilku procent) zakres mierzonych energii fotonów 15 kev - 3,0 MeV moŝliwość sterylizacji dawkomierzy PI-01 metodami chemicznymi odczyty w cyklu 1-, 2- miesięcznym lub kwartalnym

5 RODZAJE DAWKOMIERZY TLD Dawkomierze indywidualne na całe ciało DI-02 i na dłonie PI-01 W kontroli dawek indywidualnych wyznacza się tzw. indywidualny równowaŝnik dawki na głębokości d, który przybliŝa rzeczywiste dawki na narządy: dla promieniowania bardziej przenikliwego d=10mm Hp(10) indywidualny równowaŝnik dawki głębokiej [msv] dla promieniowania mniej przenikliwego d=0,07mm Hp(0,07) indywidualny równowaŝnik dawki na skórę [msv] Pomiar: Hp(10), Hp(0,07) Zakres dawek: 0,1 msv - 1 Sv Zakres energetyczny: 15keV 3,0 MeV Okres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy W dawkomierzach indywidualnych na całe ciało lub dłonie stosuje się detektory typu MTS-N (LiF:MgTi).

6 RODZAJE DAWKOMIERZY TLD Dawkomierze ALBEDO Stosujemy dawkomierze typu ALBEDO z parą detektorów MTS-6 i MTS-7. Pomiar: Hp(10), Hp(0,07) Zakres dawek: 0,1 msv - 1 Sv Okres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy Dawkomierze środowiskowe DS-04 Wielkości stosowane w dozymetrii środowiskowej: - kerma w powietrzu Ka [mgy], - przestrzenny równowaŝnik dawki H*(10) [msv] Pomiar: K air, H*(10) Zakres dawek: 0,03 mgy- 1 Gy 0,03 msv - 1 Sv Zakres energetyczny: 15keV 3,0 MeV Okres pomiaru: od 1 do 3 miesięcy Do kontroli dawek w środowisku uŝywane są wysokoczułe detektory MCP-N (LiF:Mg,Cu,P).

7 APARATURA Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-1 Automatyczny czytnik DOSACUS RADOS RE-2000 Laboratoryjny czytnik TLD RA-94 (Microlab)

8 Wyniki pomiarów w dawek zakłady ady przemysłowe Dawkomierze środowiskowe Dawkomierze na całe ciało: Dawkomierze na całe ciało - ogół Dawkomierze indywidualne albedo Dawkomierze indywidualne DI-02 Maksymalne zmierzone dawki Dawki na całe ciało: przemysł a medycyna

9 Zakłady ady przemysłowe dawki środowiskowe Dawkomierze środowiskowe - DS-04 procent liczby pomiarów ,63 31,96 1,52 0,89 poniŝej 0,2 od =0,2 do 1 od =1 do 5 =5 i powyŝej kerma [mgy/kwartał]

10 Zakłady ady przemysłowe dawki na całe e ciało Dawkomierze indywidualne na całe ciało (DI-02 + Albedo) procent liczby pomiarów ,60 poniŝej 0,1 21,77 od =0,1 do 0,25 8,56 od =0,25 do 1 2,71 0,36 od =1 do 5 =5 i powyŝej dawka [msv/kwartał]

11 Zakłady ady przemysłowe dawki na całe e ciało Dawkomierze indywidualne na całe ciało - Albedo procent liczby pomiarów ,91 poniŝej 0,1 35,03 od =0,1 do 0,25 2,17 0,90 0,00 od =0,25 do 1 od =1 do 5 =5 i powyŝej dawka [msv/kwartał] Dawkomierze indywidualne na całe ciało - DI-02 procent liczby pomiarów ,49 poniŝej 0,1 19,27 od =0,1 do 0,25 9,76 od =0,25 do 1 3,05 0,42 od =1 do 5 =5 i powyŝej dawka [msv/kwartał]

12 DAWKI MAKSYMALNE Dawkomierze indywidualne na całe ciało (DI-02) - najwyŝsze zmierzone dawki dawka [msv/kwartał] ,70 38,10 40,80 45,40 74,48 108,80 248,39 342,40 0

13 Dawki indywidualne przemysł a medycyna procent liczby pomiarów Dawkomierze indywidualne na całe ciało - DI-02 67,49 poniŝej 0,1 19,27 od =0,1 do 0,25 9,76 od =0,25 do 1 3,05 0,42 od =1 do 5 =5 i powyŝej Zakłady przemysłowe dawka [msv/kwartał] Placówki medyczne (ogół) - dawkomierze indywidualne i pierścionkowe Placówki medyczne % liczby odczytów ,46 82,68 poniŝej 0,1 13,0112,09 od =0,1 do 0,25 28,69 15,61 19,23 4,20 0,94 0,09 od =0,25 do 1 od =1 do 5 =5 i pow yŝej dawka [msv/kwartał] PI DI

14 PODSUMOWANIE Blisko 99% zmierzonych wyników dawek na całe ciało nie przekracza rocznego limitu dawek dla osób pracujących w naraŝeniu na promieniowanie jonizujące, co świadczy o dobrych i poprawnie wdroŝonych systemach kontroli jakości. Pojedyncze przypadki przekroczeń rocznego limitu dawek najczęściej są wynikiem: niezgodnego z instrukcją uŝytkowania dawkomierzy pozostawienie dawkomierzy w pobliŝu źródła promieniowania nieprawidłowe umieszczenie w stosunku do źródła promieniowania (DS).

15 ZAPRASZAMY