Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH DELEGATURA W CZĘSTOCHOWIE ul. Rząsawska 24/28 tel. (34) , (34) Częstochowa tel./fax (34) czestochowa@katowice.wios.gov.pl Sprawozdanie z badań jakości powietrza wykonanych ambulansem pomiarowym w Tarnowskich Górach w dzielnicy Osada Jana w dniach roku Częstochowa, styczeń 2017 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach ul. Wita Stwosza Katowice tel. (32) , tel./fax (32) sekretariat@katowice.wios.gov.pl Delegatura WIOŚ w Bielsku-Białej ul. Partyzantów Bielsko-Biała tel. (33) , (33) , tel./fax (33) bielsko@katowice.wios.gov.pl

2 2 1. Cel i zakres badań Niniejsze opracowanie jest analizą wyników badań jakości powietrza, wykonanych w związku z wnioskiem Urzędu Miasta w Tarnowskich Górach. Punkt pomiarowy zlokalizowano na terenie Gimnazjum nr 3 przy ul. Zacisznej 17 (pozycja geograficzna: N 50 o 25 55,06 E 18 o 52 16,78 ). Około 100 m na południe od punktu pomiarowego przebiega obwodnica miasta - trasa 78 (patrz: załączniki 1 i 2). Pomiary wykonano od 29 listopada do 16 grudnia 2016 r. ambulansem pomiarowym jakości powietrza, którym mierzono w sposób ciągły: pył zawieszony PM10, dwutlenek siarki, dwutlenek i tlenki azotu, tlenek węgla, BTX (benzen, etylobenzen, toluen, ksyleny). Mierzono również podstawowe parametry meteorologiczne. 2. Wyniki badań stężeń substancji w powietrzu Pomiary rozpoczęto dnia roku o godz. 11, a zakończono dnia o godz. 11. Do obliczeń wyników maksymalnych oraz średnich uwzględniono wszystkie pomiary godzinne, do obliczeń stężeń odniesionych do okresu doby wzięto pod uwagę pomiary wykonane w dniach r. Uzyskane wyniki porównano z normami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2012 r. nr 0 poz. 1031). Jeżeli stężenia zanieczyszczeń w powietrzu odniesione do danego okresu uśrednienia nie posiadają ustalonych norm, kryterium oceny czystości powietrza stanowi wartość odniesienia, zawarta w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z 2010 r. nr 16 poz.87). Porównanie uzyskanych wyników z ich normą lub wartością odniesienia dla badanych substancji zamieszczono w poniższych tabelach. Tabela 1. Stężenie pyłu zawieszonego PM10 Stężenie maks. 1 godz. Stężenie maks.24 godz. Stężenie średnie zmierzone wartość odniesienia zmierzone poziom dopuszczalny* zmierzone poziom dopuszczalny dla roku ,2 40 * dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu: 35 razy w roku Największe zapylenie powietrza w okresie 1 godziny wystąpiło r. godz. 20 (kierunek wiatru 151 ). Największe zapylenie w okresie doby wystąpiło r.

3 3 Tabela 2. Stężenie dwutlenku siarki Stężenie maks. 1 godz. Stężenie maks.24 godz. zmierzone poziom dopuszczalny zmierzone poziom dopuszczalny 160,5 350* 47,8 125 ** * dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu dla 1 godziny : 24 razy w roku ** dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu dla 24 godzin : 3 razy w roku Największe stężenie w okresie 1 godziny wystąpiło r. godz. 23 (kierunek wiatru 159,8 ). Największe stężenie w okresie doby wystąpiło r. Tabela 3. Stężenie dwutlenku azotu (NO2) Stężenie maks. 1 godz. NO 2 Stężenie średnie NO 2 zmierzone poziom dopuszczalny * zmierzone poziom dopuszczalny dla roku 64, ,7 40 * dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu NO 2 : 18 razy w roku Największe stężenie dwutlenku azotu w okresie 1 godziny wystąpiło r. godz. 17 (kierunek wiatru 157 ). Tabela 4. Stężenie tlenku węgla (CO) Stężenie maks. 1 godz. Stężenie maks. 8 godz. zmierzone wartość odniesienia zmierzone poziom dopuszczalny , Największe stężenie tlenku węgla w powietrzu w okresie 1 godziny wystąpiło r. godz. 20 (kierunek wiatru 151 ). Tabela 5. Stężenia benzenu, etylobenzenu, toluenu, ksylenów (BTX) Stężenie benzenu zmierzone wartość odniesienia/ poziom dopuszczalny Stężenie etylobenzenu zmierzone wartość odniesienia Stężenie toluenu zmierzone wartość odniesienia Stężenie ksylenów zmierzone wartość odniesienia max. 34,6 1godz.: 30 max. 6,1 1 godz.: 500 max. 23,6 1 godz.: 100 max. 21,5 1 godz.: 100 śr. 3,8 1 rok: 5 śr. 0,45 1 rok: 38 śr. 3,9 1 rok: 10 śr. 2,3 1 rok: 10 Największe stężenie benzenu w powietrzu w okresie 1 godziny wystąpiło r. godz. 21 (kierunek wiatru: 155,7 ).

4 4 3. Wyniki badań parametrów meteorologicznych Równolegle z badaniami zanieczyszczenia powietrza wykonywano badania warunków meteorologicznych. Tabela 6. Wartości parametrów meteorologicznych Parametry meteorologiczne Wartość Temperatura powietrza [ C] min. 7,3, max. 7,9, średnio 0,5 Wilgotność powietrza [%] min.43,3, max.100, średnio 86,6 Opad atmosferyczny [mm] suma 49,4, opady 11 dób na 16 Ciśnienie atmosferyczne [hpa] min.963,1, max.1000,4, średnio 987 Prędkość wiatru [m/s] max.5,7, średnio 1,5 cisza atmosferyczna (< 0,5 m/s) 1 doba na 16 Kierunek wiatru [ (deg)] średnio 217,5 4. Analiza wyników badań Dobowe stężenia zanieczyszczeń powietrza przedstawiono na wykresie (załącznik 3). Maksymalne stężenie 1-godzinne pyłu PM10 osiągnęło 143,9 % wartości odniesienia. Maksymalne stężenie pyłu w okresie doby stanowiło 284 % dopuszczalnego poziomu. Na 16 pomiarów stężeń dobowych odnotowano 7 przypadków przekroczenia dopuszczalnego poziomu, podczas gdy prawo dopuszcza 35 takich przypadków w roku. Średnie stężenie pyłu stanowiło 138 % poziomu dopuszczalnego dla roku. Maksymalne stężenie godzinne dwutlenku siarki w powietrzu wyniosło 45,8 % poziomu dopuszczalnego, maksymalne dla doby wyniosło 38,2 % normy. Najwyższe stężenie dwutlenku azotu w okresie 1 godziny było na poziomie 32,4 % dopuszczalnego poziomu. Średnie stężenie dwutlenku azotu stanowiło 61,7 % poziomu dopuszczalnego dla roku. Stężenie tlenku węgla osiągnęło 13,1 % wartości odniesienia dla 1 godziny oraz wyniosło 34,2 % dopuszczalnego poziomu dla 8 godzin. Maksymalne stężenie benzenu osiągnęło 115,3 % wartości odniesienia dla 1 godziny. Średnie stężenie wyniosło 76 % dopuszczalnego poziomu dla roku Zaobserwowano korelację pyłu PM10, CO, NO2, SO2, BTX, przy czym maksima dobowe występowały najczęściej w godzinach wieczornych (załącznik 4). Fakty te wskazują, że podstawowym powodem zanieczyszczenia powietrza jest tzw. niska emisja czyli spalanie paliw dla celów grzewczych w budynkach indywidualnych. Największy napływ zanieczyszczeń odbywał się z kierunków północnych i południowo-wschodnich względem punktu pomiarowego (zał. 7 do 11). Dla lepszego zobrazowania wyników zapylenia powietrza porównano je z wynikami ze stacji monitoringu powietrza w Tarnowskich Górach przy ul. Litewskiej, położonej ponad 3 km na północny zachód od punktu pomiarowego ambulansu (załącznik 5). Wyniki pomiarów jakości powietrza prowadzone ambulansem pomiarowym na terenie Tarnowskich Gór w dzielnicy Osada Jana wykazały dużą korelację z wynikami pomiarów prowadzonymi przez WIOŚ w sposób ciągły w Tarnowskich Górach, przy ul. Litewskiej, z tym że wyniki pomiarów prowadzonych ambulansem wykazały wyższe średnie wartości dla pyłu zawieszonego.

5 5 Różnica poziomów stężeń wynosząca około 20-30% nie jest jednak duża, biorąc pod uwagę okres pomiarów wynoszący 18 dni, a dodatkowo również podczas tego okresu zdarzyły się sytuacje związane z wyższymi stężeniami pyłu na stacji przy ul. Litewskiej niż w obszarze Osady Jana. Ocena jakości powietrza wykonywana jest na podstawie serii rocznych pomiarów, co pozwala na zarejestrowanie szerokiego zakresu zmian pogodowych, związanych z kierunkami wiatrów, temperaturą powietrza, opadami jak również zmienności czynników związanych z działalnością człowieka (przede wszystkim zróżnicowanie sezonowe związane z oddziaływaniem niskiej emisji). Badania pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, przy ul. Litewskiej, prowadzone są metodami manualnymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Lokalizacja stanowiska przy ulicy Litewskiej została ustalona wspólnie przez pracowników WIOŚ w Katowicach i Urzędu Miasta w Tarnowskich Górach. Po analizie różnych propozycji lokalizacji, teren w obrębie ulicy Litewskiej został uznany za reprezentatywny dla obszaru miasta Tarnowskie Góry i gmin sąsiednich, do wykonywania oceny jakości powietrza (ocena jest wykonywana dla strefy, a nie dla jednej miejscowości). Wyniki pomiarów prowadzonych ambulansem potwierdziły, iż decydujący wpływ na wysokie stężenia pyłu zawieszonego PM10 ma emisja z indywidualnych gospodarstw domowych. Wielkości stężeń pyłu zawieszonego zawsze będzie nieco zróżnicowana w różnych częściach miasta, dlatego miejsce lokalizacji stałych punktów pomiarowych musi być miarodajne dla większego obszaru i lokalizacja stacji pomiarowej jakości powietrza na ulicy Litewskiej spełnia warunki reprezentatywności. Analizując wyniki badań zanieczyszczenia powietrza wzięto pod uwagę warunki meteorologiczne, panujące w trakcie ich wykonywania. Jak wynika z róży wiatrów (załącznik 6) podczas pomiarów dominował wiatr z kierunku zachodniego i południowo-wschodniego. Wiatr z kierunków od NE do SE był prawdopodobnie wygaszony z powodu cienia aerodynamicznego powodowanego przez budynek szkoły. Przewietrzanie było dobre: na 16 dobowych pomiarów zanotowano tylko 1 dzień ciszy atmosferycznej, a średnia prędkość wiatru wyniosła 1,5 m/s. Poziom i rozkład temperatury wskazuje na możliwość wystąpienia niskiej emisji ze spalania paliw dla celów grzewczych. Podczas 11 dni pomiarów miały miejsce opady atmosferyczne. 5. Wnioski Spośród badanych zanieczyszczeń powietrza największą uciążliwość stanowił pył zawieszony PM10 oraz okresowo benzen. Róża wiatrów dla tych substancji wskazuje, że ich największy napływ odbywał się z kierunków północnych i południowo-wschodnich względem punktu pomiarowego (załącznik 6). Podobny rozkład napływu zanieczyszczeń dotyczył także pozostałych badanych zanieczyszczeń. Jedną z przyczyn zanieczyszczenia powietrza była tzw. niska emisja czyli spalanie paliw dla celów grzewczych w budynkach indywidualnych.

6 6 6. Załączniki: 1. mapka terenu badań 2. zdjęcie satelitarne terenu badań 3. wykres dobowych stężeń zanieczyszczeń powietrza 4. 1-godzinne stężenia pyłu PM10 5. wykres dobowego stężenia PM10 ambulans i stacja w Tarnowskich Górach ul. Litewska 6. róża wiatrów 7. róża wiatrów dla pyłu PM10 8. róża wiatrów dla dwutlenku siarki 9. róża wiatrów dla dwutlenku azotu 10. róża wiatrów dla tlenku węgla 11. róża wiatrów dla BTX

7 7 1. mapka terenu badań 2. zdjęcie satelitarne terenu badań

8 8 3. wykres dobowych stężeń zanieczyszczeń powietrza 4. 1-godzinne stężenia pyłu PM10

9 9 5. wykres dobowego stężenia PM10 ambulans i stacja w Tarnowskich Górach ul. Litewska 6. róża wiatrów

10 10 7. róża wiatrów dla pyłu zawieszonego PM10 8. róża wiatrów dla dwutlenku siarki

11 11 9. róża wiatrów dla dwutlenku azotu 10. róża wiatrów dla tlenku węgla

12 róża wiatrów dla BTX KONIEC SPRAWOZDANIA