Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w województwie małopolskim

Transkrypt

1 Małopolski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego Województwo Małopolskie Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w województwie małopolskim Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych SDOO w Węgrzcach Zboża ozime Zboża jare Ziemniak Małopolska Izba Rolnicza w Krakowie Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Węgrzce, marzec 2017

2 Zrealizowano przy pomocy finansowej Samorządu Województwa Małopolskiego Przewodniczący Małopolskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego mgr inż. Jolanta Madejska Dyrektor SDOO Węgrzce Stacja Koordynująca PDO w woj. małopolskim Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach Węgrzce; ul A5 nr 9 woj. małopolskie tel. (+ 48) tel/fax (+ 48) sdoo.wegrzce@coboru.pl Opracowanie: Krzysztof Słowiak, Piotr Pszczółkowski, Ignacy Żak, Bartłomiej Calik Redakcja merytoryczna: Jolanta Madejska Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: SDOO w Węgrzcach Druk MODR Karniowice - nakład 600 egz.

3 WSTĘP Kontynuując program Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego, Małopolski Zespół PDO przekazuje rolnikom Województwa Małopolskiego do wykorzystania kolejne opracowanie Wyników doświadczeń PDO, obejmujących lata. Niniejsza publikacja zawiera opracowanie wyników doświadczeń prowadzonych w systemie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego dla następujących gatunków: pszenica ozima, pszenżyto ozime, żyto ozime, jęczmień ozimy, pszenica jara, jęczmień jary, owies jary i ziemniak. Analiza informacji zamieszczonych w opracowaniu z pewnością ułatwi rolnikom dokonanie właściwego wyboru najbardziej wartościowych odmian przydatnych dla gospodarstw prowadzących produkcję roślinną w różnych warunkach glebowych, klimatycznych i ekonomicznych. We współczesnym rolnictwie odmiana jest jednym z głównych czynników warunkujących wzrost produkcji roślinnej. Odmiana to olbrzymi potencjał genetyczny, który w odpowiednich warunkach może być w pełni wykorzystany. Udział postępu odmianowego w przyroście plonu na przestrzeni lat ciągle wzrasta. Podstawowym celem badań w systemie PDO jest dostarczenie rolnikowi obiektywnej informacji o wartości gospodarczej odmian wpisanych do Krajowego Rejestru, przedstawienie reakcji odmian na różne warunki glebowo-klimatyczne danego regionu, wskazanie opłacalności intensyfikacji produkcji (dwa poziomy agrotechniczne), a także wykorzystanie postępu biologicznego, którego nośnikiem są nowe odmiany, między innymi poprzez ustalenie List Odmian Zalecanych do uprawy na terenie województwa. Najważniejszym kryterium wyboru odmiany i wpisu na LOZ jest wysokość i jakość plonu. Spośród pozostałych cech rolniczych szczególną rolę odgrywa zimotrwałość, która w największym stopniu wpływa na ryzyko uprawy. Przy wyborze odmiany do uprawy istotne mogą być takie cechy jak odporność na wyleganie, zdrowotność, odporność na porastanie i inne, w tym reakcja na warunki uprawy. Podstawy prawne funkcjonowania PDO w Polsce stanowią przepisy: art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o nasiennictwie (Dz. U. z 2012 r, poz z późniejszymi zmianami), oraz Ustawa o Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych z 25 listopada 2010 roku art. 4, 5 i 11 (Dz. U. z 2010 r, Nr 239, poz. 1592) 2007 r nr 42, poz. 271, z późniejszymi zmianami). Zgodnie z ustawą Centralny Ośrodek Badania odmian Roślin Uprawnych prowadzi Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe we współpracy z Samorządami Województw, Izbami Rolniczymi i innymi partnerami. W sezonie wegetacyjnym 2015/ przeprowadzono w Województwie Małopolskim łącznie 27 doświadczeń finansowanych ze środków Województwa Małopolskiego, Małopolskiej Izby Rolniczej i podmiotów realizujących doświadczenia oraz 13 doświadczeń zleconych przez COBORU, finansowanych ze środków budżetu centralnego. Członkowie Małopolskiego Zespołu PDO podjęli decyzję o rozpoczęciu badań z nowym gatunkiem o rosnącym znaczeniu gospodarczym w naszym regionie - z jęczmieniem ozimym. Kontynuowane są badania odmianowe w ekologicznym systemie uprawy, zainicjowane przez Zarząd Województwa, mające na celu wskazanie odmian nadających się do uprawy w gospodarstwach ekologicznych produkujących zdrową żywność, coraz bardziej oczekiwaną na rynku konsumenckim. W imieniu Wojewódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego słowa podziękowania kieruję do Zarządu Województwa Małopolskiego za znaczące wsparcie finansowe i ogromne zaangażowanie w prace WZ PDO oraz stawianie nowych wyzwań przed WZ PDO. Dziękuję podmiotom realizującym doświadczenia w ramach programu PDO: Małopolskiej Hodowli Roślin w Krakowie, dyrekcji i specjalistom Zakładu Doświadczalnego IHAR PIB w Grodkowicach, kadrze naukowej i pracownikom Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie, pracownikom Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Panu Władysławowi Sysło oraz wszystkim, którzy finansowo, merytorycznie lub jakikolwiek inny sposób włączyli się w realizację, doskonalenie i upowszechnianie systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego w Województwie Małopolskim. Przewodnicząca Małopolskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego Jolanta Madejska

4 Skład Małopolskiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (kadencja ) Nazwisko i imię Instytucja 1. Jolanta Madejska - Przewodnicząca Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach 2. Marek Boligłowa - zastępca przewodniczącej Małopolska Izba Rolnicza 3. Stanisław Flaga Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, - zastępca przewodniczącej Departament Rolnictwa i Geodezji 4. Andrzej Bichoński Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. 5. Andrzej Kawalec Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie, Oddział Rolnictwa i Infrastruktury Wsi 6. Marek Kołodziejczyk Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Instytut Produkcji Roślinnej, Zakład Szczegółowej Uprawy Roślin 7. Leszek Kościański Bayer Crop Science Polska 8. Witold Kozłowski Zespół Szkół im. W. Witosa w Książu Wielkim 9. Joanna Kudła Syngenta Polska Sp. z o.o. 10. Andrzej Lipiński Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Łopusznej 11. Grzegorz Łukaszewski BZK Group 12. Stanisław Macugowski FitoFarma S. C. 13. Przemysław Matysik Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR 14. Andrzej Nowak Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Krakowie 15. Agnieszka Ożóg Urząd Gminy w Zielonkach, Referat Geodezji, Rolnictwa i Gospodarki Gruntami 16. Jan Pajdzik Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Dział Systemów Produkcji Rolnej, Ekologii i Ochrony Środowiska 17. Stanisław Placek Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Zakład Doświadczalny Grodkowice 18. Piotr Pszczółkowski Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Uhninie 19. Ewa Ryjak Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Dział Systemów Produkcji Rolnej, Ekologii i Ochrony Środowiska 20. Teresa Sikora DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Choryni, Zakład Hodowli Roślin, Oddział Modzurów 21. Krzysztof Słowiak Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach 22. Jacek Soska Sejmik Województwa Małopolskiego, Komisja Rolnictwa i Modernizacji Terenów Wiejskich 23. Aleksander Szmigiel Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Instytut Produkcji Roślinnej, Zakład Szczegółowej Uprawy Roślin 24. Tadeusz Śmiałowski Greek Lab Sp. z o.o. 25. Jerzy Wróblewski Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Małopolski Oddział Regionalny, Biuro Działań Społecznych i Środowiskowych oraz Płatności Bezpośrednich 26. Ignacy Żak Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach

5 SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR ZHP Polanowice MODR Karniowice Gosp. Nieczajna Gosp. ind. Nowy Wiśnicz UR Kraków SD Prusy IHAR Radzików ZD Grodkowice Wyniki PDO w województwie małopolskim za rok zredagowane są w taki sam sposób jak w latach poprzednich. Liczbowa charakterystyka ważnych cech gospodarczych obejmuje te gatunki, z którymi przeprowadzono doświadczenia w r. Publikacja wyników jest dla każdego gatunku przedstawiona oddzielnie. Po tabelach zawierających dane dotyczące doświadczenia umieszczony jest krótki komentarz na temat wyników uzyskanych w omawianym sezonie, na tle lat poprzednich oraz charakterystyka słowna odmian biorących udział w doświadczeniu, opracowana przez COBORU na podstawie wyników kilkuletnich badań. Wykaz doświadczeń PDO realizowanych w województwie małopolskim w r oraz źródła ich finansowania Gatunek 1 Pszenica ozima o * * 2 Pszenżyto ozime o * 3 Jęczmień ozimy * * 3 Żyto ozime * * 4 Pszenica jara o * * 5 Jęczmień jary * o * 6 Owies * o * 7 Ziemniak bardzo wczesny * * 8 Ziemniak wczesny * * 9 Ziemniak średnio wczesny o * Ziemniak średnio późny o i późny * Kukurydza na ziarno o odmiany wczesne Kukurydza na ziarno odmiany średnio wczesne Kukurydza na ziarno odmiany średnio późne Kukurydza na kiszonkę odmiany wczesne Kukurydza na kiszonkę odmiany średnio wczesne Kukurydza na kiszonkę odmiany średnio późne o o o o o Razem o - doświadczenia finansowane z budżetu centralnego * - doświadczenia finansowane lokalnie (sponsorowane)

6 Podstawowe elementy metodyki doświadczeń PDO Doświadczenia prowadzono zgodnie z metodyką COBORU, opracowaną dla doświadczeń PDO ze zbożami i ziemniakiem. Doświadczenia ze zbożami ozimymi i jarymi prowadzone były na dwóch poziomach agrotechniki (przeciętnym i wysokim), w dwóch powtórzeniach. Wyjątek w zbożach stanowił owies, z którym doświadczenia przeprowadzane były w trzech powtórzeniach na jednym poziomie agrotechniki. Na przeciętnym poziomie (a 1) chemiczna ochrona roślin ograniczona jest do zaprawiania nasion, stosowania herbicydów oraz interwencyjnie insektycydów, nawożenie mineralne zależy w dużym stopniu od zasobności gleby w dostępne składniki pokarmowe. Wysoki poziom agrotechniki (a 2) różni się od przeciętnego zastosowaniem wyższego o 40 kg/ha nawożenia azotowego, fungicydów, regulatorów wzrostu roślin oraz dolistnego nawożenia preparatami wieloskładnikowymi. Zabiegi różnicujące poziomy agrotechniki Rodzaj zabiegu Poziom agrotechniki przeciętny (a 1) wysoki (a 2) 1. Nawożenie azotowe (kg N/ha) + a Stosowanie fungicydu: a) pierwszy zabieg (ochrona podstawy źdźbła i liści) b) drugi zabieg (ochrona liści i kłosa) 3. Stosowanie regulatora wzrostu + 4. Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym + Dobory odmian do doświadczeń zostały ustalone przez Zespół Wojewódzki PDO, natomiast odmiany wzorcowe jednakowe w danym gatunku dla wszystkich doświadczeń w kraju, wyznaczone zostały przez COBORU. Oceny stanu roślin, wylegania i porażenia przez choroby przedstawiono w skali 9-cio stopniowej przy czym: 1 - oznacza stan najgorszy 9 - stan najlepszy. Przebieg pogody w sezonie Jesień 2015 była korzystna dla zbóż ozimych. Rośliny weszły w stan spoczynku zimowego w dobrej kondycji. Jesienne zahamowanie wegetacji odnotowano na Zima niezbyt korzystna dla przezimowania roślin. Brak pokrywy śniegowej i kilkudniowe spadki temperatury poniżej 15 stopni spowodowały niewielkie uszkodzenia (średnio 1 %) w uprawie jęczmienia ozimego. Stan pozostałych zbóż ozimych (pszenica, pszenżyto, żyto) po zimie dobry. Nie stwierdzono uszkodzeń mrozowych. Ruszenie wiosennej wegetacji zanotowano na Siew zbóż jarych nastąpił pod koniec trzeciej dekady marca. W trakcie wegetacji warunki pogodowe korzystne, zarówno dla zbóż ozimych jak i jarych. Stan zbóż ozimych i jarych przed zbiorem dobry. Uzyskane plony zbóż ozimych za wyjątkiem pszenżyta ozimego były wyższe niż za ostatnie trzylecie, natomiast w zbożach jarych najlepiej plonowała pszenica jara. Jej plon przewyższał średnie plonowanie za ostatnie trzylecie. Gorzej plonował jęczmień jary oraz owies (plony niższe niż w latach -)

7 Temperatura powietrza w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2015/ Miesiąc Średnia miesiąca Temperatura powietrza w 0 C na wysokości 2 m Średnia miesiąca Ekstremalna Maksymalna Minimalna Maksymalna Minimalna Wrzesień ,3 19,6 10,9 34,8 4,5 Październik ,8 12,1 3,4 23,5-1,5 Listopad ,5 9,3 1,8 16,5-4,5 Grudzień ,2 7,3 1,0 14,5-8,8 Styczeń -2,4 0,6-5,4 13,3-16,4 Luty 4,5 7,7 1,3 13,3-1,0 Marzec 4,6 8,2 1,0 16,5-3,0 Kwiecień 9,3 13,6 5,0 25,0-0,8 Maj 14,3 19,4 9,3 27,0 3,2 Czerwiec 19,1 24,8 13,3 33,4 8,2 Lipiec 19,5 24,7 14,2 33,3 9,6 Sierpień 18,6 23,8 13,3 30,6 8,2 Wrzesień 16,4 21,5 11,2 28,3 4,4 Miesiąc Opady w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2015/ Opad w mm I dekada II dekada III dekada Suma miesięczna Liczba dni z opadami Wrzesień ,9 33,8 23,3 63,0 12 Październik ,0 43,6 4,5 48,1 11 Listopad ,5 64,4 4,9 74,8 16 Grudzień ,4 4,8 0,1 9,3 12 Styczeń 5,9 17,5 8,0 31,4 18 Luty 17,3 42,5 28,6 88,4 21 Marzec 8,7 16,4 8,1 33,2 14 Kwiecień 16,4 19,7 19,2 55,3 13 Maj 4,5 35,0 7,0 46,5 10 Czerwiec 16,2 17,0 6,8 40,0 11 Lipiec 32,9 36,5 62,6 132,0 17 Sierpień 46,6 0,0 17,8 64,4 6 Wrzesień 20,6 14,9 5,0 40,5 9

8 Rok wpisu do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Pszenica ozima Uwagi ogólne Doświadczenie z pszenicą ozimą w województwie małopolskim w sezonie 2015/16 przeprowadzono w trzech punktach: tj. SDOO Węgrzce - 48 odmian (finansowane z budżetu centralnego), MHR Kraków - ZHP Polanowice oraz IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice (doświadczenia finansowane lokalnie). W doświadczeniach finansowanych lokalnie badano 29 odmian, których dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDO województwa małopolskiego. W 2004 roku po raz pierwszy dla pszenicy ozimej ustalono Listę Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy w woj. małopolskim. Od tej pory jest ona corocznie aktualizowana na podstawie wyników doświadczeń PDO z ostatnich lat. LOZ ma ułatwić rolnikom podjęcie decyzji dotyczącej wyboru najbardziej wartościowych odmian do uprawy. Doświadczenia z pszenicą ozimą przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU przedstawioną w poprzednim rozdziale. Powierzchnia poletek była różna w punktach doświadczalnych i wynosiła: - 10 m 2 do sprzętu w Polanowicach i Grodkowicach oraz 15 m 2 w Węgrzcach. Tabela 1 Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Astoria 2012 PL 2. Tonacja 2001 PL 3. Ostroga 2008 PL 4. Bamberka PL 5. Natula PL 6. Skagen DE 7. Arkadia PL 8. Linus FR 9. Sailor DE 10. Patras 2012 DE 11. Praktik 2012 FR 12. Arktis 2013 DE 13. Lavantus 2013 DE 14. Hondia _ PL 15. RGT Kilimanjaro FR 16. Delawar 2015 DE 17. Leandrus 2015 DE 18. Mulan 2008 DE 19. Jantarka 2010 PL Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; Tulce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; Kraków Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; Łysomice DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; Łysomice DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; Łysomice Syngenta Polska sp. z o.o Ul. Szamocka 8; Warszawa Strube Polska sp. z o.o ul. Ostrowskiego 9; Wrocław Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan

9 Rok wpisu do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 1 c. d. Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika Polsce 20. KWS Ozon 2010 DE 21. Platin 2012 DE 22. Artist 2013 DE 23. Fakir 2013 DE 24. KWS Livius 2013 DE 25. Pengar 2013 DE 26. Belissa PL 27. Rotax DE 28. Pokusa 2015 PL 29. Rokosz o 2012 PL KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec DSV Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Syngenta Polska sp. z o.o Ul. Szamocka 8; Warszawa KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; Kobylin Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych Tabela 2 Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru Miejscowość SDOO Węgrzce MHR Kraków ZHP Polanowice IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby II I R III A ph gleby w KCl 5,78 6,6 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak Data siewu (dzień, m-c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) 400 szt./m szt./m szt./m 2 Data zbioru (dzień, m-c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 P 2O 5 (dzień, m-c, rok) K 2O (szt./ m 2 ) ,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskł. na poziomie a 2 (kg/ha) FoliQ Mikromix - 2,0 l - (2x))

10 Tabela 2 c. d. Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2015 Miejscowość SDOO Węgrzce ZHP Polanowice ZD Grodkowice Powiat Kraków Kraków Wieliczka Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa, dawka/ha) Kinto Duo 080 FS Scenic 080 FS Scenic 080 FS ml/100 kg - 100ml /100kg - 100ml/100kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Maraton 375 SC - 4,0 l Starane 250 EC - 0,4 l Maraton 375 SC - 4 l Huzar - 1,0 l Granstar Ultra SX 50 Glean 75 WG - 8 g - 45 g Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC 0.5 l Dursban 480 EC - 1 l (tylko na poziomie a 2) Amistar 250 SC - 0,6 l Bumper 250 EC - 1 l Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Capalo 337,5 SE - 1,8 l Tilt Turbo 575 EC - 0,6 l Lotus 750 EC - 0,4 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 2,0 l Tebu 250 EW - 1 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC - 0,4 l - zabiegu nie wykonano Moddus 250 EC - 0,4 l CCC - 1,0l Antywylegacz płynny 675 SL - 1,5 l Moddus 250 EC - 0,3 l Tabela 3 Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha Węgrzce Polanowice Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,9 9,0 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 8,6 8,7 6,5 6,9 3. Martwe rośliny (%) 0,0 0,0 0,0 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzał. mlecznej (skala 9o ) 9,0 9,0 8,3 9,0 Wyleganie roślin przed (skala 9 zbiorem o ) 7,0 8,2 9,0 9,0 6,6 8,8 9. Porażenie przez: 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 8,5 9,0 8,8 9,0 7,2 8,3 12. Rdza brunatna 5,5 9,0 7,2 6,9 8,3 8,7 13 Septorioza liści 4,7 9,0 8,0 8,1 6,1 7,5 14. Septorioza plew - - 7,9 7,9 7,4 7,8 15. Fuzarioza kłosów - - 9,0 9,0 8,9 9,0 16. Rdza żółta 8,6 9, ,1 8,9 17. Masa 1000 ziaren (g) 50,6 53,0 42,6 42,5 34,8 37,6 18. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,0 12,1 13,6 13,3 11,2 10,6 19. Plon ziarna (dt/ha) 95,3 112,0 95,0 101,9 86,9 102,5 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o, 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

11 Tabela 4 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru Odmiana Poziom a1 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian za wyjątkiem odmiany Rokosz o - odmiana pszenicy orkisz Poziom a2 Węgrzce Polanowice Grodkowice Węgrzce Polanowice Grodkowice Wzorzec, dt. z ha 95,3 95,0 86,9 112,0 101,9 102,5 1. Astoria Tonacja Ostroga Bamberka Natula Skagen Arkadia Linus Sailor Patras Praktik Arktis Lavantus Hondia RGT Kilimanjaro Delawar Leandrus Mulan Jantarka KWS Ozon Platin Artist Fakir KWS Livius Pengar Belissa Rotax Pokusa Rokosz o 72 86

12 Tabela 5 Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Grupa technologiczna Zimotrwałość Skala 9 o 2015 Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 92,4 91,6 81,2 92,0 88,4 105,5 101, ,5 99,7 1. Astoria E Tonacja A 5, Ostroga A Bamberka A Natula A Skagen A Arkadia A Linus A Sailor A 4, Patras A Praktik A Arktis A 4, Lavantus A Hondia A 5, RGT Kilimanjaro A Delawar A Leandrus A Mulan B Jantarka B 5, KWS Ozon B Platin B Artist B Fakir B 4,

13 Choroba nie wystąpiła Choroba nie wystąpiła Tabela 5 c.d. Pszenica oz pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Grupa technologiczna Zimotrwałość Skala 9 o 2015 Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 92,4 91,6 81,2 92,0 88,4 105,5 101, ,5 99,7 24. KWS Livius B Pengar B Belissa B Rotax B Pokusa B Rokosz o orkisz 72* * Liczba doświadczeń Wzorzec: w latach : - wszystkie odmiany badane za wyjątkiem odmiany Rokosz; - Brak danych Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała w tym paszowa (wg. listy Opisowej Odmian, COBORU) Tabela 6 Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów skala 9 o Choroby podstawy źdźbła Rdza żółta Wzorzec 8,2 7,6 7,0 7,5 6,3 5,2 7,7 8,0 8,9 8,3 8,3 8,1 1. Astoria 4-0,5-1** -1,2-0,4-0,5 0,1-0,2-0,4 0,1-0,2-0,1-0,5 2. Tonacja 14 0,0-0,2** 0,3 0,4-0,1-0,2 0,3 0,2-0,2 0,1-2,6-3,3 3. Ostroga 8-1,0-0,2** 1,7 1,0 0,7 0,3 0,0 0,0-0,2-0,1 0,7 0,0 4. Bamberka 7-0,5-0,2** -0,3-0,6 0,2-0,2 0,0-0,2 0,1-0,2-0,1 0,6 5. Natula 7 0,1 0,4** 0,5-0,2-0,5-0,5 0,3 0,2 0,1 0,0 0,2 0,3 6. Skagen 7 0,5 0,8** -1,7-1,3 0,5 0,4 0,0 0,0 0,1-0,2 0,4 0,8 7. Arkadia 5-0,2-0,3** 1,0 0,7-1,0-1,0-0,2-0,3 0,1 0,2-4,8-3,8 8. Linus 5 0,1 0,6** -0,3-0,3 0,4 0,4-0,2-0,3 0,1-0,3 0,4 0,6

14 Choroba nie wystąpiła Choroba nie wystąpiła Tabela 6 c.d. Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Choroby podstawy źdźbła Rdza żółta Liczba doświadczeń Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane. Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. * - Wyniki za jeden rok, ** - Wyniki za dwa lata. Septorioza plew - wyniki nie dotyczą Węgrzc, Fuzarioza kłosów - wyniki z Grodkowic, Rdza żółta - wyniki nie dotyczą Polanowic, Liczba doświadczeń dla okresu - odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza. skala 9 o Wzorzec 8,2 7,6 7 7,5 6,3 5,2 7,7 8 8,9 8,3 8,3 8,1 9. Sailor 5 0,1 0,4** -1,0-1,2-0,3-0,2 0,0 0,0-0,2-0,3 0,4 0,6 10. Patras 4 0,1 0,1** 0,0 0,2 0,0 0,2-0,7-0,4 0,1 0,2 0,2 0,7 11. Praktik 4 0,1 0,1** 1,2 0,6-0,3-0,1 0,0 0,0 0,1 0,0 0,4 0,6 12. Arktis 3 0,5 0,5** -1,2-0,9-0,1-0,5-0,5 0,2 0,1 0,0 0,4 0,7 13. Lavantus 3-1,0-1,2** 0,5 0,1 0,2-0,1 0,0 0,4 0,1 0,3 0,2-0,1 14. Hondia 2 0,5 0,5* 0,3 0,1** -0,1-0,2** 0,3 0,3** -0,2 0,2** 0,4 0,8** 15. RGT Kilimanjaro 2 0,3 0,3* 0,8 0,3** 0,2 0,2** -0,2-0,1** 0,1-0,2** 0,4 0,6** 16. Delewar 1 0,3 0,3* 0,5 0,5* 0,5 0,5* -0,2-0,2* 0,1 0,1* 0,2 0,2* 17. Leandrus 1 0,3 0,3* 0,5 0,5* 0,0 0,0* -0,5-0,5* -0,2-0,2* 0,7 0,7* 18. Mulan 8 0,5-0,5** -1,2-0,6-0,3-0,1 0,0-0,1 0,1 0,2 0,4 0,3 19. Jantarka 6-0,5-0,5** -0,8-0,4-0,5-0,4 0,0 0,1 0,1-0,2 0,2 0,5 20. KWS Ozon 6 0,1 0,4** -0,2 0,0-0,6-0,2-0,2-0,5-0,4-0,3 0,4 0,8 21. Platin 4-0,7-0,8** 1,3 1,0 0,2 0,1-0,5-0,1 0,1 0,2 0,2 0,6 22. Artist 14 0,1 0,4** 0,0 0,0 0,0-0,2-0,2-0,1 0,1-0,2 0,4 0,5 23. Fakir 8 0,3 0,0** -0,7-0,1 0,0 0,1 0,0 0,0 0,1 0,2 0,2 0,7 24. KWS Livius 7-0,5-0,5** 1,0 0,0 0,5 0,7 0,0 0,5 0,1-0,2 0,4 0,7 25. Pengar 7 0,1 0,1** -0,7 0,3-0,3 0,1 0,0 0,4 0,1-0,3 0,4 0,6 26. Belissa 7 0,5 0,5* -1,0-0,2** -0,1-0,1** 0,0-0,2** 0,1 0,3** 0,4-1,3** 27. Rotax 5 0,5 0,5* 0,7 0,6** 0,0 0,3** 0,0 0,4** 0,1 0,0** 0,2 0,7** 28. Pokusa 5 0,0 0,0* -0,3-0,3* 0,0 0,0* 0,3 0,3* 0,1 0,1* 0,2 0,2* 29. Rokosz 5-0,7-0,7* 0,0 0,1** 0,2-0,2** 0,3-0,3** 0,1 0,3** -1,3-1,2**

15 Tabela 7 Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) W fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren ( g ) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,6 8,6 7,6 7, ,7 45,7 1. Astoria 4 0,2 0,2* -0,4 0, ,4 3,7 2. Tonacja 14 0,2 0,2* -0,4 0, ,2 1,6 3. Ostroga 8-0,1-0,1* -0,3-1, ,9 3,1 4. Bamberka 7 0,2 0,2* 0,2 0, ,1 2,4 5. Natula 7-0,1-0,1* 0,2 0, ,2 0,7 6. Skagen 7 0,2 0,2* -0,3-0, ,8 1,3 7. Arkadia 5 0,2 0,2* -0,1-1, ,1 1,6 8. Linus 5-0,4-0,4* 0,6 0, ,0-1,4 9. Sailor 5-0,4-0,4* 0,1-0, ,4 1,3 10. Patras 4 0,2 0,2* 0,6 0, ,2 6,2 11. Praktik 4 0,2 0,2* -0,4 0, ,0-4,4 12. Arktis 3-0,1-0,1* -0,4 0, ,1-2,7 13. Lavantus 3 0,2 0,2* 0,1 0, ,5-4,5 14. Hondia 2-0,1-0,1* 0,1 0,8** -3-3** -1,6 0,5** 15. RGT Kilimanjaro 2-0,1-0,1* 0,2 0,7** ** 0,8 1,0** 16. Delawar 1 0,2 0,2* 0,2 0,2* -5-5* -4,5-4,5* 17. Leandrus 1-0,1-0,1* -0,1-0,1* -3-3* -3,5-3,5* 18. Mulan 8-0,1-0,1* -0,3-0, ,5-0,2 19. Jantarka 6-0,1-0,1* -0,4-1, ,3 2,9 20. KWS Ozon 6 0,4 0,4* 0,1 0, ,5 2,4 21. Platin 4 0,2 0,2* 0,4 1, ,5-3,0 22. Artist 3-0,1-0,1* -0,3 0, ,1 0,6 23. Fakir 3 0,2 0,2* 0,1 0, ,2-1,6 24. KWS Livius 3 0,2 0,2* 0,1 0, ,6 4,3 25. Pengar 3 0,2 0,2* 0,6 0, ,9-5,4 26. Belissa 2 0,2 0,2* 0,2 0,9** -7-7** 1,9 0,5** 27. Rotax 2 0,2 0,2* -0,6 0,3** -6-7** -4,5-3,1** 28. Pokusa 1 0,2 0,2* -0,4-0,4* 5 5* -0,8-0,8* 29. Rokosz o 2 0,4 0,4* -0,4-1,6** 23 20** - -16,7* Liczba doświadczeń Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane. * - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej - wyniki nie dotyczą Węgrzc

16 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c.d. Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) W fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren ( g ) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,6 8,4 91, ,3 47,6 1. Astoria 4 0,2 0, ,6 3,1 2. Tonacja 14 0,4-0, ,5 1,5 3. Ostroga 8 0,4-0, ,2 3,1 4. Bamberka 7 0,4-0, ,4 1,4 5. Natula 7 0,4 0, ,7 0,4 6. Skagen 7-0,6-0, ,3 0,9 7. Arkadia 5-0,3-0, ,4 3,2 8. Linus 5 0,4 0, ,1-0,9 9. Sailor 5 0,1 0, ,1 1,7 10. Patras 4-0,1 0, ,8 5,7 11. Praktik 4-0,6 0, ,3-4,7 12. Arktis 3 0,4 0, ,8-1,1 13. Lavantus 3 0,4 0, ,8-3,3 14. Hondia 2-0,1 0,2** 4 1** -2,2-0,2** 15. RGT Kilimanjaro 2 0,2 0,4** -5-5** 2,0 1,5** 16. Delawar 1 0,4 0,4* 0 0* -5,0-5,0* 17. Leandrus 1-0,8-0,8* 0 0* -4,5-4,5* 18. Mulan 8 0,1-0, ,9-0,2 19. Jantarka 6-0,1-0, ,7 3,0 20. KWS Ozon 6-0,3 0, ,3 1,9 21. Platin 4 0,4 0, ,0-3,4 22. Artist 3-0,3 0, ,8 0,3 23. Fakir 3-0,1 0, ,4-0,9 24. KWS Livius 3 0,4 0, ,8 3,2 25. Pengar 3 0,4 0, ,1-5,2 26. Belissa 2 0,2 0,1** -3-4** 1,0 0,5** 27. Rotax 2-0,8-0,1** -8-5** -4,7-3,5** 28. Pokusa 1 0,1 0,1* -4-4* -0,5-0,5* 29. Rokosz o 2-0,4-0,9** 20 18** - -16,7* Liczba doświadczeń Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane. * - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie

17 Pszenica ozima - wyniki doświadczeń Plonowanie Na poziomie a 1 średni plon wzorca dla trzech punktów doświadczalnych wynosił 92,4 dt/ha i był wyższy od średniej za lata -, gdzie średnia wzorca wynosiła 88,4 dt/ha. Najwyższy plon wzorca na poziomie a 1 uzyskano w Węgrzcach (95,3 dt/ha), niewiele mniejsze plony uzyskano w Polanowicach - 95,0 dt/ha, a najmniejsze w Grodkowicach (86,9 dt/ha). Najlepiej plonującymi okazały się odmiany: KWS Livius (107 % wzorca), Rotax (107 %), Ostroga (104 %) i Pokusa (104 %). Ponadto w Węgrzcach bardzo dobrze plonowały odmiany: Natula (110 % wzorca), Mulan (109 %) i Artist (108 %), w Grodkowicach odmiany: KWS Ozon (118 %), Delawar (113 %) i Pengar (109 % wzorca), a w Polanowicach wyróżniały się odmiany: Belissa (112 %), Natula (108 % ), Linus (107 %) i Platin (106 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca w roku wynosił 105,5 dt/ha i był wyższy od plonu za ostatnie trzylecie (99,7 dt/ha), przy czym podobnie jak na poziomie a 1 najwyższy plon uzyskano w Węgrzcach, (112,0 dt/ha), mniejszy w Grodkowicach (102,5 dt/ha), a niewiele mniejszy w Polanowicach (101,9 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła 13,1 dt/ha. Najwyższy przyrost plonu na poziomie a 2 uzyskano w Węgrzcach (+16,7 dt/ha), mniejszy w Grodkowicach (+ 15,6 dt/ha), a w Polanowicach przyrost ten wyniósł 6,9 dt/ha. Najwyżej na tym poziomie plonowały odmiany: Arkadia, Patras, KWS Livius, Belissa, KWS Ozon, Rotax i Linus. Analizując plony odmian za ostatnie dwu i trzylecie widzimy że, wyróżniającymi odmianami na obydwu poziomach są: KWS Livius, KWS Ozon, Linus, Patras i Rotax, a z odmian badanych pierwszy rok odmiany: Delawar, RGT Kilimanjaro i Pokusa. (tab.5). Przezimowanie W roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) w żadnym punkcie doświadczalnym. Wyleganie W roku wyleganie przed zbiorem wystąpiło w niezbyt dużym nasileniu we wszystkich punktach doświadczalnych zarówno na poziomie a 1, jak i na poziomie a 2. Średnia wzorca na poziomie a 1 wyniosła 7,6 przy ocenie 7,4 za ostatnie trzylecie. Średnia ocena wylegania przed zbiorem na poziomie a 2 to 8,6. Choroby Ocenę porażenia przez choroby przeprowadzono na poziomie a 1. Porażenie septoriozą liści było niższe niż za ostatnie trzylecie. Średnia porażenia poszczególnych odmian wyniosła 6,3 przy ocenie 5,2 za lata -, a odmianami najsilniej porażonymi były: Arkadia (ocena 5,3), KWS Ozon (5,7) oraz odmiany Astoria, Natula, Jantarka (oceny 5,8), a z bardziej odpornych możemy wymienić odmiany: Ostroga (7,0) oraz odmiany: Skagen, Delawar i KWS Livius (oceny 6,8). Średnia porażenia rdzą brunatną wyniosła 7,0 przy ocenie 7,5 za lata -. Najbardziej wrażliwe na tę chorobę okazały się odmiany: Skagen (ocena 5,3), Astoria, Arktis, Mulan (oceny 5,8) oraz odmiana Sailor i Belissa (oceny 6,0), a bardziej odporne to: Ostroga (8,7), Platin (8,3), Praktik (8,2), Arkadia, KWS Livius (oceny 8,0). Nasilenie pozostałych chorób nie było zbyt duże. Średnia ocena porażenia septoriozą plew w roku wyniosła 7,7 przy ocenie 8,0 za ostatnie trzylecie. Porażenie fuzariozą kłosów oceniono na 8,9 przy średniej 8,3 za ostatnie trzylecie. W roku zanotowano niższe niż w poprzednich latach porażenie odmian pszenicy ozimej mączniakiem prawdziwym. Średnia porażenia wszystkich odmian wyniosła 8,2 przy ocenie 7,6 za trzylecie, a odmianami, które okazały się najbardziej wrażliwe na tą chorobę są: Ostroga i Lavantus (oceny 7,2). Porażenie rdzą żółtą dotyczyło głównie kilku odmian. Najbardziej porażone odmiany to: Arkadia (3,5), Tonacja (5,7) oraz odmiana orkiszu Rokosz (7,0).

18 Charakterystyka odmian W roku w krajowym rejestrze znajdowało się 108 odmian pszenicy ozimej (pszenica zwyczajna), w tym jedna odmiana należąca do grupy technologicznej elitarnej (E), 51 odmian z grupy jakościowej (A), 44 odmiany z grupy chlebowej (B), jedna odmiana na ciastka (K) oraz 11 odmian z grupy pszenic pastewnych lub innych (C). W krajowym rejestrze znajduje się także jedyna zarejestrowana odmiana pszenicy orkisz ozimej (Rokosz). Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Charakterystyka opracowana jest przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ASTORIA (2012) Odmiana elitarna (grupa E), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Zimotrwałość - mała (3). Odporność na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. TONACJA (2001) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość duża. Odporność na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści - średnia, na mączniaka - mała do bardzo małej. Rośliny są dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - przeciętna, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. OSTROGA (2008) Odmiana jakościowa (grupa A) o ościstym kłosie. Zimotrwałość - średnia. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na fuzariozę kłosów - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - późny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - duża, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka i glutenu - dość duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego, wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. BAMBERKA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - średnia, na fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Plenność nieco powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. NATULA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na

19 wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka - dość duża, ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. SKAGEN (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na septoriozę liści i plew - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ARKADIA (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - średnia. Zimotrwałość - dość duża. Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała.. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka i ilość glutenu - średnie. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. LINUS (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - dobra. Zimotrwałość - mała. Odporność na ważniejsze choroby - średnia, jedynie na rdzę brunatną - dość duża, Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. SAILOR (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra. Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na ważniejsze choroby - średnia, jedynie na rdzę brunatną - mała. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. PATRAS (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę liści i septoriozę plew - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PRAKTIK (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość mała (3,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.

20 Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ARKTIS (2013) Odmiana jakościowa (grupa A), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Plenność średnia. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i septoriozę plew - średnia, na rdzę brunatną - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. LAVANTUS (2013) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość mała do średniej (3,5 o ). Odporność na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała do bardzo małej, wyrównanie słabe do bardzo słabego, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. HONDIA () Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość średnia (5,0 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i septoriozy liści - średnia. Rośliny o średniej wysokości i dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dość dobre. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. RGT KILIMANJARO () Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość mała do średniej (4,0 o ). Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozy liści i brunatną plamistość liści - średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. DELAWAR (2015) Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość mała do średniej (4,0 o ). Odporność na rdzę brunatną i septoriozy liści - duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści - średnia. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała do bardzo małej, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

21 LEANDRUS (2015) Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość mała (3,5 o ). Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka prawdziwego i rdzę żółtą - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny do bardzo późnego, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. MULAN (2008) Odmiana chlebowa (grupa B ). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - przeciętna, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania - dość duże. Zawartość białka - średnia, ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - dość duży. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Plenność - bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. JANTARKA (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dość dobra. Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka, ilość glutenu oraz wskaźnik sedymentacyjny SDS - średnie. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. KWS OZON (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny - niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość mała, ilość glutenu - mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. PLATIN (2012) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość mała, ilość glutenu mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ARTIST (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość mała do średniej (4,0). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia, na brunatną plamistość liści i septoriozy liści - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania bardzo

22 duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność bardzo dobra.. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. FAKIR (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość prawie średnia (4,5). Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści i septoriozy liści - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki mała. Plenność dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. KWS LIVIUS (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość dość mała (3,5). Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew - dość duża, na fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. PENGAR (2013) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość mała (3,0). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia, na brunatną plamistość liści - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dobra.. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. BELISSA () Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew - średnia, na fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny dość niskie, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ROTAX () Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny o średniej wysokości i małej do bardzo małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała do bardzo małej, wyrównanie słabe do bardzo słabego. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka dość mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. POKUSA (2015) Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość dość mała (3,5 o ). Zdrowotność przeciętna. Rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.

23 ROKOSZ ( 2012) Pierwsza odmiana pszenicy orkisz w krajowym rejestrze. Plon ziarna brutto (z kłoskami ) wyższy o 4-6 %, a plon ziarna netto o 7-8 % w porównaniu do odmiany Zollernspelz ze wspólnotowego katalogu CCA, natomiast niższy w porównaniu do wzorcowej odmiany pszenicy zwyczajnej Tonacja, odpowiednio o 7-10 i % w zależności od poziomu nawożenia azotem. Mrozoodporność dość mała (4 o ). Odporność na rdzę brunatną - duża, na septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość i septoriozę liści - średnia, na mączniaka prawdziwego i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny bardzo wysokie, o małej do bardzo małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, gęstość w stanie zsypnym duża. Liczba opadania duża, zawartość białka bardzo duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS średni. Ilość glutenu bardzo duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany: grupa A - Akteur (2007), Askalon (2009), Baletka (2009), Bockris (2010), Boomer (2006), Consus (2015), Estivus (2012), Florus (), Franz (), Fregata (2004), Kepler (2010), Kohelia (2008), Kranich (2009), Kredo (2010), KWS Dakotana (), KWS Malibu (2015), Legenda (2005), Lindbergh (), Ludwig (2006), Mirek (), Naridana (2006), Nordkap (), Olivin (2004), Ostka Strzelecka (2008), Oxal (2011), Rywalka (2003), Smuga (2004), Sukces (2001), Torrild (2010), Tulecka (2012), Turkis (2006), Turnia (2001), Wydma (2005), Zawisza (2004), Zyta (1999). grupa B - Banderola (2010), Bartosz (), Bogatka (2004), Bonanza (), Bystra (2009), Dakar (), Dolores (), Fidelius (2010), Forum (2012), Frisky (), Hybery F 1 (), Janosch (2015), Jenga (2008), Kometa (), Kris (2000), KWS Dacanto (2011), KWS Kiran (), KWS Loft (), KWS Magic (2012), LG Jutta (), Medalistka (), Meister (2011), Meteor (2007), Mewa (1998), Muszelka (2008), Nutka (2001), Opcja (), Paweł (), Rivero (), Silenus (2015), Smaragd (2009), Speedway (2012), Tobak (). grupa K - Bagou (2009) grupa C - Belenus (2009), Elipsa (2011), Florencia (2015), Gimantis (2015), Markiza (2007), Ohio (), Rapsodia (2003), RGT Kicker (1), Rockefeller (2015), Satyna (2004), Viborg (). Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

24 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Pszenżyto ozime Uwagi ogólne Doświadczenia PDO z pszenżytem ozimym w sezonie 2015/16 r założono w dwóch punktach. W SDOO Węgrzce - doświadczenie finansowane z budżetu centralnego (25 odmian) oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice doświadczenie finansowane lokalnie (19 odmian). Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDO województwa małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to 15m 2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m 2 w ZD Grodkowice. Tabela 1 Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej -pełnomocnika w Polsce 1. Algoso PL 2. Fredro 2010 PL 3. Atletico 2009 PL 4. Agostino NL 5. Borowik PL 6. Amorozo 2012 PL 7. Subito 2012 PL 8. Tomko PL 9. Torino 2012 PL 10. Twingo 2012 PL 11. Wiarus 2012 PL 12. Palermo 2013 PL 13. Transfer 2013 PL 14. Meloman PL 15. Rotondo PL 16. Lombardo 2015 NL 17. Panteon 2015 PL 18. Trapero 2015 PL 19. Trefl 2015 PL KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Syngenta Polska sp. z o.o ul.szamocka 8; Warszawa Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Syngenta Polska sp. z o.o ul.szamocka 8; Warszawa Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce

25 Tabela 2 Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby II R III a ph gleby w KCl 5,78 6,6 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) 350 szt./m 2 350szt./m 2 Data zbioru (dzień, m - c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) 90 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (lkg/h) FoliQ Micromix - 2,0 l (2x) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Kinto Duo 080 FS ml/100 kg Scenic 080 FS ml/100 kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Komplet 560 SC 0,5 l Maraton 375 SC - 4,0 l Glean 75 WG - 8 g Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC l Dursban 480 EC - 1,0 l (tylko na poziomie a 2) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Capalo 337,5 SE - 1,8 l Bumper 250 EC - 1,0 l Lotus 750 EC - 0,4 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus 2,0 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC - 0,6 l Antywylegacz płynny 675 SL - 1,5 l Moddus 250 EC - 0,3 l - zabiegu nie wykonano

26 Tabela 3 Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 9,0 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 9,0 3. Martwe rośliny (%) 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 7,9 8,7 7,6 8,7 9. Porażenie przez 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 6,6 9,0 6,6 7,9 12. Rdza żółta 7,3 9,0 6,8 8,5 13. Rdza brunatna 8,2 9,0 8,9 9,0 14. Septorioza liści 4,9 7,3 7,3 8,3 15. Septorioza plew 7,3 8,6 16. Fuzarioza kłosów 8,9 9,0 17. Choroby podstawy źdźbła - kompleks 18. Masa 1000 ziaren (g) 49,9 53,4 39,8 45,7 19. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 12,0 13,1 11,2 11,0 20. Plon ziarna (dt/ha) 80,0 116,9 75,6 98,8 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

27 Tabela 4 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice Wzorzec, dt. z ha 80,01 75,62 116,9 98,8 1. Algoso Fredro Atletico Agostino Borowik Amorozo Subito Tomko Torino Twingo Wiarus* Palermo Transfer Meloman Rotondo Lombardo Panteon Trapero Trefl Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian - brak danych

28 Tabela 5 Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Zimotrwałość skala Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 77,8 89,6 82,1 83,7 83,2 107,8 115,2 94,5 111,5 105,8 1. Algoso 2, Fredro 4, Atletico 3, Agostino Borowik Amorozo Subito 5, Tomko Torino 2, Twingo 6, Wiarus* 6,5 34* * Palermo Transfer 6, Meloman 5, Rotondo 5, Lombardo Panteon Trapero Trefl Liczba doświadczeń Wzorzec w roku : - wszystkie odmiany badane Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę: 9 - bardzo duża, 7 - duża, 5 - średnia, 3 - mała, 1 - bardzo mała (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU)

29 Tabela 6 Pszenżyto ozime Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: - Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Rdza żółta Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Wzorzec w roku - wszystkie odmiany badane, Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą, Septorioza plew, fuzarioza kłosów - wyniki z Grodkowic * - wyniki jednoroczne ** - wyniki dwuletnie Wzorzec 6,6 6,7 8,6 8,3 7,1 7,3 6,1 4,7 7,3 7,5 8,9 8,7 1. Algoso 6-1,4-1,5-1,6-1,1-1,1-0,4-0,4-0,4-0,8-0,3** 0,1 0,3** 2. Fredro 6-0,4-0,8-0,4 0,0 0,2 0,8 0,2 0,2-1,3-0,8** 0,1 0,1** 3. Atletico 5-0,9-0,4** -1,4-0,9** -0,6-0,2-0,6-0,5 0,2 0,3** -0,4-0,2** 4. Agostino 5 0,7 0,3 0,4 0,4 0,4 0,9 0,7 0,6 0,2 0,3** 0,1 0,1** 5. Borowik 5 1,4 0,9 0,4 0,4 0,9 0,1 0,7 0,5 0,7 0,3** 0,1 0,1** 6. Amorozo 4 1,2 0,6 0,4 0,2-2,1-1,4-0,4-0,6-1,8-1,0** 0,1-0,2** 7. Subito 4-0,4 0,7 0,4 0,1 1,4 0,6 0,2 0,0-0,3-0,3** -0,4-0,2** 8. Tomko 4 0,4 0,8 0,4 0,4-0,9-0,7 0,2 0,5-0,3-0,5** 0,1 0,3** 9. Torino 4 0,2-0,1-0,6 0,1-0,4-0,9 0,2 0,2 0,2 0,0** 0,1 0,1** 10. Twingo 4-1,4-0,1 0,4 0,4 1,4 0,9 0,2-0,1 0,7 0,3** 0,1-0,2** 11. Wiarus 4-2,6 0,1 0,4-0,4-2,6-1,1-2,1-1,4 0,3* 0,0* 12. Palermo 3-1,4 0,0 0,4 0,2-0,6 0,1-1,1-0,2 0,7 0,5** 0,1 0,3** 13. Transfer 3-1,1-1,6 0,4-0,5** 0,9-0,2** -0,4-0,2 0,2 0,0** 0,1 0,1** 14. Meloman 2 0,2 0,8** 0,4 0,5** 0,2 0,9** 0,7 0,7** 0,2 0,0** 0,1-0,2** 15. Rotondo 2 1,4 0,4** 0,4 0,5** -0,6-0,2** -1,1-0,6** 0,2 0,3* 0,1 0,1** 16. Lombardo 1 0,7 0,7* -1,6-1,6* 1,4 1,4* 0,2 0,2* 0,2 0,2* 0,1 0,1* 17. Panteon 1-0,4-0,4* 0,4 0,4* -1,6-1,6* -0,6-0,6* -1,3-1,3* 0,1 0,1* 18. Trapero 1 0,7 0,7* 0,4 0,4* 1,4 1,4* 1,2 1,2* 0,7 0,7* -0,4-0,4* 19. Trefl 1 1,4 1,4* -0,1-0,1* 0,4 0,4* 1,2 1,2* 0,7 0,7* 0,1 0,1* skala 9 o

30 Nie wystąpiło Tabela 7 Pszenżyto ozime Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren ( g ) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 8,5 7,8 6, ,9 45,5 1. Algoso 6 Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane. * - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie -1,5* -0,8-1, ,9 0,4 2. Fredro 6 0,5* 1,2 1, ,5 0,2 3. Atletico 5 0,5* 0,7 1,0** ,4-1,6 4. Agostino 5 0* 0,5-0, ,4 1,9 5. Borowik 5 0,5* 0,2 0, ,3 7,3 6. Amorozo 4-1,0* -1,3-2, ,3-1,7 7. Subito 4 0,5* -0,3-1, ,2 2,1 8. Tomko 4 0,5* 0,0 0, ,3-1,8 9. Torino 4 0,5* 1,0 0, ,2-2,6 10. Twingo 4 0,0* 1,2 1, ,6-0,9 11. Wiarus 4 0,5* 1,2 1, ,6-7,0 12. Palermo 3 0,0* 1,2 1, ,3-0,8 13. Transfer 3-0,5* 0,2-0, ,2 1,1 14. Meloman 2 0,5* 0,7-0,4** 4 2** 1,2 1,8** 15. Rotondo 2-1,0* -2,8-1,9** ** -1,5-0,9** 16. Lombardo 1 0,7 0,7* -5-5* 5,2 5,2* 17. Panteon 1-0,6-0,6* 0 0* -0,5-0,5* 18. Trapero 1-1,1-1,1* 6 6* -1,4-1,4* 19. Trefl 1-1,6-1,6* 4 4* 0,7 0,7* Liczba doświadczeń

31 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c.d. Pszenżyto ozime Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Lp. Odmiana Liczba lat badań W fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren ( g ) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 8,7 7, ,6 49,0 1. Algoso 6 Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane. * - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie 0,3-1, ,1 2,6 2. Fredro 6 0,3 0, ,9-0,3 3. Atletico 5 0,3 0,9** ,0-0,2 4. Agostino 5 0,3 0, ,5 1,1 5. Borowik 5 0,1 0, ,8 6,4 6. Amorozo 4-0,2-1, ,4-1,4 7. Subito 4-0,7-1, ,7 2,2 8. Tomko 4 0,3 0, ,1-1,3 9. Torino 4 0,3 0, ,0-2,9 10. Twingo 4 0,3 0, ,4-1,0 11. Wiarus 4 0,3* 1, ,5-8,8 12. Palermo 3 0,3 0, ,7-0,6 13. Transfer 3-0,4-0, ,8 1,8 14. Meloman 2 0,3-0,2** -5-3** -0,3-0,3** 15. Rotondo 2-0,2-0,5** -8-10** -3,5-2,7** 16. Lombardo 1 0,1 0,1* 3 3* 5,0 5,0* 17. Panteon 1-1,2-1,2* 2 2* -0,9-0,9* 18. Trapero 1-0,4-0,4* 2 2* 1,4 1,4* 19. Trefl 1 0,1 0,1* 1 1* 3,0 3,0* Liczba doświadczeń

32 Pszenżyto - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) wynosił 77,8 dt/ha i był niższy niż za ostatnie trzylecie, gdzie średni plon dla dwóch miejscowości wynosił 83,2 dt/ha. Najlepiej plonującymi w roku na poziomie a 1 biorąc pod uwagę obydwie miejscowości były odmiany: Agostino (126 % wzorca), Borowik (121 %), Lombardo (117 %), Trefl (117%), Meloman (116 %), Trapero (116 %) i Subito (111 % wzorca). W Węgrzcach bardzo dobrze plonowała także odmiana: Twingo (109 % wzorca) i Panteon (107 %), a w Grodkowicach odmiany: Fredro (119 %) i Amorozo (104 %). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 107,8 dt/ha i był wyższy niż za lata - (105,8 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była większa w Węgrzcach (+ 36,9 dt/ha), a w Grodkowicach wynosiła + 23,2 dt/ha. Na poziomie a 2 najlepiej plonowały odmiany: Borowik, Algoso i Panteon. Przezimowanie W roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno w Węgrzcach jak i w Grodkowicach. Wyleganie Wyleganie w roku wystąpiło w niezbyt dużym nasileniu na obydwu poziomach agrotechniki tylko przed zbiorem. Średnia ocen dla wszystkich odmian poziomie a 1 wyniosła 7,8, a najbardziej wyległy odmiany: Rotondo (5,0), Trefl (6,2), Amorozo (6,5) i Trapero (ocena 6,7). Choroby Nasilenie chorób w roku było na podobnym poziomie jak w poprzednich latach za wyjątkiem septoriozy liści. Średnia ocena porażenia to 6,1 dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) przy ocenie 4,7 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Wiarus (ocena 4,0), Palermo i Rotondo (oceny 5,0), a odmiany bardziej odporne to: Trapero i Trefl (oceny 7,3). Zanotowano dosyć duże różnice w porażeniu poszczególnych odmian przez rdzę żółtą. Odmianami bardziej porażonymi przez rdzę żółtą okazały się: Wiarus (ocena 4,5), Amorozo (5,0) i Panteon (5,5), a z odmian odpornych na tą chorobę możemy wyróżnić odmiany: Twingo, Lombardo, Trapero (oceny 8,5). Średnia porażenia mączniakiem prawdziwym wyniosła dla wszystkich odmian 6,6 przy ocenie 6,7 za ostatnie trzylecie. Odmiany bardziej wrażliwe na mączniaka to: Wiarus (4,0) oraz Algoso, Twingo i Palermo (oceny 5,2). Odmianami o większej odporności okazały się odmiany: Borowik, Rotondo i Trefl (oceny 8,0). Pozostałe choroby wystąpiły w mniejszym nasileniu. Średnia wzorca dla septoriozy plew wyniosła 7,3, dla rdzy brunatnej 8,6, a dla fuzariozy kłosów 8,9. Charakterystyka odmian W roku w krajowym rejestrze znajdowało się 47 odmian pszenżyta ozimego. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ALGOSO (2007) Odmiana o średniej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę - dość mała, na septoriozę liści - mała, na mączniaka - mała do bardzo małej. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - średnia. Zawartość białka - mała. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. FREDRO (2010) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność - bardzo dobra. Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - duża, na rdze brunatną - dość duża, na rdzę

33 źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała, na rdzę żółtą - mała. Rośliny przeciętnej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000 ziaren i gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ATLETICO (2009) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność dobra. Mrozoodporność średnia. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - dość duża, na fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - przeciętna, na septoriozę plew - mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość duża, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. AGOSTINO (2011) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, na rdzę brunatną, septoriozę liści i plew - duża, na rdzę źdźbłową, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. BOROWIK (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na septoriozę plew i rynchosporiozę - średnia. Rośliny bardzo wysokie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - mała. Zawartość białka - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. AMOROZO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5).Odporność na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia. Rośliny dość wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SUBITO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. TOMKO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

34 TORINO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5). Odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę, septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew - średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny do bardzo wczesnego, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TWINGO (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia, na fuzariozę kłosów - mała. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. WIARUS (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość duża (6,5). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści - duża, na rynchosporiozę i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PALERMO (2013) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6,0). Odporność na septoriozę plew - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość wysokie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TRANSFER (2013) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość duża (6,5). Odporność na fuzariozę kłosów - duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rynchosporiozę - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie dość mała. MELOMAN () Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość dość duża (5,5). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na septoriozę plew, rynchosporiozę, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ROTONDO () Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną - średnia, na septoriozę liści i rynchosporiozę - dość mała. Rośliny niskie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie,

35 gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania średnia. Zawartość białka mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. LOMBARDO (2015) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość średnia (5). Odporność na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rdzę brunatną - mała, na rynchosporiozę - dość mała. Rośliny dość niskie o małej do bardzo małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna, odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania - średnia. Zawartość białka - mała. gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość dużą. PANTEON (2015) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5) odporność na rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę liści i septoriozę plew - średnia, na choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz liczba opadania - bardzo duża. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie ziarna - średnie. Odporność na porastanie w kłosie - średnie. Zawartość białka - duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. TRAPERO (2015) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na septoriozę liści duża, na mączniaka prawdziwego - dość duża, na pleśń śniegową, rdzę brunatną rynchosporiozę, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość małe, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz liczba opadania duże. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnie. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. TREFL (2015) Odmiana pastewna. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Zimotrwałość dość średnia (6). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża do bardzo dużej, na rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę plew i rynchosporiozę - średnia, pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz liczba opadania - dość duża. Wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka średnia. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany: Alekto (2008), Aliko (2005), Avokado (), Bereniko (2011), Borwo (2008), Cerber (2010), Cyrkon (2010), Elanto (), Elpaso (2010), Festino (), Grenado (2007), Kasyno (), KWS Trisol (2011), Leontino (2008), Maestozo (2011), Pawo (2002), Pigmej (2008), Pizarro (2008), Presto (1989), Rufus (), Sekret (), Sorento (2002), Temuco (), Todan (2003), Tornado (1996), Trismart (2007), Tulus (2009), Witon (2002). Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

36 Rok wpisania Rok włączenia Kod kraju pochodzenia Żyto ozime Uwagi ogólne Doświadczenia PDO z żytem ozimym w sezonie 2015/16 założono w dwóch punktach: w ZDOO Łopuszna i w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice. Doświadczenia finansowane były lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń ustalił Zespół Wojewódzki PDO województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 19 odmian, łącznie odmiany populacyjne oraz mieszańcowe. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w Łopusznej i 10 m 2 w Grodkowicach. Tabela 1 Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana do KR do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Dańkowskie Diament 2005 PL 2. Daran 2005 PL 3. Stanko 2007 PL 4. Armand 2011 PL 5. Antonińskie 2013 PL 6. Dańkowskie Rubin 2013 PL 7. Dańkowskie Granat 2015 PL 8. Poznańskie 2015 PL 9. Brasetto F DE 10. SU Stakkato F DE 11. Tur F PL 12. Brandie F 1 DE 13. KWS Bono F 1 DE 14. SU Performer F 1 DE 15. KWS Daniello F DE 16. KWS Livado F DE 17. KWS Nikko F DE 18. SU Nasri F DE 19. SU Promotor F DE F 1 - odmiana mieszańcowa KR - Krajowy Rejestr DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Alicja Ramenda ul. Antoniny 3/6; Leszno Przedsiębiorstwo Nasienne ROLNAS sp. z o.o ul. Powstańców Warszawy 6F; Bydgoszcz Vera - Agra sp. z o.o Guzowice 14, Cieszków Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; Tulce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; Tulce KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR Smolice 146; Kobylin Monsanto Polska Sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; Warszawa KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec

37 Tabela 2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość ZDOO Łopuszna IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Nowy Targ Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby Owsiano-ziemniaczany górski Klasa bonitacyjna gleby V R III a ph gleby w KCl 4,0 6,6 Przedplon Jęczmień jary Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) szt./m szt./m 2 Data zbioru (dzień, m - c, rok) N na poziomie a 1 (kg/ha) 80 67,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) 90 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnik. na poziomie a 2 Zaprawa nasienna Herbicyd (l/ kg/ha) (nazwa) Środki ochrony roślin (nazwa, dawka/ha) Foliq Micromix - (1,0 l; 4,0 l) Oxafun g/100 kg ziarna Expert Met 56 WG - 0,35 kg 2 Scenic 080 FS ml/100 kg Maraton 375 SC - 4,0 l Glean 75 WG - 8 g Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Dursban 480 EC - 1,0 l Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg (tylko na poziomie a a) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC - 0,6 l Duett Ultra 497 SC - 0,6 l Bumper 250 EC - 1,0 l Lotus 750 EC - 0,4 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC - 0,3 l Antywylegacz płynny 675 SL - 2,0 l Moddus 250 EC - 0,3 l - zabiegu nie wykonano

38 Tabela 3 Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha ZDOO Łopuszna IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 7,7 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 6,5 3. Martwe rośliny (%) 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,2 9,0 8,9 9,0 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,9 8,5 6,8 8,5 9. Porażenie przez: (skala 9 o ) 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 7,2 8,0 12. Rdza brunatna 6,6 8,1 6,8 8,2 13. Rdza źdźbłowa 5,5 7,1 7,5 8,1 14. Brunatna plamistość 5,6 7,3 15. Septorioza liści 6,3 7,9 6,8 7,6 16. Rynchosporioza 6,6 7,4 17. Fuzarioza kłosów 8,7 8,9 18. Masa 1000 ziaren (g) 31,3 31,8 32,2 34,4 19. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 10,5 10,6 10,6 10,5 20. Plon ziarna (dt/ha) 66,7 75,7 67,2 83,7 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

39 Tabela 4 Żyto ozime. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Łopuszna Grodkowice Węgrzce Łopuszna Wzorzec, dt. z ha 66,7 67,2 75,7 83,7 1. Dańkowskie Diament Daran Stanko Armand Antonińskie Dańkowskie Rubin Dańkowskie Granat Poznańskie Brasetto F SU Stakkato F Tur F Brandie F KWS Bono F SU Performer F KWS Daniello F KWS Livado F KWS Nikko F SU Nasri F SU Promotor F Wzorzec: w roku : - wszystkie odmiany badane F 1 - odmiana mieszańcowa

40 Tabela 5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Wzorzec, dt z ha 66,9 73,3 42,1 70,1 60,8 79,7 83,4 51,9 81,6 71,7 1. Dańkowskie Diament Daran Stanko Armand Antonińskie Dańkowskie Rubin Dańkowskie Granat Poznańskie Brasetto F SU Stakkato F Tur F Brandie F KWS Bono F SU Performer F KWS Daniello F KWS Livado F KWS Nikko F SU Nasri F SU Promotor F Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku : - wszystkie odmiany badane F 1 - odmiana mieszańcowa

41 Nie wystąpiła Nie wystąpiła Tabela 6 Żyto ozime. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Pleśń śniegowa Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Mączniak Wzorzec w roku - wszystkie odmiany badane * - wyniki jednoroczne ** - wyniki dwuletnie Rynchosporioza, mączniak, fuzarioza kłosów - wyniki z Grodkowic; Brunatna plamistość - wyniki z Łopuszne skala 9 o Rdza źdźbłowa Fuzarioza kłosów Brunatna plamistość Wzorzec 6,7 6,7 6,6 6,3 6,6 6,5 7,2 7,2 6,5 6,8 8,7 7,9 5,6 5,6 1. Dańkowskie Diament 5-1,2-1,2* -0,9-0,9** 0,4-0,3** 0,3 0,3* -0,5-0,1** 0,3-0,2** -0,6-0,6* 2. Daran 5 1,1 1,1* -0,1 0,0** -0,6-0,5** -0,2-0,2* -1,0-0,8** -0,2 0,1** 0,4 0,4* 3. Stanko 5 1,1 1,1* 0,7 0,4** 0,4 0,3** -1,2-1,2* 0,8 0,8** -0,2-0,2** 0,9 0,9* 4. Armand 5-1,2-1,2* -0,4-0,1** -0,1-0,3** 0,3 0,3* -0,3-0,7** 0,3 0,1** -1,6-1,6* 5. Antonińskie 3-0,7-0,7* 0,2-0,4** -0,6-0,5** 0,3 0,3* 1,0 0,7** 0,3 0,6** -0,1-0,1* 6. Dańkowskie Rubin 3 1,1 1,1* 0,2 0,6** 0,4 0,3** -0,7-0,7* 0,8 0,8** 0,3 0,1** -0,6-0,6* 7. Dańkowskie Granat 1 1,3 1,3* -0,9-0,9* -0,1-0,1* -0,7-0,7* 0,0 0,0* 0,3 0,3* -1,6-1,6* 8. Poznańskie 1 1,1 1,1* -0,1-0,1* 0,4 0,4* 0,3 0,3* -0,5-0,5* 0,3 0,3* 0,4 0,4* 9. Brasetto F1 5-0,2-0,2* 0,4 0,3** -0,6 0,0** 0,3 0,3* 0,3 0,1** -0,7 0,1** 0,9 0,9* 10. SU Stakkato F1 4-1,2-1,2* 0,2-0,1** -0,1-0,8** 0,8 0,8* -1,3-1,2** -0,2-0,7** -0,6-0,6* 11. Tur F1 3-1,0-1,0* 0,4 0,3** -0,6-0,5** 0,8 0,8* 0,5 0,7** -0,2-0,2** 1,9 1,9* 12. Brandie F1 2 0,8 0,8* -0,6-0,6* 0,4 0,4* -0,2-0,2* 0,0 0,0* 0,3 0,3* -1,1-1,1* 13. KWS Bono F1 2 1,6 1,6* 0,4 0,4* 0,4 0,4* 0,3 0,3* 0,3 0,3* -0,7-0,7* -0,1-0,1* 14. SU Performer F1 2-1,7-1,7* -0,6-0,6* -0,6-0,6* -0,2-0,2* -0,8-0,8* 0,3 0,3* -1,6-1,6* 15. KWS Daniello F1 1-0,5-0,5* 0,7 0,7* 0,4 0,4* 0,8 0,8* 0,3 0,3* -0,7-0,7* 1,9 1,9* 16. KWS Livado F1 1-0,2-0,2* 0,2 0,2* 0,4 0,4* 0,8 0,8* 0,5 0,5* 0,3 0,3* 1,9 1,9* 17. KWS Nikko F1 1-0,5-0,5* 0,7 0,7* 0,4 0,4* -0,2-0,2* -0,5-0,5* -0,2-0,2* 1,4 1,4* 18. SU Nasri F1 1-1,5-1,5* -0,9-0,9* -0,1-0,1* -1,2-1,2* -0,5-0,5* 0,3 0,3* -1,1-1,1* 19. SU Promotor F1 1 1,3 1,3* 0,2 0,2* -0,6-0,6* 0,3 0,3* 0,5 0,5* -0,2-0,2* -0,1-0,1* Liczba doświadczeń

42 Tabela 7 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) W fazie dojrzałości mlecznej Przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,2 8,2 6,4 6, ,8 31,8 1. Dańkowskie Diament 5 0,8 0,8* 0,9 0,2** 5 7** 0,4 0,4* 2. Daran 5 0,8 0,8* -1,1-0,4** 8 9** -1,1-1,1* 3. Stanko 5 0,8 0,8* 0,7 0,5** 6 9** 3,2 3,2* 4. Armand 5 0,8 0,8* 0,2 0,8** 3 4** -0,8-0,8* 5. Antonińskie 3 0,8 0,8* 0,4-0,4** 17 14** 0,4 0,4* 6. Dańkowskie Rubin 3-0,7-0,7* -1,4-0,7** 20 10** -0,6-0,6* 7. Dańkowskie Granat 1-0,2-0,2* 0,2 1-1,5-1,5* 8. Poznańskie 1-0,2-0,2* -0,6 3 0,4 0,4* 9. Brasetto F 1 5 0,8 0,8* 0,9-0,4** -6-2** 0,5 0,5* 10. SU Stakkato F 1 4 0,8 0,8* -0,6 0,2** ** 0,1 0,1* 11. Tur F 1 3 0,8 0,8* 1,7 1,3** 4 0** 0,6 0,6* 12. Brandie F 1 2-6,2-6,2* -1,6-1,9** 5-1,7-1,7* 13. KWS Bono F 1 2-0,2-0,2* 0,7-0,7** -8 0,3 0,3* 14. SU Performer F 1 2-0,7-0,7* -1,1-0,4** -13 0,2 0,2* 15. KWS Daniello F 1 1-1,2-1,2* -0,9-7 0,5 0,5* 16. KWS Livado F 1 1 0,8 0,8* 1,2-9 -1,2-1,2* 17. KWS Nikko F 1 1-0,2-0,2* -0,9-1 -0,8-0,8* 18. SU Nasri F 1 1 0,8 0,8* 1,7-3 0,2 0,2* 19. SU Promotor F 1 1 0,8 0,8* -0,6-10 0,3 0,3* Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku - wszystkie odmiany badane * - wyniki jednoroczne, ** - wyniki dwuletnie - brak danych F 1 - odmiana mieszańcowa Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej - wyniki z Łopusznej

43 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela 7 c.d. Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) W fazie dojrzałości mlecznej Przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,5 6, ,1 33,1 1. Dańkowskie Diament 5-0,3-0,4** 5 7** 1,2 1,2* 2. Daran 5 0,3 0,4** 6 7** -2,0-2,0* 3. Stanko 5-0,3 0,1** 6 6** 1,0 1,0* 4. Armand 5 0,0 0,3** 9 8** -1,3-1,3* 5. Antonińskie 3-0,8-0,4** 15 13** 0,4 0,4* 6. Dańkowskie Rubin 3 0,0 0,0** 14 8** 1,2 1,2* 7. Dańkowskie Granat 1-0,3 2-1,3-1,3* 8. Poznańskie 1-0,3 7 0,1 0,1* 9. Brasetto F 1 5 0,3-1,1** -8-5** 1,6 1,6* 10. SU Stakkato F 1 4 0,3 0,9** -5-5** 0,5 0,5* 11. Tur F 1 3 0,3 0,9** -5-4** 1,6 1,6* 12. Brandie F 1 2 0,0-1,0** 4-0,3-0,3* 13. KWS Bono F 1 2-0,3-0,9** -9-1,6-1,6* 14. SU Performer F 1 2 0,3-0,1** -3 1,3 1,3* 15. KWS Daniello F 1 1 0,3-6 -1,3-1,3* 16. KWS Livado F 1 1 0,0-5 -0,9-0,9* 17. KWS Nikko F 1 1 0,0-5 -0,7-0,7* 18. SU Nasri F 1 1 0,3-8 -0,3-0,3* 19. SU Promotor F 1 1 0, ,1-0,1* Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku - wszystkie odmiany badane - brak danych F 1 - odmiana mieszańcowa * - wyniki jednoroczne, ** - wyniki dwuletnie

44 Żyto - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon odmian na poziomie a 1 dla dwóch punktów doświadczalnych (Łopuszna, Grodkowice) wyniósł 66,9 dt/ha i był wyższy niż za ostatnie trzylecie (60,8 dt\ha). Najlepiej plonującymi odmianami na poziomie a 1 były odmiany mieszańcowe: KWS Livado (129 % wzorca), SU Stakkato (127 %), SU Nasri (119 %) i KWS Nikko (117 %). Z odmian populacyjnych najlepiej plonowała odmiana Poznańskie (90 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 79,7 dt/ha i był wyższy od plonu za ostatnie trzylecie (71,7 dt\ha). Na poziomie tym wyróżniały się te same odmiany mieszańcowe co na poziomie a 1 (SU Stakkato, KWS Livado, SU Nasri), a także odmiany KWS Bono i SU Promotor. Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła w Grodkowicach + 16,5 dt\ha, a w Łopusznej + 9,0 dt\ha. Przezimowanie W roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie), w żadnym punkcie doświadczalnym. Wyleganie Wyleganie w roku w większym nasileniu wystąpiło tylko przed zbiorem na poziomie a 1 (Łopuszna, Grodkowice), a odmianami podatnymi na wyleganie okazały się: Brandie (ocena 4,8), Dańkowskie Rubin (5,0) oraz odmiany Daran i SU Performer (oceny 5,3). Choroby Nasilenie chorób w roku było dosyć duże. Brunatna plamistość wystąpiła w jednym punkcie doświadczalnym (Łopuszna), a średnia porażenia dla wszystkich odmian wyniosła 5,6. Odmiany bardziej porażone to: Armand, Dańkowskie Granat i SU Performer (oceny 4,0), a odmiany mniej wrażliwe na tę chorobę: Tur, KWS Daniello i KWS Livado (oceny 8,5). Porażenie rdzą źdźbłową było niewiele wyższe niż w ostatnim trzyleciu (6,8) i wyniosło 6,5, a z odmian bardziej wrażliwych na tą chorobę można wymienić odmiany: SU Stakkato (5,2), Daran (5,5) i SU Performer (5,7). Porażenie rdzą brunatną było na podobnym poziomie (6,7), a najbardziej porażone zostały odmiany: SU Performer (5,0), SU Nasri (5,2), Dańkowskie Diament, Armand i SU Stakkato (oceny (5,5). Odmiany mniej wrażliwe na tą chorobę to: KWS Bono (8,3), Dańkowskie Granat i SU Promotor (oceny 8,0). Septorioza liści wystąpiła w dwóch punktach doświadczalnych, a średnia ocena porażenia dla odmian wyniosła 6,6. Oceny wahały się między 5,7 (Dańkowskie Diament, Dańkowskie Granat, SU Nasri), a 7,3 (Stanko, KWS Daniello, KWS Nikko). Rynchosporioza, mączniak prawdziwy oraz fuzarioza kłosów wystąpiły tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Grodkowice), a oceny wahały się między 6,0-7,0 (rynchosporioza), 6,0-8,0 (mączniak) i 8,0-9,0 (fuzarioza kłosów). Charakterystyka odmian W roku w Krajowym Rejestrze znajdowało się 49 odmian żyta ozimego, w tym 21 odmian populacyjnych, jedna odmiana syntetyczna, 26 odmian mieszańcowych oraz jedna odmiana populacyjna przeznaczona na zielonkę. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. DAŃKOWSKIE DIAMENT (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - przeciętna, na mączniaka i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach średnia, liczba opadania dość duża. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka.

45 Plenność na tle wszystkich odmian zarejestrowanych przeciętna, najlepsza wśród odmian populacyjnych. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DARAN (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym - przeciętne. Odporność na porastanie w kłosach i liczba opadania średnie. Zawartość białka przeciętna. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. STANKO (2007) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, Plenność dość słaba (na poziomie czołowych odmian populacyjnych). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści - średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ARMAND (2011) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych. Odporność na choroby podstawy źdźbła dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na pleśń śniegową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania oraz zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ANTONIŃSKIE (2013) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Odporność na pleśń śniegową, rdzę brunatną i źdźbłową - dość duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania średnia, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DAŃKOWSKIE RUBIN (2013) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową - dość duża, na pleśń śniegową, rynchosporiozę i septoriozę liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania niska do bardzo niskiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. DAŃKOWSKIE GRANAT (2015) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność powyżej najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i rdzę źdźbłową - dość duża, na pleśń śniegową, septoriozy liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

46 POZNAŃSKIE (2015) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność dobra. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozy liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała. Rośliny dość wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała, zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania niska.tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. BRASETTO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, rdzę brunatną i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania - przeciętna. Zawartość białka - mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU STAKKATO (2012) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową - średnia; nieco większa podatność na porażenie sporyszem. Rośliny dość niskie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania dość duże, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - duża, końcowa temperatura kleikowania - wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia TUR (2013) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno.plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i źdźbłową - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie, gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania średnia, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość mała, końcowa temperatura kleikowania niska.tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. BRANDIE () Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - duża, na pleśń śniegową, septoriozy liści, rynchosporiozę i rdzę źdźbłową - dość duża, na choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. KWS BONO () Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową, septoriozy liści i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość póżny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU PERFORMER () Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na

47 wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. KWS DANIELLO (2015) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem Pollen Plus ), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozy liści i rynchosporiozę - dośc duża, na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. KWS LIVADO (2015) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem Pollen Plus ), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną - duża, na rdzę źdźbłową, septoriozy liści i rynchosporiozę - dość duża, na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dośc późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. KWS NIKKO (2015) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem Pollen Plus ), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową, septoriozy liści i rynchosporiozę - dość duża, na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU NASRI (2015) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na pleśń śniegową, rdzę źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę - średnia, na rdzę brunatną - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SU PROMOTOR (2015) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na pleśń śniegową, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.

48 Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany: odmiany populacyjne: - Agrikolo (2003), Amilo (1989), Arant (1993), Bosmo (2001), Dańkowskie Amber (2010), Dańkowskie Hadron (), Dańkowskie Nowe (1976), Dańkowskie Turkus (), Dańkowskie Złote (1968), Domir (2008), Horyzo (2011), Matador (2003), Rostockie (2002), Słowiańskie (2004) odmiany syntetyczne: - Herakles (2007). odmiany mieszańcowe - Gonello (2009), Gradan (2003), KWS Binnto (), KWS Dolaro (), KWS Florano (), Minello (2008), Palazzo (), Stach (2002), SU Allawi (2012), SU Arvid (), SU Drive ( 2011), SU Gerrit (), SU Satellit (2013), SU Skaltio (2010), SU Spektrum (2013), SU Swift (2015). odmiany populacyjne na zielonkę - Pastar (1980) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

49 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Jęczmień ozimy Uwagi ogólne Doświadczenia PDO z jęczmieniem ozimym w sezonie 2015/16 założono w dwóch punktach: w SDOO Węgrzce oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice. Doświadczenia finansowane były lokalnie (10 odmian). Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDO województwa małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to 15m 2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m 2 w ZD Grodkowice. Tabela 1 Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej -pełnomocnika w Polsce 1. Souleyka 2010 DE 2. Titus 2012 DE 3. Kobuz 2013 PL 4. SU Melania 2013 DE 5. Zenek 2013 FR 6. SU Elma DE 7. SU Vireni DE 8. KWS Kosmos 2015 DE 9. Quadriga 2015 FR 10. Vincenta 2015 DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; Tulce Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych

50 Tabela 2 Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 Klasa bonitacyjna gleby II R III a ph gleby w KCl 5,78 6,6 Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) 300 szt./m 2 300szt./m 2 Data zbioru (dzień, m - c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) 90 92,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l,kg/ha) Środki ochrony roślin FoliQ Micromix - 2,0 l (2x) Zaprawa nasienna (nazwa) Kinto Duo 080 FS ml/100 kg Kinto Duo 080 FS ml/100 kg Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Komplet 560 SC - 0,5 l Maraton 375 SC - 4,0 l Glean 75 WG - 8 g Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC l Dursban 480 EC - 1,0 l Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) (tylko na poziomie a 2) Duett Ultra 497 SC 0,6 l Tilt Turbo 1,0 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 2,0 l Tebu 250 EW - 1,0 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC - 0,6 l Moddus 250 EC - 0,4 l - zabiegu nie wykonano

51 Tabela 3 Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików ZD Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 1. Stan roślin przed zimą (skala 9 o ) 8,2 2. Stan roślin po zimie (skala 9 o ) 6,7 3. Martwe rośliny (%) 1,1 4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,4 8,8 9,0 9,0 8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 2,2 5,2 6,3 6,3 9. Porażenie przez: (skala 9 o ) 10. Pleśń śniegową 11. Mączniak 9,0 8,9 7,9 8,3 12. Rdza jęczmienna 8,2 8,4 13. Rynchosporioza 7,7 8,7 7, Plamistość siatkowa 5,1 7,3 6,4 7,8 15. Rdza żółta 8,5 8,9 16. Wirus żółtej karłowatości 7,8 8,4 17. Ciemnobrunatna plamistość 4,8 5,5 18. Masa 1000 ziaren (g) 54,6 56,2 40,2 43,2 19. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,2 11,5 9,2 9,6 20. Plon ziarna (dt/ha) 91,9 98,2 85,3 104,7 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Tabela 4 Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca ) Rok zbioru: Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice Wzorzec, dt z ha 91,9 85,3 98,2 104,7 1. Souleyka Titus Kobuz SU Melania Zenek SU Elma SU Vireni KWS Kosmos Quadriga Vincenta Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

52 Liczba lat badań Mączniak Rdza jęczmienia Plamistość siatkowa Rynchosporioza Ciemnobrunatna plamistość Wirus żółtej karłowatości Rdza żółta Głownia pyłkowa Choroba nie wystąpiła Tabela 5 Tabela 6 Jęczmień ozimy. Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian ( % wzorca ) Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Rok zbioru: Rok zbioru: Lp. Odmiana Poziom a1 Poziom a2 Odmiana Wzorzec, dt z ha 88,6 101,4 1. Souleyka Titus Skala 9 o szt. Wzorzec, (skala 9 0 ) 7,9 8,2 7,7 5,8 4,8 7,8 8,5 1. Souleyka 1 0,6-0,7 0,6 1,0 0,2-0,3 0,0 2. Titus 1 0,1-0,2-0,7-0,3-0,3-0,8 0,0 3. Kobuz SU Melania Zenek SU Elma SU Vireni KWS Kosmos Quadriga Vincenta Liczba doświadczeń Kobuz 1 0,1-0,2-1,2 0,5 0,2 0,7-0,5 4. SU Melania 1-0,4 0,3 0,3-0,6-0,3 0,2 0,0 5. Zenek 1-0,4 0,3-0,2 0,5-0,3 0,2 0,0 6. SU Elma 1 0,1-0,2 0,8 0,0 0,2 0,2 0,0 7. SU Vireni 1-0,4-0,2-0,2-0,6-0,3-0,3 0,5 8. KWS Kosmos 1 0,1 0,3 0,6-0,3-0,3-0,3 0,5 9. Quadriga 1 0,1-0,2 0,3-0,3 0,2 0,2 0,0 10. Vincenta 1 0,1 0,3-0,5-0,3 0,7 0,2-0,5 Liczba doświadczeń Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Wzorzec w roku - wszystkie odmiany badane * - wyniki jednoroczne ** - wyniki dwuletnie Mączniak, rdza jęczmienia, ciemnobrunatna plamistość, rdza żółta, wirus żółtej karłowatości - wyniki z Grodkowic

53 Tabela 7 Jęczmień ozimy. Ważniejsze własności rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca) Rok zbioru Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin ( cm ) Masa 1000 ziaren ( g ) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 8,7 4, ,4 1. Souleyka 1 0,4-0,3-2 3,8 2. Titus 1 0,4 0,5 12 1,2 3. Kobuz 1-1,9-1,0 8-4,7 4. SU Melania 1 0,4-0,3-2 0,0 5. Zenek 1 0,1-0,3-7 -3,6 6. SU Elma 1 0,4 0,0-7 -2,4 7. SU Vireni 1 0,4 2,3-2 5,7 8. KWS Kosmos 1 0,4-0,3-2 -0,5 9. Quadriga 1 0,4-0,5 6 1,1 10. Vincenta 1-0,7-0,3-6 -0,5 Liczba doświadczeń Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 8,9 5, ,7 1. Souleyka 1 0,1-0,3 0 1,3 2. Titus 1 0,1 1,3 14 1,5 3. Kobuz 1-0,7-1,8 10-4,8 4. SU Melania 1 0,1-1,0 7 0,1 5. Zenek 1 0,1 0,0-7 -0,8 6. SU Elma 1 0,1 0,3-3 -2,3 7. SU Vireni 1 0,1 2,5-7 4,6 8. KWS Kosmos 1 0,1-0,3-1 0,7 9. Quadriga 1 0,1-1,0 3-1,0 10. Vincenta 1-0,4 0,0-20 0,7 Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku - wszystkie odmiany badane

54 Jęczmień ozimy - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) wynosił 88,6 dt/ha. Najlepiej plonującymi w roku na poziomie a 1 biorąc pod uwagę obydwie miejscowości były odmiany: KWS Kosmos (118 % wzorca), Quadriga (106 %), Zenek (106 %) i SU Melania (105 %). W Węgrzcach dobrze plonowała odmiana SU Elma (105 % wzorca), a w Grodkowicach odmiana Souleyka (107 %). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 101,4 dt/ha, a najlepiej plonowały podobnie jak na poziomie a 1 odmiany: : KWS Kosmos, Quadriga, SU Melania, a także odmiana Titus. Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była większa w Grodkowicach (+ 19,4 dt/ha), a w Węgrzcach wynosiła + 6,3 dt/ha. Przezimowanie W roku straty spowodowane warunkami zimowania (wymarzanie) były niewielkie i wyniosły 1 % średnio dla wszystkich odmian (Węgrzce). Wyleganie Wyleganie w roku wystąpiło w większym stopniu na obydwu poziomach agrotechniki tylko przed zbiorem. Średnia ocen dla wszystkich odmian na poziomie a 1 wyniosła 4,3 a oceny dla poszczególnych odmian wahały się między 3,3 (Kobuz), a 6,6 (SU Vireni). Choroby Nasilenie niektórych chorób w roku było dosyć duże. Wśród chorób dominowała plamistość siatkowa, a średnia ocena porażenia to 5,8 dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice). Najsilniej porażone odmiany to: SU Melania i SU Vireni (oceny 5,2), a odmiany bardziej odporne to: Souleyka (6,8), Kobuz i Zenek (oceny 6,3). W dużym nasileniu wystąpiła także ciemnobrunatna plamistość ale tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Grodkowice). Średnia porażenia dla wszystkich odmian wyniosła 4,8. Pozostałe choroby wystąpiły w mniejszym nasileniu. Porażenie rynchosporiozą wahało się między 6,5 (Kobuz), a 8,5 (SU Elma). Średnia wzorca dla mączniaka prawdziwego wyniosła 7,9, dla rdzy jęczmienia 8,2, a dla rdzy żółtej 8,5. W Grodkowicach zanotowano także porażenie odmian przez wirusa żółtej karłowatości, a oceny wahały się między 7,0 (Titus), a 8,5 (Kobuz). Charakterystyka odmian W roku w krajowym rejestrze znajdowało się 27 odmian jęczmienia ozimego: 22 odmiany wielorzędowe pastewne, 3 odmiany dwurzędowe pastewne oraz dwie odmiany dwurzędowe browarne. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. SOULEYKA (2010) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki wyższy niż średnio dla gatunku. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość - duża, na rynchosporiozę - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość małą, zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. TITUS (2012) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość średnia. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia - dość duża, na plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny wysokie do bardzo wysokich o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość

55 ziarna w stanie zsypnym duża, zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. KOBUZ (2013) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność średnia. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na ciemnobrunatną plamistość - średnia, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny i dojrzewania wczesny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała, zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie dość duża. SU MELANIA (2013) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ZENEK (2013) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - średnia, na ciemnobrunatną plamistość - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. SU ELMA () Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na ciemnobrunatną plamistość - dość duża, na plamistość siatkową i rdzę jęczmienia średnia, na rynchosporiozę - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała, zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. SU VIRENI () Odmiana dwurzędowa, typu pastewnego. Plenność na poziomie najlepszych odmian dwurzędowych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna wstanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie dość duże. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. KWS KOSMOS (2015) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rynchosporiozę - średnia, na rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. QUADRIGA (2015) Odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra na przeciętnym poziomie agrotechniki, bardzo dobra na wysokim. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia, na rdzę jęczmienia - dość mała. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża,

56 wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. VINCENTA (2015) Odmiana dwurzędowa, typu browarnego o średniej wartości browarnej. Plenność dość słaba na przeciętnym poziomie agrotechniki, średnia na wysokim. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego i plamistość siatkową - dość duża; na rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny niskie do bardzo niskich, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany: wielorzędowe pastewne - Antonella (2011), Arenia (), Bartosz (2006), Bażant (2002), Epoque (2007), Fridericus (2007), Henriette (2011), Holmes (2011), Kaylin (), KWS Meridian (2011), Lomerit (2002), Maybrit (2006), Nele (), Scarpia (2007). dwurzędowe pastewne - Brosza (2015), Metaxa (2010). dwurzędowe browarne - Winmalt (2008) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

57 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Pszenica jara Uwagi ogólne Doświadczenia PDO z pszenicą jarą w roku przeprowadzono w trzech punktach. W SDOO Węgrzce, przeprowadzono doświadczenie z poszerzonym doborem odmian zarejestrowanych (19 odmian), finansowane z budżetu centralnego. Doświadczenia przeprowadzone przez: Uniwersytet Rolniczy Kraków - SD Prusy oraz IHAR PIB Radzików - ZD w Grodkowicach, były finansowane lokalnie. W doświadczeniach tych badano 18 odmian, których dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDO dla województwa małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU dla doświadczeń PDO omówioną w poprzednim rozdziale. Warunki polowe doświadczenia przedstawia tabela 2. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w Węgrzcach, 8 m 2 w Prusach i 10 m 2 w Grodkowicach. Tabela 1 Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika Polsce 1. Bombona PL 2. Tybalt NL 3. Parabola PL 4. Łagwa PL 5. Ostka Smolicka PL 6. Arabella PL 7. Izera PL 8. KWS Torridon 2012 UK 9. Struna 2013 PL 10. Mandaryna PL 11. Goplana 2015 PL 12. Serenada 2015 PL 13. Nimfa PL 14. Rusałka PL 15. Varius DE 16. WPB Skye NL 17. Harenda PL 18. Kamelia 2015 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Irena Szyld ul. Celtycka 41a; Kalisz Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; Kraków Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; Kraków Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; Kobylin DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; Kraków KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Irena Szyld ul. Celtycka 41a; Kalisz Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o. o. ul. Zbożowa 4; Kraków Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych

58 Tabela 2 Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Węgrzce UR Kraków SD Prusy IHAR Radzików ZD Grodkowice Powiat Kraków Kraków Wieliczka Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby II I R III A ph gleby w KCl 6,16 7,0 6,6 Przedplon Burak cukrowy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) Data zbioru (dzień, m - c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,5 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,5 P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) ,5 Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) FoliQ Micromix - 2,0 l (2x) Środki ochrony roślin Plonvit Z l + SMg - 7,5 kg Basfoliar 36 Extra - 6,0 l Zaprawa nasienna (nazwa) Herbicyd Insektycyd (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Granstar Ultra SX g/ha Starane 250 EC - 0,4 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Lintur 70 WG g Karate Zeon CS - 0,1 l Granstar 75 WG - 20 g Atribut 70 WG - 60 g Dursban 480 EC - 1,0 l Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l (tylko na poziomie a2) Fungicyd - pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg Regulator wzrostu - zabiegu nie wykonano (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Duett Star 334 SE - 1,0 l Adexar 125 EC - 1,8 l Moddus 250 EC - 0,4 l Tilt Turbo 575 EC l Amistar 250 SC - 1,0 l Moddus 250 EC - 0,4 l Bumper 250 EC 1,0 l + Lotus 750 EC - 0,4 l Tebu 250 EW - 1,0 l Moddus 250 EC l Antywylegacz płynny 675 SL - 1,5 l

59 Tabela 3 Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha SDOO Węgrzce SD Prusy ZD Grodkowice a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,2 9,0 8,9 8,9 9,0 9,0 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 5,8 8,2 8,9 8,7 8,9 9,0 6. Porażenie przez: 7. Mączniak 8,3 9,0 8,3 8,8 7,4 7,9 8. Rdza brunatna 6,1 9,0 8,5 9,0 8,6 9,0 9. Rdza żółta 8,2 9,0 8,6 9,0 10. Septorioza liści 5,6 9,0 8,2 8,7 5,1 6,4 11. Septorioza plew 8,1 8,7 7,4 7,6 12. Fuzarioza kłosów 8,5 8,7 8,7 8,8 13. Choroby podstawy źdźbła - kompleks 7,9 8,1 14. Masa 1000 ziaren (g) 43,7 46,2 43,5 43,9 33,6 36,3 15. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,9 12,3 12,6 12,6 12,9 13,2 16. Plon ziarna (dt/ha) 69,2 79,7 83,0 90,5 60,1 70,4 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

60 Tabela 4 Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru Lp. Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Prusy Grodkowice Węgrzce Prusy Grodkowice Wzorzec, dt z ha 69, ,1 79,7 90,5 70,4 1. Bombona Tybalt Parabola Łagwa Ostka Smolicka Arabella Izera KWS Torridon Struna Mandaryna Goplana Serenada Nimfa Rusałka Varius WPB Skye Harenda Kamelia Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

61 Tabela 5 Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Grupa technologiczna 2015 Poziom a 1 Poziom a Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała (wg. Listy Opisowej Odmian COBORU) - brak danych 2015 Wzorzec, dt z ha 70,8 67,9 54,8 69,3 64,5 80,2 82,2 67,6 81,2 76,7 1. Bombona E Tybalt A Parabola A Łagwa A Ostka Smolicka A Arabella A Izera A KWS Torridon A Struna A Mandaryna A Goplana A Serenada A Nimfa A Rusałka A Varius A WPB Skye A Harenda B Kamelia B Liczba doświadczeń

62 Tabela 6 Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczb lat badań Mączniak Rdza brunatna Rdza żółta Septorioza Septorioza liści plew skala 9 o Fuzarioza kłosów Choroby podst. źdźbła Wzorzec: w latach - wszystkie odmiany badane, Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą, Fuzarioza kłosów, septorioza plew- wyniki nie dotyczą Węgrzc, Rdza żółta - wyniki nie dotyczą Prus, Choroby podstawy źdźbła, brunatna plamistość - wyniki z Prus * - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza Brunatna plamistość Wzorzec 8,0 8,3 7,7 7,6 8,4 7,5 6,3 5,7 7,8 7,1 8,6 7,9 7,9 8,0 7,0 7,0 1. Bombona 12-1,4-0,5-0,2-1,3 0,6-0,5 0,5 0,2-0,1-0,1 0,0 0,0-0,2 0,1 0,0 0,0* 2. Tybalt 12 0,3 0,3 0,3 0,4 0,6 1,1 0,2 0,2 0,0-0,1-0,3 0,0 0,1 0,0 0,3 0,3* 3. Parabola 11 0,5 0,2-0,5-1,1 0,6 0,6-0,5 0,0-0,2-0,3 0,0-0,2 0 0,1 0,0 0,0* 4. Łagwa 8 0,1 0,0 0,3 0,3-0,4 0,5-0,3-0,3-0,8-0,3 0,2 0,2 0,2 0,0 0,0 0,0* 5. Ostka Smolicka 7-1,5-0,8 0,1-0,2-1,7-1,6 0,3 0,3 0,3-0,2-0,5-0,2-0,2-0,1 0,0 0,0* 6. Arabella 6 0,2 0,3 0,0 0,5 0,1 0,8-0,5-0,5 0,2-0,1 0,0 0,0 0,3 0,0-0,1-0,1* 7. Izera 5-1,6-0,5-0,4-0,1-1,7-3,0-0,6-0,3 0,3 0,4 0,1 0,0-0,5-0,2 0,0 0,0* 8. KWS Torridon 5 0,7 0,2-0,7-0,4 0,6 0,8 0,2 0,2 0,4 0,0 0,2 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0* 9. Struna 4 0,2 0,2-0,1 0,1 0,6 1,0 0,2 0,2 0,3 0,8-0,4 0,0-0,2 0,1 0,2 0,2* 10. Mandaryna 3-0,3 0,0 1,0 1,0-0,9-0,4 0,1 0,1 0,4-0,1 0,3 0,0-0,1-0,1-0,3-0,3* 11. Goplana 2 0,5 0,4** 0,1 0,1** 0,6 0,5** 0,3 0,1** 0,2 0,2** 0,1 0,1** 0,1 0,1** -0,1-0,1* 12. Serenada 2 0,5 0,2** -0,6-0,5** 0,6 0,5** 0,0-0,2** -0,6-0,4** 0,2 0,0** -0,1-0,2** 0,2 0,2* 13. Nimfa 1 0,5 0,5* 0,5 0,5* 0,6 0,6* 0,3 0,3* -0,8-0,8* -0,4-0,4* -0,1-0,1* 0,0 0,0* 14. Rusałka 1 0,4 0,4* -0,1-0,1* 0,1 0,1* -0,2-0,2* -0,2-0,2* 0,3 0,3* 0,1 0,1* -0,1-0,1* 15. Varius 1-0,2-0,2* -0,4-0,4* 0,1 0,1* 0,2 0,2* 0,3 0,3* 0,3 0,3* -0,1-0,1* -0,2-0,2* 16. WPB Skye 1 0,5 0,5* 0,0 0,0* 0,1 0,1* 0,2 0,2* 0,4 0,4* 0,3 0,3* -0,1-0,1* -0,1-0,1* 17. Harenda 3 0,1-0,1 0,6 0,8 0,6 0,8 0,2 0,4 0,0 0,3 0,2 0,4 0,3 0,2 0,0 0,0* 18. Kamelia 2 0,4 0,2** 0,7 1,0** -1,4-0,6** -0,4-0,3** -0,3-0,2** -0,4-0,4** -0,1-0,1** -0,1-0,1* Liczba doświadczeń

63 Tabela 7 Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec: 8,6 7,7 7,9 6, ,3 40,4 1 Bombona 12 0,0-0,3 0,1-0, ,0-2,8 2 Tybalt 12 0,2 0,5-0,2-0, ,1 0,9 3 Parabola 11 0,5 0,2 0,8 0, ,9 5,9 4 Łagwa 8 0,5 0,1 0,1-0, ,6 3,0 5 Ostka Smolicka 7-1,1-1,0-0,3-1, ,7-1,1 6 Arabella 6 0,5 0,8 0,1 0, ,4-1,7 7 Izera 5 0,5 0,2-0,9-0, ,5-2,8 8 KWS Torridon 5 0,5 1,3 1,0 2, ,8 0,1 9 Struna 4-1,3-1,7-1,0-2, ,1-1,2 10 Mandaryna 3 0,5 1,1 0,6 1, ,7-5,3 11 Goplana 2 0,0-0,1** 0,0 0,1** 2 1** 1,2 1,7** 12 Serenada 1-0,6-0,3** -0,2-0,4** 0 0** 2,1 3,4** 13 Nimfa 1-0,3-0,3* -0,7-0,7* -3-3* 1,8 1,8* 14 Rusałka 1-0,6-0,6* -0,2-0,2* -3-3* 0,8 0,8* 15 Varius 1 0,5 0,5* 0,6 0,6* -2-2* 0,8 0,8* 16 WPB Skye 1 0,0 0,0* -0,7-0,7* -2-2* 3,0 3,0* 17 Harenda 3 0,5 0,7 0,3 0, ,3-0,1 18 Kamelia 2 0,2 0,3** 0,6 0,6** -9-8** -1,3-0,9** Liczba doświadczeń Wzorzec: - wszystkie badane odmiany, * - dane za jeden rok ; ** - dane za dwa lata

64 Tabela 7 c.d. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec: 8,9 8,4 8,5 7, ,7 1 Bombona 12-0,4-0,3 0,1-0, ,3-2,1 2 Tybalt 12 0,1 0,4-0,2 0, ,4 2,0 3 Parabola 11 0,1 0,1 0,6 0, ,6 6,6 4 Łagwa 8 0,1 0,4 0,3 0, ,2 2,5 5 Ostka Smolicka 7-0,7-0,4 0,6-0, ,5 0,1 6 Arabella 6 0,1 0,4 0,6 0, ,6-2,7 7 Izera 5 0,1-0,2-1,7-1, ,4-3,0 8 KWS Torridon 5 0,1 0,6 0,6 1, ,6 0,4 9 Struna 4 0,1-1,1-0,4-2, ,2-1,4 10 Mandaryna 3 0,1 0,6 0,6 1, ,0-6,4 11 Goplana 2 0,1 0,1** -0,7-0,6** -3-2** 1,4 1,6** 12 Serenada 2-0,2 0,0** 0,1-0,3** 2 3** 2,8 4,2** 13 Nimfa 1 0,1 0,1* -0,2-0,2* -3-3* 1,7 1,7* 14 Rusałka 1 0,1 0,1* 0,3 0,3* -3-3* 0,5 0,5* 15 Varius 1 0,1 0,1* 0,3 0,3* -4-4* 0,3 0,3* 16 WPB Skye 1 0,1 0,1* -1,2-1,2* -1-1* 3,0 3,0* 17 Harenda 3-0,6 0,3 0,6 0, ,7-0,5 18 Kamelia 2 0,1 0,2** 0,6 0,8** -4-5** -3,4-1,7** Liczba doświadczeń Wzorzec: - wszystkie badane odmiany, * - dane za jeden rok ; ** - dane za dwa lata Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej a 2 - wyniki z Węgrzc Wyleganie przed zbiorem a 2 - wyniki nie dotyczą Grodkowic

65 Pszenica jara - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Prusy, Grodkowice) wynosił 70,8 dt/ha i był wyższy niż za ostatnie trzylecie (64,5 dt/ha). Najlepiej plonującymi na poziomie a 1 w roku były odmiany: Harenda (Węgrzce % wzorca, Prusy %, Grodkowice %), Varius (odpowiednio 105 %, 105 % i 104 %), Mandaryna (119 %, 107 %, 101 %), Goplana (101 %, 107 %, 112 %) i Arabella (111 %, 100 %, 103% wzorca). Odmiany te plonowały znacznie powyżej wzorca we wszystkich miejscowościach. W Węgrzcach dobrze plonowały także odmiany: Rusałka (110 %), Parabola (109 %) i Izera (104% wzorca), w Prusach odmiany: Rusałka (104 %), Nimfa (103 %) i Tybalt (103 %), a w Grodkowicach: Kamelia (119 %), WPB Skye (116 %), Tybalt (113 %) i Nimfa (105 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca wyniósł 80,2 dt/ha i był wyższy niż za lata - (76,7 dt\ha). Najwyższy plon uzyskano w Prusach (90,5 dt/ha), mniejszy w Węgrzcach (79,7 dt/ha), a najmniejszy w Grodkowicach (70,4 dt\ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 9,4 dt/ha przy czym w Węgrzcach przyrost ten wyniósł + 10,5 dt/ha, w Grodkowicach + 10,3 dt/ha, a w Prusach + 7,5 dt/ha. Na poziomie a 2 najlepiej plonowały odmiany: Tybalt, Mandaryna, Rusałka i Harenda. Wyleganie Wyleganie w roku w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem wystąpiło we wszystkich punktach doświadczalnych (Węgrzce, Prusy, Grodkowice), zarówno na poziomie a 1 jak i na poziomie a 2. Oceny wylegania przed zbiorem na poziomie a 1 wahały się od 6,9 u odmiany Struna do 8,9 u odmiany KWS Torridon. Choroby Nasilenie niektórych chorób w roku było na niższym poziomie niż w poprzednich latach. Dominowała tu septorioza liści, której średnia ocena porażenia dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 6,3 przy ocenie 5,7 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Izera (5,7), Arabella (5,8), Parabola (5,8), natomiast odmiany bardziej odporne to: Bombona (6,8), Ostka Smolicka, Goplana, Nimfa (oceny 6,6). Zanotowano także niższe niż w poprzednich latach porażenie rdzą żółtą. Średnia z wszystkich punktów wyniosła 8,4 przy ocenie 7,5 za lata -. Odmianami wrażliwymi na tą chorobę okazały się odmiany: Ostka Smolicka (ocena 6,7), Bombona (6,7), Kamelia (7,0) oraz Mandaryna (7,5). Porażenie rdzą brunatną było na podobnym poziomie jak w poprzednich latach i wynosiło 7,7 przy ocenie 7,6 za ostatnie trzylecie. Na podobnym poziomie wahało się porażenie septoriozą plew (7,8), natomiast porażenie fuzariozą kłosów było niższe niż w poprzednich latach (8,6) przy ocenie 7,9 za ostatnie trzylecie. Choroby podsuszkowe wystąpiły tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Prusy), tu oceny porażenia odmian wahały się od 7,4 do 8,2. Stwierdzono niewiele wyższe niż w poprzednich latach porażenie odmian przez mączniaka prawdziwego. Średnia ocena porażenia dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 8,0 przy ocenie 8,3 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Izera (6,4), Ostka Smolicka (6,5) i Bombona (ocena 6,6). Charakterystyka odmian W roku w Krajowym Rejestrze znajdowały się 32 odmiany pszenicy zwyczajnej jarej, w tym 2 odmiany należące do grupy technologicznej elitarnej (E), 24 odmiany należące do grupy jakościowej (A), 5 odmian do grupy chlebowej (B) oraz jedna odmiana do grupy pszenic pastewnych lub innych (C). W rejestrze jest także zarejestrowana w 2011 roku odmiana pszenicy twardej jarej - SMH87 oraz odmiana pszenicy orkisz jarej - Wirtas. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Charakterystyka opracowana jest przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju.

66 BOMBONA (2005) Odmiana elitarna (grupa E). Odporność na mączniaka i rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Mąka o żółtej barwie. Liczba opadania - bardzo duża, zawartość białka - bardzo duża, wskaźnik sedymentacji SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - bardzo duża. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. TYBALT (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - duża, na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są niskie do bardzo niskich, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - późny, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, gęstość w stanie zsypnym - mała do bardzo małej. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - dość duża, wskaźnik sedymentacji SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - duża. Plenność - bardzo dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. PARABOLA (2006) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacji SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia ŁAGWA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - bardzo duża. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. OSTKA SMOLICKA (2010) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew - duża, na fuzariozę kłosów - duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka i brunatną plamistość liści - dość mała, na rdzę żółtą - bardzo mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - średni, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - bardzo duża. Liczba opadania - duża, zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - średnia. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. ARABELLA ( 2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę żółtą - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz brunatna plamistość liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - przeciętne, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - dość mała, liczba opadania - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność - bardzo dobra. IZERA ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - średnia, na rdzę żółtą - dość mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - mała, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku.

67 KWS TORRIDON ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą - duża, na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - bardzo duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. STRUNA (2013) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę żółtą - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, brunatną plamistość liści oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - przeciętna, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie - mała do bardzo małej, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. MANDARYNA () Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną rdzę i septoriozę plew - dość duża, na septoriozę liści, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła oraz brunatną plamistość liści - średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. GOPLANA (2015) Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na septoriozy liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz brunatną plamistość liści - średnia, na rdzę żółtą - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. SERENADA (2015) Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na septoriozy liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów i rdzę żółtą - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża do bardzo dużej, ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. NIMFA () Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na rdzę żółtą - duża, na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża do bardzo dużej, ilość glutenu bardzo - duża. Wskaźnik

68 sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. RUSAŁKA () Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dość dobra (poziom a 1) lub dobra do bardzo dobrej (poziom a 2). Odmiana predysponuje do uprawy na wysokim poziomie agrotechniki z uwagi na małą do bardzo małej odporność na rdzę żółtą. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. Odporność na brunatną plamistość liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. VARIUS () Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę żółtą - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. WPB SKYE () Jakościowa odmiana chlebowa (grupa A). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na rdzę żółtą - duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego i septoriozy liści - dość duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. HARENDA () Odmiana chlebowa (grupa B). Odporność na rdzę brunatną - duża, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów, brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka, septoriozę liści - średnia, Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni. KAMELIA (2015) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - dość duża, na septoriozy liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i brunatną plamistość liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła i rdzę żółtą - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.

69 Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w KR w roku znajdowały się odmiany: grupa E - Torka (1996), grupa A - Griwa (2001), Kandela (2010), Katoda (2008), Koksa (2000), Korynta (2002), Monsun (2004), Nawra (1999), Raweta (2005), Żura (2002), grupa B - Cytra (2004), Trappe (2008), Zadra (2005), grupa C - Radocha (2011) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

70 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Jęczmień jary Uwagi ogólne Doświadczenia PDO z jęczmieniem jarym w r. przeprowadzono w 3-ech punktach. W ZD Łopuszna - doświadczenie finansowane było z budżetu państwa (36 odmian), natomiast w SDOO Węgrzce oraz MHR Kraków - ZHR Polanowice finansowane lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDO województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 19 odmian, - głównie typu pastewnego. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to: 15 m 2 w SDOO Węgrzce i ZD Łopuszna oraz 10 m 2 w SHR Polanowice. Tabela 1 Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Atico PL 2. KWS Olof DE 3. Suweren PL 4. Basic 2011 FR 5. Iron DK 6. Ella 2012 FR 7. Oberek 2013 PL 8. Olympic 2013 FR 9. Penguin 2013 DK 10. Soldo DE 11. Podarek PL 12. Rubaszek PL 13. Radek 2015 PL 14. Alianz FR 15. KWS Vermont DE 16. Paustian DK 17. Polonia Staropolska PL 18. RGT Planet FR 19. Ringo PL KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o. o ul. Zbożowa 4; Kraków KWS Lochow -Polska Sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; Prusy Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; Łysomice DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Saaten - Union Polska Sp. z o.o. ul. Straszewska 70; Wągrowiec Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; Kobylin Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan KWS Lochow -Polska Sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; Prusy DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce RAGT Semences Polska Sp. z o.o. ul. Sadowa 10A; Łysomice Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR Smolice 146; Kobylin

71 Tabela 2 Jęczmień jary. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR Kraków ZHR Polanowice Powiat Kraków Nowy Targ Kraków Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby II IV b I ph gleby w KCl 6,16 4,9 6,96 Przedplon Burak cukrowy Groch Burak cukrowy Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) Data zbioru (dzień, m - c, rok) Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) ,8 N na poziomie a 2 (kg/ha) ,18 P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Foliq Micromix - 2,0 l (2x) Foliq Micromix - (1,0 l; 4,0 l) Basfoliar 36 Extra Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa, dawka/ha) Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Granstar Ultra SX g Starane 250 EC - 0,5 l Granstar Ultra SX g Mustang Forte 195 SE - 1,3 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Decis 2.5 EC - 0,3 l (2x) (tylko na poziomie a 2) Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Capalo 337,5 SE - 1,8 l Duett - 0,6 l Amistar 250 SC - 0,6 l Tilt Turbo 750 EC - 0,6 l Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Adexar Plus - 2,0 l Artea 330 EC - 0,6 l Falcon 460 EC - 0,6 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC l Moddus 250 EC - 0,4 l Cerone 480 SL - 0,75 l - zabiegu nie wykonano,

72 Tabela 3 Jęczmień jary. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha SDOO Węgrzce ZD Łopuszna MHR Kraków ZHP Polanowice a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9o ) 7,2 7,8 8,3 8,9 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 1,3 2,6 1,0 1,0 6 Porażenie przez: (skala 9 o ) 7 mączniak 7,6 9,0 8,7 8,8 8,4 8,7 8 rdza jęczmienia 7,7 9,0 8,5 8,9 9 rynchosporioza 9,0 8,7 10 plamistość siatkowa 5,4 9,0 6,7 7,5 7,7 7,8 11 czarna plamistość 12 głownia pyląca szt. 13 pasiastość liści szt. 14 Masa 1000 ziaren (g) 43,1 46,4 54,5 54,9 47,4 47,4 15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,1 12,8 12,7 13,2 13,5 12,9 16 Plon ziarna (dt/ha) 79,70 91,04 43,13 49,08 72,61 81,55 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian - brak danych a 1 - przeciętny poziom agrotechniki; a 2 - wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny

73 Tabela 4 Jęczmień jary. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Odmiana Poziom a 1 Poziom a 2 Węgrzce Polanowice Łopuszna Węgrzce Polanowice Łopuszna Wzorzec, dt z ha 79,7 72,61 43,13 91,04 81,55 49,08 1. Atico KWS Olof Suweren Basic Iron Ella Oberek Olympic Penguin Soldo Podarek Rubaszek Radek Allianz KWS Vermont Paustian Polonia Staropolska RGT Planet Ringo Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

74 Tabela 5 Jęczmień jary. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Lp. Odmiana Syntetyczna ocena wartości browarnej 2015 Poziom a 1 Poziom a Wzorzec, dt z ha 65,1 75,9 62,1 70,5 67,7 73,9 82,1 74,7 78,0 76,9 1. Atico KWS Olof Suweren Basic Iron Ella Oberek Olympic 6, Penguin Soldo Podarek Rubaszek Radek Allianz KWS Vermont Paustian Polonia Staropolska RGT Planet Ringo Liczba doświadczeń Wzorzec: - wszystkie odmiany badane - brak danych ~ - odmiana pastewna Wartość browarna - wyższe stopnie oznaczają wyższą ocenę (wg Listy Opisowej Odmian, COBORU)

75 Choroba nie wystąpiła Choroba nie wystąpiła Tabela 6 Jęczmień jary Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Mączniak Rdza jęczmienia Rynchosporioza Plamistość siatkowa Głownia pyłkowa Skala 9 o szt. Wzorzec, (skala 9 0 ) 8,2 8 8,1 8,1 7,6 6,6 6, Atico 8-1,0-0,6-0,9-0,2 0,4-0,6 0,2 2. KWS Olof 7 0,8 0,5-0,6 0,0 0,4 0,7 0,6-1* 3. Suweren 7-0,9-0,6 0,9 0,5-0,1 0,2 0,0-1* 4. Basic 6 0,8 0,6-0,1-0,6 0,4 0,2 0,2-1* 5. Iron 6-1,7-1,8-0,1 0,5-1,1 0,4 0,1-1* 6. Ella 5 0,5 0,5-0,1-1,4 0,4 0,4 0,4-1* 7. Oberek 4 0,0 0,1 0,4 0,6-0,6 0,6 0,0-1* 8. Olympic 4 0,5 0,0-1,1-0,5 1,4-0,3-0,5-1* 9. Penguin 4 0,6 0,7 0,2 0,4 0,9 0,1 0,1-1* 10. Soldo 4 0,5 0,5 0,4 0,4-0,1 0,4 0,3-1* 11. Podarek 3-0,9-0,7-1,6-0,5-0,1 0,4 0,4-1* 12. Rubaszek 3 0,5 0,3 0,4 0,1-2,1 0,6 0,6-1* 13. Radek 2 0,5 0,7** 0,9 0,9** -0,1 0,3** -1* 14. Allianz 1 0,3 0,3* 0,4 0,4* 0,1 0,1* 15. KWS Vermont 1 0,5 0,5* -1,6-1,6* -0,4-0,4* 16. Paustian 1 0,1 0,1* -0,1-0,1* -0,3-0,3* 17. Polonia Staropolska 1-1,4-1,4* 0,9 0,9* -0,6-0,6* 18. RGT Planet 1 0,8 0,8* 0,9 0,9* -0,1-0,1* 19. Ringo 1 0,1 0,1* 0,4 0,4* -1,4-1,4* Liczba doświadczeń Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: - wszystkie odmiany badane * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata: Rdza jęczmienia - wyniki nie dotyczą Łopusznej -1*

76 Tabela 7 Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej - przed zbiorem - Wysokość roślin (cm) - Masa 1000 ziaren (g) - Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 7,8 7,7 1,2 3, ,3 49,9 1 Atico 8-2,0-1,4-0,2-0, ,9 2,7 2 KWS Olof 7-0,3-0,4-0,2 0, ,3-2,1 3 Suweren 7-3,0-3,3-0,2-1, ,0-0,7 4 Basic 6 1,0 0,4 0,1-0, ,7 1,5 5 Iron 6 0,8 0,7 0,4 0, ,0-2,5 6 Ella 5-0,5-0,5-0,2-0, ,2 1,7 7 Oberek 4 0,3 0,6-0,2 0, ,8 2,8 8 Olympic 4-0,8 0,1-0,2 0, ,9-3,1 9 Penguin 4 0,0 0,5 0,1 0, ,2 0,1 10 Soldo 4 0,8 1,2 0,1 1, ,7 2,3 11 Podarek 3 0,5 0,4 0,4-0, ,2 1,1 12 Rubaszek 3 0,8 1,0-0,2 1, ,4-2,6 13 Radek 2 0,0 0,6** -0,2-0,6** 2 3** -1,5 0,8** 14 Allianz 1-0,3-0,3* 0,1 0,1* 3 3* -1,9-1,9* 15 KWS Vermont 1 0,8 0,8* 0,1 0,1* 0 0* 2,3 2,3* 16 Paustian 1 1,0 1,0* 0,1 0,1* -1-1* -1,1-1,1* 17 Polonia Staropolska 1 1,3 1,3* -0,2-0,2* * -4,1-4,1* 18 RGT Planet 1-0,3-0,3* -0,2-0,2* 2 2* 2,8 2,8* 19 Ringo 1-0,3-0,3* 0,1 0,1* -4-4* -1,8-1,8* Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wyleganie wystąpiło. Wyleganie - wyniki nie dotyczą Łopusznej * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

77 Tabela 7 c.d. Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,4 7,1 1,8 4, ,6 51,2 1 Atico 8-1,1-0,7 0,2 0, ,2 2,3 2 KWS Olof 7-0,1-0,4-0,6-0, ,2-2,0 3 Suweren 7-1,4-1,7 0,2-1, ,6-1,1 4 Basic 6-0,4 0,0-0,3 0, ,8 1,8 5 Iron 6 0,4 0,9 0,5 0, ,5-2,4 6 Ella 5-1,1-0,5-0,3 0, ,7 1,4 7 Oberek 4 0,7 1,2 0,7 0, ,1 1,6 8 Olympic 4 0,2 0,1-0,3 0, ,0-1,9 9 Penguin 4-0,1 0,1-0,1-0, ,6 0,3 10 Soldo 4 0,7 1,0 1,0 1, ,3 2,6 11 Podarek 3 0,7 0,3-0,1 0, ,9 1,5 12 Rubaszek 3 0,7 0,9 0,7 1, ,5-2,3 13 Radek 2 0,4 0,3** 0,5-0,1** 4 3** -1,4-0,6** 14 Allianz 1-0,4-0,4* -0,6-0,6* 0 0* -1,9-1,9* 15 KWS Vermont 1 0,7 0,7* -0,6-0,6* -1-1* 2,5 2,5* 16 Paustian 1 0,4 0,4* 0,5 0,5* -2-2* 0,0 0,0* 17 Polonia Staropolska 1 0,2 0,2* -0,3-0,3* * -2,8-2,8* 18 RGT Planet 1-0,9-0,9* -0,6-0,6* 2 2* 2,0 2,0* 19 Ringo 1 0,2 0,2* -0,6-0,6* -1-1* -0,3-0,3* Liczba doświadczeń Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wyleganie wystąpiło. Wyleganie - wyniki nie dotyczą Łopusznej * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata

78 Jęczmień jary - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon wzorca na poziomie a 1 dla trzech punktów doświadczalnych (Węgrzce, Łopuszna, Polanowice) wynosił 65,1 dt/ha i był niewiele niższy od średniej za ostatnie trzylecie (67,7 dt/ha). Najwyższy plon uzyskano w Węgrzcach - 79,7 dt/ha, mniejszy w Polanowicach (72,6 dt/ha), a zdecydowanie mniejsze plony uzyskano w Łopusznej - 43,1 dt/ha. Analizując plony z tych miejscowości najlepiej plonującymi odmianami w roku na poziomie a 1 były odmiany: Paustian (Węgrzce % wzorca, Łopuszna - 105%, Polanowice %), Radek (odpowiednio 102 %, 100 %, 112%), Podarek (103 %, 103 %, 108 %), Soldo (103 %, 102 %, 103%) oraz KWS Olof (100 %, 104 %, 106%). W Węgrzcach także dobrze plonowały odmiany: Rubaszek (113 % wzorca), Ella (108 %) i Basic (104 %), w Łopusznej: Allianz (121 %), Olympic (108 % wzorca), a w Polanowicach odmiany Atico (116 %) i Rubaszek (109%). Analizując lata - i biorąc pod uwagę wszystkie punkty doświadczalne największy plon osiągnęły odmiany: Ella (107 % wzorca), Soldo (107 %), Rubaszek (104%) i KWS Olof (103 % wzorca). Na poziomie a 2 średni plon wzorca dla trzech miejscowości wynosił 73,9 dt/ha i był niższy niż za ostatnie trzylecie (76,9 dt/ha), przy czym zdecydowanie najwyższy plon osiągnięto w Węgrzcach (91,0 dt/ha), niższy plon uzyskano w Polanowicach (81,5 dt/ha), a najniższy w Łopusznej (49,1 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była największa w Węgrzcach (+11,3 dt/ha), w Polanowicach odnotowano przyrost plonu o 8,9 dt/ha w stosunku do poziomu a 1 natomiast w Łopusznej o 6,0 dt/ ha. Najlepiej plonującymi na poziomie a 2 okazały odmiany: KWS Olof, Allianz, Paustian, KWS Vermont. Biorąc pod uwagę ostatnie trzylecie na poziomie a 2 wyróżniają się odmiany: Ella, Soldo i KWS Olof. Wyleganie Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem w roku wystąpiło w dwóch punktach doświadczalnych (Węgrzce, Polanowice), zarówno na poziomie a 1 jak i a 2. Szczególnie duże wyleganie zanotowano przed zbiorem, gdzie oceny wylegania na poziomie a 1 wahały się między 1,0, a 1,4 natomiast na poziomie a 2 między 1,2, a 2,8. Choroby Choroby w roku wystąpiły w podobnym nasileniu jak w poprzednich latach i było to niewielkie porażenie. W największym nasileniu wystąpiła plamistość siatkowa, której średnia ocena porażenia w dwóch punktach doświadczalnych wyniosła 6,6. Odmianami, które uległy największemu porażeniu to: Ringo (ocena 5,2) oraz Atico i Polonia Staropolska (6,0). Bardziej odporne okazały się odmiany: KWS Olof (ocena 7,3) oraz Oberek (7,2) i Rubaszek (7,2). Pozostałe choroby wystąpiły w małym nasileniu. Średnia porażenia mączniakiem wyniosła 8,2 przy ocenie 8,0 za ostatnie trzylecie. Odmiany bardziej podatne na mączniaka to: Iron (ocena 6,5), Polonia Staropolska (6,8) i Atico (7,2), a odmiany, które nie uległy porażeniu to: Basic, KWS Olof, RGT Planet (oceny 9,0). Porażenie rdzą brunatną było na podobnym poziomie (8,1), a z odmian wrażliwych na tą chorobę możemy wyróżnić odmiany: Podarek (6,5), KWS Vermont (6,5) oraz Olympic (7,0). Chorobą, która nie wystąpiła w żadnym punkcie doświadczalnym była rynchosporioza. Charakterystyka odmian W roku w rejestrze znajdowały się 63 odmiany jęczmienia jarego: 26 odmian typu browarnego oraz 37 odmian pastewnych oplewionych, a także jedna odmiana pastewna nieoplewiona. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Przedstawioną poniżej charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. ATICO (2009) Odmiana typu pastewnego o dobrej plenności. Odporność na rynchosporiozę - dość duża, na mączniaka, czarną plamistość i plamistość siatkową - średnia, na rdzę jęczmienia - dość mała. Rośliny są wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna - przeciętne. Zawartość białka - mała. Tolerancja na niskie ph gleby - średnia.

79 KWS OLOF (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość - duża, na rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i plamistość siatkową - średnia. Rośliny są średnio wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie ziarna - dość małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność - bardzo dobra. SUWEREN (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - przeciętna, na czarną plamistość - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny są wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000 ziaren - mała, wyrównanie ziarna - małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym - duża. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność - dobra do bardzo dobrej. BASIC (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rynchosporiozę - dość duża, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna - dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. IRON (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na rdzę jęczmienia - dość duża, na plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. ELLA (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość - dość duża, na rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - dość mała,. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. OBEREK (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na czarną plamistość - dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia - średnia, na rynchosporiozę dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna - średnie, zawartość białka w ziarnie - dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. OLYMPIC (2013) Odmiana typu browarnego, o dobrej wartości browarnej. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość mała, zawartość białka w ziarnie i wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna PENGUIN (2013) Odmianą typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - poniżej przeciętnej. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna dość słabe, zawartość białka w ziarnie średnia, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.

80 SOLDO (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. PODAREK () Odmiana typu pastewnego, Plenność dość dobra na przeciętnym poziomie agrotechniki (a 1), dobra do bardzo dobrej na wysokim (a 2). Odporność na plamistość siatkową - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny o dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość dużą, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość duża. RUBASZEK () Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna i zawartość białka w ziarnie średnia. RADEK (2015) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i ciemnobrunatną plamistość - dość duża, na rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna i zawartość białka w ziarnie średnie. ALLIANZ () Odmiana typu pastewnego. Plenność dość dobra. Odporność na rynchosporiozę - dość duża, na mączniaka prawdziwego i plamistość siatkową - średnia, na rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość - dość mała. Rośliny dość wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość duża. KWS VERMONT () Odmiana typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość mała. PAUSTIAN () Odmiana typu pastewnego. Plenność dość dobra. Odporność na rynchosporiozę - dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość mała. POLONIA STAROPOLSKA () Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na rdzę jęczmienia i rynchosporioza - średnia, na plamistość siatkową i ciemnobrunatną plamistość - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie ziarna słabe do bardzo słabego, zawartość białka w ziarnie średnia. RGT PLANET () Odmiana typu browarnego, o wartości browarnej dobrej do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia, na plamistość siatkową - dość mała. Rośliny średniej wysokości o dość słabej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren, zawartość białka w ziarnie i wyrównanie ziarna średnie. Plenność bardzo dobra.

81 RINGO () Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia, na plamistość siatkową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren i zawartość białka w ziarnie średnie, wyrównanie ziarna dość słabe. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany: typ browarny - Afrodite (2010), Baryłka (), Basza (2006), Beatrix (2007), Blask (2001), Bordo (2010), Britney (2015), Granal (2001), KWS Cantton (), KWS Dante (), KWS Fabienne (2015), KWS Irina (), KWS Orphelia (2013), Marthe (2008), Nokia (2013), Prestige (2003), RGT Baltic (), Salome (), Serwal (2008), Signora (2008), Stratus (1999), SU Lolek (), Uta (), Xanadu (2007). typ pastewny - (oplewione) - Argento (2013), Boss (1994), Bryl (1998), Fariba (2012), Frontier (2006), Hajduczek (2013), Justina (2001), Kormoran (2009), Kucyk (2012), KWS Atrika (2013), KWS Harris (), Nagradowicki (2006), Natasia (2011), Raskud (2012), Rubinek (2007), Rufus (2009), Skald (2009), Skarb (2008), Tocada (2006). Typ pastewny - (nieoplewione) - Gawrosz (2012) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach, jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

82 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Owies Uwagi ogólne W roku przeprowadzono w województwie małopolskim trzy doświadczenia z owsem: w ZDOO Łopuszna - doświadczenie finansowane z budżetu państwa (16 odmian) oraz w SDOO Węgrzce i w MHR Kraków ZHP Polanowice - doświadczenia finansowane lokalnie. Zestaw odmian do badań finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDO woj. małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono wg metodyki COBORU dla doświadczeń z owsem. W roku badanych było 13 odmian: 10 odmian owsa zwyczajnego, z których jedna odmiana przeznaczona do uprawy w warunkach górskich oraz 3 odmiany owsa nagiego. Tabela 1 Owies. Odmiany badane Rok zbioru Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Celer g PL 2. Krezus 2005 PL 3. Zuch PL 4. Bingo PL 5. Komfort 2013 PL 6. Harnaś PL 7. Nawigator 2015 PL 8. Paskal 2015 PL 9. Elegant PL 10. Romulus PL 11. Siwek n PL 12. Nagus n PL 13. Amant n PL Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; Kraków Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; Kraków Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; Kraków DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; Kościan Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; Strzelce KR - Krajowy Rejestr n - odmiana nieoplewiona LOZ - Lista Odmian Zalecanych g - odmiana górska oplewiona

83 Tabela 2 Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR Kraków ZHP Polanowice Powiat Kraków Nowy Targ Kraków Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby II IV b I ph gleby w KCl 6,16 4,9 Przedplon Burak cukrowy Groch Burak cukrowy Data siewu (dzień, m - c, rok) Obsada roślin (szt./ m 2 ) Data zbioru (dzień, m - c, rok) Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Zaprawa nasienna Herbicyd Insektycyd - zabiegu nie wykonano, Środki ochrony Roślin (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Granstar Ultra SX 50 SG - 50 g /ha Bi 58 Nowy 400 EC - 0,5 l Chwastox Turbo - 2,0 l Mustang Forte195 SE - 1,3 l Decis 2.5 EC - 0,3 l Tabela 3 Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha SDOO Węgrzce ZDOO Łopuszna MHR Kraków ZHP Polanowice 1. Termin kłoszenia (dzień, m - c) Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) Wysokość roślin (cm) Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 8,7 9,0 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 1,3 8,5 1,0 6. Porażenie przez: (skala 9 o ) 7. Rdza wieńcowa 7,8 6,5 8,0 8. Plamistości 8,0 9. Helmintosporioza 8,2 10. Septorioza liści 6,8 6,9 8,1 11. Mączniak 8,4 12. Masa 1000 ziaren (g) 32,4 41,7 35,1 13. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 10,5 9,9 14,7 14. Plon ziarna (dt/ha) 62,72 39,35 68,25 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian Skala 9 0 : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny - brak danych

84 Tabela 4 Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana Węgrzce Polanowice Łopuszna Wzorzec, dt z ha 62,72 68,25 39,35 1. Celer g Krezus Zuch Bingo Komfort Harnaś Nawigator Paskal Elegant Romulus Siwek n Nagus n Amant n Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego n - odmiana owsa nagiego g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich Tabela 5 Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Wzorzec, dt z ha 56,8 97, ,1 70,7 1. Celer g Krezus Zuch Bingo Komfort Harnaś Nawigator Paskal Elegant Romulus Siwek n Nagus n Amant n Liczba doświadczeń Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego n - odmiana owsa nagiego g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich

85 Tabela 6 Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca) Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Rdza wieńcowa Plamistości Helmintosporioza Septorioza liści - - Mączniak prawdziwy Wzorzec: - wszystkie odmiany badane Liczba doświadczeń dla okresu - odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Plamistości, helmintosporioza, mączniak wyniki z Polanowic, Wirusy BYDV - wyniki z Łopusznej * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata - Skala 9 o - - Wirusy BYDV Wzorzec; 7,4 8,2 8,0 7,7 8,2 7,7 7,2 6,9 8,4 7,9 6,1 6,1 1. Celer g 14-0,2-0,1 0,0 0,2** -0,2 0,0** -0,2-0,2 0,6 0,3** -2,1-2,1* 2. Krezus 12-0,6 0,0 0,0-0,2** -0,2 0,0** 0,4-0,4-0,4-0,1** 1,6 1,6* 3. Zuch 9-0,5 0,1 0,0-0,2** -0,2-0,2** 0,2 0,1-0,4-0,8** 1,2 1,2* 4. Bingo 8-0,1-0,2 0,0-0,1** -0,2-0,2** 0,2 0,0-0,4-0,3** -0,4-0,4* 5. Komfort 4-0,2-0,1 0,0-0,2** -0,2-0,3** -0,8-0,5-0,4-0,5** -0,8-0,8* 6. Harnaś 3-0,3-0,2 0,0-0,1** -0,2 0,0** 0,0 0,2 0,6 0,1** 1,6 1,6* 7. Nawigator 2 0,5 0,4** 0,0 0,0* -0,2-0,2* -0,3-0,3** 0,6 0,6* 1,6 1,6* 8. Paskal 2 0,1 0,2** 0,0 0,0* -0,2-0,2* -0,3 0,0** 0,6 0,6* -1,4-1,4* 9. Elegant 1-0,2-0,2* 0,0 0,0* -0,2-0,2* 0,4 0,4* -0,4-0,4* 1,6 1,6* 10. Romulus 1 0,2 0,2* 0,0 0,0* 0,8 0,8* 0,1 0,1* -0,4-0,4* -1,4-1,4* 11. Siwek n 7 0,1-0,5 0,0 0,7** -0,2-0,2** 0,0 0,4 0,6 0,7** -0,8-0,8* 12. Nagus n 6 0,9 0,0 0,0-0,1** 0,8 0,4** 0,5 0,4-0,4-0,3** -0,1-0,1* 13. Amant n 3 0,5 0,4 0,0-0,1** -0,2-0,2** 0,1 0,2-0,4 0,1** -1,1-1,1* Liczba doświadczeń

86 Tabela 7 Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, - Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) w fazie dojrzałości mlecznej przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) Wzorzec: 8,9 7,5 1,2 2, ,4 36,9 1. Celer g 14 0,2 0,6 0,0-0, ,0 1,5 2. Krezus 12 0,2 0,1-0,2 0, ,4-0,8 3. Zuch 9 0,2 0,0-0,2 0, ,2 1,0 4. Bingo 8-0,2 0,2-0,2 0, ,6 5,5 5. Komfort 4 0,2 0,4-0,2 0, ,1 0,2 6. Harnaś 3 0,2 0,3 0,0 0, ,8 0,2 7. Nawigator 2 0,0-0,3** 0,1 0,0** -1 1** 6,9 6,9** 8. Paskal 2-0,5-0,4** 0,0-0,1** -3-3** 2,8 2,4** 9. Elegant 1 0,2 0,2* 0,1 0,1* 6 6* 2,1 2,1* 10. Romulus 1 0,2 0,2* 0,0 0,0* 1 1* 5,6 5,6* 11. Siwek n 7 0,2 0,9 0,3 0, ,3-10,2 12. Nagus n 6 0,2 0,0 0,0-0, ,6-9,6 13. Amant n 3-1,2-2,5 0,0-0, ,8-9,4 Liczba doświadczeń Wzorzec: - wszystkie odmiany badane, Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których porażenie wystąpiło; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą * - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata; Wyleganie - wyniki nie dotyczą Łopusznej Owies - wyniki doświadczeń Plonowanie W roku średni plon wzorca z trzech punktów doświadczalnych (Węgrzce, Łopuszna, Polanowice) wynosił 56,8 dt/ha i był zdecydowanie niższy niż za ostatnie trzylecie (70,7 dt/ha). Wzorcem w tych doświadczeniach były wszystkie odmiany owsa zwyczajnego. Najlepiej plonującymi odmianami okazały się: Krezus (107 %wzorca), Komfort (107 %), Elegant (106 %) i Harnaś (103 %). Z odmian nieoplewionych najlepiej plonowała odmiana Siwek (78 % wzorca). Analizując ostatnie trzylecie licząc plon średnio dla wszystkich punktów doświadczalnych najlepsze były odmiany: Komfort (107% wzorca) i Harnaś (102 %). Wyleganie W roku wyleganie wystąpiło w dużym nasileniu przed zbiorem w dwóch punktach doświadczalnych (Węgrzce, Polanowice). Średnia wylegania dla wszystkich odmian przed zbiorem wyniosła 1,2 przy ocenie 2,5 za ostatnie trzylecie. Bardzo duże wyleganie przed zbiorem dotyczyło wszystkich odmian, a spowodowane było niekorzystnymi warunkami pogodowymi (silny wiatr, burza). Choroby Nasilenie chorobami w było mniejsze niż w poprzednich latach za wyjątkiem porażenia przez rdzę wieńcową, które średnio dla wszystkich odmian wyniosło 7,4 przy ocenie 8,2 za lata -.

87 Odmiany bardziej podatne to: Krezus (6,8) i Zuch (6,9), natomiast mniejszą wrażliwość na tą chorobę wykazały odmiany Nagus (8,3) oraz Nawigator i Amant (oceny 7,9). Porażenie septoriozą liści wahało się między 6,4 u odmiany Komfort do 7,7 u odmiany Nagus. Średnia wzorca dla helmintosporiozy wyniosła 8,2, a dla mączniaka prawdziwego 8,4. Charakterystyka odmian W roku w Krajowym Rejestrze znajdowało się 27 odmian owsa zwyczajnego, z których dwie odmiany o krótszym okresie wegetacji przeznaczone są do uprawy w warunkach górskich, oraz 5 odmian owsa nagiego. Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDO w województwie małopolskim w roku. Przedstawioną poniżej charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. CELER (2000) Odmiana przeznaczona do uprawy w wyżej położonych terenach górskich. Ziarno oplewione, żółte. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową dość dobra, na pozostałe choroby - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania bardzo wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Ziarno o dużym udziale łuski, dużej masie 1000 ziaren, dość dobrym wyrównaniu i dość małej gęstości w stanie zsypnym. Zawartość białka i tłuszczu w ziarnie - dość mała. W warunkach górskich plonuje dobrze. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. KREZUS (2005) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. Ziarno o dużym udziale łuski, przeciętnej masie 1000 ziaren, małej gęstości w stanie zsypnym, dość dobrym wyrównaniu oraz małej do bardzo małej zawartości białka i dość dużej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - średni. ZUCH (2008) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża, na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę - dość duża, na septoriozę liści - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - przeciętny. Ziarno o dość małym udziale łuski, średniej masie 1000 ziaren, przeciętnej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i małej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży. BINGO (2009) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka i rdzę wieńcową - dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, udział łuski - bardzo mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - przeciętna, tłuszczu - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna z łuską - duży, bez łuski - bardzo duży. KOMFORT (2013) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową i źdźbłową - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, udział łuski - dość mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - dość mała, tłuszczu - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plon ziarna z łuską - duży do bardzo dużego, bez łuski - bardzo duży. HARNAŚ () Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską - duży, bez łuski - dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę wieńcową, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała. Odmiany średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość późny.

88 Udział łuski duży. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka dość mała, tłuszczu przeciętna. NAWIGATOR (2015) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski duży do bardzo dobrego. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową dość duża, na rdzę źdźbłową duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści - średnia. Rośliny średniej wysokości, o średniej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski mały do bardzo małego, masa 1000 ziaren duża, gęstość w stanie zsypnym duża, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka duża do bardzo dużej, tłuszczu przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. PASKAL (2015) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski duży do bardzo dużego. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową - dość dobra, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę, septoriozę liści - średnia. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość późny. Udział łuski mały do bardzo małego, masa 1000 ziaren duża, gęstość w stanie zsypnym mała, wyrównanie ziarna średnie. Zawartość białka średnia, tłuszczu przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ELEGANT () Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską i bez łuski średni. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę wieńcową i helmintosporiozę - średnia, septoriozę liści - dość mała. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski średni, masa 1000 ziaren i wyrównanie ziaren - dość duże, gęstość w stanie zsypnym duża. Zawartość białka średnia, Zawartość tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. ROMULUS () Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską oraz bez łuski dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę wieńcową i septoriozę liści - dość mała, na helmintosporiozę - średnia. Rośliny średniej wysokości o małej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania średni. Udział łuski i masa 1000 ziaren dość duże, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej, wyrównanie ziaren duże. Zawartość białka i tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. SIWEK (2010) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na helmintosporiozę - dość duża, na septoriozę liści - średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała, na rdzę wieńcową - mała. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość późny, dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka i tłuszczu. Odporność na zakwaszenie gleby - przeciętna. NAGUS (2011) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna na poziomie odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową - dość mała, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren, wyrównaniem ziarna i gęstością ziarna w stanie zsypnym oraz większą zawartością białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża. AMANT () Odmiana nieoplewiona, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna powyżej wzorcowej odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową dość duża, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę i septoriozę liści - duża. Rośliny dość niskie

89 o bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania przeciętny. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren i wyrównaniem, mniejszą zawartością białka i większą zawartością tłuszczu. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w roku znajdowały się następujące odmiany owsa zwyczajnego: - nizinne oplewione - Arab (2004), Arden (2010), Berdysz (2008), Borowiak (1998), Breton (2007), Chwat (2000),Deresz (2000), Furman (2006), Gniady (2007), Haker (2010), Kasztan (1999), Koneser(2007), Rajtar (2004), Scorpion (2008), Sławko (1993), Szakal (2000). - górskie oplewione - Grajcar (1997) - nagie - Maczo (2010), Polar (2002) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian znajdujących się w KR można znaleźć w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU (oceny liczbowe w tabelach).

90 Ziemniak Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski Wstęp Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń porejestrowych (PDO) z odmianami ziemniaka, przeprowadzonych w roku oraz ich porównanie z danymi uzyskanymi w latach Planowanie doświadczeń, ich lokalizację w województwie, dobór gatunków i odmian nadzoruje stacja koordynująca PDO, wspólnie z Wojewódzkim Zespołem Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. W skład tego Zespołu wchodzą: przedstawiciele nauki, samorządu województwa, samorządu rolniczego, doradztwa rolniczego, instytucji i organizacji reprezentujących sektor nasienny w województwie, pracownicy oceny odmian oraz użytkownicy tych odmian. Ilość doświadczeń odmianowych, prowadzonych w systemie PDO z ziemniakiem, realizowanych na terenie poszczególnych województw, nie pozwala na właściwe wartościowanie oraz tworzenie list odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania tego problemu dokonano podziału kraju na cztery regiony, o podobnych warunkach klimatyczno-glebowych do uprawy ziemniaka oraz o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów (mapa 1). Mapa 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami ziemniaka przeprowadzonych w r. w południowo-wschodniej Polsce.

91 Okres wegetacji w roku był kolejnym, w którym na terenie Lubelszczyzny, Małopolski, Podkarpacia i woj. świętokrzyskiego prowadzono doświadczenia polowe w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). W 45 eksperymentach polowych testowano 42 odmiany ziemniaka, należące do czterech grup wczesności (tab. 2). W województwie lubelskim zrealizowano 12 doświadczeń polowych, w tym: trzy z odmianami bardzo wczesnymi (I i II termin zbioru) i wczesnymi, w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze powiat bialski; pięć doświadczeń z wszystkimi grupami wczesności oraz dwa eksperymenty - z odmianami skrobiowymi, w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Uhninie, powiat Parczew; dwa doświadczenia; z grupą odmian średnio wczesnych jadalnych i średnio wczesnych skrobiowych - w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, w powiecie puławskim. W woj. podkarpackim wykonano trzy doświadczenia polowe z grupą odmian bardzo wczesnych (I i II termin zbioru) i wczesnych w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Nowym Lublińcu, w powiecie lubaczowskim, dwa eksperymenty polowe z grupą odmian średnio wczesnych, średnio późnych i późnych - w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Przecławiu, w powiecie mieleckim oraz dwa doświadczenia z grupą odmian średnio wczesnych i średnio późnych jadalnych - w Podkarpackim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, w powiecie rzeszowskim. W województwie świętokrzyskim, w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi, powiat jędrzejowski oraz w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Chrobrzu, powiat pińczowski zrealizowano doświadczenia polowe z odmianami wszystkich grup wczesności. Z grupą odmian bardzo wczesnych (I i II termin zbioru) i wczesnych przeprowadzono doświadczenia w Słupi Pacanowskiej, powiat Busko-Zdrój. W powiecie włoszczowskim, w miejscowości Bebelno, wykonano dwa eksperymenty polowe z grupą odmian średnio wczesnych i średnio późnych, jadalnych. W Świętokrzyskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach, powiat konecki zrealizowano doświadczenia z grupą odmian wczesnych. W woj. małopolskim doświadczenia polowe, z odmianami wszystkich grup wczesności, zlokalizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian Węgrzce, powiat krakowski. W Punkcie Doświadczalnym Nowy Wiśnicz, w powiecie bocheńskim, przeprowadzono jedno doświadczenie z grupą odmian wczesnych. W Stacji Doświadczalnej w Prusach, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, testowano odmiany ziemniaka z grupy średnio wczesnych, zaś w punkcie doświadczalnym Nieczajna, powiat Dąbrowa Tarnowska, pod nadzorem specjalistów z Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach wykonano doświadczenie z grupą odmian bardzo wczesnych (I i II termin zbioru) i średnio późnych i późnych. Aktualnie w Polsce jest zarejestrowanych 101 odmian ziemniaka, w tym 62 jadalnych i 27 skrobiowych, o odmiennym genotypie, zróżnicowanych możliwościach plonowania oraz odmiennych cechach jakościowych i odpornościowych. Jedenaście odmian ziemniaka skreślono z Krajowego Rejestru Odmian. Były to: Arielle, Courage, Cyprian, Danuta, Ewelina, Gustaw, Krasa, Lavinia, Rosalind, Zagłoba i Zenia. Szczegółowy udział poszczególnych grup odmian, w Krajowym Rejestrze Odmian (stan na 9 stycznia 2017 roku) przedstawia tabela 1, zaś wykaz odmian badanych w roku tabela 2. Tabela 1 Udział poszczególnych grup odmian ziemniaka w Krajowym Rejestrze w 2017 roku Odmiany Bardzo wczesne Grupy wczesności odmian Wczesne Średniowczesne Średniopóźne Razem Późne Krajowe Zagraniczne Jadalne Przetwórstwo Skrobiowe Razem liczba % 13,9 25,7 41,6 9,9 8,9 60,4 39,6 Celem niniejszego opracowania jest wykazanie potencjału plonotwórczego nowo zarejestrowanych odmian ziemniaka, uprawianych w różnych warunkach klimatyczno-glebowych Polski. Przybliżenie cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych odmian ziemniaka, zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Odmian, ułatwi typowanie do uprawy odmian, o największej stabilności pożądanych przez rolnika cech, w warunkach południowo-wschodniej części Polski.

92 Metodyka badań Przedplonem ziemniaka były zboża ozime i jare oraz rośliny pastewne i przemysłowe. Po zbiorze przedplonu wykonywano podorywkę pielęgnowaną. Wiosną pole bronowano, następnie przed sadzeniem wysiewano nawozy mineralne, w ilościach podanych w tabeli 5. Sadzenie przeprowadzono od pierwszej do trzeciej dekady kwietnia, w zróżnicowanych rozstawach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 15 m 2. Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne stosowano zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej oraz wymogami nowoczesnej agrotechniki, z uwzględnieniem ochrony przeciwko stonce ziemniaczanej i zarazie ziemniaka (tab. 6). Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z obowiązującą w stacjach COBORU metodyką badania wartości gospodarczej odmian roślin uprawnych (WGO) (Lenartowicz 2013). W grupie odmian bardzo wczesnych pierwszy zbiór wykonano po dniach od daty sadzenia (tj. po ok. 40 dniach od wschodów), zaś drugi w okresie pełnej dojrzałości fizjologicznej bulw, tj. po dniach od sadzenia, zależnie od rejonu Polski i przebiegu warunków atmosferycznych (tab. 5). W pozostałych grupach wczesności odmian, zbiór przeprowadzano w fazie zamierania roślin ziemniaka (99 w skali BBCH [Bleinholder i in. 2005]). W czasie zbioru, z każdego poletka, pobrano reprezentatywne próby bulw do oceny: struktury plonu, zawartości skrobi, wad miąższu bulw i określenia ich zdrowotności. Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy kowariancji. Charakterystykę użytkową jadalnych odmian ziemniaka oraz odporność na podstawowe choroby podano na podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU (Lista Opisowa Odmian Roślin Rolniczych, ). Warunki badań Warunki glebowe Badania polowe przeprowadzono na różnych typach gleb i kompleksach rolniczej przydatności glebowej, o zróżnicowanym ph gleby (tab. 5). Doświadczenia polowe w SDOO Cicibór wykonano na glebie bielicowej, wytworzonej z piasku gliniastego mocnego, pylastego na glinie lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IIIb, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,1), a w Uhninie na glebie bielicowej wytworzonej z gliny lekkiej, kompleksu żytniego dobrego, klasy bonitacyjnej IVa. Badania w Nowym Lublińcu przeprowadzono na glebie bielicowej, wytworzonej na piasku gliniastym mocnym, kompleksu żytniego dobrego, klasy bonitacyjnej IVb, o odczynie (6,9 ph KCL). W Węgrzcach eksperyment polowy realizowano na glebie brunatnej właściwej, wytworzonej z lessu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej II, o lekko kwaśnym odczynie (6,2 ph KCL). Z kolei w Słupi doświadczenia polowe zlokalizowano na rędzinie brunatnej, wytworzonej na wapieniu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,0). Jedynie w Prusach k. Krakowa doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego bardzo dobrego, należącego do I klasy bonitacyjnej, o odczynie (6,7 ph KCL) (tab. 5). Warunki meteorologiczne Warunki meteorologiczne w roku w miejscowościach, gdzie przeprowadzono badania były zróżnicowane (tab. 3 i 4). W okresie wegetacji, w miesiącach kwiecień wrzesień, wyznaczono wartości współczynnika hydrotermicznego Sielianinova, który jest miarą efektywności opadów w danym miesiącu. Przebieg pogody w okresie wegetacji 2015 roku, w warunkach Cicibora, można określić, jako nietypowy. Kwiecień, bowiem cechował się przeciętną sumą opadów, ale maj był bardzo suchy, gdzie opady stanowiły tylko 37 % normy dla wielolecia. W czerwcu odnotowano 84,4 mm opadów, co stanowiło 122 % średniej wieloletniej, co pozwala określić go, jako optymalny. W miesiącu tym odnotowano temperatury powietrza, o 2,2C wyższe od normy z wielolecia. Lipiec okazał się dość wilgotny, z sumą opadów 120,8 mm, co stanowiło 157 % normy z wielolecia. Sierpień, wg współczynnika hydrotermicznego określono, jako bardzo suchy z opadem wynoszącym 27,6 mm. Wrzesień pogłębił deficyt opadów, współczynnik hydrotermiczny określa go, jako skrajnie suchy i ciepły (tab. 3, 4). W Przecławiu, województwo podkarpackie, w kwietniu odnotowano 107 % normy opadów. W maju i czerwcu suma opadów stanowiła odpowiednio 58 i 29 % normy z wielolecia, a współczynnik hydrotermiczny określa je, jako suche i bardzo suche. W lipcu odnotowano znaczny wzrost opadów, a współczynnik hydrotermiczny określa ten miesiąc, jako bardzo wilgotny. Sierpień i wrzesień, w warunkach

93 Przecławia, zostały określone, jako dość suche, gdzie opady stanowiły odpowiednio 97 i 78 % średniej z wielolecia (tab. 3-4). W Słupi przebieg pogody w okresie wegetacji roku był nietypowy. Kwiecień okazał się suchym pod względem sumy opadów. Deficyt opadów powiększył się w miesiącu maju. Współczynnik hydrotermiczny określa ten miesiąc, jako skrajnie suchy, gdzie suma opadów wynosiła zaledwie 12,2 mm. W czerwcu i lipcu odnotowano znaczny nadmiar opadów (odpowiednio 214 i 408 % średniej wieloletniej). Według współczynnika hydrotermicznego miesiące te były skrajnie wilgotne. Nadmiar opadów odnotowano również w sierpniu i wrześniu; gdzie opady stanowiły odpowiednio 243 i 254 % normy dla wielolecia (tab. 3, 4). W warunkach Uhnina kwiecień okazał się optymalnym, pod względem opadów, a przy tym bardzo ciepłym. W maju odnotowano znaczny niedobór opadów (78 % średniej wieloletniej). W czerwcu i lipcu obserwowano wzrost opadów. Współczynnik hydrotermiczny określa czerwiec, jako optymalny, a lipiec, jako dość wilgotny, gdzie opady stanowiły odpowiednio 125 i 152 % średniej wieloletniej. Bilans niedoboru wody odnotowano w sierpniu, gdzie suma opadów stanowiła tylko 60% średniej wieloletniej. Wrzesień pogłębił deficyt opadów, a współczynnik hydrotermiczny określa ten miesiąc, jako skrajnie suchy (11,8 mm opadów) (tab. 3, 4). W Węgrzcach, woj. małopolskie, kwiecień cechował się nadmiarem opadów. W maju odnotowano znaczny ich niedobór (62 % średniej wieloletniej). Deficyt opadów pogłębił się w czerwcu (45 % średniej wieloletniej), a współczynnik hydrotermiczny określa ten miesiąc, jako bardzo suchy. Lipiec był wilgotny (150 % średniej wieloletniej). Sierpień był suchy i zimny. Deficyt opadów odnotowano również we wrześniu (71 % średniej wieloletniej), miesiąc ten współczynnik hydrotermiczny określa, jako suchy (tab. 3, 4)

94 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Tabela 2 Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: Odmiana Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Arielle 2006 NL 2. Denar PL 3. Impala 2003 NL 4. Lord PL 5. Miłek 2006 PL 6. Riviera 2015 NL 7. Viviana DE 1. Altesse 2009 FR 2. Aruba 2007 PL 3. Bellarosa DE 4. Gala CCA DE 5. Gwiazda 2011 PL 6. Ignacy 2012 PL 7. Madeleine NL 8. Michalina 2010 PL 9. Owacja PL 10. Vineta DE Odmiany bardzo wczesne Odmiany wczesne Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, Lębork Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, Lębork Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, Lębork Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Norika Polska Sp. z o.o. ul. Sądowa Barlinek Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, Lębork KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz

95 Tabela 2 c. d. Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: Odmiana Rok wpisania do KR Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce 1. Bogatka 2013 PL 2. Boryna 2012 PL 3. El Mundo CCA NL 4. Finezja 2007 PL 5. Harpun 1993 PL 6. Honorata 2012 DE 7. Jubilat 2011 PL 8. Jurek 2012 PL 9. Laskara 2013 PL 10. Kaszub 2012 PL 11. Mazur 2013 PL 12. Oberon 2012 PL 13. Orchestra 2009 NL 14. Pasat 2002 PL 15. Satina DE 16. Szyper PL 17. Tajfun PL 18. Zuzanna 2007 DE 1. Hinga 1996 PL 2. Inwestor 2005 PL 3. Jelly DE 4. Kuras 2007 NL 5. Mondeo NL 6. Pasja Pomorska 2000 PL 7. Syrena 2002 PL Odmiany średnio wczesne Odmiany średnio późne i późne Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno KWS Polska sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8, Poznań Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński Hodowla Ziemniaka Zamarte Grupa IHAR Zamarte ul. Parkowa 1, Kamień Krajeński C. Meijer B. V. P. O. Box 33 N ZG Kruiningen Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Solana Polska sp. z o.o Zduny Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, Lębork KWS Polska sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8, Poznań Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno

96 Węgrzce Uhnin Słupia Przecław Cicibór SDOO Tabela 3. Opady oraz współczynnik hydrotermiczny Sielaninova, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznych w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miesiąc Suma opadów w mm Dekada Miesiąc % średniej wieloletniej * Współczynnik hydrotermiczny Sielaninova** Kwiecień 16,8 9,6 8,4 34,8 94,0 1,3 Maj 4,0 8,2 9,9 22,1 36,8 0,5 Czerwiec 19,1 64,1 1,2 84,4 122,3 1,5 Lipiec 57,8 28,2 34,8 120,8 156,9 1,9 Sierpień 20,0 5,1 2,5 27,6 42,5 0,5 Wrzesień 4,3 0,2 7,6 12,1 23,3 0,3 Razem 301,8 Kwiecień 12, ,3 54,7 107,2 1,9 Maj 16,8 21,3 3,4 41,5 58,4 0,9 Czerwiec 13,4 2,4 8,0 23,8 29,0 0,4 Lipiec 39,9 35,5 76,2 151,6 150,0 2,6 Sierpień 24,1 1,0 43,0 68,1 97,3 1,2 Wrzesień 20,1 21,2 3,4 44,7 78,4 1,0 Razem 384,4 Kwiecień 9,8 5,1 5,9 20,8 47,3 0,9 Maj 3,1 6,1 3,0 12,2 18,8 0,3 Czerwiec 4,7 10,2 154,0 168,9 213,8 3,2 Lipiec 100,0 153,2 155,0 408,2 408,2 7,2 Sierpień 131,0 11,0 43, ,4 3,4 Wrzesień 52,0 80,0 5, ,7 2,9 Razem 932,1 Kwiecień 11,5 22,2 13,4 47,1 127,3 1,6 Maj 4,9 2,8 38,6 47,9 78,5 1,0 Czerwiec 10,1 43,2 34,0 87,3 124,7 1,5 Lipiec 22,4 30,8 60,9 114,1 152,1 1,8 Sierpień 22,8 17,7 0,5 41,0 60,3 0,7 Wrzesień 7,6 0,1 4,1 11,8 23,1 0,3 Razem 349,2 Kwiecień 16,4 19,7 19,2 55,3 125,7 2,5 Maj 4,5 35,0 7,0 46,5 62,0 1,2 Czerwiec 16,2 17,0 6,8 40,0 45,4 0,7 Lipiec 32,9 36,5 62,6 132,0 150,0 2,2 Sierpień 46,6 0,0 17,8 64,4 85,9 1,2 Wrzesień 20,6 14,9 5,0 40,5 71,0 1,0 Razem 378,7 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze; za okres dla stacji meteorologicznej w Słupi; za okres dla stacji meteorologicznej w Przecławiu; za okres dla stacji meteorologicznej w Uhninie; za okres dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach. ** współczynnik liczono wg wzoru: 10P, [Skowera ], gdzie: P - suma miesięczna opadów k atmosferycznych w mm, t Σt - miesięczna suma temperatur powietrza >0 º C Przedziały wartości tego wskaźnika klasyfikowane były następująco: skrajnie suchy k 0,4; bardzo suchy - 0,4<k 0,7; suchy - 0,7<k 1,0; dość suchy - 1,0<k 1,3; optymalny - 1,3<k 1,6; dość wilgotny - 1,6<k 2,0; wilgotny -2,0<k 2,5; bardzo wilgotny - 2,5<k 3,0; skrajnie wilgotny - k>3,0.

97 Tabela 4. Temperatury powietrza, w okresie wegetacji ziemniaka wg stacji meteorologicznych w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miejscowość Miesiąc Średnia w dekadzie Średnia w miesiącu Odchylenie od normy w C * Cicibór Przecław Słupia Uhnin Węgrzce Kwiecień 9,6 10,3 7,7 9,2 1,4 Maj 14,1 12,5 20,7 15,3 1,5 Czerwiec 16,7 18,0 22,1 18,9 2,2 Lipiec 18,7 18,9 23,4 19,7 1,0 Sierpień 19,5 16,1 21,1 18,3 0,4 Wrzesień 17,9 14,3 11,1 14,5 1,8 Kwiecień 10,8 11,1 7,5 9,8 1,3 Maj 12,9 11,4 17,6 14,1-0,2 Czerwiec 16,1 17,7 21,9 18,6 1,5 Lipiec 18,2 18,2 20,4 19,0 0,1 Sierpień 18,3 16,4 18,2 17,6-0,5 Wrzesień 17,2 16,1 10,8 14,7 1,4 Lipiec 8,4 9,1 6,1 7,8 0,2 Sierpień 11,8 10,9 16,9 13,2 0,0 Wrzesień 14,8 16,9 20,3 17,4 1,3 Lipiec 17,6 17,2 20,4 18,4 0,4 Sierpień 19,2 15,2 18,3 17,6 0,0 Wrzesień 17,9 16,8 11,0 15,3 2,3 Kwiecień 10,9 10,1 9,0 10,0 2,0 Maj 14,4 17,8 12,9 15,3 1,5 Czerwiec 16,6 17,5 23,0 19,1 2,3 Lipiec 19,5 20,1 21,9 20,5 1,6 Sierpień 20,7 17,1 20,4 19,5 1,7 Wrzesień 19,5 15,5 11,5 15,5 2,6 Kwiecień 8,4 8,4 5,7 7,5-1,0 Maj 10,9 10,2 17,3 12,8-1,1 Czerwiec 16,2 17,9 21,4 18,5 1,7 Lipiec 18,4 18,1 20,5 19,0 0,3 Sierpień 18,1 15,4 17,4 16,9-1,2 Wrzesień 16,5 15,2 9,6 13,8 0,1 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 dla stacji meteorologicznej w Przecławiu, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 dla stacji meteorologicznej w Słupi, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1971 dla stacji meteorologicznej w Uhninie, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach

98 Tabela 5. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany bardzo wczesne i wczesne. Rok zbioru: Miejscowość Chroberz Cicibór Nieczajna Powiat Pińczów Biała Podlaska Dąbrowa Tarnowska Modliszewice Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Słupia Pacławska Słupia Uhnin Węgrzce Konecki Lubaczów Bochnia Busko Zdrój Jędrzejów Parczew Kraków Kompleks rolniczej pszenny żytni bardzo żytni bardzo zbożowo pszenny pszenny żytni bardzo pszenny żytni dobry żytni dobry przydatności gleby dobry dobry słaby pastewny dobry dobry dobry dobry Klasa bonitacyjna gleby II III b IV b mocny III b IV b IV b II III a IV a II ph gleby w KCl 6,07 5,5 6,9 6,0 5,77 6,17 Przedplon groch siewny jęczmień jary jęczmień jary groch siewny jęczmień jary Data sadzenia (dzień, m-c, rok) pszenica ozima pszenica ozima pszenica ozima pszenżyto ozime Bardzo wczesne Wczesne Data zbioru (dzień, m-c, rok) Bardzo wczesne I zbiór Bardzo wczesne II zbiór Wczesne Rozstawa (w cm) 70 x 35 67,5 x x x x x x x 35 67,5 x x 33 Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Rodzaj, dawka Basfoliar 36 extra - 5,0 l/ha ADOB Mn nie stosowano - 2,0 l/ha Solubor DF 1 kg/ha obornik 200 dt/ha Nawożenie organiczne i dolistne Basfoliar 36 extra - 5,0 l/ha Słoma ADOB Mn + gorczyca na - 2,0 l/ha przyoranie Solubor DF dt/ha 1 kg/ha obornik 300 dt/ha Basfoliar 36 extra - 5,0 l/ha ADOB Mn - 2,0 l/ha Solubor DF 1 kg/ha nie stosowano nie stosowano pszenica ozima Obornik dt/ha

99 Tabela 5. c.d. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany średnio wczesne oraz średnio późne i późne. Rok zbioru: Miejscowość Bebelno Boguchwała Chroberz Nieczajna Końskowola Prusy Przecław Słupia Uhnin Węgrzce Powiat Włoszczowa Rzeszów Pińczów Dąbrowa Tarnowska Puławy Kraków Mielec Jędrzejów Parczew Kraków Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny dobry pszenny dobry żytni bardzo słaby pszenny dobry pszenny bardzo dobry pszenny wadliwy pszenny dobry żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a II II IV b III a I III a III a IV a II ph gleby w KCl 5,02 5,5 6,32 6,7 6,93 6,0 5,77 6,17 Przedplon jęczmień jary rzepak ozimy groch siewny jęczmień jary rzepak ozimy Data sadzenia (dzień, m-c, rok) pszenica ozima pszenica jara pszenica ozima pszenżyto ozime Średnio wczesne Średnio późne i późne Średnio wczesne skrob Data zbioru (dzień, m-c, rok) Średnio wczesne Średnio późne i późne Średnio wczesne skrob Rozstawa (w cm) 75 x x x x x x 35 67,5 x x 35 67,5 x x 33 Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) K 2O (kg/ha) Rodzaj, dawka Obornik dt/ha Basfoliar 36 extra - 5 l/ha ADOB Mn - 2 l/ha Solubor DF 1 kg/ha Słoma rzepakowa - 30 dt/ha Basfoliar 36 extra - 3 l/ha x 2 Basfoliar 36 extra - 5 l/ha ADOB Mn - 2 l/ha Solubor DF 1 kg/ha Nawożenie organiczne i dolistne Obornik dt/ha Słoma rzepakowa - 70 dt/ha Basfoliar 36 extra - 5 l/ha nie stosowano nie stosowano nie stosowano nie stosowano pszenica ozima Obornik dt/ha

100 Tabela 6. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany bardzo wczesne i wczesne Rok zbioru: Miejscowość Chroberz Cicibór Nieczajna Modliszewice Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Słupia Pacławska Słupia Uhnin Węgrzce Powiat Pińczów Biała Podlaska Dąbrowa Tarnowska Konecki Lubaczów Bochnia Busko Zdrój Jędrzejów Parczew Kraków Ochrona przeciw chwastom Nazwa środka (dawka/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Titus 25 WG - 60 g/ha nie stosowano Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Afalon dyspersyjny 450 SC - 2 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha nie stosowano * Titus 25 WG - 0,06 kg/ha Command - 0,1 l/ha Agil 100 EC - 1,5 l/ha ** Afalon dyspersyjny 450 SC - 2 l/ha Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom Nazwa środka (dawka/ha Decis Mega 50 EW - 0,15 l/ha Actara 25 WG - 0,06 kg/ha Ekonom 72 WG - 2,0 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,15 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/h Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Gwarant 500 SC - 1,0 l/ha Pyton Consento 450 SC - 1,5 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Nuprid 200 SC - 0,15 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,15 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Nuprid 200 SC - 0,15 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Bulldock 025 EC - 0,25 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Proteus 110 OD - 0,3 l/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Mospilan 20 SP - 0,08 kg/ha Proteus 110 OD - 0,3 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Gwarant 500 SC - 2,0 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold 67,8 WG - 2,0 kg/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Pyrimax 480 EC - 0,8 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha * - I termin kopania, ** - II termin kopania

101 Tabela 6. c. d. Warunki polowe doświadczeń. Odmiany średnio wczesne oraz średnio późne i późne Rok zbioru: Miejscowość Bebelno Boguchwała Chroberz Nieczajna Końskowola Prusy Przecław Słupia Uhnin Węgrzce Powiat Włoszczowa Rzeszów Pińczów Dąbrowa Tarnowska Puławy Kraków Mielec Jędrzejów Parczew Kraków Ochrona przeciw chwastom Nazwa środka (dawka/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha nie stosowano Sencor Liquid 600 SC - 0,55 kg/ha + Titus 25 WG - 0,5 kg/ha Fusilade Forte 150EC - 1,5 l/ha Linurex 500 SC - 2,0 l/ha Targa Super 050 EC - 1,5 l/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG - 2,0 kg/ha Agil 100 EC - 1,5 l/ha nie stosowano Afalon dyspersyjny 450 SC - 2 l/ha Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom Nazwa środka (dawka/ha Proteus 110 OD - 0,3 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,15 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Proteus 110 OD - 0,3 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Ridomil Gold 67,8 MZ - 2,0 kg/ha Proteus 110 OD - 0,4 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Decis Mega 50 EW - 0,15 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Proteus 110 OD - 0,3 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Ekonom 72 WG - 2,0 kg/ha Nuprid 200 SC - 0,15 l/ha Dithane Neo Tec Gwarant 500 SC 71 WG - 2,0 l/ha - 2,0 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Curzate Top 72,5 WG - 2,0 kg//ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Ridomil MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Nurelle D 550 EC - 0,6 l/ha Mospilan 20 SP - 0,08 kg/ha Nurelle D 550 EC - 0,6 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Galban M 73 WP - 2,0 kg/ha Gwarant 500 SC - 2,0 l/ha Nurelle D 550 EC - 0,6 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Nuprid 200 SC - 0,15 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Actara 25 WG - 0,08 kg/ha Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg/ha

102 ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór PD Nieczajna ZDOO Nowy Lubliniec SDOO Słupia PD Słupia Pacanowska ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór PD Nieczajna ZDOO Nowy Lubliniec SDOO Słupia PD Słupia Pacanowska ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 7. Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw ogólny i handlowy w punktach doświadczalnych (% wzorca). Rok zbioru: Plon ogólny Plon handlowy Punkt doświadczalny Odmiana Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 168,6 288,2 199,0 233,7 195,6 228,2 244,3 306,1 161,1 275,7 185,3 229,1 184,6 215,1 229,7 296,0 1. Arielle Denar Impala Lord Miłek Riviera Viviana Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 426,6 618,3 362,1 500,0 487,2 569,8 489,6 616,2 422,9 596,2 330,5 489,9 442,6 560,5 473,8 599,1 1. Arielle Denar Impala Lord Miłek Riviera Viviana Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian

103 Tabela 8 Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca). Lata zbioru:, 2015, Plon ogólny Plon handlowy Lp. Odmiana 2015 Średnia Średnia Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 224,9 238,8 233,0 232,2 211,9 222,0 222,1 218,7 1. Arielle Denar Impala Justa 88 88* 88 88* 5. Lord Miłek Riviera ** ** 8. Viviana Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 474,1 401,1 508,7 461,3 449,7 373,3 489,4 437,5 1. Arielle Denar Impala Justa 85 85* 84 84* 5. Lord Miłek Riviera ** ** 8. Viviana Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok, ** - średnia za 2 lata - bak danych

104 450,3 524,0 594,6 441,8 462,5 411,5 491,4 454,7 662,3 443,3 501,0 512,9 434,4 448,2 393,6 453,3 430,7 640,6 ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce ZSCKR Chroberz SDOO Cicibór ŚODR Modliszewice ZDOO Nowy Lubliniec PD Nowy Wiśnicz PD Słupia Pacanowska SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 9 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw (% wzorca) i zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych Rok zbioru Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny Odmiana Wzorzec, dt z ha % 1. Altesse ,3 13,4 14,2 11,5 11,5 13,6 13,7 12,7 12,1 2. Aruba ,7 16,7 14,6 14,9 14,0 14,6 16,3 15,9 15,0 3. Bellarosa ,9 13,0 13,7 10,8 10,9 12,3 12,6 12,8 12,0 4. Gala ,7 13,1 13,9 11,6 10,0 11,0 12,8 13,4 11,5 5. Gwiazda ,7 12,1 12,5 12,1 12,0 11,9 13,1 10,9 12,2 6. Ignacy ,6 12,8 13,5 12,4 11,6 13,5 13,4 13,0 12,9 7. Madeleine ,1 12,1 13,2 10,8 10,7 11,9 14,0 12,6 11,0 8. Michalina ,4 13,4 12,6 12,4 10,7 11,4 12,1 12,3 11,9 9. Owacja ,3 12,7 13,5 9,8 12,4 12,6 13,8 12,2 12,9 10. Vineta ,3 13,0 14,5 10,8 12,4 12,7 12,9 14,1 12,7 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

105 Tabela 10 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) Lata zbioru:, 2015, Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Odmiana 2015 Średnia Średnia Średnia - Wzorzec, dt z ha 517,4 413,7 499,2 476,8 493,1 390,2 473,1 452,1 % 1. Altesse ,0 13,8 12,9 12,9 2. Aruba 92 92* 93 93* 15,3 15,3* 3. Bellarosa ,8 13,3 12,3 12,5 4. Gala ** ** 13,9 12,3 13,1** 5. Gwiazda ,7 13,8 12,2 12,2 6. Ignacy ,5 13,8 12,9 12,7 7. Madeleine * * 11,9 11,9* 8. Michalina ,3 14,0 12,1 12,5 9. Oman ** ** 13,7 15,1 14,4** 10. Owacja ,9 14,4 12,6 13,3 11. Vineta ,9 13,6 12,9 13,1 Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok, ** - średnia za 2 lata - bak danych

106 373,3 504,9 446,0 753,8 574,9 527,1 517,5 561,4 725,1 365,9 484,8 438,5 743,5 500,6 443,2 499,0 537,5 691,8 PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz LODR Końskowola PD Prusy SDOO Przecław SDOO Słupia ZDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 11 Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru: Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny Odmiana Wzorzec, dt z ha % 1. Bogatka ,8 12,0 12,2 12,0 12,0 9,7 12,8 13,5 12,8 2. El Mundo ,7 12,0 12,4 12,2 13,1 10,2 13,4 13,3 13,8 3. Finezja ,7 10,6 16,1 16,3 15,8 13,1 17,4 17,3 17,7 4. Honorata ,9 13,6 15,7 15,4 15,8 13,2 16,1 17,8 16,0 5. Jurek ,3 13,8 14,1 14,3 13,9 10,9 10,5 16,7 14,5 6. Laskara ,2 12,2 18,1 15,6 15,1 12,7 18,4 16,7 17,3 7. Mazur ,4 14,2 16,7 13,6 14,4 13,2 16,2 16,3 16,6 8. Oberon ,0 12,0 12,8 14,6 12,8 9,0 14,0 15,1 14,6 9. Orchestra ,9 10,6 11,2 10,3 12,8 8,8 11,0 12,0 10,7 10. Satina ,5 13,6 15,6 13,4 13,6 9,1 12,5 16,2 14,1 11. Tajfun ,1 13,2 16,5 16,4 16,4 14,8 18,3 16,7 17,5 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

107 Tabela 12 Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru:, 2015, Odmiana 2015 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi % Średnia Średnia Średnia - Wzorzec, dt z ha 514,3 487,6 553,8 518,6 475,4 458,0 522,8 485,4 % 1. Ametyst * * 13,5 13,5* 2. Bogatka 83 83* 82 82* 12,2 12,2* 3. Cekin * * 13,7 13,7* 4. El Mundo * * 12,6 12,6* 5. Finezja ,8 17,7 15,7 16,1 6. Gawin ** ** 14,7 18,2 16,5** 7. Honorata ,8 17,0 15,6 15,8 8. Jurek * * 13,7 13,7* 9. Laskara ** ** 17,3 15,9 16,6** 10. Malaga ** ** 11,1 13,0 12,1** 11. Mazur * * 15,2 15,2* 12. Oberon ,1 15,2 13,1 13,5 13. Orchestra 74 74* 74 74* 10,9 10,9* 14. Satina ,1 14,4 13,6 13,4 15. Stasia ** ** 12,8 15,6 14,2** 16. Tajfun ,3 18,2 15,9 16,5 Liczba doświadczeń Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata - bak danych

108 PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz PD Nieczajna SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz PD Nieczajna SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce PD Bebelno PODR Boguchwała ZSCKR Chroberz PD Nieczajna SDOO Przecław ZDOO Słupia SDOO Uhnin SDOO Węgrzce Tabela 13 Odmiany średnio późne i późne ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi w % Punkt doświadczalny Odmiana Wzorzec, dt z ha 357,1 397,8 440,6 471,3 565,9 480,2 560,7 704,8 349,4 383,6 432, , ,3 682,8 % 1. Jelly ,8 12,9 14,3 13,2 11,3 15,0 15,2 16,4 2. Mondeo ,7 12,0 15,2 12,4 11,3 15,9 16,5 15,0 3. Syrena ,6 10,4 13,3 14,8 13,7 18,2 15,3 15,4 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Tabela 14 Średnio późne i późne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru:, 2015, Odmiana Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi % 2015 Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 486, ,3 467,7 461,9 392,7 472,3 442,3 % % % % 1. Jelly ,3 15,1 14,3 13,9 2. Mondeo ,6 15,2 14,3 14,0 3. Syrena ,9 16,1 14,6 14,5 Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Średnia -

109 Tabela 15 Charakterystyka użytkowa jadalnych odmian ziemniaka wg COBORU Odmiana Kształt Głębokość Typ Przydatność Barwa Barwa Smak bulw oczek konsump- do przetwórstwa skórki miąższu (skala 9 ) (skala 9 ) cyjny frytki chipsy Odmiany bardzo wczesne 1. Arielle ow 7 ż jż 7,5 B 2. Denar oow 7 ż jż 7 AB 3. Impala ow 7,5 ż jż 7 AB 4. Justa oow 7 ż ż 7 B-BC + 5. Lord oow 7 ż jż 7 AB 6. Miłek oow 6,5 ż jż 6,5 BC 7. Riviera o 7,5 ż jż 6,5 B-BC 8. Viviana oow 7 ż jż 7 AB Odmiany wczesne 1. Altesse ow 7,5 jbż ż 7 AB 2. Aruba ow 7,5 ż kr 6,5 B 3. Bellarosa oow 7 cz ż 7 B 4. Gwiazda oow 7 ż jż-ż 7 B 5. Ignacy oow 6,5 ż jż 6,5 B 6. Madeleine oow 7,7 ż ż 6,7 B 7. Michalina oow 6,5 ż jż 6,5 B 8. Oman ow 7,5 ż jż 7,5 B 9. Owacja oow 7 ż jż 7 B-BC 10. Vineta oow 7 ż ż 7 AB Odmiany średnio wczesne 1. Ametyst oow 7 jbż kr 6 BC 2. Bogatka ow 8 ż jż 6,8 B 3. Cekin oow 7 ż jż 7 BC-C 4. Finezja oow 7 ż jż 6,5 BC + 5. Gawin oow 6,5 ż jż 6,5 B-BC + 6. Honorata oow 6,5 jbż jż 6,7 BC + 7. Jurek oow 6,8 ż ż 7,2 B-BC 8. Laskara oow 7,0 ż jż 6,7 B-BC 9. Malaga ow 7,5 ż jż 6,4 B-BC 10. Mazur ow 6,6 ż jż 6,6 AB 11. Oberon ow 6,8 cz jż 7 AB 12. Orchestra oow 7,5 ż jż 6,5 AB 13. Satina oow 7,5 ż ż 7,5 B 14. Stasia oow 7 ż ż 6,5 B 15. Tajfun ow 7 ż ż 7 B-BC Odmiany średnio późne i późne 1. Jelly ow 7,5 ż ż 7,5 B 2. Mondeo oow 7 ż kr 6,7 B-BC 3. Syrena ow 7 ż ż 7 B Typ konsumpcyjny: AB - sałatkowy, B - ogólnoużytkowy, BC - lekko mączysty, C - mączysty Kształt bulw:: o - okrągły, oow - okrągłoowalny, ow - owalny Głębokość oczek (skala 9 ): -1 - bardzo głębokie, 9 - bardzo płytkie Smak (skala 9 ): 1 - zły, 9 - wybitnie dobry Barwa skórki: ż - żółta, jbż - jasnobeżowa, cz. - czerwona Barwa miąższu: kr - kremowy, jż-ż jasnożółty do żółtego, jż - jasnożółty, ż - żółty

110 Tabela 16 Ziemniak jadalny - odporność na podstawowe choroby wg. COBORU Odmiana Wirusy Y Liściozwój M (skala 9 ) Odmiany bardzo wczesne Zaraza ziemniaka - liście Czarna nóżka Parch zwykły 1. Arielle 3,5 5,5 * 2 * 7,6 2. Denar 7 7 4, ,7 3. Impala ,9 4. Justa 5,5 5,5 * 3 * 7,7 5. Lord ,7 6. Miłek 7 5,5 * 2 * 8,3 7. Riviera 8 * * 2 * * 8. Viviana 5,5 5,5 * 2 * 7,5 Odmiany wczesne 1. Altesse 3,5 3,5 * 3 * 7,3 2. Aruba 8 5,5 * 4 * 8,1 3. Bellarosa 5,5 8,5 * 2 * 8,1 4. Gwiazda 7 7 * 3 * 8,1 5. Ignacy 7 7 * 3 * 8,0 6. Madeleine 8 * * 2,5 * * 7. Michalina 7 3,5 * 3 * 7,6 8. Oman 5,5 5,5 * 3 * 7,9 9. Owacja 9 7 * 4 * 8,0 10. Vineta ,1 Odmiany średnio wczesne 1. Ametyst 9 5,5 8 6 * 7,8 2. Bogatka 8 5,5 * 3,5 * * 3. Cekin 5 5, ,8 4. Finezja ,5 * 7,8 5. Gawin 7 7 * 3 * 7,8 6. Honorata 5,5 5,5 * 3 * 7,4 7. Jurek 8 5,5 * 4,5 * 7,8 8. Laskara 5,5 5,5 * 4,5 * * 9. Malaga 8 7 * 3,5 * * 10. Mazur 7 7 * 3 * * 11. Oberon 8 5,5 * 3,5 * 8,2 12. Orchestra 8 3,5 * 2 * 7,7 13. Satina ,2 14. Stasia 8 7 * 4 * 8,3 15. Tajfun 7 7 2, ,9 Odmiany średnio późne i późne 1. Jelly 5 5 * 5 * 7,9 2. Mondeo 3,5 3,5 * 4 * * 3. Syrena ,5 7,6 Odporność na choroby w skali 9 : 9 - bardzo odporna; 1 - bardzo podatna; * - brak danych

111 Tabela 17 Ziemniak - średnio wczesne odmiany skrobiowe. Plon ogólny, plon i zawartość skrobi dla odmian w punktach doświadczalnych. Rok zbioru Plon ogólny (dt/ha) Plon skrobi (dt/ha) Zawartość skrobi (%) Odmiana Punkt doświadczalny LODR Końskowola ZDOO Uhnin LODR Końskowola ZDOO Uhnin LODR Końskowola ZDOO Uhnin Wzorzec, dt z ha: 558,8 434,0 125,5 94,0 % 1. Boryna 575,9 467,7 127,9 100,5 22,2 21,5 2. Harpun 496,8 388,5 103,3 78,1 20,8 20,1 3. Jubilat 589,9 464,8 133,3 100,4 22,6 21,6 4. Kaszub 567,2 398, ,7 23,8 23,0 5. Pasat 685,2 522,8 164,4 108,7 24,0 20,8 6. Szyper ,9 93,7 78,9 21,0 21,5 7. Zuzanna 550, ,6 99,9 21,9 23,3 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian Tabela 18 Ziemniak - odmiany skrobiowe. Zawartość i plon skrobi. Lata zbioru, 2015, Odmiana Plon skrobi dt/ha 2015 Średnia - Zawartość skrobi (%) 2015 Średnia - odmiany średnio wczesne 1. Boryna 80,9 114,2 97,6** 22,0 21,9 22,0** 2. Glada 62,4 79,5 71,0** 19,7 20,7 20,2** 3. Harpun 69,1 77,3 90,7 79,0 19,8 20,8 20,5 20,4 4. Jubilat 84,8 76,6 116,9 92,8 20,9 22,1 22,1 21,7 5. Kaszub 50,7 80,0 113,4 81,4 23,2 22,6 23,4 23,1 6. Mieszko 80,4 80,4* 22,0 22,0* 7. Pasat 79,4 136,6 108,0** 18,1 22,4 20,3** 8. Rumpel 75,9 75,9* 20,1 20,1* 9. Szyper 86,3 86,3* 21,3 21,3* 10. Zuzanna 72,7 82,2 110,3 88,4 19,2 22,3 22,6 21,4 odmiany średnio późne i późne 1. Hinga 87,0 66,0 89,2 80,7 21,7 22,0 22,6 22,1 2. Inwestor 69,0 64,0 108,7 80,6 21,3 21,5 22,7 21,8 3. Kuras 84,9 71,7 116,9 91,2 18,1 19,3 22,6 20,0 4. Pasja Pomorska 80,7 64,1 98,7 81,2 20,1 21,5 21,3 21,0 5. Pokusa 92,9 92,9* 18,7 18,7* Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata - brak danych

112 Tabela 19 Ziemniak skrobiowy - odporność na podstawowe choroby wg COBORU Odmiana Wirusy Y Liściozwój M odmiany średnio wczesne (skala 9 ) Zaraza ziemniaka liście Czarna nóżka Parch zwykły 1. Boryna 7 7 * 5,5 * 8,3 2. Glada ,0 3. Harpun * 4. Jubilat * 5 * 8,2 5. Kaszub 7 7 * 5 * 7,9 6. Mieszko 8 * * 6 * * 7. Pasat ,5 7,7 8. Rumpel ,2 9. Szyper * 5 * * 10. Zuzanna * 3 * 8,4 odmiany średnio późne i późne 1. Hinga ,1 2. Inwestor * 7 * 8,3 3. Kuras * 8 * 7,8 4. Pasja Pomorska ,2 5. Pokusa * 4 * 7,5 Odporność na choroby w skali bardzo odporna (skrajnie odporna), 1 - bardzo podatna, - brak danych Wyniki badań W grupie odmian bardzo wczesnych zarejestrowane odmiany ziemniaka były w typie konsumpcyjnym: B, AB do BC. Odznaczały się przy tym bardzo wczesną tuberyzacją, wysoką plennością (już po 60 dniach od daty sadzenia) oraz dobrymi walorami konsumpcyjnymi (smak 6,5-7,5, w skali 9 ) (tab. 15). W roku, w pierwszym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), największy plon bulw zgromadziła odmiana Arielle - (w pięciu punktach badawczych) i Riviera (w trzech miejscowościach) (tab. 7). W trzyletnim cyklu badań, w pierwszym terminie zbioru, najwyżej plonowały odmiany: Arielle i Lord, stosownie 109 i 103 % wzorca dla plonu ogólnego (tab. 8). W zbiorze bulw po dojrzeniu w roku najwyżej plonowały odmiany: Impala, Denar i Lord (tab. 7). Odmiany Lord i Denar okazały się najplenniejsze w całym trzyletnim cyklu badań (tab. 8). W grupie odmian wczesnych, w Krajowym Rejestrze, znajduje się 26 odmian. Odmiany te charakteryzowały się dobrymi właściwościami smakowymi (smak 6,5-7,5, w skali 9 ) (tab. 15) oraz wysokim potencjałem plonotwórczym (tab. 9). Średni plony bulw, tych odmian w roku w pełnej dojrzałości (ok. 110 dni wegetacji), wynosił 499 dt/. ha. W większości punktów doświadczalnych najwyższe plony uzyskała odmiana Ignacy (w 7 miejscowościach) oraz odmiana Gwiazda i Madeleine - w pojedynczych miejscowościach (tab. 9). Odmiany: Ignacy, Michalina i Gwiazda potwierdziły swój wysoki potencjał plonotwórczy w trzyletnim cyklu badań, uzyskując najwyższy plon ogólny i handlowy bulw (tab. 10). Grupa odmian średnio wczesnych jest najliczniej reprezentowana w Krajowym Rejestrze i liczy 42 odmian, w tym 12 skrobiowych i 6 odmian przeznaczonych dla przetwórstwa (tab.1). W większości są to odmiany jadalne, o ugruntowanej pozycji na rynku konsumpcyjnym (tab. 11 i 15). Najplenniejszą odmianą jadalną w roku we wszystkich miejscowościach okazała się El Mundo (tab. 11). W trzyletnim cyklu badań najwyższym plonem ogólnym charakteryzowały się: Satina (114 % wzorca) i Tajfun (111 % wzorca),

113 odmiany te odznaczały się również najwyższym plonem handlowym (tab. 12). Wszystkie te odmiany cechowały się jednocześnie wysoką wiernością plonowania. Z odmian skrobiowych, tej grupy wczesności, godną polecenia są odmiany Jubilat i Zuzanna (tab. 18). W grupie odmian średnio późnych i późnych znajdują się odmiany konsumpcyjne i skrobiowe (tab ). Z odmian jadalnych najwyższym plonem ogólnym i handlowym bulw w warunkach; Chrobrza, Nieczajnej, Przecławia, Słupi, Uhnina i Węgrzc charakteryzowała się odmiana Mondeo. W warunkach Bebelna i Boguchwały - odmiana Syrena (tab. 13). Najplenniejszą odmianą jadalną, zarówno w plonie głównym, jak i handlowym w trzyletnim cyklu badań, okazała się odmiana Mondeo (tab. 14). Najwyższy średni plon w ścisłym eksperymencie polowym w roku uzyskano w warunkach LODR Końskowola i wyniósł 753,8 dt/ha, najwyżej zaś plonowały odmiany; El Mundo - 899,5 dt/ha, Satina - 893,1 dt/ha oraz Laskara - 843,4 dt/ha. W tabeli 18 przedstawiono odmiany skrobiowe według grup wczesności, zawartości skrobi oraz plonu tego składnika z hektara. W roku wykonano trzy doświadczenia z odmianami skrobiowymi - dwa eksperymenty polowe w warunkach Uhnina, na glebie lekkiej, oraz jedno doświadczenie z grupą odmian średnio wczesnych, skrobiowych w LODR Końskowola (tab. 17). W grupie odmian średnio wczesnych, najwyższy plon skrobi w roku oraz w dwuletnim cyklu badań uzyskała odmiana Pasat, zaś trzyletnim cyklu badań największy plon skrobi zgromadziły odmiany Jubilat i Zuzanna. Najwyższy plon skrobi z hektara, w grupie odmian średnio późnych i późnych, w uzyskały odmiany: Kuras i Inwestor zaś w trzyletnim cyklu badań najwyżej plonowały odmiany: Kuras i Pasja Pomorska. Wysoki plon skrobi uzyskała Pokusa, badana jednak tylko przez jeden rok (tab. 16). Należy przypuszczać, iż w najbliższych latach dużą popularnością będą cieszyć się odmiany skrobiowe z grupy wczesnych i średnio wczesnych. Podyktowane jest to polityką zakładów przetwórczych ziemniaka, które chcą uniknąć strat w okresie późnojesiennym dążą do wcześniejszego przerobu surowca. W tabeli 19 zamieszczono odporność odmian skrobiowych na główne choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, zaś w tabelach 15 i 16 - charakterystykę morfologiczną, właściwości konsumpcyjne oraz odporność na choroby, jadalnych odmian ziemniaka. Charakterystykę użytkową tych odmian przygotowano na podstawie syntezy wyników odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU. W niniejszej publikacji skoncentrowano się na przedstawieniu wartości użytkowej odmian, w ujęciu tabelarycznym, tak, aby potencjalny użytkownik odmian mógł samodzielnie wyciągnąć stosowne wnioski. Rolnik decydując się na uprawę konkretnej odmiany, oprócz wysokości plonu bulw, czy też plonu skrobi z hektara, powinien brać pod uwagę odporność odmian na choroby (tab. 16 i 19), co wiąże się z częstotliwością wymiany materiału sadzeniakowego, poziomem ochrony przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi oraz nakładami finansowymi na jeden hektar plantacji ziemniaka. Wnioski: 1. Uzyskane w warunkach południowo-wschodniej części Polski wysokie, rzeczywiste plony ziemniaka świadczą, o dużych możliwościach potencjalnego plonowania zarejestrowanych odmian ziemniaka, efektywnie wykorzystujących postęp biologiczny w rolnictwie. 2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać stosując właściwy dobór odmian, o wysokiej wartości gospodarczej a także dzięki systematycznej wymianie sadzeniaków ziemniaka oraz poprawnej agrotechnice. 3. Trzyletnie wyniki badań pozwolą rolnikom na trafny wybór najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania, w tej części kraju. 4. Wyniki badań odmianowych ziemniaka, uzyskane w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian w Ciciborze, Słupi, Węgrzcach, Uhninie oraz innych punktach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie województw: lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego i świętokrzyskiego, ze względu na zróżnicowane warunki glebowe i meteorologiczne, nie są reprezentatywne dla całego regionu południowo-wschodniej Polski, ale są miarodajne przy tworzeniu tzw. Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze tych województw.

114 Charakterystyka odmian ziemniaka znajdujących się na LOZ w woj. małopolskim Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. Odmiany bardzo wczesne DENAR (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. LORD (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. VIVIANA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego, o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, owalnymi, o regularnym kształcie, bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Daje duże plony zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. Odmiana o dużym udziale plonu handlowego w plonie ogólnym. Odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y i wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. ARIELLE (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ - ) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym i dobrym smaku. Bulwy bardzo duże do dużych, owalne, o regularnym kształcie, płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana plenna zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Charakteryzuje się dużym udziałem plonu handlowego w plonie ogólnym. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. Odmiany wczesne OWACJA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągło-owalnymi, o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, który po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie ogólnym frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y oraz liściozwoju; dość podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju. VINETA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągło-owalnymi, bardzo kształtnymi o bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana dość plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y i liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka.

115 BELLAROSA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale frakcji handlowej w plonie ogólnym. Tworzy bulwy bardzo duże, okrągło-owalne, bardzo kształtne, o płytkich oczkach. Skórka czerwona, miąższ żółty. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y oraz odporna na wirusa liściozwoju. Bardzo podatna na zarazę ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju; w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. GWIAZDA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale frakcji handlowej w plonie ogólnym. Tworzy bulwy bardzo duże, okrągło-owalne, bardzo kształtne, o płytkich oczkach. Skórka czerwona, miąższ żółty. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y oraz odporna na wirusa liściozwoju. Bardzo podatna na zarazę ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju; w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. Odmiany średnio wczesne SATINA (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o bardzo dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągło-owalnymi, bardzo kształtnymi o płytkich oczkach i żółtym miąższu Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y, odporna na wirusa liściozwoju, podatna na porażenie przez zarazę ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. TAJFUN (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusy, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, a zwłaszcza do uprawy w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami Odmiany średnio późne JELLY (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana średnio późna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusa Y i średnio odporna na wirusa liściozwoju, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków. MONDEO (rok wpisania do KR ; rok włączenia do LOZ ) Odmiana średnio późna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dość dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, o regularnym kształcie i płytkich oczkach. Skórkę ma żółtą, miąższ kremowy. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale frakcji handlowej. w plonie ogólnym Odporna na patotyp Ro1 mątwika ziemniaczanego. Odporność na wirusa Y i liściozwoju oraz zarazę ziemniaka mała do średniej. Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze na rok 2017 znajdują się: Bardzo wczesne: (jadalne) - Berber, Fresco, Impala, Impresja, Ingrid, Irys, Justa, Miłek, Riwiera, Tacja, Tonacja.

116 Wczesne: (jadalne) - Altesse, Amora, Annabelle, Aruba, Augusta, Bila, Bohun, Carrera, Etola, Gracja, Ignacy, Innovator, Lady Claire, Lady Rosetta, Latona, Lawenda, Madeleine, Magnolia, Michalina, Oman, Stokrotka. (skrobiowe) - Cedron. Średnio wczesne: (jadalne - Aldona, Almera, Ametyst, Asterix, Bogatka, Bojar, Cekin, Dali, Ditta, Etiuda, Finezja, Folva, Gawin, Honorata, Irga, Jurata, Jurek, Laskara, Lech, Malaga, Manitou, Mazur,Oberon, Orchestra, Otolia, Sagitta, Sante, Stasia, Victoria, VR 808. (skrobiowe) - Boryna, Glada, Harpun, Jubilat, Kaszub, Kuba, Mieszko, Pasat, Rumpel, Szyper, Widawa, Zuzanna. Średnio późne: (jadalne) - Bryza, Cecile, Eurostar, Fianna, Syrena, (skrobiowe) - Amarant, Ikar, Pasja Pomorska. Późne: (skrobiowe) - Bzura, Gandawa, Hinga, Inwestor, Jasia, Kuras, Pokusa, Rudawa, Skawa. Aktualne szczegółowe charakterystyki wszystkich odmian wpisanych do Krajowego Rejestru Odmian (przedstawione w formie tabelarycznej), znajdują się w Liście Opisowej Odmian wydawanej corocznie przez COBORU.

117 Doświadczenia Prowadzone w systemie ekologicznym Rolnictwo ekologiczne opiera się na zasadach służących minimalizacji wpływu człowieka na środowisko, przy jednoczesnym zapewnieniu jak najbardziej naturalnego funkcjonowania systemu rolniczego. Typowe praktyki rolnictwa ekologicznego obejmują: wieloletni płodozmian, wydajne użytkowanie zasobów własnych, radykalne ograniczenie wykorzystania syntetycznych pestycydów i nawozów, antybiotyków dla zwierząt, dodatków do żywności i substancji pomocniczych w przetwórstwie oraz innych sztucznych środków produkcji; stosowanie gatunków roślin i zwierząt odpornych na choroby i dobrze zaadaptowanych do lokalnych warunków, a także całkowity zakaz stosowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie W roku 2013 wychodząc naprzeciw potrzebom specyficznego rolnictwa małopolskiego i zwiększającej się systematycznie liczby gospodarstw ekologicznych, na wniosek Wojewódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego, Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach rozpoczęła prowadzenie doświadczeń w systemie ekologicznym. Wyodrębniono działkę o powierzchni 1,80 ha i zgłoszono podjęcie działalności ekologicznej w Biurze Certyfikacyjnym COBICO. Rok jest drugim rokiem badań odmian roślin w uprawie ekologicznej. W sezonie wegetacyjnym 2015/ kontynuowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach realizację doświadczeń systemem ekologicznym. Ustalając dobór odmian do doświadczeń ekologicznych kierowano się przede wszystkim odpornością odmian na choroby, potencjałem plonowania i niektórymi cechami morfologicznymi odmian. Wojewódzki Zespół PDO podjął również decyzję o wprowadzeniu do doborów odmian dla doświadczeń ekologicznych wszystkich odmian rekomendowanych do uprawy w województwie małopolskim, znajdujących się na Liście Odmian Zalecanych. Warunki klimatyczne w sezonie wegetacyjnym 2015/ były generalnie korzystne dla wzrostu i rozwoju roślin, chociaż w miesiącach kwiecień, maj i czerwiec, opadów było mało. Natomiast w miesiącu październiku r odnotowano aż 202,2 mm opadu, co spowodowało opóźnienia i trudne warunki do siewu ozimin. Ogólna opadów w roku to 787,8 mm. W roku zrealizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach 8 doświadczeń, w których badano 81 odmian.

118 Liczba doświadczeń w ekologicznym systemie uprawy zrealizowanych w SDOO Węgrzce w latach Gatunek Liczba doświadczeń Liczba badanych odmian w latach: Pszenica ozima Pszenica jara Mieszanki zbożowo strączkowe Mieszanki zbożowo strączkowe Pszenica Groch Owies Groch Jęczmień jary Owies jary Ziemniak Warzywa okopowe Marchew Warzywa okopowe Burak ćwikłowy brak danych Razem Pszenica ozima Doświadczenie z odmianami pszenicy ozimej założone zostało jesienią 2015 roku. W doświadczeniu brało udział 20 odmian wybranych spośród odmian wpisanych do Krajowego Rejestru i rekomendowanych do uprawy w LOZ dla Województwa Małopolskiego. Do doboru włączono również odmianę ALMARI, która jest jeszcze chętnie uprawiana przez rolników w naszym województwie. Pszenica ozima - plon ziarna w dt/ha Lata zbioru: 2015, Odmiana Lata zbioru Lata zbioru Odmiana Arkadia A 49, Patras A 56,43 2. Artist B 59, KWS Ozon B 40,58 47,61 3. Legenda A 40,93 50, Bamberka A 48,22 4..Natula A 51,16 58, Platin B 52,82 61,21 5. Ostroga A 38,65 42, Almari 44,24 56,54 6. Sailor A 39, Bogatka B 41,62 52,48 7. Skagen A 34,37 43, Tonacja A 42,62 50,42 8. Fidelius B 46,02 50,1 18. Forkida 41,03 55,04 9. Jantarka B 53,82 61, Markiza C 44,22 47, Linus A 54, Delawar A 64,29 - brak danych Średni plon: 43,66 53,10

119 W sezonie wegetacyjnym /2015 średni plon pszenicy ozimej wyniósł 43,66 dt/ha, co przy niskonakładowej produkcji jest wynikiem dobrym. Wśród badanych odmian wyżej od średniej plonowało 6 odmian. Zanotowano również bardzo satysfakcjonujące plony u 3 odmian najwyżej plonujących: Natula - 51,16 dt/ha, Platin - 52,82 dt/ha, Jantarka - 53,82 dt/ha. Odmiany te charakteryzują się bardzo dobrą i dobrą tolerancją na najważniejsze choroby grzybowe tj. rdzę żółtą, rdzę brunatną, septoriozy liści oraz bardzo dobrą zimotrwałością. Analizując porażenie odmian pszenicy ozimej przez choroby grzybowe można stwierdzić, że nie zaobserwowano objawów porażenia przez mączniaka prawdziwego zbóż, groźną chorobę grzybową mającą bardzo duży wpływ na plonowanie odmian. Podobnie wszystkie odmiany wykazały się wysoką tolerancją na porażenie przez rdzę brunatną pszenicy, jedynie u odmiany Markiza odnotowano porażenie - 8 w skali 9-cio stopniowej, co stanowi bardzo mały stopień porażenia. Kolejną chorobą ocenianą w badaniach jest rdza żółta. Stwierdzono duże porażenie występujące u odmian Arkadia i Tonacja - ocenione na 3, a u odmiany Bogatka, porażenie w stopniu małym - ocena 7, w skali 9-cio stopniowej. Odmiany Arkadia i Tonacja porażone również były przez septoriozę liści w stopniu średnim do dużego - 4, co oznacza dość małą odporność tych odmian na patogena. Porównanie stopnia odporności na podstawowe choroby grzybowe wskazuje na mniejszą przydatność odmian Arkadia i Tonacja do uprawy w gospodarstwach ekologicznych, gdzie nie stosuje się ochrony chemicznej. Porażenie tych odmian przez choroby grzybowe wpłynęło zapewne na obniżenie plonów w roku : Arkadia - 49,69 dt/ha, Tonacja - 50,42 dt/ha, niemniej jednak potencjał plonotwórczy tych odmian jest duży. Biorąc pod uwagę wyleganie, cechę bardzo istotną w uprawie zbóż, wszystkie odmiany pszenicy ozimej biorące udział w doświadczeniu wykazały się bardzo wysoką odpornością na wyleganie. Otrzymane średnie wyniki plonowania odmian w sezonie wegetacyjnym 2015/ były wyższe niż w sezonie /2015 prawie o 10 dt/ha. Najlepiej plonowały odmiany: Delawar (pierwszy rok w badaniach ekologicznych) - 64,29 dt/ha, Jantarka - 61,57 dt/ha, Platin - 61,21 dt/ha, Artist - 59,26 dt/ha, Natula - 58,85 dt/ha, a także bardzo dobry wynik osiągnęła odmiana Almari, która mimo, że nie jest odmianą z Krajowego Rejestru ciągle cieszy się dużą popularnością wśród małopolskich rolników. Odmiany najwyżej plonujące w roku 2015 potwierdziły swoją wysoką wartość gospodarczą w roku. Otrzymane dwuletnie wyniki w uprawie ekologicznej pozwalają wysnuć wniosek, że wśród badanych odmian są odmiany nadające się do uprawy w gospodarstwach ekologicznych. Odmiany Jantarka, Platin, Natula osiągnęły wyższy plon w porównaniu do pozostałych i mogą być polecane do uprawy w gospodarstwach ekologicznych.

120 Porównując plonowanie odmian w tych samych warunkach glebo-klimatycznych uprawianych metodą ekologiczną i integrowaną na poziomie a 1 można stwierdzić, że odmiany w doświadczeniu ekologicznym plonowały średnio o 30 % niżej niż odmiany w uprawie integrowanej na poziomie a 1, czyli bez ochrony fungicydowej, bez stosowania regulatorów wzrostu, z podstawowym nawożeniem mineralnym i ochroną przeciwko szkodnikom. Porównanie wyników plonowania obrazuje poniższa tabela i wykres. Pszenica ozima - plon ziarna w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015 Odmiana Metoda uprawy ekologiczna integr. poziom a1 Odmiana Metoda uprawy ekologiczna integr. poziom a Arkadia A 49,69 97, Patras A 56,43 103,54 2. Artist B 59,26 103, KWS Ozon B 40,58 47,61 91,17 3. Legenda A 40,93 50,08 86, Bamberka A 48, Natula A 51,16 58,85 104, Platin B 52,82 61,21 88,96 5. Ostroga A 38,65 42,67 99, Almari 44,24 56,54 6. Sailor A 39, , Bogatka B 41,62 52,48 7. Skagen A 34,37 43,01 90, Tonacja A 42,62 50,42 94,46 8. Fidelius B 46,02 50,1 98, Forkida 41,03 55,04 9. Jantarka B 53,82 61,57 97,8 19. Markiza C 44,22 47, Linus A 54,44 97, Delawar A 64,29 99,54 - brak danych Średni plon: 43,66 53,10 96,00

121 Pszenica jara W roku 2015, który był pierwszym rokiem uprawy ekologicznej po okresie konwersji, uzyskano bardzo dobre plony odmian, chociaż warunki uprawy w roku 2015 były niezbyt korzystne ze względu na suszę, co znalazło odzwierciedlenie szczególnie w uprawach jarych. W roku również w miesiącach największego zapotrzebowania na wodę tj. kwiecień, maj i czerwiec, niewielka ilość opadów na pewno wpłynęła na wysokość plonów. Odmiany najlepiej plonujące w roku 2015 to: Łagwa, Struna, Arabella, a także Tybalt i Parabola, również w latach poprzednich plonowały wysoko. Odmiany te cechują się bardzo dobrą i dobrą tolerancją w stosunku do podstawowych chorób grzybowych. W doświadczeniu z odmianami pszenicy jarej w roku ocena porażenia przez mączniaka prawdziwego pokazała, że badane odmiany charakteryzowały się odpornością mieszczącą się w przedziale od 9 do 6 (odmiana Izera), co oznacza bardzo dużą (9) do średnia do dużej (6) odpornością na tego patogena. Porażenie przez rdzę brunatną pszenicy wystąpiło w stopniu małym, tylko odmiana Ostka Smolicka porażona była w stopniu małym do średniego, a odmiana Arabella w stopniu bardzo małym. Rdzą żółta porażone były tylko dwie odmiany: Izera - 6, Łagwa - 7. Mniej odporne okazały się odmiany na septoriozę liści. U większości odmian odnotowano porażenie w stopniu średnim do małego, a odmiany Tybalt i Parabola porażone były nieco silniej - w stopniu średnim. Powodem zaskakująco niskich wyników plonowania odmian w roku, gdzie odnotowano plony o prawie połowę niższe w porównaniu do roku 2015, oprócz niedostatku wody w newralgicznych okresach rozwoju roślin, było wyjątkowo silne porażenie przez niezmiarkę paskowaną - szkodnika uszkadzającego dokłosie, hamującego wzrost i zatrzymanie kłosa w pochwie. Brak ochrony chemicznej przeciwko szkodnikowi spowodował taką samą reakcję na porażenie u wszystkich odmian. Potwierdzają to wyniki osiągnięte przez odmiany w doświadczeniu realizowanym w SDOO Węgrzce tylko na poziomie a 1, czyli bez ochrony fungicydowej i bez stosowania regulatorów wzrostu, ale z zastosowaniem ochrony chemicznej przeciw szkodnikom. Pszenica jara - plony w dt/ha w latach w uprawie ekologicznej w porównaniu do plonów z r z uprawy integrowanej z poziomu a 1. Odmiana ekologiczna Metoda uprawy integrowana poziom a Tybalt 57 27,96 65,31 2. Bombona 48,4 22,29 59,65 3. Parabola 54,1 30,46 75,08 4. Łagwa 63 28,52 70,13 5. Izera 36,8 31,69 72,01 6. Struna 60,8 31,83 67,91 7. Arabella 60,7 28,83 76,73 8. Ostka Smolicka 33 29,95 63,62 9. Harenda 28,45 77, Nimfa 29,48 61,92 - brak danych Średni plon: 51,72 28,95 69,03

122 Analiza plonów w poszczególnych latach pokazuje, że z roku na rok stosując reguły dotyczące produkcji ekologicznej wzrastają plony w kolejnych latach uprawy, jednakże należy się liczyć z możliwością poniesienia strat, w latach wysokiej presji szkodników wpływających niekorzystnie na wzrost i rozwój roślin. Owies jary Analogiczną sytuację jak w przypadku pszenicy jarej obserwujemy u gatunku owies jary. Otrzymane niskie plony w uprawie ekologicznej w porównaniu do roku 2015, potwierdzają niekorzystny wpływ warunków klimatycznych i brak ochrony chemicznej przed szkodnikami. W roku 2015 owies plonował bardzo dobrze i praktycznie wszystkie odmiany biorące udział w doświadczeniu plonowały bardzo wysoko, a różnice w wysokości plonów były niewielkie. Najwyższy plon dały odmiany: Bingo - 78,53 dt/ha i Zuch - 78,23 dt/ha. Najniżej plonowały odmiany owsa nagiego Siwek i Nagus. Owies jary - plon ziarna w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015 Odmiana ekologiczna Metoda uprawy integrowana Krezus 75,70 39,54 67,75 2. Bingo 78,50 41,21 55,28 3. Nawigator 37,24 63,42 4. Zuch 78,20 38,76 68,38 5. Celer 72,50 35,50 60,99 6. Komfort 39,36 68,22 7. Harnaś 36,51 63,30 8. Paskal 41,65 50,07 9. Siwek 50,80 27,51 54, Nagus 48,08 23,75 51,45 - brak danych Średni plon: 67,30 36,10 60,29

123 W roku odmiany plonowały zdecydowanie niżej, ale odmiany Paskal i Bingo potwierdziły swój potencjał plonotwórczy, nawet w niekorzystnych warunkach uprawy, podobnie jak odmiany Krezus, Komfort i Zuch. Powyższe wyniki pokazują, że rok nie był korzystny dla uprawy owsa jarego, ponieważ plony niektórych odmian z doświadczeń integrowanych są niższe w porównaniu do plonów odmian z doświadczeń ekologicznych z 2015 r.

124 Ziemniak Ziemniak w uprawie ekologicznej - w doświadczeniu w roku brało udział 19 odmian jadalnych ziemniaka ze wszystkich grup wczesności. Odmiany bardzo wczesne Odmiany bardzo wczesne badano w dwóch terminach kopania. I termin kopania to 40 dni od wschodów i II termin po zaschnięciu naci. W roku w I terminie kopania najlepiej plonowała podobnie jak w roku 2015 odmiana Arielle, jednak jej plon był nieznacznie niższy. Dość dobre plony dały odmiany Denar i Impala, nieco niższe Lord i pierwszy rok badana w uprawie ekologicznej odmian Riviera. Zdecydowanie najgorzej wypada odmian Miłek, polecana na wczesny zbiór. Powodem tak niskich plonów tej odmiany były złej jakości sadzeniaki. Ziemniak - odmiany bardzo wczesne Plony odmian w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015 Odmiana uprawa integrowana Plon w dt/ha 2015 uprawa ekologiczna I termin zbioru uprawa integrowana uprawa ekologiczna 1. Arielle 359,1 214,6 383,8 210,5 2. Denar 242,5 171, ,1 3. Lord 277,5 190,6 266,2 189,7 4. Miłek 270,9 209,2 219,1 85,3 5. Viviana 239,4 193, ,6 6. Impala 341,4 197,1 7. Riviera 345, brak danych

125 Porównując wyniki I terminu zbioru z doświadczenia ekologicznego i doświadczenia w uprawie metodą integrowaną stwierdzamy, że wyniki w uprawie ekologicznej są niższe, a różnice w plonowaniu odmian wahają się w przedziale od 45,9 dt/ha - 144,5 dt/ha w roku 2015, natomiast w roku różnice w plonowaniu poszczególnych odmian są większe i mieszczą się w przedziale od 76,5 dt/ha do 173,3 dt/ha. W II terminie kopania w roku najlepiej plonowały odmiany: Impala, Lord, Denar i Arielle, a najsłabiej odmiany Miłek i Viviana. W porównaniu do wyników plonowania z roku 2015 z wyjątkiem odmian Miłek i Viviana, pozostałe odmiany plonowały wyżej. Ziemniak - odmiany bardzo wczesne Plony odmian w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, brak danych Odmiana uprawa integrowana Plon dt/ha 2015 uprawa ekologiczna II termin zbioru uprawa integrowana uprawa ekologiczna 1. Arielle 613,7 298,8 631,2 324,6 2. Denar 599,3 284, ,8 3. Lord 640,2 303, ,4 4. Miłek 542,8 282,2 511,1 195,7 5. Viviana 538,3 272,9 589,7 219,8 6. Impala 689,3 359,1 7. Riviera 559,1 273,2 W II terminie kopania różnice w plonach pomiędzy uprawą ekologiczną a uprawą integrowaną są już bardzo istotne.

126 Odmiany wczesne W doświadczeniu z odmianami z grupy wczesnych brało udział 5 odmian, w tym dwie badane po raz pierwszy: Ignacy i Gwiazda. Obie odmiany osiągnęły najwyższe plony w tej grupie odmian. Dobrze plonowała również odmiana Vineta. Wszystkie odmiany z wyjątkiem odmiany Owacja w roku plonowały zdecydowanie wyżej niż w poprzednich sezonach wegetacyjnych. Zbiór przeprowadzono w I dekadzie września po zaschnięciu naci. W trakcie wegetacji nie stwierdzono porażenia chorobami grzybowymi. Odmiana Vineta jest odmianą, która wiernie i stabilnie plonuje w warunkach uprawy ekologicznej, we wszystkich trzech latach badań dała porównywalny plon. Ziemniak - odmiany wczesne Plony odmian w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015, Plon dt/ha Odmiana uprawa ekologiczna uprawa integrowana Bellarosa 230,2 232,8 291,8 630,3 2. Gwiazda 361,2 707,5 3. Ignacy 436,4 763,6 4. Owacja 362,5 295,6 248,9 601,8 5. Vineta 291,8 300,3 321,7 622,2 - brak danych

127 Odmiany średniowczesne Spośród odmian średniowczesnych w trzech latach badań najwyższe plony osiągnęła odmiana Tajfun, której plon był jednocześnie najwyższy z wszystkich odmian biorących udział w doświadczeniu. Dobry plon osiągnęła też odmiana Satina i odmiana Laskara biorąca pierwszy raz udział w badaniach ekologicznych. Ziemniak - odmiany średniowczesne Plony odmian w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015, - brak danych Odmiana Plon dt/ha uprawa ekologiczna uprawa integrowana Laskara 413,0 772,4 2. Malaga 354,7 220,4 3. Satina 375,7 336,3 414,1 758,0 4. Stasia 341,4 296,5 5. Tajfun 470,5 353,1 426,7 682,6 6. Tetyda ,5

128 Odmiany średniopóźne i późne Odmiany średniopóźne i późne w roku podobnie jak w 2015 reprezentowały odmiany Jelly i Mondeo. Wyższy plon dała odmiana Mondeo, ale odmiana Jelly jest odmianą bardzo poszukiwaną przez konsumentów ze względu na jej walory smakowe. Ziemniak - odmiany średniopóźne i późne Plony odmian w dt/ha w zależności od metody uprawy Lata zbioru:, 2015, Plon dt/ha Odmiana uprawa ekologiczna uprawa integrowana Jelly 243,5 214,1 345,2 631,6 2. Mondeo 307,7 393,9 779,8 - brak danych Sezon wegetacyjny był korzystny do uprawy ziemniaka o czym świadczą plony otrzymane w doświadczeniach realizowanych metodą integrowaną oraz różnice w wysokości plonowania pomiędzy uprawą ekologiczną i integrowaną. Podsumowując trzy sezony wegetacyjne realizowanych w systemie ekologicznym doświadczeń nasuwają się wnioski: 1. Rolnictwo ekologiczne stwarza specjalne wymagania odnośnie doboru gatunków i odmian. 2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać stosując właściwy dobór odmian o wysokiej wartości gospodarczej. 3. Należy wybierać odmiany zgłaszane do oceny, które wyróżniają się cechami pożądanymi w uprawie ekologicznej. 4. Wybierając odmiany do upraw ekologicznych należy brać pod uwagę potencjał i reakcję odmian na ekstremalne warunki uprawy. 5. Gatunki ozime zbóż dają pewniejszy efekt ekonomiczny niż gatunki jare.