Vertigo in cerebellopontine angle tumor Patients. Paulina Zarębska-Karpieszuk, Robert Bartoszewicz, Katarzyna Pierchała, Kazimierz Niemczyk

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Vertigo in cerebellopontine angle tumor Patients. Paulina Zarębska-Karpieszuk, Robert Bartoszewicz, Katarzyna Pierchała, Kazimierz Niemczyk"

Transkrypt

1 Zaburzenia równowagi u pacjentów z guzem kąta mostowo-móżdżkowego Vertigo in cerebellopontine angle tumor Patients Paulina Zarębska-Karpieszuk, Robert Bartoszewicz, Katarzyna Pierchała, Kazimierz Niemczyk Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik kliniki: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk Article history: Received: Accepted: Published: STRESZCZENIE: Guzy kąta mostowo-móżdżkowego to wspólna nazwa szeregu nowotworów lokalizujących się w tylnym dole czaszki pomiędzy tylną powierzchnią piramidy kości skroniowej (z uwzględnieniem przewodu słuchowego wewnętrznego) a brzuszną powierzchnią mostu oraz dolną powierzchnią móżdżku. Najczęstsze zmiany lokalizujące się w tej okolicy to osłoniaki części przedsionkowej n. VIII (Vestibular Schwannoma). Te łagodne, rzadkie w strukturze guzy wywołują zespół kąta mostowo-móżdżkowego. Ich charakterystycznymi objawami są: postępujący jednostronny niedosłuch odbiorczy (53 57%), szum uszny (79 82%), zawroty głowy (18 50%). Celem pracy było opracowanie profilu pacjentów z guzem kąta mostowo-móżdżkowego zakwalifikowanych do leczenia operacyjnego w Klinice Otolaryngologii WUM, a także analiza występowania w badanej grupie zaburzeń równowagi w odniesieniu do innych objawów. Dane pozyskano na podstawie retrospektywnego opracowania 53 historii chorób 96 pacjentów operowanych od maja 2012 r. do maja 2014 r. Analizie w programie Statistica poddano: maksymalny wymiar guza w osi PSZ, zaawansowanie guza w skali Koos a i Perneczky ego, ubytek słuchu według skali Gardnera-Robertsona, uszkodzenie narządu przedsionkowego (na podstawie badania VNG), oraz występowanie zawrotów głowy w wywiadzie. Analizując wyniki, stwierdzono wyższą częstotliwość występowania zawrotów głowy u pacjentów z dobrze zachowanym słuchem, a także dodatnią korelację pomiędzy wymiarem guza a patologicznym wynikiem VNG. Występowanie zaburzeń równowagi w wywiadzie współistniało z patologicznym wynikiem VNG tylko w grupie pacjentów z guzami wewnątrzprzewodowymi w stadium zaawansowania T1 wg Koos a i Perneczky ego. SŁOWA KLUCZOWE: nerwiak nerwu słuchowego, guzy kąta mostowo-móżdżkowego, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, objawy guza kąta mostowo-móżdżkowego ABSTRACT: KEYWORDS: Cerebellopontine angle tumors are a group of tumors that originate from the posterior cranial fossa. Most of them are acoustic neuromas arising from the Schwann cell sheath of the vestibular branch of VIII cranial nerve. Those benign tumors usually present with unilateral hearing loss (53 57%), tinnitus (79 82%), and vertigo/imbalance (18 50%). The objective of this study was documentation-based evaluation of 53 out of 96 patients that received surgical treatment in the ENT Department of Medical University in Warsaw during the period from May 2012 to May 2014, with special consideration of vertigo/imbalance in relation to other symptoms. Statictical analysis has shown larger frequency of vertigo/imbalance in patients with mild to moderate hearing loss and positive corelation between the largest diameter of the tumor and the vestibular deficit in VNG (videonystagmography). The corelation of vestibular deficit in VNG and imbalance symptoms was only estabilished in the group with intrameatal localization of the tumor (T1). acoustic neuroma, vestibular schwannoma, vertigo, imbalance; cerebellopontine angle tumor; symptoms DOI: /

2 WSTĘP Guzy kąta mostowo-móżdżkowego to wspólna nazwa szeregu nowotworów lokalizujących się w tylnym dole czaszki pomiędzy tylną powierzchnią piramidy kości skroniowej (z uwzględnieniem przewodu słuchowego wewnętrznego) a brzuszną powierzchnią mostu oraz dolną powierzchnią móżdżku. Okolica ta stanowi miejsce wyjścia dla nerwów czaszkowych od VII do XII [1]. Największe znaczenie przy rozważaniu patologii wymienionego obszaru ma nerw twarzowy (n. VII) biegnący wraz z nerwem pośrednim, oraz wychodzący od niego bocznie nerw przedsionkowo-ślimakowy (n. VIII). Od punktu wyjścia, poniżej konara środkowego móżdżku i powyżej górnego brzegu oliwki, zaznacza się funkcjonalny podział n. VIII. Obejmuje on część przedsionkową rozpoczynającą się korzeniem górnym, oraz część ślimakową zawierającą włókna korzenia dolnego i zbliżającą się do dolnego konara móżdżku. Część przedsionkowa dzieli się następnie na gałąź górną (ramus superior) prowadzącą włókna aferentne z łagiewki (n. utriculo-ampularis) i gałąź dolną (ramus interior) prowadzącą włókna z plamki woreczka (n. sacculo-ampularis). Część ślimakowa jest tożsama z nerwem ślimakowym (n. cochleae) i stanowi najbardziej podatną na uszkodzenia strukturę nerwową przebiegającą przez przewód słuchowy wewnętrzny [2]. Najczęstsze zmiany lokalizujące się w kącie mostowo móżdżkowym to osłoniaki części przedsionkowej n. VIII. Stanowią one ponad 80% guzów kąta mostowo-móżdżkowego i około 6% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. Są to rzadkie i łagodne guzy rozwijające się z osłonki Schwanna, najczęściej części przedsionkowej nerwu przedsionkowo-ślimakowego, sporadycznie nerwu twarzowego lub ślimakowego, a zachorowalność wynosi około 1 10 przypadków na milion zachorowań odnotowanych w ciągu roku [3 5]. Charakterystycznym miejscem ich powstawania jest tzw. strefa Obersteinera-Redlicha, czyli najbardziej przyśrodkowo położone odcinki nerwu pokryte osłonką Schwanna, gdzie styka się ona z chroniącym włókna nerwowe zrębem glejowym (Janczewski, 2007, Otolaryngologia Praktyczna) [4, 6]. Nerwiaki osłonkowe to w przeważającej części guzy pojedyncze (sporadyczne) wykrywane w piątej i szóstej dekadzie życia. Guzy mnogie, obustronne, współistniejące z oponiakami są związane z uwarunkowaną genetycznie neurofibromatozą typu II i w związku z wczesną manifestacją objawów diagnozowane są najczęściej pomiędzy drugą i trzecią dekadą życia [7]. Ryc. 1. Rozkład pacjentów z zawrotami głowy (1)i bez zawrotów głowy (0) w wywiadzie w zależności od poziomu słyszenia wg Gardnera- -Robertsona (AT). Niezależnie od struktury, z której wywodzi się dany guz, kierunek i dynamika jego wzrostu determinuje charakterystyczny obraz kliniczny. Składają się na niego: postępujący jednostronny niedosłuch odbiorczy (53 57%), szum uszny (79 82%), zawroty głowy (18 50%) oraz dużo rzadziej zaburzenia funkcji nerwu twarzowego lub nerwu trójdzielnego [8]. Guzy duże, uciskając pień mózgu i komorę IV, powodują objawy typowo neurochirurgiczne, takie jak: bóle głowy, wymioty, zaburzenia świadomości. Są one związane bezpośrednio z uciskiem, lub pośrednio ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. W ostatnich latach obserwowana jest stopniowa zmiana podejścia do leczenia guzów kąta mostowo-móżdżkowego. Badania Stangerupa i Caye-Thomasena [3] z 2012 r. wskazują, że w ciągu 40 lat zaobserwowano niemal trzykrotny wzrost diagnozowanych rocznie przypadków. Wynika to z rozwoju metod diagnostycznych, w tym badania MRI jako złotego standardu w diagnostyce guzów tylnej jamy czaszki, rozpowszechnienia specjalistycznej opieki lekarskiej i wzrostu świadomości społecznej. Jednocześnie zmniejszeniu uległ średni wymiar rozpoznawanego guza z około 30 mm do 10 mm [3]. Ta tendencja, wraz z kierowaniem się przy decyzjach terapeutycznych nie tylko radykalnym usunięciem ogniska choroby, ale przede wszystkim utrzymaniem możliwie wysokiej jakości życia pacjenta (QOL), motywuje kolejne zespoły do ustalenia czynników wpływających na dynamikę wzrostu świeżo wykrytego guza i ułatwiających wybór optymalnej ścieżki terapeutycznej [9]. Najlepiej do tej pory zbadanym parametrem, który sugerować może zaniechanie obserwacji małych guzów (<15 20 mm) i podjęcie próby radioterapii lub usunięcia guza metodami mikrochirurgicznymi, jest ich wzrost w pierwszym roku od diagnozy. O tym, że nie jest to czynnik wystarczający do podjęcia decyzji, świadczą znaczne rozbieżności w przytaczanych przez różnych autorów wynikach badań. O ile większość badaczy zgadza się, że średni roczny wzrost guza to od 0,9 1,9 mm w osi przewodu słuchowego wewnętrznego [9, 10], przytoczone wyżej badanie Stangerupa i Caye-Thomasena pokazuje, że w pierwszym roku obserwacji ponad 60% guzów zwiększyło swój wymiar średnio o 10,3 mm. Nie świadczyło to o konieczności interwencji zabiegowej, gdyż 28

3 Ryc. 2. Rozkład pacjentów z zawrotami głowy (1) i bez zawrotów głowy (0) w wywiadzie w zależności od stadium zaawansowania guza wg Koos a i Perneczky ego (t1 t4). w czwartym roku obserwacji średni przyrost wyniósł już tylko 0,9 mm, a po 5 latach nie notowano wzrostu obserwowanych guzów [3]. Niepewne jest także opieranie się na objawach audiologicznych. Mimo że wyraźna jest tendencja do pogłębiania się niedosłuchu w miarę trwania objawów i udowodniono pozytywną relację pomiędzy wielkością guza a występowaniem niedosłuchu, to częste są również przypadki głębokiego upośledzenia słuchu u pacjentów z małym, wewnątrzprzewodowym osłoniakiem, jak i stosunkowo dobrze zachowanego słyszenia u pacjentów z guzami w stadium T2 i T3 [9, 11]. Parametrami, które coraz częściej są analizowane w celu zwiększenia trafności prognozowania u pacjentów z guzami kąta mostowo-móżdżkowego, stają się objawy przedsionkowe. Ich występowanie nie tylko koreluje z rozmiarem guza [11], ale także w istotny sposób wpływa na jakość życia pacjentów [12]. CELE PRACY Celem pracy było opracowanie charakterystyki klinicznej pacjentów z guzem kąta mostowo-móżdżkowego objętych opieką Kliniki Otolaryngologii WUM. Szczególną uwagę zwracano na manifestację zaburzeń równowagi i ich powiązania z innymi objawami w grupie osób kwalifikowanych do leczenia operacyjnego. MATERIAŁY I METODY Analizowano historie chorób 96 pacjentów z guzem kąta mostowo-móżdżkowego operowanych w Klinice Otolaryngologii WUM pomiędzy majem 2012 r. a majem 2014 r. Ostatecznej analizie poddano wyselekcjonowaną grupę 53 chorych: 31 kobiet i 22 mężczyzn w wieku od 20 do 74 lat (średnia wieku: 47,3). Porównywano pacjentów pod kątem: płci, wieku, wielkości guza, zaawansowania guza według Skali Koos a i Perneczky ego, niedosłuchu w skali Gardnera-Robertsona, występowania niedowładu nerwu twarzowego, obecności zawrotów głowy w wywiadzie oraz obecności deficytu przedsionkowego w badaniu VNG. WYNIKI Średni wymiar guza wynosił 15,78 mm (największy 40 mm, najmniejszy 4,6 mm). Według skali Koos a i Perneczky ego w 13 przypadkach (24,5%) stwierdzono guz w stadium T1, w 25 przypadkach (47%) w stadium T2, w 11 przypadkach (21%) w stadium T3 i 4 przypadkach (7,5%) w stadium T4. Słuch pacjentów w okresie bezpośrednio przed zabiegiem operacyjnym oceniono w skali Gardnera-Robertsona. W grupie I (słyszalność w przedziale 0 30 db, rozpoznawanie słów >70%) znalazło się 22 pacjentów (41,5%). W grupie II słyszalność w przedziale db, rozpoznawanie słów 50 69%. W grupie III (słyszalność w przedziale db, rozpoznawanie słów 5 49%) 12 pacjentów (22,6%). W grupie IV (słyszalność w przedziale db, rozpoznawanie słów 1 4%) 3 pacjentów (5,6%). W grupie pacjentów z całkowitą głuchotą znalazły się 4 osoby( 7,5%). Istotne uszkodzenie słuchu (grupy II V wg Gardnera-Robertsona) stwierdzono u 58,5% zakwalifikowanych do zabiegu osób. U 7 z nich (13,2% badanych) w wywiadzie wystąpiło nagłe odbiorcze uszkodzenie słuchu jako jeden z pierwszych objawów choroby. U 27 (51% badanych) miał miejsce przynajmniej jeden epizod zawrotów głowy w okresie poprzedzającym diagnozę. U 69,8% pacjentów stwierdzono ubytek funkcji przedsionka po stronie guza w badaniu VNG. W dwóch przypadkach zaobserwowano ubytek funkcji nerwu twarzowego w chwili rozpoznania. W jednym przypadku (niedowład 4/6 w skali House a-brackmanna) śródoperacyjnie zlokalizowano guza wychodzącego z kolanka nerwu twarzowego (był to pacjent z neurofibromatozą typu II). Drugi z pacjentów miał niewielki niedowład w zakresie dolnej gałązki n. VII (2/6 w skali House a-brackmanna).(tab. 1) W 26 przypadkach(49%) wykorzystano dojście przezbłędnikowe, w 27 przypadkach (51%) przez środkowy dół czaszki. U 51 pacjentów (96%) badanie histologiczne potwierdziło rozpoznanie łagodnego nowotworu wywodzącego się z komórek Schwanna (Schwannoma), u dwóch pozostałych stwierdzono oponiaka i tłuszczaka przewodu słuchowego wewnętrznego. Uzyskane dane poddano analizie w programie Statistica. Wykorzystując test U Manna-Whitneya wykazano większą częstość (p= 0,036) wy- 29

4 Tab. I. Występowanie objawów w zależności od stadium zaawansowania guza wg Koos a i Perneczky ego (T1 T4). Stage acc. to Koos & Perneczky stępowania zawrotów głowy u pacjentów z użytecznym słuchem (grupa I i II w skali Gardnera-Robertsona). Zaznaczyła się też tendencja do występowania zawrotów głowy u pacjentów w niższym stadium zaawansowania guza wg skali Koos a i Perneczky ego. Nie była to jednak tendencja istotna statystycznie. (Rys.1. Rys.2). W badanej grupie nie stwierdzono różnic w częstości występowania zawrotów głowy w zależności od płci, wieku, patologii w badaniu VNG, czy też bezwzględnego wymiaru guza. Następnie poszukiwano korelacji, wykorzystując model Spearmana. W analizie bez podziału na grupy stwierdzono słabą dodatnią korelację pomiędzy bezwzględnym wymiarem guza a patologicznym wynikiem VNG, oraz słabą ujemną korelację pomiędzy głębokością niedosłuchu (w skali Gardnera-Robertsona) a występowaniem zawrotów głowy w badanej grupie. Co ciekawe korelacja pomiędzy patologicznym VNG i objawami zaburzeń czynności przedsionka ujawniła się tylko w podgrupie pacjentów z małymi guzami wewnątrzprzewodowymi (stadium T1). Nie wykazano związku pomiędzy patologicznym wynikiem w badania VNG a występowaniem zawrotów głowy w wywiadzie w innych grupach poddanych analizie. Utrzymywała się natomiast dodatnia korelacja pomiędzy patologicznym wynikiem badania VNG a wymiarem bezwzględnym i stadium zaawansowania guza. DYSKUSJA N VERTIGO VESTIBULAR DEFICIT Pacjenci kwalifikowani do usunięcia guza kąta mostowo-móżdżkowego w Klinice Otolaryngologii WUM w chwili diagnozy nie różnili się znacznie pod względem rozkładu płci, głębokości niedosłuchu, częstości występowania zawrotów głowy, czy nagłej głuchoty w wywiadzie od grup opisywanych w cytowanych badaniach. Zwracał uwagę młodszy wiek chorych przy rozpoznaniu (średnia 47 lat w porównaniu do lat) [9-11]. Analiza statystyczna wskazywała, że objawy związane z uszkodzeniem funkcji przedsionka były częściej spotykane u pacjentów z małymi, wewnątrzprzewodowymi guzami. Badania wykazywały również istotny statystycznie związek pomiędzy występowaniem manifestujących się klinicznie zaburzeń przedsionkowych a dynamiką wzrostu guza [11]. Taki obraz w połączeniu z faktem, że w miarę wzrostu zaawansowania guza zwiększa się ilość patologicznych wyników VNG nasuwa wniosek, że deficyt przedsionkowy po- GARDNER-ROBERTSON SCALE T T T T wstaje w początkowych stadiach rozwoju guza przez jego ucisk na struktury nerwowe w przewodzie słuchowym wewnętrznym. Następnie jest stopniowo kompensowany w miarę powolnego wrastania guza do kąta mostowo-móżdżkowego, w większości przypadków bez dalszej manifestacji klinicznej. W badaniach nad populacją norweską dowiedziono, że występowanie zawrotów głowy było ważnym czynnikiem przepowiadającym przyszłą niepełnosprawność w grupie pacjentów ze zdiagnozowanymi osłoniakami nerwu przedsionkowego [13]. Nie jest jednak do końca jasne, czy miało to związek z potencjalnie większym rozmiarem rosnącego i pogłębiającego deficyt przedsionkowy guza, jego niekorzystną lokalizacją względem nerwu przedsionkowego, czy z osobniczym brakiem potencjału kompensacyjnego pacjenta. O tym, jak ważne jest zrozumienie powyższych kwestii dla optymalnego prowadzenia pacjentów, świadczy pojawienie się w literaturze opisów prób kontrolowanego uszkadzania przedsionka u chorych przed nagłą utratą funkcji błędnika związaną z chirurgią kąta mostowo-móżdżkowego. Ćwiczenia i stopniowe uszkadzanie błędnika transtympanalnymi wlewami gentamycyny stanowią swoisty rodzaj przedoperacyjnej rehabilitacji, którą przeprowadza się w celu odtworzenia u każdego pacjenta najlepszych (według aktualnej wiedzy) warunków dla przyszłej kompensacji układu równowagi [14 17]. Dane te uzasadniają coraz dogłębniejsze profilowanie otoneurologiczne pacjentów ze zdiagnozowanymi guzami kąta mostowo-móżdżkowego w nadziei na wychwycenie tych, dla których interwencja zabiegowa będzie najkorzystniejsza. Wspomnieć należy, że wiele istotnych informacji dostarczy wzbogacenie wykorzystanych w powyższej analizie danych o wyniki badań posturograficznych oraz VEMP. Mają one posłużyć obiektywizacji badania przedmiotowego oraz ocenie funkcji dolnego nerwu przedsionkowego [18 20]. WNIOSKI Zaburzenia równowagi u pacjentów z patologią kąta mostowo- -móżdżkowego stanowią ciekawy i aktualny temat. Dogłębne 30

5 Piśmiennictwo poznanie zależności i mechanizmów rządzących powstawaniem i kompensacją uszkodzeń części przedsionkowej nerwu VIII, pozwoli być może w przyszłości przewidzieć dynamikę wzrostu guza. Będzie to miało wpływ na ewolucję strategii przygotowania pacjenta do leczenia operacyjnego poprzez planowe ograniczanie pobudliwości błędnika i uzyskanie kontroli nad najbardziej uciążliwymi dla niego objawami. Dzięki rozwojowi nowych metod rehabilitacji, opartych na wiedzy o patofizjologii uszkodzenia nerwu przedsionkowego, pojawia się szansa na znaczną poprawę jakości życia w opisywanej grupie pacjentów. 1. Ślusarczyk K., Głowa. W.: Anatomiczne podstawy postępowania lekarskiego. II ed. Ślusarczyk K., Kosiewicz J. (red.). Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Katowice, 2007, Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka. Vol. V. PZWL. Warszawa, 1998, Stangerup S.E, Caye-Thomasen P.: Epidemiology and natural history of vestibular schwannomas. Otolaryngol Clin North Am. 2012; 45(2): Niemczyk K.: Guzy nerwu przedsionkowo-ślimakowego. W: Janczewski, G. (red.). Otolaryngologia Praktyczna. Vol. 1. Via Medica. Gdańsk; 2007, s Jamróz B, Niemczyk K. Nerwiaki nerwu słuchowego diagnostyka i leczenie. Otorynolaryngologia. Mediton. 2013; 12(1): Narożny W, Siebert J.: Współczesne możliwości diagnostyki i terapii guzów kąta mostowo-móżdżkowego. Forum medycyny rodzinnej, 2010; 4(1): Hoa M., Slattery W.H.: Neurofibromatosis 2. Otolaryngol Clin North Am, 2012; 45(2): Ragab A., Emara A., Shouker M., Ebied O.: Prospective evaluation of the clinical profile and referral pattern differences of vestibular schwannomas and other cerebellopontine angle tumors. Otol Neurotol, 2012; 33(5): Artz J.C., Timmer C.A., Mulder J.J., Cremers C.W., Graamans K.: Predictors of future growth of sporadic vestibular schwannomas obtained by history and radiologic assessment of the tumor. Eur Arch Otorhinolaryngol, 2009; 266(5): Rosenberg S.I.: Natural history of acoustic neuromas. Laryngoscope, 2000; 110(4): Breivik C.N., Varughese J.K et al.: Conservative management of vestibular schwannoma a prospective cohort study: treatment, symptoms, and quality of life. Neurosurgery, 2012; 70(5): Lloyd S.K., Kasbekar A.V., Baguley D.M., Moffat D.A.: Audiovestibular factors influencing quality of life in patients with conservatively managed sporadic vestibular schwannoma. Otol Neurotol, 2010; 31(6): Breivik C.N, Nilsen R.M. et al.: Working disability in Norwegian patients with vestibular schwannoma: vertigo predicts future dependence. World Neurosurg, 2013; 80(6): Magnusson M., Kahlon B. et al.: Preoperative vestibular ablation with gentamicin and vestibular prehab enhance postoperative recovery after surgery for pontine angle tumours--first report. Acta Otolaryngol, 2007; 127(12): Magnusson M. et al.: Vestibular PREHAB. Ann N Y Acad Sci, 2009; 1164: Magnusson M., Karlberg M., Tjernström F.: PREHAB: Vestibular prehabilitation to ameliorate the effect of a sudden vestibular loss. NeuroRehabilitation, 2011; 29: Tjernström F., Fransson P.A. et al.: Vestibular PREHAB and gentamicin before schwannoma surgery may improve long-term postural function. J Neurol Neurosurg Psychiatry, 2009; 80(11): Teggi R., Franzini A. et al. Vestibular assessment in patients with vestibular schwannomas: what really matters? Acta Otorhinolaryngol Ital, 2014; 34(2): Pierchała K., Lachowska M., Morawski K., Niemczyk K.: Analiza parametrów Testu Organizacji Zmysłowej w grupie normy otoneurologicznej na materiale własnym wyniki wstępne. Otolaryngol Pol. 2012; 66(4): Pierchała K., Morawski K., Lukawska I., Niemczyk K.: Znaczenie badań elektrofizjologicznych w diagnostyce guzów nerwu VIII. Otolaryngol Pol. 2011; 65(5 Suppl): Word count: 2200 Tables: 1 Figures: 2 References: 20 Access the article online: DOI: / Full-text PDF: Corresponding author: Paulina Zarębska-Karpieszuk; Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego SP CSK, ul. Banacha 1a, Warszawa, tel: (22) , fax: (22) ; paulina.zarebska-karpieszuk@wum.edu.pl Copyright 2015 Polish Society of Otorhinolaryngologists Head and Neck Surgeons. Published by Index Copernicus Sp. z o.o. All rights reserved Competing interests: The authors declare that they have no competing interests. Cite this article as: Zarębska-Karpieszuk P., Bartoszewicz R., Pierchała K., Niemczyk K.: Vertigo in cerebellopontine angle tumor Patients. Pol Otorhino Rev 2015; 4(4):

Implanty pniowe u pacjentów z NF-2 w praktyce klinicznej

Implanty pniowe u pacjentów z NF-2 w praktyce klinicznej Implanty pniowe u pacjentów z NF-2 w praktyce klinicznej Lidia Mikołajewska, Kazimierz Niemczyk, Andrzej Marchel, Agnieszka Pastuszka Katedra i Klinika Otolaryngologii Katedra i Klinika Neurochirurgii

Bardziej szczegółowo

ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII

ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. - - - - - Zachowanie słuchu i czynności nerwu twarzowego podczas operacji małych guzów kąta mostowo-móżdżkowego z zastosowaniem poszerzonego dostępu przez środkowy dół czaszki Preservation of hearing and

Bardziej szczegółowo

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński

3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego

Bardziej szczegółowo

ScienceDirect. journal homepage: Sudden hearing loss as a symptom of vestibular schwannoma

ScienceDirect. journal homepage:  Sudden hearing loss as a symptom of vestibular schwannoma polski przeglą d otorynolaryngologiczny 2 (2013) 189 193 Dostępne online www.sciencedirect.com ScienceDirect journal homepage: www.elsevier.com/locate/ppotor Artykuł oryginalny/original research article

Bardziej szczegółowo

NAJWIĘKSI PRZESTĘPCY DZIAŁAJĄ W UKRYCIU O KTÓREJ TRZEBA MÓWI Ć GŁOŚNO

NAJWIĘKSI PRZESTĘPCY DZIAŁAJĄ W UKRYCIU O KTÓREJ TRZEBA MÓWI Ć GŁOŚNO C I C H E Z A K A M A R K I L O N D Y N U NAJWIĘKSI PRZESTĘPCY DZIAŁAJĄ W UKRYCIU CZYLI NF 2 CICHA CHOROBA O KTÓREJ TRZEBA MÓWI Ć GŁOŚNO Agnieszka Wojtkiewicz Arkadiusz Wojtkiewicz Warszawa 2017 Dlaczego

Bardziej szczegółowo

środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności

środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu zapalnego prowadzi środkowego, ale również w pływać niekorzystnie rozwój mowy oraz zdolności Streszczenie Wysiękowe zapalenie ucha środkowego to proces chorobowy obejmujący struktury ucha środkowego. Przewlekłe zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego bez towarzyszących cech ostrego stanu

Bardziej szczegółowo

Implanty słuchowe jako nowoczesna metoda leczenia niedosłuchu

Implanty słuchowe jako nowoczesna metoda leczenia niedosłuchu Implanty słuchowe jako nowoczesna metoda leczenia niedosłuchu Andrzej Molisz, Janusz Siebert Katedra Medycyny Rodzinnej Gdański Uniwersytet Medyczny VI Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi - analiza retrospektywna

Epidemiologia zawrotów głowy i zaburzeń równowagi - analiza retrospektywna Audiofonologia Tom XIII 1998 Katarzyna Pierchala, Grzegorz Janczewski Klinika Otolaryngologij Akademii Medycznej w Warszawie Antoni Grzanka Instytut Podstaw Elektroniki Politechniki Warszawskiej Epidemiologia

Bardziej szczegółowo

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu Tumors of posterior fossa in material of Pediatric Neurologial Surgery in Poznań Krzysztof Jarmusz, Katarzyna Nowakowska,

Bardziej szczegółowo

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019 Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im Z i J Łyko Syllabus przedmiotowy 2016/2017-2018/2019 Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne

WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008

Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne

Bardziej szczegółowo

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo

Obraz kliniczny guzów nerwu VIII w erze nowoczesnych badań diagnostycznych

Obraz kliniczny guzów nerwu VIII w erze nowoczesnych badań diagnostycznych ... I Audiofonologia Tom XIII 1998 Kazimierz Niemczyk l,2, Fran~ois Micheł VaneecIoo 3, Henryk Skarżyński l,2, Paweł Podogrodzki l, Antoni Bruzgiełewicz l I Klinika Otolaryngologii Akademii Medycznej w

Bardziej szczegółowo

Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT. z realizacji

Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT. z realizacji Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy Uniwersytet Medyczny w Poznaniu RAPORT z realizacji Programu Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu Noworodków w Polsce w latach 2003-2015 Klinika Otolaryngologii

Bardziej szczegółowo

Oczopląs w różnych patologiach układu równowagi. Aby zrozumieć oczopląs pochodzenia obwodowego

Oczopląs w różnych patologiach układu równowagi. Aby zrozumieć oczopląs pochodzenia obwodowego Katarzyna Pierchała Oczopląs w różnych patologiach układu równowagi. Aby zrozumieć oczopląs pochodzenia obwodowego Klinika Otolaryngologii WUM Kierownik Kliniki: prof. K. Niemczyk Konferencja Laryngologia

Bardziej szczegółowo

Czynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki

Czynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka

Bardziej szczegółowo

Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta

Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Copyright All rights reserved 211 AMEDS Centrum 2 PACJENCI W badaniu wzięła udział grupa 47 pacjentów ze Stwardnieniem Rozsianym

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Otolaryngologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Otolaryngologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Otolaryngologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów

Bardziej szczegółowo

PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS

PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS SUMMARY - Aim: - - /Received: / Guzy nerwu VIII to łagodne guzy, wywodzące się z osłonki mielinowej przedsionkowej części nerwu. Nerw przedsionkowy posiada gałęzie; górną i dolną, które wyznaczają piętra

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I stopnia II stopnia. Rok 4, semestr VII

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I stopnia II stopnia. Rok 4, semestr VII S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Otolaryngologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny lekarsko-dentystyczny Specjalność

Bardziej szczegółowo

Warszawa, r.

Warszawa, r. Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

This copy is for personal use only - distribution prohibited. Wyniki słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu u pacjentów z nerwiakiem nerwu słuchowego Results of ABR in patients with acoustic neurinoma Terentieva Kateryna 1, Niemczyk Kazimierz 2, Naumenko Oleksander

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego

Bardziej szczegółowo

Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne

Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.

Bardziej szczegółowo

Barbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta

Barbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta Barbara Polaczek-Krupa Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta Praca doktorska Praca finansowana w ramach projektu CMKP

Bardziej szczegółowo

Tematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii:

Tematy seminariów z Neurologii dla V roku Kierunku Lekarskiego realizowane w Klinice Neurochirurgii: Tematyka zajęć i zaliczenie z Neurologii - plik pdf do pobrania Neurochirurgia Do zajęć seminaryjnych student jest zobowiązany przygotować wiedzę teoretyczną zgodnie ze słowami kluczowymi do danego tematu.

Bardziej szczegółowo

Głuchota w przebiegu guza kąta mostowo-móżdżkowego u 5-letniego chłopca opis przypadku

Głuchota w przebiegu guza kąta mostowo-móżdżkowego u 5-letniego chłopca opis przypadku OPIS PRZYPADKU Głuchota w przebiegu guza kąta mostowo-móżdżkowego u 5-letniego chłopca opis przypadku Sensorineural deafness due to cerebellopontine angle tumor in 5-year-old boy case report Renata Pepaś

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 12/2012 Rektora PWSZ w Koninie z dnia 28 lutego 2012 w sprawie ustalenia wzoru sylabusa PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA

Bardziej szczegółowo

Recenzja pracy doktorskiej lek. Agaty Pala-Sadzy. Przedstawiona mi do oceny praca doktorska dr Agaty Pala - Sadzy przeprowadzona

Recenzja pracy doktorskiej lek. Agaty Pala-Sadzy. Przedstawiona mi do oceny praca doktorska dr Agaty Pala - Sadzy przeprowadzona KATEDRA I KLINIKA OTOLARYNGOLOGII WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 02-097 Warszawa, ul. Banacha la tel. 599 25 21 tel. / fax. 599 25 23 e mail: otolaryngology@wum.edu.pl Kierownik Katedry i Kliniki:

Bardziej szczegółowo

Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów kąta mostowo-móżdżkowego

Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów kąta mostowo-móżdżkowego Otorynolaryngologia Narożny W. Radiochirurgia 2009, 8(2): stereotaktyczna 53-60 jako przyszłościowa metoda leczenia guzów... 53 Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów

Bardziej szczegółowo

Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny)

Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny) Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka chorób narządu żucia Kod

Bardziej szczegółowo

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU

BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU 442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

Podstawy audiologii i foniatrii Kod przedmiotu

Podstawy audiologii i foniatrii Kod przedmiotu Podstawy audiologii i foniatrii - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Podstawy audiologii i foniatrii Kod przedmiotu 05.6-WP-PEDP-AUD Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii

Bardziej szczegółowo

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe zaopatrywanie rozległych ubytków poresekcyjnych praktycznie

Bardziej szczegółowo

Czynniki prognostyczne zachowania słuchu u pacjentów operowanych z powodu guza kąta mostowo-móżdżkowego

Czynniki prognostyczne zachowania słuchu u pacjentów operowanych z powodu guza kąta mostowo-móżdżkowego PRACE Morawski POGLĄDOWE K i wsp. Czynniki prognostyczne zachowania słuchu u pacjentów operowanych z powodu guza... Czynniki prognostyczne zachowania słuchu u pacjentów operowanych z powodu guza kąta mostowo-móżdżkowego

Bardziej szczegółowo

Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne

Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Ewa Osuch-Wójcikiewicz Nowotwory rejonu głowy i szyi trudności diagnostyczne Katedra i Klinika Otolaryngologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: Prof. dr hab. n. med. K. Niemczyk Konferencja

Bardziej szczegółowo

Współczesne możliwości diagnostyki i terapii guzów kąta mostowo-móżdżkowego

Współczesne możliwości diagnostyki i terapii guzów kąta mostowo-móżdżkowego WYBRANE PROBLEMY KLINICZNE Waldemar Narożny 1, Janusz Siebert 2 1 Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego 2 Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Gdańskiego

Bardziej szczegółowo

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego

Bardziej szczegółowo

Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu

Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu Gamma Knife bezinwazyjna alternatywa dla leczenia operacyjnego guzów wewnątrzczaszkowych oraz innych patologii mózgu Leszek Lombarski Klinika Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego CMKP, Warszawa Stereotaksja

Bardziej szczegółowo

Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa

Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory pierwotne i przerzutowe ośrodkowego układu nerwowego - diagnostyka różnicowa Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN) rozwijają się w tkankach mózgowia i rdzenia kręgowego. Mogą być pierwotne

Bardziej szczegółowo

Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Jednostka, dla której. Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany

Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego Jednostka, dla której. Wydział Nauk o Zdrowiu przedmiot jest oferowany Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A. Ogólny opis Nazwa

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W

Bardziej szczegółowo

OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI

OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie

Bardziej szczegółowo

Medycyna rodzinna - opis przedmiotu

Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj

Bardziej szczegółowo

NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH

NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Załącznik nr 1 opis programu MINISTERSTWO ZDROWIA DEPARTAMENT POLITYKI ZDROWOTNEJ Nazwa programu: NARODOWY PROGRAM ZWALCZANIA CHORÓB NOWOTWOROWYCH Nazwa zadania: OGRANICZENIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI U DZIECI

Bardziej szczegółowo

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Poszerzony dostęp przez środkowy dół czaszki w leczeniu nerwiaków nerwu słuchowego technika operacyjna w aspekcie możliwych powikłań

Poszerzony dostęp przez środkowy dół czaszki w leczeniu nerwiaków nerwu słuchowego technika operacyjna w aspekcie możliwych powikłań 3 Poszerzony dostęp przez środkowy dół czaszki w leczeniu nerwiaków nerwu słuchowego technika operacyjna w aspekcie możliwych powikłań Extended middle fossa approach in treatment of vestibular schwannoma

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka audiologiczna

Diagnostyka audiologiczna SYLLABUS + PROGRAM ZAJĘĆ I semestr rok akademicki 2017/2018 A. Ogólny opis : Nazwa pola Nazwa (w języku polskim oraz angielskim) Komentarz Diagnostyka audiologiczna Jednostka oferująca przedmiot Audiology

Bardziej szczegółowo

Onkologia - opis przedmiotu

Onkologia - opis przedmiotu Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

09:00-09:55 Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków Warszawskiego Oddziału PTORL

09:00-09:55 Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków Warszawskiego Oddziału PTORL Komitet naukowy: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk Przewodniczący Komitetu dr hab. n. med. Ireneusz Bielecki dr n. med. Paweł Dobrzyński dr nauk prawnych Mariusz Filipek dr hab. n. med. Tomasz Gotlib

Bardziej szczegółowo

Co to jest termografia?

Co to jest termografia? Co to jest termografia? Słowo Termografia Pochodzi od dwóch słów "termo" czyli ciepło i "grafia" rysować, opisywać więc termografia to opisywanie przy pomocy temperatury zmian zachodzących w naszym organiźmie

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r. Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 207/208 202/2022 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień

Bardziej szczegółowo

Przedmowa 11 Bożydar Latkowski Antoni Prusiński. Wprowadzenie 12 Antoni Prusiński. Część I. Wybrane problemy otoneurologii 21

Przedmowa 11 Bożydar Latkowski Antoni Prusiński. Wprowadzenie 12 Antoni Prusiński. Część I. Wybrane problemy otoneurologii 21 Spis treści Przedmowa 11 Wprowadzenie 12 Część I. Wybrane problemy otoneurologii 21 1. ABC anatomii i fizjologii narządu przedsionkowego jako obwodowego receptora układu równowagi 22 2. Badanie otoneurologiczne

Bardziej szczegółowo

Móżdżek. Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu.

Móżdżek. Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu. Móżdżek 1) Budowa i położenie Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu. Składa się z dwóch półkul oddzielonych od

Bardziej szczegółowo

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011

Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,

Bardziej szczegółowo

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI

WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu.

Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu. Krzysztof Błecha Specjalistyczny gabinet lekarski rehabilitacji i chorób wewnętrznych w Żywcu. Dyslordoza szyjna a zaburzenia neurowegetatywne Dyslordoza of neck and neurovegetative disorders Słowa kluczowe:

Bardziej szczegółowo

Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie

Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny

Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Podstaw y rehabilitacji dla studentów m edycyny Redakcja naukowa prof. dr hab. n. k. f. Zdzisława Wrzosek dr n. med. Janusz Bolanowski Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL Spis treści Wstęp - Zdzisława

Bardziej szczegółowo

Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:..

Imię nazwisko pacjenta... Lekarz nadzorujący Rozpoznanie. Nazwa operacji:.. Drenaż wentylacyjny To operacja przeprowadzana głównie u dzieci, rzadziej u dorosłych, z wysiękowym zapaleniem ucha środkowego i niedosłuchem. Polega na umieszczeniu w błonie bębenkowej szpulki (drenika

Bardziej szczegółowo

KARTA BADANIA LEKARSKIEGO

KARTA BADANIA LEKARSKIEGO .. Oznaczenie podmiotu przeprowadzającego badanie lekarskie KARTA BADANIA LEKARSKIEGO Zgodnie art. 15f ust. 4 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576, z późn. zm.) wyniki

Bardziej szczegółowo

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja

Bardziej szczegółowo

Podstawy kliniczne i opieka pielęgniarska w chorobach narządów zmysłów Pielęgniarstwo

Podstawy kliniczne i opieka pielęgniarska w chorobach narządów zmysłów Pielęgniarstwo Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy

Bardziej szczegółowo

z dnia 26 czerwca 2015 r.

z dnia 26 czerwca 2015 r. UCHWAŁA Nr 98/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 26 czerwca 2015 r. w sprawie przyznania dotacji na organizację doskonalenia zawodowego Na podstawie art. 35 ust. 1 i art. 4 ust. 1 pkt

Bardziej szczegółowo

Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji. narządu ruchu - opis przedmiotu

Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji. narządu ruchu - opis przedmiotu Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami rehabilitacji narządu ruchu - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ortopedia i ortopedia dziecięca z traumatologią i elementami

Bardziej szczegółowo

Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie

Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Neurologia S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Neurologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny (WLS)

Bardziej szczegółowo

Otolaryngologia - opis przedmiotu

Otolaryngologia - opis przedmiotu Otolaryngologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Otolaryngologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ol Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów

Bardziej szczegółowo

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń

Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera

Bardziej szczegółowo

Chirurgia - opis przedmiotu

Chirurgia - opis przedmiotu Chirurgia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Chirurgia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ch Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 013/014 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo

Bardziej szczegółowo

Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu

Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu Choroby wewnętrzne - gastroenterologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-G Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : "Neurochirurgia - symulacja medyczna"

Bardziej szczegółowo

Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia

Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia Rola laparoskopowa adrenalektomii w leczeniu pacjentów z neuroblastomadoświadczenia trzech ośrodków. Marcin Łosin 1, Wojciech Korlacki 2, Przemysław Mańkowski 3, Maciej Murawski 1, Andrzej Grabowski 2,

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003 Studenckie Koło Naukowe Katedry Pielęgniarstwa Klinicznego WPiNoZ AM w Lublinie Opiekun: prof. dr

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Podstawy fizjoterapii klinicznej

Bardziej szczegółowo

spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16

spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 1. Rozwój i podział układu nerwowego Janusz Moryś... 17 1.1. Rozwój rdzenia kręgowego... 17

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHIRURGII RATOWNICTWO MEDYCZNE. Anatomia prawidłowa człowiek, Fizjologia, Patofizjologia, Podstawy chorób wewnętrznych,

PODSTAWY CHIRURGII RATOWNICTWO MEDYCZNE. Anatomia prawidłowa człowiek, Fizjologia, Patofizjologia, Podstawy chorób wewnętrznych, Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE

POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE Iwona Grabska-Liberek Badania przesiewowe w kierunku jaskry ważnym elementem profilaktyki Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Klinika Okulistyki Działania PTO na

Bardziej szczegółowo

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach

Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania

Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania 21.05.2016 Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania Wstęp: hipoglikemia skala problemu Hipoglikemia: konsekwencje Błędy pacjenta jako przyczyna hipoglikemii

Bardziej szczegółowo

Cykl kształcenia 2013-2016

Cykl kształcenia 2013-2016 203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

Lek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej

Lek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej Lek. Olgierd Woźniak Streszczenie rozprawy doktorskiej Ocena czynników ryzyka adekwatnych interwencji kardiowerteradefibrylatora u pacjentów z arytmogenną kardiomiopatią prawej komory. Wstęp Arytmogenna

Bardziej szczegółowo

J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński

J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński J.Rostkowska, A. Geremek-Samsonowicz, H. Skarżyński Niedosłuch w grupie 65+ 75% osób po 70 roku życia ma różne problemy związane ze słuchem. (Sprawozdanie merytoryczno-finansowe Instytutu Fizjologii i

Bardziej szczegółowo

Mgr inż. Aneta Binkowska

Mgr inż. Aneta Binkowska Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji

Bardziej szczegółowo

Neurologia Organizacja i wycena świadczeń. Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa

Neurologia Organizacja i wycena świadczeń. Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa Neurologia Organizacja i wycena świadczeń Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa Choroby neurologiczne wg. WHO Bardzo wysokie wskażniki rozpowszechnienia aktualnie na świecie u miliarda

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Propedeutyka nauk medycznych Rok akademicki: 2016/2017 Kod: JFM-1-603-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia

Bardziej szczegółowo