RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Świdwin Kuratorium Oświaty w Szczecinie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. 2/51

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Maria Łapacz-Domaradzka, Katarzyna Dajczak. Badaniem objęto 218 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 197 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 43 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły,grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. 3/51

4 Obraz szkoły w Świdwinie od progu zachwyca swoją nowoczesnością, co stało się możliwe dzięki zrealizowanemu Projektowi Regionalnemu współfinansowanemu ze środków unijnych. Szkoła została rozbudowana, przebudowana oraz wyposażona w środki dydaktyczne. Nauczanie przebiega w profesjonalnych warunkach - szkoła dysponuje pracowniami przedmiotowymi oraz biblioteką z Multimedialnym Centrum Informacji, zlikwidowane bariery architektoniczne umożliwiają kształcenie się uczniom z niepełnosprawnością ruchową. Uczniowie zdobywają wiedzę oraz rozwijają swoje zainteresowania w klasach: biologiczno-medycznej, politechnicznej, humanistyczno-teatralnej, humanistyczno-filmowej, językowo ekonomicznej, przyrodniczej oraz kołach zainteresowań. Nauczyciele realizują podstawę programową z wykorzystaniem nowatorskich rozwiązań organizacyjnych i programowych. Dzięki spójnym działaniom kadry pedagogicznej i zaangażowaniu uczniów, szkoła uzyskuje wysokie wyniki podczas egzaminów maturalnych, a uczniowie odnoszą sukcesy w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz tematycznych. W szkole panuje przyjazna atmosfera, wszyscy przestrzegają ustalonych zasad, szkoła postrzegana jest jako bezpieczna, a uczniowie i ich rodzice doceniają możliwość kształcenia się w murach tej szkoły. Jest to szkoła z własną historią i tradycjami, zaangażowana w życie społeczności lokalnej. Młodzież działająca w Samorządzie Uczniowskim, PCK oraz wolontariacie włącza się do akcji charytatywnych i ekologicznych oraz realizuje wiele ciekawych i atrakcyjnych imprez urozmaicających życie szkoły, np. poprzez organizację Dni Tematycznych: Dnia Subkultur, Zawodów, Wiosny, Szkolnego Pikniku podczas odbywających się Dni Otwartych Szkoły. w Świdwinie, to szkoła nowoczesna, przygotowująca swoich uczniów do funkcjonowania we współczesnej rzeczywistości - wyposażonych w najlepszą wiedzę i umiejętności, kompetencje społeczne oraz potrafiących odnieść sukces na rynku pracy. 4/51

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Liceum ogólnokształcące Miejscowość Świdwin Ulica Kościuszki Numer 28 Kod pocztowy Urząd pocztowy Świdwin Telefon Fax Www Regon Publiczność publiczna Kategoria uczniów Dzieci lub młodzież Charakter brak specyfiki Uczniowie, wychow., słuchacze 359 Oddziały 13 Nauczyciele pełnozatrudnieni Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 5.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 2.00 Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo ZACHODNIOPOMORSKIE Powiat świdwiński Gmina Świdwin Typ gminy gmina miejska 5/51

6 Poziom spełniania wymagań państwa Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się C Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału (D) Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się (D) Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się (D) Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania (D) Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach (D) Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój (D) Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej (B) Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. (B) Uczniowie uczą się od siebie nawzajem (B) W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów (B) Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej B W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Respektowane są normy społeczne B Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne (D) Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego (D) Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu (D) W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb (B) W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice (B) 6/51

7 Wnioski 1. Nauczyciele podejmują wiele adekwatnych i skutecznych działań z wykorzystaniem doskonałej bazy szkoły i jej wyposażenia, by organizacja procesów uczenia się sprzyjała uczeniu się i rozwojowi uczniów. Jednak nie wszystkie działania nauczycieli mają charakter powszechny w obszarze dotyczącym indywidualizowania oddziaływań, wykorzystywania aktywnych metod pracy oraz motywującej funkcji oceny. 2. Uczniowie nabywają wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, co potwierdzają wyniki egzaminu maturalnego, świadczące o wysokim poziomie kształcenia. 3. W szkole panuje równość, szacunek i zaufanie, a ustalone normy społeczne są respektowane przez wszystkie strony biorące udział w życiu szkoły, co procentuje w postaci poczucia bezpieczeństwa młodzieży i buduje dobrą atmosferę w szkole. 7/51

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się Nauczanie w efektywnych szkołach jest celowe, ma jasno określone zadania, jest dobrze zorganizowane, przygotowane i odbywa się w odpowiednim tempie. Ilość czasu spędzanego na uczeniu się jest zaplanowana i kontrolowana, a stawiane pytania angażują uczniów. Środowisko uczenia się powinno być atrakcyjne, metody pracy nauczycieli oparte na najnowszej wiedzy pedagogicznej. Ważne jest, by zachęcać uczniów do samooceny i brania odpowiedzialności za proces uczenia się. Duży wpływ na ten proces ma informowanie uczniów o postępie, jaki się dokonuje w ich rozwoju intelektualnym, społecznym i osobistym. Poziom spełnienia wymagania: C W Liceum Ogólnokształcącym w Świdwinie organizacja procesów edukacyjnych sprzyja uczeniu się. Uczniowie wiedzą, czego się od nich oczekuje, wiedzą jak się uczyć i wspólnie z nauczycielami tworzą przyjazną atmosferę pracy. Nauczyciele podejmują wiele działań służących wspomaganiu uczniów, realizują zajęcia z wykorzystaniem korelacji międzyprzedmiotowych, nowatorskich rozwiązań organizacyjnych i programowych adekwatnych do potrzeb, tak by uczniowie mogli odnaleźć się i konstruktywnie funkcjonować we współczesnym świecie. Jednak nie wszystkie działania podejmowane w szkole mają powszechny charakter. Wymaganie spełniane jest na średnim poziomie. Obszar badania: Planowanie procesów edukacyjnych w szkole lub placówce służy rozwojowi uczniów, a nauczyciele stosują różne metody pracy dostosowane do potrzeb ucznia, grupy i oddziału Procesy edukacyjne planowane są z uwzględnieniem potrzeb uczniów i służą ich rozwojowi. Mają powszechny charakter. Na temat ten wypowiedzieli się uczniowie. I tak w opinii uczniów kl.ii sposób w jaki uczą nauczyciele, powoduje ich chęć do nauki (rys.1j). Zdaniem uczniów nauczyciele zrozumiale tłumaczą zagadnienia (rys.2j) i potrafią zainteresować tematem lekcji (rys.3j). Uczniowie kl. III w dniu badania współpracowali z innymi uczniami (rys.4j). Wszyscy nauczyciele po obserwacji lekcji stwierdzili, że nie różniły się one od innych, co do stosowanych metod i form pracy. 8/51

9 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 9/51

10 Obszar badania: Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się Nauczyciele kształtują u uczniów umiejętność uczenia się, co wynika z wypowiedzi uczniów i obserwacji zajęć. Zdecydowana większość ankietowanych uczniów kl. II (91%) twierdzi, że potrafi się uczyć (rys.1j), opinie tą podzielają ankietowani nauczyciele (rys.2j). Uczniowie kl.ii stwierdzili także, że nauczyciele wyjaśniają im, jak się uczyć (rys.3j). Podczas obserwowanych lekcji nauczyciele odwoływali się do wcześniej nabytej wiedzy i umiejętności uczniów, doświadczeń z codziennego życia, wskazywali na powiązania omawianych treści z innymi przedmiotami, zwracali uwagę na posługiwanie się specjalistycznym językiem, wskazywali na najistotniejsze treści, stwarzali możliwość formułowania wniosków, zadawania pytań, poprawiania błędów, podsumowania lekcji. Na wszystkich lekcjach uczniowie mieli możliwość wyrażania swoich opinii i duża grupa uczniów korzystała z niej. Uczniowie mieli możliwość poszukiwania różnych rozwiązań, podsumowania wszystkich lekcji. W dniu badania uczniom kl. III, rzadko ktoś pomógł zastanowić się nad tym, czego się nauczyli (rys.4j). Rys. 1j Rys. 2j 10/51

11 Rys. 3j Obszar badania: Nauczyciele i uczniowie tworzą atmosferę sprzyjającą uczeniu się W szkole i uczniowie, panuje atmosfera sprzyjająca uczeniu co potwierdzają wszyscy respondenci oraz się, którą tworzą nauczyciele obserwacja zajęć. Większość ankietowanych rodziców (ok.64%) twierdzi, że ich dziecko chętnie chodzi do szkoły, jednak duża grupa rodziców (30%) jest odmiennego zdania (rys.1j). Rodzice uważają, że nauczyciele szanują ich dziecko (rys.2j), traktują wszystkich uczniów równie dobrze (twierdzą tak również uczniowie - rys.3j), choć spora grupa rodziców ma odmienną opinię ( rys.4j) i dbają o dobre relacje między uczniami (rys.5j). Uczniowie kl. II są zdania, że czas na lekcjach wykorzystywany jest na uczenie się (rys.6j). Twierdzą, że odnoszą się do siebie przyjaźnie (rys.7j), pomagają sobie w uczeniu się (rys.8j), co potwierdziła również obserwacja lekcji. Wynika z niej także, że relacja między nauczycielem, a uczniami jest życzliwa - nauczyciel w interesujący sposób stara się prowadzić lekcję, odpowiada na pytania i wątpliwości uczniów, chwali ich za poprawne wykonywanie zadań, wskazuje na konieczność lepszego utrwalenia pewnych partii materiału. Uczniowie słuchają nauczyciela i siebie nawzajem, panuje cisza i skupienie. Uczniowie mają możliwość wykorzystania popełnionych błędów do uczenia się, a nauczyciel wykorzystuje ich opinie podczas lekcji. Pracownicy niepedagogiczni są zdania, że w szkole panuje miła, przyjazna atmosfera współpracy. Oparta jest na poszanowaniu i utrzymaniu porządku, odpowiedzialności i szacunku, dawaniu osobistego przykładu dobrego zachowania uczniom. 11/51

12 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 12/51

13 Rys. 5j Rys. 6j Rys. 7j Rys. 8j 13/51

14 Obszar badania: Uczniowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania Uczniowie wiedzą,czego się od nich oczekuje. Wynika to z wypowiedzi uczniów oraz obserwacji zajęć. I tak uczniowie kl. III twierdzą, że w dniu badania wiedzieli, co było celem lekcji (rys.1j), a uczniowie kl. II dlaczego czegoś się uczyli (rys.2j). W opinii uczniów nauczyciele wyjaśniają im, jakich działań oczekują od nich na lekcjach (rys.3j). Na obserwowanych zajęciach uczniowie mieli możliwość poznania celów lekcji. Nauczyciel wskazywał na związki przyczynowo-skutkowe z poprzednią lekcją, odwoływał się do nabytej wiedzy i umiejętności, wskazywał co uczniowie powinni wiedzieć i jakie umiejętności posiadać po przeprowadzonych zajęciach, pytał wprost o zrozumienie celów lekcji. Rys. 1j Rys. 2j 14/51

15 Rys. 3j Obszar badania: Nauczyciele motywują uczniów do aktywnego uczenia się i wspierają ich w trudnych sytuacjach Uczniowie są motywowani do aktywnego uczenia się i wspierani przez nauczycieli w trudnych sytuacjach, co potwierdzili wszyscy respondenci. Ankietowani nauczyciele twierdzą, że udzielają uczniom informacji zwrotnej, która motywuje ich do pracy (rys.1j). Uczniowie kl.ii uważają, że lubią się uczyć na lekcjach (rys.2j), a po obserwowanych lekcjach stwierdzili, że w uczeniu pomogły im stosowane przez nauczyciela metody i formy pracy, wykorzystywanie pomocy dydaktycznych, odwoływanie się do przykładów z codziennego życia, ukierunkowywanie działania. W opinii uczniów większość nauczycieli udziela im wsparcia, kiedy tego potrzebują (rys.3j). Ankietowani rodzice są zdania, że nauczyciele wierzą w możliwości ich dziecka (rys.4j) i częściej chwalą je niż krytykują (rys.5j). Należy jednak zwrócić uwagę, że przy wszystkich wskazaniach rodziców, duża ich grupa ma problem z zajęciem określonego stanowiska w sprawie ("trudno powiedzieć"). W dniu badania uczniowie kl. III rzadko otrzymali od nauczycieli wskazówki, które pomogły im się uczyć (rys.6j). 15/51

16 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 16/51

17 Rys. 5j Rys. 6j Obszar badania: Informowanie ucznia o postępach w nauce oraz ocenianie pomagają uczniom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój Uczniowie otrzymują pomoc w nauce oraz mają możliwość planowania indywidualnego rozwoju dzięki informowaniu ich o postępach w nauce i ocenianiu. W opinii uczniów kl.ii (58%) większość nauczycieli rozmawia z nimi o postępach w nauce, dzięki czemu wiedzą, jak się uczyć, ale ok.40% z nich nie podziela tego zdania (rys.1j). Zdaniem uczniów większość nauczycieli (ok.64%), rzadko rozmawia z nimi o przyczynach trudności w nauce (rys.2j) oraz co wpłynęło na ich sukcesy (rys.3j). Uczniowie oceniani są wg ustalonych i jasnych zasad (rys.4j.) oraz otrzymują uzasadnienie ocen (rys.5j). W sytuacji oceniania uczniowie zazwyczaj: postanawiają, że się poprawią (28,6%), mają ochotę się uczyć (21,9%), są zadowoleni i wiedzą co mają poprawić (19%). Jednak dużej grupie uczniów jest to obojętne (23,8%) i czują się zniechęceni (15,2%) - (rys.1w). Uczniowie kl. III stwierdzili, że w dniu ankietowania nauczyciele przestrzegali ustalonych zasad oceniania (rys.6j). Ankietowani rodzice w większości (63,5%) uważają, że sposób oceniania przez nauczycieli zachęca ich dziecko do uczenia się, natomiast 36,5% jest odmiennego zdania (rys.7j). Podczas obserwowanych zajęć nauczyciel w każdej sytuacji zwracał uwagę na poprawne i niepoprawne wypowiedzi lub działania ucznia. Uczniowie otrzymywali informację zwrotną dotyczącą ich działań, dzięki której wiedzieli co opanowali dobrze, a co wymaga doskonalenia i byli zmotywowani do pracy. 17/51

18 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 18/51

19 Rys. 5j Rys. 6j Rys.1w 19/51

20 Obszar badania: Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia uczniom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej Dzięki organizacji procesów edukacyjnych uczniowie mają możliwość korelacji wiedzy i jej wykorzystania oraz rozumienia świata i lepszego funkcjonowania w środowisku lokalnym. Ankietowani uczniowie kl. II twierdzą, że mają na lekcjach możliwość korzystania z tego, czego nauczyli się na innych lekcjach lub poza szkołą (rys.1j), większości z nich uważa również, że to czego nauczyli się w szkole przydaje się im w codziennym życiu, a 42,9% nie przydaje się (rys.2j). Na wszystkich obserwowanych lekcjach uczniowie mieli możliwość odwoływania się do: wiedzy przedmiotowej, wiedzy z innych przedmiotów, na 4/6 do doświadczeń pozaszkolnych, a na 1/6 wydarzeń w Polsce i na świecie. Nauczyciele uczący w jednym oddziale poinformowali, że dbają o pokazywanie uczniom związków treści poruszanych na lekcjach, a sytuacjami z codziennego życia poprzez: wycieczki terenowe pokazywanie roślinności najbliższej okolicy; dyskusje na tematy bieżące, życia, krajów sąsiednich; wycieczkę do Berlina - poznawanie kultury, zabytków Niemiec oraz stosowanie języka niemieckiego w praktyce, w sytuacjach życia codziennego; ukazywanie związków miedzy zagadnieniami poruszanymi na lekcjach wychowawczych, a kalendarzem (Dzień Matki, Dzień Kobiet, Wigilia, Mikołajki, Walentynki, Dzień Dziecka, Wielkanoc); pokazywanie związków z sytuacją w Polsce i na świecie (problemy cywilizacyjne), np. wykorzystanie stron anglojęzycznych na lekcjach, czytanie o aktualnych wydarzeniach w języku obcym w prasie, Internecie, dowiadywanie się o aktualnych problemach za pomocą stacji obcojęzycznych; odwoływanie się na lekcjach chemii do sytuacji ekologicznych (pozytywnych i negatywnych) panujących w najbliższym otoczeniu uczniów; podczas posługiwania się programami komputerowymi, np. Sttelarium ustalanie współrzędnych obserwatora związanych z miejscem zamieszkania, np. Świdwinem-wykorzystanie aktualnych sytuacji przedstawianych w mediach do realizacji zagadnień programowych, np. o sytuacji w górach wysokich, o migracjach; zachęcanie do udziału w życiu kulturalnym miasta, regionu, kraju, aktywnego włączania się w przygotowywanie obchodów różnych rocznic, planowanie wycieczek do teatrów. motywowanie uczniów do udziału w konkursach artystycznych (np. Ogólnopolski Konkurs Plastyczny Tęcza ); przedstawianie ofert dot. konkursów informacje na stronie internetowej szkoły; informowanie o wydarzeniach kulturalnych miasta; komentowanie wydarzeń mających miejsce w Polsce, na świecie; uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych, np. Strefa czytania ; omawianie gospodarki rynkowej, bezrobocia, itp. porównywanie z sytuacją na rynku lokalnym, krajowym, światowym; 20/51

21 poznawanie najbliższej okolicy, zabytków, historii podczas wycieczek pieszych i zachęcanie do aktywności fizycznej; oglądanie ważnych imprez sportowych w telewizji i na żywo, komentowanie. Nauczyciele uczący w jednym oddziale wskazali również na realizowane, bądź planowane działania międzyprzedmiotowe: podstawy przedsiębiorczości korelacja z wiedzą o społeczeństwie; niemiecki korelacja z informatyką (prezentacje multimedialne, zadania on-line, lekcje internetowe), z geografią (wiedza o Krajach Niemieckiego Obszaru Językowego), z matematyką (liczby, proste działania matematyczne, godziny), z wychowaniem fizycznym (sport, dyscypliny, sprzęt sportowy); w-f związek między aktywnością fizyczną, a żywieniem i dobrym samopoczuciem (biologia); niedostatek ruchu choroby cywilizacyjne (biologia); aktywne formy spędzania czasu wolnego, a zachowanie ryzykowne (tytoń, alkohol, środki psychotropowe, zachowania agresywne); historia wycieczki piesze, poznawanie zabytków; j.polski korelacja z historią powtarzanie wiadomości dotyczących wydarzeń historycznych od antyku do oświecenia, omawianie literatury z perspektywy historycznoliterackiej); wok korelacja z j.polskim doskonalenie umiejętności analizy dzieł sztuki niezbędnej na maturze ustnej z j.polskiego; z historią (przygotowywanie obchodów Narodowego Święta Niepodległości, kotyliony wykonane przez uczniów klasy 1D, udział w akademiach; geografia korelacja z biologią - elementy dot. ochrony środowiska; z historią elementy dot. rozwoju miasta; -j.angielski korelacja z ekologią zagrożenia cywilizacyjne; biologia zdrowie, zdrowy styl życia; informatyka słownictwo komputerowe, zadania internetowe; angielski korelacja z historią (sławni ludzie, kultura i tradycje krajów anglojęzycznych); biologia (zdrowie, nawyki żywieniowe); ekologia (postawy ekologiczne, jak być przyjaznym dla środowiska; geografia (narodowości, tolerancja); biologia korelacja z geografią (formy ochrony występujące na terenie miasta); z chemią (wprowadzanie poprawnego nazewnictwa chemicznego, przeprowadzanie doświadczeń chemicznych z chemii organicznej. Na wszystkich obserwowanych lekcjach nauczyciel poruszał zagadnienia z innych przedmiotów. 21/51

22 Rys. 1j Rys. 2j Obszar badania: Uczniowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu uczenia się. Czują się odpowiedzialni za własny rozwój. Uczniowie mają wpływ na proces uczenia się i czują się odpowiedzialni za własny rozwój, co potwierdzają wypowiedzi ankietowanych nauczycieli, uczniów oraz obserwacja zajęć. I tak nauczyciele stwierdzili, że dają uczniom wybór: tematyki lekcji (rys.1j), metod pracy na lekcji (rys.2j), sposobu oceniania (rys.3j), terminów testów, sprawdzianów (rys.4j), zajęć pozalekcyjnych (rys.5j). Uczniowie kl. III w dniu ankietowania mieli wpływ głównie na: atmosferę w klasie oraz omawiane tematy i treści (rys.1w). Uczniowie kl. II twierdzą, że ich wyniki w szkole najbardziej zależą od: ich zaangażowania, czasu jaki poświęcają na naukę, pracy nauczycieli (rys.2w). Uczniowie (56,2%) uważają, że większość nauczycieli zachęca ich do wymyślania i realizowania własnych pomysłów, a 43,8% uczniów sądzi, że postępuje tak niewielu nauczycieli (rys.6j). Na wszystkich obserwowanych lekcjach nauczyciele przedstawili sposób ich przebiegu, dali możliwość zastanowienia się uczniom, czego na tej lekcji się nauczyli oraz umożliwiali wpływ na organizowanie i przebieg lekcji, np. dobieranie się w grupy i wyznaczanie sobie ról, zadawanie pytań, wymianę opinii, korzystanie z pomocy dydaktycznych, modyfikację niektórych działań nauczyciela. 22/51

23 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 23/51

24 Rys. 5j Rys.1w 24/51

25 Rys.2w Obszar badania: Uczniowie uczą się od siebie nawzajem Uczniowie uczą się od siebie nawzajem, jednak działania te nie są powszechne, co wynika z wypowiedzi respondentów. W opinii ankietowanych nauczycieli, są to najczęściej: prezentacje uczniowskie, wyrażanie opinii przez uczniów, praca w grupach i praca w parach, dyskusja na forum oraz ocena koleżeńska (rys.1w). Uczniowie kl.iii w dniu badania sporadycznie pracowali w grupach podczas lekcji (rys.1j), rzadko w grupach pracują także uczniowie kl. II (rys.2j). Ponadto zdaniem uczniów kl. II, rzadko wykonują zadania wymyślone przez siebie lub innych uczniów (rys.2j). Na obserwowanych lekcjach stwarzane były sytuacje, by uczniowie mogli uczyć się od siebie poprzez pracę w grupach i parach, wymianę doświadczeń i własnych obserwacji, wysłuchiwanie wypowiedzi innych uczniów, np.: odpowiedzi na pytania, prezentacja efektów pracy w grupach, podsumowanie lekcji, obserwację sposobów pracy innych uczniów. 25/51

26 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j 26/51

27 Rys.1w Obszar badania: W szkole lub placówce stosowane są nowatorskie rozwiązania służące rozwojowi uczniów Nowatorskie rozwiązania stosowane w szkole służą rozwojowi uczniów, co wynika z informacji zebranych od respondentów. Zdaniem dyrektora jest to: ustalenie nowych planów nauczania dla klas LO uwzględniających realizację określonych przedmiotów w zakresie rozszerzonym, w tym także wprowadzenie autorskich programów nauczania przedmiotów: łacina w medycynie, fizyka w medycynie, edukacja teatralna, edukacja filmowa; w latach realizacja projektów edukacyjnych Dobra Edukacja Lepsza Przyszłość i Dobra Edukacja Lepsza Przyszłość II ; organizacja przedsięwzięć: Targi Edukacyjne z udziałem przedstawicieli kilkunastu uczelni wyższych; Piknik Szkolny impreza środowiskowa promująca szkołę. W opinii dyrektora w działania te zaangażowana jest większość nauczycieli (51-75%), a sami ankietowani nauczyciele deklarują w 79% wprowadzenie w swojej pracy nowatorskich rozwiązań (rys.1j). Dotyczyły one najczęściej: metod pracy, wykorzystania środków dydaktycznych oraz komunikacji z uczniami (rys.1 i 2w), nauczyciele podkreślają wykorzystywanie multimediów do pracy z uczniami i kontaktowania się z rodzicami. Partnerzy szkoły oprócz zastosowania multimediów wskazują na realizację Programu ARS ( dot. diagnozy 27/51

28 predyspozycji zawodowych - współpracę z Urzędem Pracy, zajęcia z doradcą zawodowym, pośrednikiem pracy. Szkolenia i współpracę z Klubem Amazonek - np. szkolenie o stosowaniu używek w trakcie ciąży. W opinii dyrektora dzięki stosowanym w szkole nowatorskim rozwiązaniom młodzież mogła rozwijać swoje zainteresowania, uczestniczyć w zajęciach, które poszerzały ich wiadomości i umiejętności w zakresach wykraczających poza treści realizowane w ramach zajęć lekcyjnych. Atrakcyjność tych propozycji (wyjazdy i wycieczki tematyczne, obozy językowe i matematyczne, udział w zajęciach realizowanych w laboratoriach i salach wykładowych wyższych uczelni) przyciągała uczniów, dawała im możliwości lepszego przygotowania się do udziału w konkursach i olimpiadach przedmiotowych, osiągania wyższych wyników podczas egzaminów maturalnych. Ponadto zdaniem dyrektora reforma programowa pozwoliła na rozszerzenie oferty szkoły, umożliwia młodzieży wybieranie klas, z punktu widzenia przyszłych wyborów dotyczących kierunków studiów wyższych. Nowatorskie rozwiązania wpływają na rozwój uczniów, pozwalają im realizować i rozwijać swoje zainteresowania, lepiej przygotowywać się do egzaminów maturalnych i kontynuowania edukacji. Zdaniem dyrektora dotyczy to także innowacyjności w działaniach wychowawczych. Dzięki nim młodzież wyposażona jest w dodatkową wiedzę z zakresu zdrowego stylu życia, skutków uzależnień, konieczności ochrony własnego zdrowia, prowadzenia odpowiedniej profilaktyki. Uczniowie nabywają umiejętności właściwego reagowania i zachowania w różnych sytuacjach życiowych, również ryzykownych, ponoszenia odpowiedzialności za swoje postępowanie. Rys. 1j 28/51

29 Rys.1o Rys.1w 29/51

30 Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. Poziom spełnienia wymagania: B w Świdwinie osiąga sukcesy edukacyjne, a jego uczniowie nabywają kompetencji określonych w podstawie programowej. Nauczyciele realizują podstawę programową wykorzystując osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego oraz zalecane warunki i sposoby jej realizacji. Wszyscy nauczyciele monitorują nabywanie wiadomości i umiejętności przez uczniów, a wyniki z analiz osiągnięć uczniów wykorzystują do modyfikacji swojej pracy, co przyczynia się do osiągania przez młodzież sukcesów edukacyjnych i wychowawczych, zarówno bieżących, jak i na kolejnym etapie edukacyjnym lub na rynku pracy. Wymaganie spełnione jest na wysokim poziomie. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego W liceum realizowana jest podstawa programowa z wykorzystaniem osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Z informacji uzyskanych od dyrektora szkoły i analizy dokumentów wynika, iż we wrześniu każdego roku szkolnego nauczyciele rozpoczynający pracę z uczniami nowoprzyjętymi przeprowadzają diagnozę wstępną w celu zorientowania się w poziomie opanowania przez tą młodzież wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki w szkole ponadgimnazjalnej. Ustaleń dotyczących organizacji nauczania z wykorzystaniem wiedzy nabytej w wyniku przeprowadzonej diagnozy nauczyciele dokonują wspólnie na posiedzeniach zespołów przedmiotowych. Umożliwia to m. in. wdrażanie określonych wniosków do realizacji w nauczaniu, uwzględniając korelacje międzyprzedmiotowe. Najczęściej badań diagnostycznych nauczyciele dokonują poprzez badanie dokumentacji lub/i przeprowadzania testów przygotowanych instytucje. we własnym Sformułowane zakresie wnioski mają lub wykorzystujące wpływ inne na działanie przygotowane nauczycieli. Widać przez to wyspecjalizowane przede wszystkim w przygotowanych planach wynikowych z poszczególnych przedmiotów (tematyka, czas realizacji, powtórzenia, sprawdzanie nabytej wiedzy i umiejętności, metody pracy), zaplanowanych formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, realizowanej tematyce lekcji wychowawczych oraz spotkań z rodzicami. Wpływ ten widoczny jest także w planach pracy zespołów przedmiotowych. 30/51

31 Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Nauczyciele realizacji. realizują Ankietowani podstawę nauczyciele programową twierdzą, wykorzystując że dają uczniom zalecane możliwość warunki i sposoby kształtowania jej umiejętności kluczowych, takich jak: czytanie ze zrozumieniem (rys. 1j), myślenie naukowe (rys. 2j), umiejętność pracy zespołowej (rys. 3j), odkrywania swoich zainteresowań (rys. 4j), uczenia się (rys. 5j), komunikowania się w języku ojczystym (rys. 6j), posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (rys. 7j) oraz matematyczne (rys. 8j). Najczęściej stosowanymi, z zalecanych sposobów i warunków realizacji podstawy programowej, przez nauczycieli tego liceum są: dbałość o infrastrukturę (uczenie się i zapewnienie bezpieczeństwa), mobilizowanie uczniów do generowania własnych pomysłów i rozwiązań, organizowanie pozalekcyjnych form nauki, wykorzystanie mediów edukacyjnych oraz wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce (rys. 1o). Na obserwowanych lekcjach kształtowane były takie umiejętności jak: odkrywanie swoich zainteresowań i przygotowanie do dalszej edukacji (5/6), umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata (5/6), umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i piśmie (5/6), czytanie i praca zespołowa (2/6) oraz myślenie naukowe i matematyczne (1/6). Rys. 1j Rys. 2j 31/51

32 Rys. 3j Rys. 4j Rys. 5j Rys. 6j 32/51

33 Rys. 7j Rys. 8j Rys.1o 33/51

34 Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Wszyscy nauczyciele monitorują nabywanie wiadomości i umiejętności przez uczniów, a wyniki z analiz osiągnięć uczniów wykorzystują do modyfikacji swojej pracy. Według ankietowanych uczniów na większości zajęć nauczyciele upewniają się, czy właściwie zrozumieli omawiane treści (rys. 1j). Obserwacje zajęć wskazują, że nauczyciele oprócz sprawdzenia właściwego zrozumienia omawianych treści (6/6), monitorują nabywanie wiedzy i umiejętności przez każdego ucznia również poprzez zadawanie pytań (6/6), sprawdzenie właściwego wykonania zadania (6/6), zaproszenie uczniów do podsumowania lekcji (6/6) oraz stwarzanie uczniom możliwości zadawania pytań (5/6). W każdej sytuacji nauczyciele zwracają uwagę na nieprawidłową ankietowani odpowiedź, nauczyciele korygując monitorują ją i wskazując osiągnięcia możliwości uczniów, poszukiwania najczęściej poprzez rozwiązań. Wszyscy ocenianie bieżące i podsumowujące, sprawdzanie sposobu wykonania zadań i właściwego zrozumienia omawianych treści, zadawanie pytań oraz stwarzanie uczniom możliwości zadawania pytań i podsumowania wykonywanych ćwiczeń, jak i poprzez zbieranie informacji zwrotnych od uczniów różnymi metodami (rys. 1w). Nauczyciele wykorzystują wnioski z analiz osiągnięć uczniów w swojej pracy do indywidualizacji nauczania, zwiększenia roli aktywizacji uczniów, zwrócenia większej uwagi na zagadnienia, które sprawiają uczniom trudność, modyfikacji zakresu wprowadzanego materiału, dotychczasowych metod pracy i kryteriów oceniania, zwiększenia nacisku na rozwiązywanie zadań praktycznych i ćwiczenie strategii rozwiązywania testów i zadań egzaminacyjnych (rys. 1o). Rys. 1j 34/51

35 Rys.1o 35/51

36 Rys.1w 36/51

37 Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Szkoła osiąga sukcesy edukacyjne i wychowawcze, wykorzystując wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów. Większość ankietowanych uczniów widzi swoje osiągnięcia i jest z nich zadowolona, szczególnie w zakresie uzyskiwanych ocen, osiągnięć w konkursach wiedzy i zawodach sportowych, rozwijaniu swoich talentów i umiejętności. Jednak ok. 22% uczniów twierdzi że nie ma osiągnięć, bądź nie umie podać ich przykładów (rys. 1o). W opinii dyrektora i nauczycieli działania podjęte przez szkołę przyczyniły się do wzrostu wyników kształcenia i sukcesów edukacyjnych uczniów. Dotyczyły one zarówno troski o stworzenie właściwych, odpowiednich dla kształcenia na IV etapie edukacyjnym, warunków pracy i nauki w szkole (stworzona została bardzo dobra baza lokalowa do prowadzenia nauczania, dysponująca świetnie wyposażonymi pracowniami przedmiotowymi, biblioteką wraz z czytelnią), jak i stałego monitorowania przebiegu kształcenia młodzieży, uzyskiwanych efektów oraz poddawania działań szkoły, w tym zakresie, stałej ocenie i modyfikacji. Do działań tych zalicza się: przygotowywanie właściwych ofert edukacyjnych dla kandydatów do szkoły, ich modyfikowanie w reakcji na uzasadnione oczekiwania młodzieży, stałą analizę efektów nauczania i uzyskiwanych przez młodzież wyników podczas egzaminów maturalnych, motywowanie uczniów do podejmowania dodatkowych działań, rozszerzanie współpracy z tymi, którzy chcą się rozwijać, odnosić sukcesy reprezentując szkołę w różnych konkursach i olimpiadach przedmiotowych, a także tych, którzy muszą nadrabiać zaległości, poświęcić więcej czasu i włożyć wiele swojej pracy, by sprostać wymaganiom. W ostatnich latach, w ramach nadzoru pedagogicznego oraz podczas przeprowadzania ewaluacji wewnętrznej Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany, wypracowano wnioski dotyczące efektów uczenia, w tym m.in. doskonalenie i poszerzanie stosowanych metod nauczania oraz sposobów wspierania i motywowania uczniów w procesie uczenia się, poświęcanie większej uwagi uczniom o obniżonej motywacji i słabym poziomie zaangażowania w proces uczenia się, stosowanie na lekcjach, w celu zwiększenia skuteczności uczenia się, oceniania wspierającego, przeprowadzanie pogadanek na temat skutecznych form uczenia się oraz higieny pracy umysłowej i umiejętności wykorzystania czasu wolnego, analizowanie na bieżąco potrzeb i zainteresowań młodzieży w celu stwarzania jej jak najlepszych warunków rozwoju, poszerzenie oferty zajęć i kółek rozwijających zainteresowania młodzieży. Działania podejmowane w wyniku wdrażanych wniosków są skuteczne, co potwierdzają wyniki egzaminu maturalnego z ostatnich trzech lat. tj , które są dla szkoły korzystne i świadczą o wysokim poziomie kształcenia. Na poziomie podstawowym wyniki staninowe utrzymują się od staninu 5 ( średni) do 8 ( bardzo wysoki). W staninie bardzo wysokim od trzech lat utrzymuje się zdawalność z matematyki, a w r i 2013 geografia. W staninie wysokim lokuje się zdawalność z j. angielskiego i j. niemieckiego, a w roku 2013 j. polskiego. Podwyższył się wynik staninowy z geografii, j. polskiego i j. obcych. Natomiast na poziomie rozszerzonym stanin wysoki osiąga zdawalność z j. polskiego i matematyki. Podwyższeniu do staninu wysokiego uzyskał wynik z matematyki i historii. Zdawalność egzaminu maturalnego w roku 2013 lokuje powiat świdwiński na trzecim miejscu w województwie po mieście Szczecinie i Koszalinie. Analiza danych wskazuje na wzrost efektów kształcenia z przedmiotów takich jak: matematyka, geografia, historia, j. polski, j. obce. Z innych przedmiotów wyniki nie ulegają obniżeniu, utrzymują stały, dobry poziom. 37/51

38 Rys.1o 38/51

39 Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Podejmowane w szkole działania służą sukcesowi uczniów na kolejnym etapie edukacyjnym lub na rynku pracy. Z informacji przedstawionych przez dyrektora i nauczycieli, szkoła przygotowuje uczniów do kolejnego etapu kształcenia. W trakcie kształcenia w liceum uczniowie nabywają określonej wiedzy, jak i różnorodnych umiejętności, w tym przede wszystkim umiejętność wyrażania własnych potrzeb i myśli, budowania komunikatów JA w relacjach interpersonalnych, autoprezentacji oraz eliminowania napięcia nerwowego w sposób akceptowany społecznie. Uczniowie znają zasady dobrego, kulturalnego zachowania, umieją komunikować się w języku ojczystym i w językach obcych, posługują się nowoczesnymi technologiami komunikacyjnymi. Biorąc pod uwagę ich umiejętności prospołeczne i przedsiębiorcze, zaradność życiową i znajomość sposobów aktywnego poszukiwania pracy nauczyciele uznają, że są przygotowani do funkcjonowania na rynku pracy. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne Szkoły powinny kształtować postawy zgodne z wartościami i normami społeczeństwa demokratycznego. Poznawanie zasad i rozumienie ich znaczenia dla funkcjonowania społeczności szkolnej i społeczeństwa stanowi element rozwoju. Świadomość tego, jak ważne jest przestrzeganie wspólnie ustalonych reguł, decyduje o sukcesie grup. Ważnym zadaniem szkoły jest tworzenie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego, a także klimatu sprzyjającego uczeniu się. Poziom spełnienia wymagania: B Ustalone normy społeczne są respektowane przez wszystkie strony biorące udział w życiu szkoły. Wszyscy uczniowie, pracownicy szkoły i rodzice wspólnie uzgadniają i przestrzegają zasad postępowania i współżycia w szkole, opartych na powszechnym szacunku, zaufaniu i równości. W szkole prowadzona jest systemowa analiza podejmowanych działań wychowawczych, która przyczynia się do modyfikacji tych działań, a rodzice i uczniowie w nich partycypują. Skuteczne działania szkoły zapewniają wszystkim uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, zaś uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć inicjowanych przez samorząd uczniowski.wymaganie spełnione jest na wysokim poziomie. 39/51

40 Obszar badania: Działania szkoły lub placówki zapewniają uczniom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne Wśród uczniów panuje powszechne poczucie bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego. Zdecydowana większość uczniów twierdzi, że czuje się bezpiecznie na lekcjach (rys. 1j) i przerwach (rys. 2j), jak i na terenie szkoły po zajęciach lekcyjnych (rys. 3j). Większość uczniów podaje również, że ani razu nie zniszczono im umyślnie rzeczy należącej do nich (rys. 1w), nie byli okradzeni (rys. 2w), ani nie byli zmuszani przez innych do kupowania czegoś za własne pieniądze (rys. 3w). Wobec większości z ankietowanych uczniów nie używano nieprzyjemnych przezwisk (rys. 4w), nie zrobiono im dowcipu, który odbierany byłby przez nich jako nieprzyjemny (rys. 5w), ani nie stosowano celowego wykluczenia z grupy (rys. 6w), jak i nie obrażano ich za pomocą Internetu lub telefonów komórkowych (rys. 7w). Podobnie ani razu ich nie pobito (rys. 8w) i nie uczestniczyli w żadnej bójce (rys. 9w). Według partnerów i nauczycieli liceum to ma opinię szkoły bezpiecznej, dzięki choćby funkcjonowaniu monitoringu wewnętrznego i zewnętrznego, konieczności noszenia identyfikatorów oraz dyżurom nauczycielskim na korytarzach podczas przerw. Ponadto w szkole dba się o bezpieczne poruszanie osób niepełnosprawnych - podjazdy, windy, pomoc pana konserwatora w przemieszczaniu się na wózku inwalidzkim. Ważne w odczuciu partnerów jest również stworzenie bezpieczeństwa psychicznego w postaci opieki pedagoga i psychologa oraz udział w programach profilaktycznych, m.in. "ARS - jak dbać o miłość", jak i bezpieczeństwa zdrowotnego opieka pielęgniarki, tytuł : "Szkoły Promującej Zdrowie". Opinie te można wysunąć na podstawie opinii uczniów, ich rodziców oraz na podstawie danych z kontroli odpowiednich służb - brak zaleceń pokontrolnych Sanepidu, staży pożarnej, policji. Dodatkowo organ prowadzący umożliwia w ramach przekazywanych szkole środków doskonalenie zawodowe nauczycielom: pedagog szkolny uczestniczył w szkoleniu pn. " Razem przeciw razom" dotyczącym przemocy w szkole, a nauczyciele: "Etyka i ja" oraz "Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole. Rys. 1j Rys. 2j 40/51

41 Rys. 3j Rys.1w 41/51

42 Rys.2w Rys.3w 42/51

43 Rys.4w Rys.5w 43/51

44 Rys.6w Rys.7w 44/51

45 Rys.8w Rys.9w 45/51

46 Obszar badania: Uczniowie współpracują ze sobą w realizacji przedsięwzięć będących wynikiem działań samorządu uczniowskiego Uczniowie współdziałają i dzielą się odpowiedzialnością w realizacji przedsięwzięć inicjowanych przez samorząd uczniowski. Większość ankietowanych uczniów zgłosiło swój udział w imprezach szkolnych, konkursach i zawodach, a spora ich część również we współorganizacji tych wydarzeń (rys. 1w). Zdaniem nauczycieli zaangażowanie uczniów w życie szkoły jest duże poprzez organizację i udział w imprezach szkolnych i akcjach tematycznych, co świadczy o dużym stopniu integracji społeczności uczniowskiej i zespołów klasowych, kultywowaniu tradycji i silnym poczuciu współodpowiedzialności za to, co się dzieje w szkole. Dzięki tym działaniom uczniowie nabywają określonych umiejętności - umiejętności pracy w zespole, współpracy wielopoziomowej, życzliwości do drugiego człowieka, odpowiedzialności za swoje zadanie i efekt grupy, zaradności życiowej i przedsiębiorczości. Nauczyciele wspierają zgłaszane inicjatywy uczniowskie (opinia nauczycieli i uczniów). Przykładem takich inicjatyw jest reaktywacja szkolnego radiowęzła, organizacja akcji tematycznych, np. Dzień Subkultur, Dzień Zawodów, Dzień Wiosny, Edwardy (nagrody przyznawane nauczycielom przez uczniów z okazji Dnia Edukacji Narodowej) oraz organizacja imprez szkolnych, jak połowinki i studniówka. Rys.1w 46/51

47 Obszar badania: Zasady postępowania i współżycia w szkole lub placówce są uzgodnione i przestrzegane przez uczniów, pracowników szkoły, rodziców, a relacje między wszystkimi członkami społeczności szkolnej są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu Rodzice, uczniowie i pracownicy szkoły mają wpływ na zasady postępowania w szkole, a relacje między nimi są oparte na szacunku i zaufaniu. W opinii ankietowanych rodziców mają oni wpływ na to, jakich zachowań oczekuje się od ich dzieci w szkole (rys. 1j). Podają oni, że wpływ ten dotyczy funkcjonowania takich zasad i wartości jak: kultura osobista, poszanowanie drugiego człowieka, godne reprezentowanie szkoły, systematyczność uczęszczania do szkoły, odpowiedzialność, pracowitość, kultywowanie tradycji, postawy patriotyczne i poszanowanie symboli narodowych, przedsiębiorczość, rozwijanie pasji, kreatywność i jej wykorzystanie, asertywność. Dzieje się to poprzez możliwość zgłaszania przez nich propozycji, dotyczących zasad postępowania w szkole. Wśród propozycji rodziców zrealizowanych w szkole podają oni: wprowadzenie regulaminu imprez szkolnych, wprowadzenie identyfikatorów, udział uczniów w imprezach okolicznościowych szkolnych i miejskich, ubiór ucznia, jak i szkolenia dla uczniów z zakresu profilaktyki uzależnień, problemów wieku dojrzewania oraz profilaktyki nowotworowej. Ponadto większość rodziców twierdzi, że nauczyciele szanują ich dzieci (rys. 2j) oraz traktują wszystkich uczniów równie dobrze (rys. 3j). Uczniowie, podobnie jak rodzice, uznają, że mają wpływ na to, jakie zasady zachowania obowiązują w ich szkole (rys. 4j). Często rozmawiają z nauczycielami o tym, jak należy się zachowywać. Rozmowy takie dotyczą kultury osobistej, tzw. dobrych manier, bezpieczeństwa na terenie szkoły, pomocy w adaptacji nowoprzyjętych uczniów, godnego reprezentowania szkoły w miejscach publicznych, problemów w uczeniu się i udzielania pomocy koleżeńskiej. Odbywają się najczęściej na lekcjach wychowawczych, na zajęciach dodatkowych z pedagogiem oraz indywidualnych spotkaniach z nauczycielami. Według uczniów na zasady zachowania i wartości obowiązujące w szkole mają wpływ zarówno oni, jak i nauczyciele oraz dyrekcja. Wśród wartości i norm obowiązujących w szkole nauczyciele podają: równość, prawdę, szacunek dla drugiego człowieka, tolerancja, zasady dobrego wychowania oraz patriotyzm. Obserwacje zajęć wskazują, że zarówno nauczyciel, jak i uczniowie dbają o przestrzeganie przyjętych w szkole zasad, poprzez wzajemną życzliwą komunikację, dbanie o dyscyplinę pracy, respektowanie równości wypowiedzi w dyskusji, bez krytyki błędnych odpowiedzi, zrozumienie i szacunek dla drugiego człowieka i jego pracy. Pracownicy niepedagogiczni wskazują dodatkowo, oprócz wcześniej wymienionych wartości i norm, poszanowanie mienia. 47/51

48 Rys. 1j Rys. 2j Rys. 3j Rys. 4j 48/51

49 Obszar badania: W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze oraz modyfikuje je w razie potrzeb W szkole prowadzona jest systemowa analiza działań wychowawczych, a wnioski z tej analizy przyczyniają się do modyfikacji działań. W opinii dyrektora i nauczycieli w szkole poddaje się analizie działania wychowawcze. Szczególnym przedmiotem zainteresowań, w tym zakresie, są zjawiska dotyczące problemów: absencji uczniów na zajęciach lekcyjnych, pojawiania się symptomów, ewentualnych praktyk czy wręcz uzależnień od środków psychotropowych oraz coraz częściej obserwowanego zjawiska uzależniania się od komputera (Internetu), przemocy w środowisku rówieśniczym i domowym uczniów. Monitorowanie i identyfikowanie zagrożeń, o których mowa, odbywa się permanentnie, m.in. poprzez: obserwacje i rozmowy w środowisku młodzieży, badanie dokumentów, współpracę z policją, kuratorami sądowymi, ośrodkami pomocy społecznej itp., badanie i ocenę sytuacji rodzinnej uczniów, warunków ich uczenia się i wypoczynku, a także poprzez przeprowadzanie ankiet i wywiadów wśród uczniów. Analiz dotyczące absencji dokonuje pedagog szkolny, wykorzystując informacje przekazywane przez wychowawców klas. Wspólnie z nimi ocenia wielkość zjawiska, analizuje przyczyny jego powstawania i pomaga w wypracowaniu wniosków do pracy z uczniami nadmiernie opuszczającymi zajęcia lekcyjne. Analizy problemów ew. uzależnień ( w tym od komputera i Internetu), przemocy fizycznej i słownej w środowisku szkolnym i poza szkołą, przeprowadzane są na podstawie cyklicznego ankietowania (bezimiennego). Ankietowanie uczniów w tym zakresie przeprowadzane jest dwukrotnie w roku szkolnym, wśród wszystkich uczniów klas pierwszych oraz wybiórczo w klasach drugich i trzecich. Na skutek analiz pojawiły się potrzeby modyfikacji Programu Wychowawczego i Szkolnego Programu Profilaktyki, Planu Pracy Wychowawcy Klasowego, tematyki szkoleń WDN, np. Jak nie dać się złości? kształtowanie umiejętności asertywnych oraz tematyki rad szkoleniowych Szkolna interwencja profilaktyczna. Modyfikacje dodatkowo wynikają z przystąpienia przez szkołę do zewnętrznych programów profilaktycznych, jak np. ARS, czyli jak dbać o miłość. Obszar badania: W modyfikacjach biorą udział uczniowie i rodzice Rodzice i uczniowie partycypują w modyfikacjach działań wychowawczych szkoły. W opinii rodziców, nauczycieli i dyrektora szkoły, rodzice biorą udział z modyfikacjach działań wychowawczych podejmowanych w szkole. Zgłaszają oni propozycje zmian, które są uwzględniane i realizowane w szkole. Najczęściej rodzice partycypują w modyfikacji działań wychowawczych poszczególnych zespołów klasowych, dotyczących tematyki zajęć z wychowawcą, akcji profilaktycznych i spotkań informacyjnych ze specjalistami, np. ginekologów, położnych, terapeutów oraz inicjowania i organizacji imprez szkolnych, wycieczek tematycznych i wyjazdów krajoznawczych. Zgłaszane są również inicjatywy rodziców dotyczące działań wychowawczych obejmujących całą szkołę. Przykładem jest przygotowanie, wspólnie z uczniami i nauczycielami, zmian w organizacji imprez i uroczystości szkolnych, jak połowinki i studniówka, zakończonych opracowaniem dokumentu Regulaminu organizacji i przeprowadzania imprez szkolnych. W opinii uczniów, nauczycieli i dyrektora w modyfikacjach działań wychowawczych podejmowanych w szkole, ważny udział mają również uczniowie. Współpracując z pedagogiem szkolnym i wychowawcami klas konstruują programy wychowawcze oraz plan działań profilaktycznych na kolejne lata szkolne. Ich propozycje uwzględniane są w planach pracy szkoły oraz realizowane bezpośrednio w pracy bieżącej. Inicjatywy uczniowskie dotyczą: organizacji pomocy potrzebującym i różnych akcji charytatywnych wspólnie z instytucjami zewnętrznymi, np. z fundacją Jaśka Meli Poza horyzonty (pomoc osobom po wypadkach, oczekującym na protezy lub potrzebującym wsparcia psychologicznego i prawnego), z Caritasem (organizacja i przygotowanie paczek świątecznych dla dzieci 49/51