Biuletyn 17/2016, Łódź. opracowanie: Dział Jakości Kształcenia

Transkrypt

1 Biuletyn 17/2016, Łódź Ocena dostosowania bazy dydaktycznej do potrzeb kształcenia, jakości obsługi administracyjnej i organizacji procesu kształcenia podsumowanie raportu z badań zrealizowanych w jednostce macierzystej (Wydział Zarządzania, Wydział Nauk Społecznych i Humanistycznych, Wydział Studiów Międzynarodowych i Informatyki). Rok akademicki 2015/2016. (Raport w całości jest dostępny na stronie www Działu Jakości Kształcenia, w zakładce BADANIA REALIZOWANE PRZEZ DJK. Niniejszy biuletyn uwzględnia jedynie jego fragmenty.) opracowanie: Dział Jakości Kształcenia Badanie dotyczące oceny dostosowania bazy dydaktycznej do potrzeb kształcenia, jakości obsługi administracyjnej i organizacji procesu kształcenia jest realizowane zgodnie z procedurą P-07 ( Ewaluacja warunków technodydaktycznych procesu kształcenia dokonywana przez studentów ) wdrożoną w ramach wydziałowych systemów zarządzania jakością kształcenia. Pierwsza edycja badania miała miejsce w roku akademickim 2009/2010, druga w roku akademickim 2011/2012, trzecia 2013/2014. W pierwszej i w bieżącej edycji wykorzystano skalę zadowolenia i ważności, a w edycji II i III jedynie skalę zadowolenia. Głównym celem badania bazy dydaktycznej jest ocena warunków kształcenia w Społecznej Akademii Nauk w Łodzi, na które składa się baza dydaktyczna, jakość obsługi administracyjnej oraz organizacja procesu dydaktycznego. W badaniu uwzględniono m.in. następujące aspekty pracy Uczelni: baza lokalowa i wyposażenie, Biblioteka SAN (warunki lokalowe, zasoby biblioteczne, itd.), jakość obsługi administracyjnej studentów, dostępność wykładowców, Władz Uczelni i Wydziału,

2 przepływ informacji w Uczelni, możliwości rozwoju osobistego, jakie daje Uczelnia. Głównym adresatem niniejszego raportu są jednostki administracyjne i osoby, które realizują działania podlegające w badaniu ocenie. Badanie ma pomóc zidentyfikować nieprawidłowości w sposobie organizowania procesu dydaktycznego oraz te obszary związane z zapleczem dydaktycznym, z których studenci nie są zadowoleni. Wyniki badania mogą stanowić punkt wyjścia dla strategii doskonalenia organizacji procesu kształcenia i bazy dydaktycznej oraz planów zarządzania Uczelnią. Dostarczają Władzom Uczelni i Wydziałów informacji na temat obszarów, w których konieczne jest podjęcie natychmiastowych działań zmierzających do poprawy sytuacji. W badaniu wykorzystano kwestionariusz opracowany przez Dział Jakości Kształcenia oraz Uczelnianą Komisję ds. Jakości Kształcenia. Uwzględniono w nim 26 elementów składających się na bazę dydaktyczną i organizację procesu kształcenia oraz 2 pytania otwarte, w których poproszono studentów o wypowiedzenie się na temat wad i zalet studiowania w Społecznej Akademii Nauk w Łodzi. Poszczególne aspekty uwzględnione w badaniu studenci oceniali w skali 1-5. W badaniu wzięło udział łącznie 1017 osób. Przeważają wśród nich studenci niestacjonarni gdyż to oni stanowią znaczną większość osób kształcących się w Społecznej Akademii Nauk. Studenci stacjonarni to zaledwie 3% badanych. Podobnie, wśród respondentów przeważają kobiety, które stanowią blisko 70% wszystkich studentów poddanych badaniu. Jeśli chodzi o wiek respondentów, najbardziej liczna grupa to studenci w przedziale wiekowym lat, a więc ci, którzy zdecydowali się na studia zaraz po szkole średniej lub kilka lat później. Stanowią oni 59% respondentów. Dość duży odsetek stanowią także osoby pomiędzy 26 a 35 rokiem życia. Najmniej liczna grupa to respondenci, którzy przekroczyli 45 rok życia (5% badanych). Jeśli chodzi o kierunek studiów, to największą grupę badanych stanowią studenci zarządzania największego kierunku w ofercie kształcenia Społecznej Akademii Nauk w Łodzi rys. 1. Dość licznie reprezentowani są także studenci kierunków: fizjoterapia, pedagogika i bezpieczeństwo narodowe. Najmniej liczną grupę stanowią studenci: grafiki, dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz zdrowia publicznego. Są to jednocześnie najmniejsze kierunki w ofercie kształcenia Uczelni. Nie uzyskano żadnych wypełnionych kwestionariuszy dla kierunku praca socjalna, ale należy podkreślić, że ten kierunek liczy zaledwie kilku studentów. 2

3 Rys. 1 Rozkład próby ze względu na kierunek. 3% 3% 2% 2% 2% 3% 3% 3% 4% 5% 18% 12% Z FIZ PED BN PSYCH LOG ADM 7% 10% 11% 12% FA FiR GEO INFO W tabeli 1 uwzględniono średnie oceny zadowolenia i ważności dla wszystkich obszarów ocenianych w badaniu w IV edycji. Zestawiono je ze średnimi ocenami zadowolenia i ważności, jakie uzyskano w I edycji badania realizowanej w roku akademickim 2009/2010 oraz ze średnimi ocenami zadowolenia z II edycji (rok akademicki 2011/2012) i III edycji (2013/2014) 1. W przypadku prawie wszystkich aspektów ocenianych w badaniu widoczny jest systematyczny wzrost w porównaniu do poprzednich edycji. Jak widać w tab. 1, średnie oceny ważności w bieżącej edycji wahają się między 3,3 a 4,8. Średnie oceny ważności poniżej 4,0 odnotowano jedynie dla dostępu do komputerów na terenie Uczelni (poza zajęciami dydaktycznymi) śr. ocena 3,3 oraz dla jakości obsługi w Kasie śr. ocena 3,9. Aż 6 aspektów uzyskało średnie oceny ważności na poziomie 4,8, a kolejne 6 na poziomie 4,6 4,7. Natomiast średnie oceny zadowolenia wahają się między 2,9 a 4,3. W przypadku niemal wszystkich aspektów ocenianych w badaniu średnie oceny ważności są wyższe od średnich ocen zadowolenia. Różnice w tych ocenach wahają się od 0,1 do 1,6. Najkorzystniej wypadają tutaj: jakość obsługi w Kasie (różnica między śr. oceną ważności a śr. oceną zadowolenia 0,1), wyposażenie sal dydaktycznych (różnica między śr. oceną ważności a śr. oceną zadowolenia 0,4), dostęp do komputerów na terenie Uczelni (różnica między śr. oceną ważności a śr. oceną zadowolenia 0,4) oraz możliwość rozwoju osobistego (różnica 1 W niniejszym opracowaniu nie uwzględniono wyników dla poszczególnych kierunków z uwagi na fakt, że ilość wypełnionych kwestionariuszy uzyskanych dla każdego z nich znacznie się różni, np. na kierunkach: zdrowie publiczne, dziennikarstwo i komunikacja społeczna nie przekracza 20, a dla kierunku zarządzanie wynosi ponad 150. Trudno zatem o wiarygodne porównanie tych wyników. 3

4 między śr. oceną ważności a śr. oceną zadowolenia 0,4). W przypadku dwóch aspektów średnia ocena zadowolenia jest wyższa niż średnia ocena ważności. Są to: jakość obsługi w Bibliotece (śr. ocena ważności 4,1, a śr. ocena zadowolenia 4,2) oraz warunki lokalowe w Bibliotece (śr. ocena ważności 4,0, a śr. ocena zadowolenia 4,2). Na rys. 2 uwzględniono 8 najważniejszych, zdaniem badanych, aspektów ocenianych w badaniu, a więc te, dla których uzyskano średnie oceny ważności 4,7 lub 4,8. Zestawiono na nim uzyskane dla tych aspektów średnie oceny ważności i zadowolenia. Najmniejsza różnica jest widoczna dla dostępu do Internetu 0,8. Najgorzej wygląda natomiast sytuacja dla kompetencji i kultury osobistej pracowników dziekanatu, gdzie ta różnica wynosi odpowiednio 1,3 i 1,2. Można przyjąć, że działania naprawcze powinny objąć w pierwszej kolejności właśnie te przedstawione na rysunku aspekty, gdyż to one są dla respondentów najbardziej istotne. Rys. 2 Porównanie średnich ocen ważności i zadowolenia dla aspektów, które zostały uznane przez badanych za najbardziej istotne. Analiza porównawcza wyników badania stopnia ważności wyodrębnionych obszarów tematycznych składających się na ogólną ocenę dostosowania bazy dydaktycznej do potrzeb kształcenia, jakości obsługi administracyjnej i organizacji procesu kształcenia pokazuje, że średnie oceny ważności uzyskane w I i IV edycji są raczej zbliżone. Dla badanych niezmiennie najważniejsze okazują się: jakość obsługi w dziekanacie, dostępność wykładowców i możliwość korzystania z konsultacji, 4

5 użyteczność strony internetowej Uczelni oraz dostępność informacji związanych z tokiem studiów. W tych obszarach średnie oceny zadowolenia są zbliżone w I i IV edycji. Podobnie, zbliżone są te oceny dla niemal wszystkich pozostałych aspektów uwzględnionych w badaniu. Znaczące różnice widoczne są dla 5 elementów, przy czym największy wzrost średnich ocen ważności odnotowano dla: dostępu do Internetu na terenie Uczelni (śr. ocena ważności w I edycji 4,0, śr. ocena ważności w IV edycji 4,8), możliwości i warunków odpoczynku na terenie Uczelni (śr. ocena ważności w I edycji 4,1, śr. ocena ważności w IV edycji 4,6), dostępności sylabusów (śr. ocena ważności w I edycji 3,8, śr. ocena ważności w IV edycji 4,5), a spadek dla: dostępu do komputerów na terenie Uczelni (śr. ocena ważności w I edycji 3,9, śr. ocena ważności w IV edycji 3,3), jakości obsługi w Kasie (śr. ocena ważności w I edycji 4,3, śr. ocena ważności w IV edycji 3,9). 5

6 Tab. 1 Średnie oceny zadowolenia w I, II, III i IV edycji badania, średnia ocena ważności w I i IV edycji badania. Średnia ocena ważności I edycja (2009/2010) Średnia ocena zadowolenia I edycja (2009/2010) Średnia ocena zadowolenia II edycja (2011/2012) Średnia ocena zadowolenia III edycja (2013/2014) Średnia ocena ważności IV edycja (2015/2016) Średnia ocena zadowolenia IV edycja (2015/2016) Dostosowanie sal dydaktycznych do liczby studentów 4,5 2,9 3,5 3,9 4,5 3,8 Wyposażenie sal dydaktycznych 4,3 3,1 3,3 3,7 4,1 3,7 Możliwość drukowania prac studenckich, korzystania z usług ksero na terenie Uczelni 4,2 2,8 3,1 3,3 4,0 3,4 Dostęp do komputerów na terenie Uczelni (poza zajęciami dydaktycznymi) 3,9 3,0 3,0 3,3 3,3 2,9 Dostęp do Internetu na terenie Uczelni 4,0 3,1 3,2 4,0 4,8 4,0 Możliwość i warunki odpoczynku na terenie Uczelni 4,1 2,3 2,3 2,7 4,6 3,0 Warunki sanitarne 4,4 3,1 3,0 3,3 4,6 3,4 Estetyka budynków dydaktycznych 3,8 3,5 3,6 3,8 - - Dostosowanie warunków lokalowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami ,6 3,2 Zasoby biblioteczne 4,5 3,3 3,5 3,6 4,7 3,8 Dostępność literatury obowiązkowej 4,4 3,1 3,5 3,7 4,5 3,9 Jakość obsługi w Bibliotece 4,2 3,7 3,8 3,9 4,1 4,2 Godziny pracy Biblioteki 4,2 3,7 3,7 3,9 4,3 4,3 Warunki lokalowe w Bibliotece 4,1 3, ,0 4,2 Jakość obsługi w Punkcie Informacyjnym 4,5 3,2 3,6 3,9 - - Jakość obsługi w Kasie 4,3 3,8 3,7 3,9 3,9 3,8 Jakość obsługi w Dziekanacie 4,6 2,8 3,2 3,4 - - Sprawność obsługi w Dziekanacie ,8 3,7 Kompetencje pracowników Dziekanatu ,8 3,5 Kultura osobista pracowników Dziekanatu ,7 3,5 Godziny pracy Dziekanatu 4,5 3,3 3,5 3,7 4,8 3,8 Oferta Biura Karier Studenckich 3,9 3, ,2 3,5 Dostępność wykładowców i możliwość korzystania z konsultacji 4,6 3,3 3,2 3,7 4,8 3,9 Dostępność Władz Uczelni 4,1 3,1 3,2 3,5 4,0 3,4 Dostępność Władz Wydziału ,5 3,6 Użyteczność strony WWW Uczelni 4,6 3,7 3,8 3,7 4,8 3,8 Dostępność informacji związanych z tokiem studiów (plan zajęć, godziny konsultacji, terminy sesji, informacje 4,7 3,1 3,1 3,7 4,6 3,9 o odwołanych zajęciach, itd.) Dostępność sylabusów 3,8 3, ,5 3,7 Możliwość rozwoju osobistego i rozwijania własnych zainteresowań (np. koła naukowe, stowarzyszenia, udział w konferencjach, itd.) 3,9 3,0 3,1 3,3 4,0 3,6 6

7 Analiza porównawcza wyników badania stopnia ważności i zadowolenia wyodrębnionych obszarów tematycznych skłania do wyciągnięcia następujących wniosków: 1. Studentom SAN zależy na jakości kształcenia. Dostrzegają wagę przeprowadzanych badań jakościowych, mają potrzebę zgłaszania uwag związanych z usprawnianiem organizacji procesu nauczania, poprawą warunków lokalowych, dobrą marką Uczelni. Połowa badanych wypowiedziała się na temat zalet i wad studiowania w SAN. Jest to bardzo dobry wynik z uwagi na fakt, że respondenci bardzo rzadko odpowiadają na pytania otwarte. Należy także podkreślić, że uzyskano zaledwie 12 kwestionariuszy, w których braki danych były na tyle duże, że trzeba było je odrzucić. Można zatem wnioskować, że studenci podeszli do badania poważnie i chętnie dokonywali oceny warunków studiowania. 2. Rośnie świadomość studentów w obszarze ich potrzeb związanych ze zdobywaniem szerokich kompetencji zawodowych i społecznych, ważnych w ciągle zmieniającej się rzeczywistości społeczno - gospodarczej. Studenci często rozpoczynają edukację mając konkretne wyobrażenie o tym, jakie kompetencje uzyskają. Są coraz bardziej świadomi swoich praw w zakresie dostępu do informacji dotyczących programu kształcenia. Chcą poznać jego szczegóły zanim jeszcze rozpoczną edukację. Coraz częściej korzystają z zakładki program kształcenia na stronie internetowej Uczelni, coraz częściej sięgają do sylabusów w tym obszarze odnotowano znaczący wzrost średniej oceny ważności w porównaniu do I edycji wyniósł on aż 0,8. Coraz częściej studenci zgłaszają także swoje wnioski w zakresie modyfikacji programów kształcenia na spotkaniach Komisji programowych poszczególnych kierunków. 3. Ewoluują oczekiwania studentów wobec Uczelni. Nieco mniej ważne wydają się być dla studentów te obszary, do których mają na co dzień większy dostęp bez pomocy Uczelni - np. możliwość korzystania z usług ksero, drukowania prac dyplomowych, dostęp do komputerów na terenie Uczelni poza zajęciami dydaktycznymi (co może wynikać ze zwiększenia w ciągu ostatnich kilku lat możliwości posiadania osobistych laptopów smartfonów, ipadów itp., a co za tym idzie zmniejszenia potrzeby korzystania z publicznych urządzeń tego typu). Bardziej dbają natomiast o komfort i higienę nauki, jako zdecydowanie ważne wskazując możliwość i warunki odpoczynku na terenie Uczelni (wzrost śr. oceny ważności o 0,5 w porównaniu do I edycji). 7

8 4. Dla badanych niezmiennie najważniejsza okazuje się jakość obsługi w dziekanacie, dostępność wykładowców i możliwość korzystania z konsultacji, użyteczność strony internetowej Uczelni oraz dostępność informacji związanych z tokiem studiów. W tych obszarach średnie oceny zadowolenia są zbliżone w I i IV edycji. Mimo iż dla jakości obsługi w dziekanacie odnotowuje się systematyczny wzrost, to jednak wciąż w tym obszarze jest wiele do zrobienia, na co wskazują różnice między średnimi ocenami ważności i zadowolenia w IV edycji badania (1,3 dla kompetencji pracowników dziekanatów, 1,2 dla ich kultury osobistej i 1,1 dla sprawności obsługi w dziekanacie). Choć dla dostępności wykładowców oraz dostępności informacji związanych z tokiem studiów sytuacja wygląda tutaj bardziej optymistycznie (różnice wynoszą odpowiednio 0,9 i 0,7), to jednak studenci niestacjonarni (19 wskazań) nadal narzekają na konsultacje, które odbywają się w dni powszednie, często w godzinach porannych. Jest to uciążliwe zarówno dla tych spoza, jak i tych z Łodzi. Związane jest to z koniecznością zwalniania się z pracy albo brania urlopu i przyjazdem do szkoły poza weekendem. Studenci oczekują możliwości załatwienia wszelkich formalności i dostępności prowadzących zajęcia w czasie swojego zjazdu, a jeśli w ciągu tygodnia to po godzinie Bardzo ważnym aspektem kształcenia w SAN jest dla większości badanych dostosowanie warunków lokalowych do potrzeb niepełnosprawnych. W bieżącej edycji ten aspekt poddany został ocenie po raz pierwszy. Wynika to z potrzeb studentów rosnącej liczby studentów z różnego rodzaju niepełnosprawnościami (nie tylko ruchowej, ale i słuchowej, wzrokowej, z zaburzeniami neurologicznymi czy psychicznymi; w samej jednostce macierzystej w roku akademickim 2015/2016 wg danych z dziekanatów było ich 204) oraz strategii Uczelni, jako miejsca otwartego i przyjaznego dla wszystkich. Konsultacje z Samorządem Studenckim oraz wyniki badań potwierdzają, że jest to potrzeba dla studentów bardzo ważna, nie w pełni niestety jeszcze zaspokojona śr. ocena zadowolenia wynosi tylko 3,2. 6. Respondenci zadowoleni są nadal z kompetencji wykładowców i ich stosunku do studentów. Świadczą o tym niektóre odpowiedzi na pytanie otwarte wskazania na kadrę jako zaletę studiowania w SAN. 7. Poprawił się przepływ informacji w Uczelni. Średnia ocena zadowolenia w porównaniu do III edycji wzrosła o 0,2, zdecydowanie mniej osób narzeka na ten element pracy szkoły w pytaniu otwartym. Nadal należy jednak wdrażać działania 8

9 naprawcze w tym zakresie, gdyż przepływ informacji jest dla badanych niezwykle istotny w procesie kształcenia. 8. Nie wszyscy wypowiadający się na temat wad studiowania w SAN zadowoleni są z realizowanego programu studiów. W bieżącej edycji takich głosów było 16. Studenci tłumaczą swoje niezadowolenie np. zbyt dużą liczbą przedmiotów z tzw. kształcenia ogólnego albo zbyt małą liczbą zajęć praktycznych. Deklarują, że chętnie uczestniczyliby w zajęciach prowadzonych przez praktyków i zamienili część wykładów na zajęcia o charakterze praktycznym. Wydaje się, że studenci są coraz bardziej świadomi potrzeb wciąż zmieniającego się rynku pracy i związanej z tym konieczności poszerzania kompetencji zawodowych i społecznych. Praktyczny wymiar przygotowania zawodowego uważają za bardzo ważny i przydatny, kontakt z praktykami z różnych dziedzin bezcenny. 9. Studenci doceniają różnorodną ofertę edukacyjną proponowaną przez Uczelnię. Wielu studentów uważa to za zaletę studiowania w SAN. O różnorodności oferty przemawia, ich zdaniem, nie tylko duża ilość kierunków, ale także fakt, że są to studia zarówno I, jak i II stopnia, a także studia podyplomowe. Jednocześnie respondenci dostrzegają brak studiów II stopnia na niektórych kierunkach i oczekują wzbogacenia oferty szkoły w niedalekiej przyszłości. Warto podkreślić, że ten kierunek rozwoju SAN został uwzględniony w strategii Uczelni oraz w strategiach poszczególnych Wydziałów. 10. Warunki sanitarne nadal wymagają poprawy. Dostały one dość niską średnią ocenę zadowolenia 3,4. Jest to jeden z niżej ocenianych w badaniu elementów. Na warunki sanitarne narzeka także niewielka grupa respondentów w pytaniu otwartym. 11. Najniższe oceny w całym badaniu studenci przyznali możliwościom i warunkom odpoczynku na terenie Uczelni. Średnia ocena zadowolenia wyniosła tutaj kolejno: 2,3 w I edycji, 2,3 w II edycji 2,7 w III edycji i 3,0 w edycji bieżącej. Pomimo zauważalnej tendencji wzrostowej w ocenie zadowolenia studentów, nadal jest to najniżej oceniany aspekt funkcjonowania szkoły w całym badaniu i jednocześnie coraz wyżej oceniany jako ważny (w edycji I 4,1, w edycji IV 4,6). 9