POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT- WROCLAW

Transkrypt

1 POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT- WROCLAW N U M E R 1 2 / T R A K T A T Y W TYM NUMERZE Materiał dydaktyczny Pytania z wiedzy o traktatach 2 10 Odpowiedzi 11 Szanowni Państwo, Pomoce Naukowe Wrocławskiego Punktu Europe Direct to zbiór informacji, quizów, testów, gier o tematyce Europejskiej. Skierowany jest to wszystkich, którzy pragną poszerzyć swoją wiedzę na temat Unii Europejskiej, nauczycieli, wychowawców chcących urozmaicić swoje zajęcia a także do uczniów, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę W dwunastym wydaniu Pomocy Naukowych zaproponujemy Państwu przegląd traktatów Unii Europejskiej. Począwszy od traktatów założycielskich EWWIS, kończąc na najbardziej kontrowersyjnym Traktacie Lizbońskim. Przedstawiamy Państwu podstawowe założenia każdego z aktów prawa pierwotnego UE. Na zakończenie quiz sprawdzający wiedzę zdobytą podczas lektury naszej publikacji. Życzę Państwu przyjemnej lektury i wielu inspiracji. Konsultantka Europe Direct Wrocław Roksana Tomaszewska

2 S T R. 2 PO CO TRAKTATY? Działalność Unii Europejskiej opiera się na zasadach praworządności. Oznacza to, że podstawę dla jej wszystkich działań stanowią dobrowolnie i demokratycznie przyjęte przez wszystkie państwa członkowskie traktaty. Traktaty są zmieniane, poddawane rewizji, aby dostosować prawo i politykę unijną do zmieniającej się sytuacji społecznej, gospodarczej, politycznej i międzynarodowej. Rewizje miały na celu zwiększenie skuteczności działania, nierzadko też wprowadzały nowe obszary współpracy w ramach Wspólnot. Zwłaszcza w traktacie lizbońskim szczególny nacisk położono na zwiększenie znaczenia UE na zewnątrz, także poprzez umocnienie jej od wewnątrz. W miarę jak Unia się rozszerza, coraz trudniej jest o wypracowanie wspólnego stanowiska na daną kwestię. UE reaguje również na to, pozwala niektórym państwom współpracować na zasadzie wzmocnionej współpracy. Zauważalny jest również coraz niższy stopień demokratyzacji, co próbuje się zmienić poprzez zwiększanie kompetencji Parlamentu Europejskiego, włączenie do procesu legislacyjnego parlamentów krajowych oraz udzielenie obywatelom możliwości przedstawienia propozycji Źródło: Traktat to wiążąca umowa między państwami członkowskimi UE. Określone są w nim cele Unii, zasady na podstawie których instytucje UE funkcjonują, sposób podejmowania decyzji oraz relacje między państwami członkowskimi a UE P O M O C E N A U K O W E

3 N U M E R 1 2 / S T R. 3 CHRONOLOGIA TRAKTATÓW Źródło: opracowanie własne

4 S T R. 4 TRAKTAT O EUROPEJSKIEJ WSPÓLNOCIE WĘGLA I STALI Traktat został podpisany w Paryżu 18 kwietnia 1951 r. a w życie wszedł 23 lipca 1952 r Podpisano go na 50 lat, w związku z czym jego ważność wygasła w 2002 r. Został on zawarty przez przedstawicieli 6 państw e u r o p e j s k i c h : Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Włoch i RFN.. Do głównych zadań EWWiS należało: Złagodzenie braku zaufania i napięć po II wojnie światowej S t w o r z e n i e współzależności na rynku węgla i stali, aby żadne pań- Źródło: szkolnictwo.pl stwo nie mogło zbroić się bez wiedzy innych krajów. W tym celu wprowadzono wewnątrz EWWiS następujące zakazy: Nakładania ceł eksportowych i importowych, opłat o podobnym charakterze lub ograniczeń ilościowych w obrocie węglem i stalą Stosowania środków lub praktyk dyskryminujących niektórych producentów, nabywców lub konsumentów Przyznawania subwencji lub innych form pomocy państwowej S t o s o w a n i a praktyk restrykcyjnych dotyczących podziału lub eksploatacji rynków. Był to pierwszy krok w kierunki integracji Europy, zwłaszcza w kontekście zakończonej nie tak dawno II wojny światowej. Tym bardziej przełomowe wydają się fakt utworzenie EWWiS, że uczestniczyły w tym Niemcy Zachodnie (RFN). Decyzja o powołaniu organizacji, w której jednym z członków będzie RFN nie należała do łatwych, jednakże wydawała się po zachodniej stronie żelaznej kurtyny niezbędna. Niemcy, nawet podzielone i zniszczone, wciąż były bardzo ważnym elementem układanki europejskiej. Dodatkowo państwa okupujące RFN coraz trudniej radziły sobie z nadzorem nad terenami niemieckimi, ze względów głównie finansowych. P O M O C E N A U K O W E

5 N U M E R 1 2 / S T R. 5 TRAKTATY RZYMSKIE Traktat powołujący Europejska Wspólnotę Gospodarczą (EWG) Rozszerzył on integrację europejską na wszystkie dziedziny gospodarki. Podpisany na okres nieokreślony, nadał EWG osobowość prawną. Do głównych zadań EWG należało: Wspieranie harmonijnego rozwoju gospodarczego wszystkich państw członkowskich Stały rozwój gospodarczy i stabilizacja rozwoju poszczególnych gospodarek Stała poprawa poziomu życia społeczeństw państw EWG Utworzenie wspólnego rynku (w tym celu utworzone zostały 4 swobody przepływu: osób, towarów, kapitału i usług) Traktat zakładał również utworzenie kilku instytucji: Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego, wspólnego dla trzech organizacji Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz Społeczny Traktat powołujący Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM) Regulował on zagadnienia związane z tylko jedną dziedziną - energią atomową. EURATOM również została powołana na czas nieokreślony. Do głównych zadań tej organizacji należało: Stworzenie wspólnego rynku energii atomowej Rozwój europejskiego przemysłu jądrowego (m.in.. Poprzez badania oraz przepływ specjalistów) Ustalenie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa ochrony radiologicznej Zapewnienie bezpieczeństwa ludności oraz ochrony przed nielegalnym przejęciem materiału jądrowego Oba traktaty podpisane zostały w Rzymie 25 marca 1957 r. a w życie weszły 1 stycznia 1958 r. Od tej pory istniały 3 oddzielne organizacje, integrujące państwa europejskie: EWWiS, EWG oraz EURATOM. Źródło: Organizacje miały oddzielne struktury i instytucje, poza wspólnym Europejskim Zgromadzeniem Parlamentarnym. Dodatkowo, zwłaszcza w EWG kluczową rolę odgrywała instytucja ponadnarodowa - Komisja, która składała się z przedstawicieli państw członkowskich. Posiadała ona jako jedyna inicjatywę ustawodawczą. Projekty ustaw przedstawiane były dla Rady Ministrów, która podejmowała decyzję. Zgromadzenie pełniło jedynie funkcje wykonawcze.

6 S T R. 6 TRAKTAT O FUZJI Traktat został zawarty 8 kwietnia 1965 r. w Brukseli. Podstawowym postanowieniem było scalenie instytucji trzech wspólnot: powstała jedna Komisja Wspólnot Europejskich oraz jedna Rada Ministrów. Fuzja administracyjna łączyła się również z utworzeniem wspólnego budżetu operacyjnego. Podstawową przyczyną przyjęcia takich rozwiązań była chęć ograniczenia wydatków, oraz zmniejszenia stopnia biurokratyzacji, co usprawniło działanie. Z czasem do organizacji europejskich przystępowały nowe państwa członkowskie. Źródło: Opracowanie własne Poszerzanie zakresu integracji następowało nie tylko poprzez przyjmowanie nowych członków, ale również przez zwiększanie zakresu spraw, które leżały w kompetencji organizacji. Z czasem również kluczową rolę zaczęła odgrywać EWG, ze względu na to, iż jej działalność dotyczyła całego obszaru gospodarki, a EWWiS oraz EURATOM zajmowały Źródło: się jedynie konkretnymi dziedzinami. W związku z tym pojawiały się potrzeby rewizji traktatów, aby dostosować prawo do aktualnej sytuacji. P O M O C E N A U K O W E

7 N U M E R 1 2 / S T R. 7 JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI Stanowił on rewizję Traktatu Rzymskiego z 1957 roku. Został podpisany 17 lutego 1986 r. w Hadze przez dziewięć państw członkowskich i 28 lutego 1986 r. przez Danię, Włochy i Grecję. Wszedł w życie 1 lipca 1987 r. Najważniejsze zmiany wprowadzone przez JAE to: Deklaracja utworzenia rynku wewnętrznego do 31 grudnia 1992 r. Dążenie do zbliżenia polityki gospodarczej i walutowej państw członkowskich Dążenie do zmniejszenia dystansu między państwami najbardziej i najmniej rozwiniętymi Możliwość konsultacji w zakresie polityki zagranicznej Zwiększenie kompetencji EWG w zakresie polityki społecznej, badań i rozwoju technologicznego, ochrony środowiska, Zwiększenie ilości przypadków, w których Rada może podejmować decyzje większością kwalifikowaną głosów (a nie jednomyślnie) Stworzenie podstawy traktatowej dla funkcjonowania Rady Europejskiej (spotkania na szczeblu szefów państw i rządów, odbywające się regularnie od 1975 r.) Umocnienie funkcji Parlamentu Europejskiego (stworzenie procedury współpracy, wymóg zgody PE na zawarcie umowy o stowarzyszeniu) Traktat o Unii Europejskiej jest drugim (po rzymskich) traktatem założycielskim. Należy on więc do prawa pierwotnego Unii Europejskiej TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ Podpisany 7 lutego 1992 r. wszedł w życie 1 listopada 1993 r. Wprowadził mnóstwo istotnych zmian: Utworzenie Unii Europejskiej, opartej na trzech filarach: I Filar: składał się ze Wspólnoty Europejskiej, EWWiS oraz EURA- TOMU, opierał się na współpracy państw członkowskich z instytucjami wspólnotowymi, stosowano w nim metodę wspólnotową II Filar: wprowadził Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa (WPZiB), opierającą się przede wszystkim na międzyrządowym procesie decyzyjnym III Filar: dotyczył współpracy w zakresie sądownictwa i spraw wewnętrznych, które były również oparte na międzyrządowych decyzjach Zwiększenie kompetencji PE (procedura: współpracy, zgody, współdecydowania, zwiększony zakres ich zastosowania) Rozszerzenie zastosowania głosowania większością kwalifikowaną w Radzie na nowe obszary Ustanowienie polityk wspólnotowych w 6 nowych dziedzinach Ustanowienie Unii Gospodarczo- Walutowej Ustanowienie obywatelstwa europejskiego Przyjęcie zasady pomocniczości jako ogólnie obowiązującej

8 S T R. 8 DWIE KOLEJNE REWIZJE: AMSTERDAM I NICEA Traktat amsterdamski został podpisany 2 października 1997 r. a wszedł w życie 1 maja 1999 r. jednym z jego podstawowych celów było przygotowanie UE na nowe rozszerzenie. Poza tym wprowadził również kolejne zmiany: Określił jednoznacznie wartości, na których opiera się UE Wprowadził procedurę postępowania w sytuacji, kiedy któreś państwo członkowskie rażąco naruszy zasady lub prawo Unii Większy nacisk został na ochronę przed dyskryminacją Wprowadzenie urzędu wysokiego przedstawiciela ds. polityki zagranicznej Reforma PE, która jeszcze bardziej zwiększyła jego kompetencje Ustanowienie mechanizmu wzmocnionej współpracy Zwiększenie zakresu spraw, w których Rada podejmuje decyzje większością gło- Traktat nicejski podpisano 26 lutego 2001 r. a zaczął on obowiązywać od 1 lutego 2003 r. Zapisano w nim ostateczne postanowienia instytucjonalne w kontekście przystąpienia nowych państw członkowskich. Wprowadzono następujące reformy: Zmiana systemu głosowania w Radzie na ważony (każdemu państwu, w zależności od liczby mieszkańców przysługuje określona liczba głosów) Zmiana liczby członków KE (od 2005 r. jeden komisarz z każdego państwa) oraz w PE Reforma sądownictwa Ściślejsza ochrona praw podstawowych Doprecyzowanie sposobu funkcjonowania mechanizmu wzmocnionej współpracy Źródło: P O M O C E N A U K O W E

9 N U M E R 1 2 / S T R. 9 TRAKTAT LIZBOŃSKI - NAJBARDZIEJ KONTROWERSYJNY Traktat lizboński został podpisany 13 grudnia 2007 r. a w życie wszedł 1 grudnia 2009 r., po bardzo skomplikowanym procesie ratyfikacji. Wokół tego traktatu od samego początku istniało wiele kontrowersji. Pojawiały się opinie, iż za bardzo ingeruje on w suwerenność państw członkowskich, na co te nie chciały się zgodzić. Przyjęty w ostatecznym kształcie zawierał następujące postanowienia: Znaczne zwiększenie kompetencji PE w zakresie prawodawstwa unijnego, umów międzynarodowych i budżetu Włączenie parlamentów krajowych w proces ustawodawstwa unijnego Wprowadzenie inicjatywy obywatelskiej, dzięki której milion obywateli z kilku państw może złożyć projekt wniosku legislacyjnego Jasny podział kompetencji między UE a władzami krajowymi Przyznanie Unii osobowości prawnej Uproszczenie ram instytucjonalnych Wzmocnienie kompetencji UE w wielu dziedzinach, m.in. Polityki energetycznej, zmian klimatycznych, wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Umocnienie wartości i celów, na których opiera się Unia Włączenie Karty Praw Podstawowych do prawa pierwotnego UE Stworzenie zasady solidarności, na podstawie której mają opierać się działania państw członkowskich Zwiększenie kompetencji UE w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Utworzenie odrębnego urzędu Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB, któremu przyznano szerokie kompetencje Wprowadzenie urzędu Przewodniczącego Rady Europejskiej Postanowienie o utworzeniu Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych Wprowadzenie procedury wystąpienia z Unii Źródło:

10 Pytania z wiedzy o Traktatach: 1. Wymień chronologicznie traktaty europejskie, z datą roczną ich podpisania. 2. Który traktat jako pierwszy wprowadził procedurę wzmocnionej współpracy? 3. Wymień 6 państw, które jako pierwsze rozpoczęły proces integracji europejskiej. 4. Czy wszystkie traktaty zostały przyjęte na czas nieokreślony? Jeśli nie, to podaj który traktat został przyjęty na czas określony (i na ile?). 5. Który traktat określany jest za najbardziej kontrowersyjny i dlaczego? 6. Które traktaty podpisali przedstawiciele Polski? 7. Opisz najważniejsze zmiany, które wprowadza traktat z Maastricht? 8. Czy obywatele Unii mają wpływ na prawodawstwo unijne? Źródło:

11 1. Traktat o EWWiS 1951, Traktaty rzymskie 1957, Traktat o fuzji 1965, Jednolity Akt Europejski 1986, Traktat o UE 1992, Traktat Amsterdamski 1997, Traktat z Nicei 2001, Traktat z Lizbony Traktat Amsterdamski 3. Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Włochy 4. Nie, Traktat o EWWiS 5. Traktat z Lizbony, bo znacznie zwiększa kompetencje UE kosztem suwerenności państw członkowskich 6. Traktat z Lizbony 7. Utworzenie UE, III filary, obywatelstwo europejskie, Unia Gospodarczo- Walutowa 8. Tak, poprzez inicjatywę obywatelską EUROPE DIRECT WROCŁW Ul. Legnicka 65, Wrocław Poniedziałek: Wtorek: Środa: Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej "Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct" w latach Mail: europedirect-wroclaw@europedirect-wroclaw.pl Tele: GG: www: europedirect-wroclaw.pl Materiał powstał w oparciu o strony: