POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT - WROCŁAW

Transkrypt

1 POMOCE NAUKOWE EUROPE DIRECT - WROCŁAW N U M E R 8 / P R A W O U N I I E U R O P E J S K I E J W TYM NUMERZE Materiał dydaktyczny Pytania z wiedzy o prawie UE 2 10 Odpowiedzi 11 Szanowni Państwo, Pomoce Naukowe Wrocławskiego Punktu Europe Direct to zbiór informacji, quizów, testów, gier o tematyce Europejskiej. Skierowany jest to wszystkich, którzy pragną poszerzyć swoją wiedzę na temat Unii Europejskiej, nauczycieli, wychowawców chcących urozmaicić swoje zajęcia a także do uczniów, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę. W ósmym wydaniu Pomocy Naukowych przedstawiamy Państwu pokrótce dorobek prawny Unii Europejskiej jego elementarne składniki oraz podstawowe zasady, na których opiera się jego funkcjonowanie. Między innymi wskażemy zależność miedzy prawem Unii Europejskiej a prawem krajowym, krótko scharakteryzujemy najwyższy organ sądowniczy Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości UE. Zachęcamy państwa również do przetestowania nabytej wiedzy. Życzę Państwu przyjemnej lektury i wielu inspiracji. Konsultantka Europe Direct Wrocław Roksana Tomaszewska

2 S T R. 2 CO TO JEST ACQUIS COMMUNAUTAIRE? Acquis communautaire to całokształt dorobku prawnego Unii Europejskiej, składającego się z prawa pierwotnego oraz prawa wtórnego (pochodnego), stanowionego przez właściwe instytucje UE, a także orzecznictwo sądowe, zwyczaje oraz wspólne wartości europejskie. PRAWO PIERWOTNE -tworzone przez państwa członkowskie 1) Traktaty założycielskie (Traktaty ustawiające Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Europejską Wspólnotę Gospodarczą, Europejską Wspólnotę Energii Atomowej); 2) Traktaty nowelizujące (Jednolity Akt Europejski, Traktat z Maastricht, Traktat z Amsterdamu, Traktat z Nicei, Traktat Lizboński); 3) Traktaty akcesyjne (umowa międzynarodowa między państwami członkowskimi UE a państwem kandydującym); 4) Inne (Traktat o fuzji, I traktat budżetowy, II traktat budżetowy, Traktat o ustanowieniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego); 5) Zasady ogólne prawa UE (zasady traktatowe, zasady sformułowane przez Trybunał Sprawiedliwości UE, zasady strukturalne prawa UE, zasady wynikające z kanonów praworządnych i demokratycznych państw, prawa podstawowe i wolności jednostek). Traktat z Maastricht o Unii Europejskiej podpisany 7 lutego 1992 r. w s z e d ł w ż y c i e 1 listopada 1993 r. Traktat ustanawia nową formę współpracy - Unię Europejską oraz zawiera poprawki do traktatów rzymskich. Wyznaczył nowy etap integracji europejskiej, ponieważ umożliwił integrację polityczną. Traktat lizboński wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Traktat wyposaża UE w nowoczesne instytucje oraz niezawodne metody pracy tak, aby mogła ona skutecznie i aktywnie stawić czoła wyzwaniom współczesnego świata. W szybko zmieniającej się rzeczywistości mieszkańcy UE oczekują, że UE zajmie się kwestiami związanymi z globalizacją, zmianami klimatycznymi oraz bezpieczeństwem i energią. Traktat lizboński wzmacnia demokrację w UE i zwiększa jej zdolność do ochrony interesów swoich obywateli P O M O C E N A U K O W E

3 N U M E R 8 / S T R. 3 PRAWO WTÓRNE - prawo stanowione przez poszczególne instytucje UE 1) Rozporządzenie - ma zasięg ogólny, co oznacza, że obowiązek stosowania norm w nim zawartych dotyczy nie tylko państw, ale także jednostek (osób fizycznych i prawnych). Obowiązuje wszystkie państwa członkowskie. Nie wymaga dodatkowych procedur wdrażających je do prawa krajowego. Na przepisy rozporządzenia można powoływać się przed organami administracyjnymi i sądowymi państw członkowskich na równi z przepisami prawa krajowego. Rozporządzenie znajduje swoje zastosowanie w dziedzinach, których prawo ulega ujednoliceniu we wszystkich państwach UE (np. polityka handlowa, konkurencji); 2) Dyrektywa - wiąże każde państwo członkowskiego, do którego jest skierowana. Pozostawia zakres swobody co do wyboru form i środków realizacji. Państwa mają obowiązek wydać przepisy mające na celu wdrożenie dyrektywy. Czas na wdrożenie to zazwyczaj od 1 do 3 lat od uchwalenia dyrektywy. Dyrektywy są instrumentem harmonizacji prawa państw UE, a nie jego ujednolicania. Powołanie się na dyrektywę przed organami sadowymi lub administracyjnymi jest możliwe tylko wówczas, gdy: dyrektywa nie została wdrożona w terminie lub została wdrożona w sposób nieprawidłowy lub niepełny oraz stosowne postanowienia dyrektywy są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne co do treści; 3) Decyzja - obowiązuje w całości tych, do których jest kierowana, znajduje zastosowanie tylko w konkretnych przypadkach. Adresatami mogą być zarówno państwa jak i jednostki; Zapamiętaj! Karta Praw Podstawowych ma moc równą traktatom, ale nie jest ich częścią. 4) Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej, nie podlegają kontroli legalności ze strony Trybunału Sprawiedliwości UE. Polegają na wyrażaniu przez instytucje UE swojego stanowiska w określonych sprawach. Adresatami są zarówno państwa członkowskie jak i jednostki. Opinia wyraża tylko stanowisko czy ocenę w danej kwestii, zalecenie ponadto zawiera rekomendacje do podjęcia określonych działań. źródło: polityka.pl

4 S T R. 4 HIERARCHIA W OBRĘBIE AKTÓW PRAWNYCH PRAWA UE W p r a w i e Unii Europ e j s k i e j istnieje hierarchia źródeł prawa. Wiąże się ona z podziałem na prawo Żródło: ms.gov.pl pierwotne i prawo wtórne. Na szczycie znajdują się traktaty, na których opierają się Unia Europejska oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Pierwszeństwo traktatów względem pozostałych elementów dorobku prawnego wynika z tego, że akty prawa wtórnego są przyjmowane przez instytucje wyłącznie w granicach i na podstawie kompetencji określonych w traktatach i na ich podstawie podlegają kontroli co do swej legalności. Następny szczebel zajmują umowy międzynarodowe, które UE zawiera z państwami trzecimi. Kompetencje Unii do zawierania umów międzynarodowych oraz tryb ich zawierania regulują przepisy traktatu. Następne miejsce w hierarchii źródeł prawa unijnego zajmują a k t y p r a w a w t ó r n e g o (pochodnego). Na czele hierarchii tych aktów znajdują się akty ustawodawcze, następnie te o charakterze nieustawodawczym i akty niemające charakteru wiążącego. CECHY SZCZEGÓLNE PRAWA UE W orzeczeniu w sprawie Van Gend and Loos Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że Wspólnota stanowi nowy porządek prawnomiędzynarodowy, na rzecz którego państwa ograniczyły, jakkolwiek w określonym zakresie, swe prawa suwerenne; porządek prawny którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki. Tak więc prawo unijne tworzy porządek prawny odrębny zarówno od porządku prawa międzynarodowego, jak i od systemów prawnych państw UE. Orzeczenie w sprawie Van Gend and Loos z 5 lutego 1963 r. Źródło: produkty.lex.pl P O M O C E N A U K O W E

5 N U M E R 8 / S T R. 5 RELACJE MIEDZY PRAWEM UE A PRAWEM PAŃSTW CZŁONKOWSKICH - ZASADY Wzajemne relacje prawa Unii i prawa państw członkowskich regulują 2 podstawowe zasady: zasada pierwszeństwa prawa UE oraz zasada bezpośredniego stosowania prawa UE. Orzeczenie w sprawie Flaminio Costa przeciwko ENEL z 15 lipca 1964 r. oraz orzeczenie w sprawie Internmationale Handelsgesellschaft z 17 grudnia 1970 r. 1. Z zasady pierwszeństwa prawa UE wynika nakaz pierwszeństwa stosowania wszystkich norm prawa Unii w przypadku konfliktu z jakąkolwiek wcześniejszą lub późniejszą normą prawa krajowego. Budzi to wiele kontrowersji, ale stanowi istotę funkcjonowania Unii Europejskiej. Gdyby we współpracy państw członkowskich nie istniała zasada nadrzędności prawa unijnego nad prawem krajowym, realizacja celów, dla których powołano UE, byłaby niemożliwa. Zasada ta stanowi ponadto warunek skuteczności rozwiązania kolizji między prawem Unii a prawem krajowym - w przypadku kolizji prawo krajowe, nie tracąc swojej ważności, nie jest stosowane. Zasada ta znajduje swoje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz zasadach ogólnych prawa międzynarodowego - wszystkich umów międzynarodowych należy dotrzymywać, także gdy są sprzeczne z normami prawa krajowego. Źródło: gospodarkapodkarpacka.pl 2. Zasada bezpośredniego stosowania prawa UE oznacza, że normy tego prawa są częścią porządku prawnego państw członkowskich, bez potrzeby ich wdrażania do prawa krajowego, oraz że normy te stanowią podstawę prawną działań organów państw członkowskich, obok norm prawa krajowego. Stosowanie to może mieć charakter negatywny lub pozytywny, tzn. może polegać na obowiązku powstrzymywania się od pewnych działań lub na ich podejmowaniu. Zasada ta dotyczy wszystkich wiążących norm prawa UE, tj. norm traktatowych oraz norm wynikających z rozporządzeń, dyrektyw, decyzji oraz postanowień umów międzynarodowych. W przypadku rozporządzeń zasada ta oznacza, że, przepisy rozporządzenia nie wymagają implementacji do prawa krajowego i w założeniu stanowią wyłączną podstawę działań organów państw w dziedzinie objętej uregulowaniami rozporządzenia. Natomiast w przypadku dyrektyw zasada bezpośredniego stosowania polega na obowiązku ich właściwego implementowania do porządku krajowego oraz podejmowania działań zgodnych z treścią normy dyrektywy, nawet wówczas gdy przepisy dyrektywy nie zostały implementowane do prawa krajowego. Dzięki niej podmioty indywidualne mogą powoływać się bezpośrednio na prawo wspólnotowe przed sądami niezależnie od tego, czy w prawie krajowym istnieją podobne regulacje, ale przepisy dyrektywy muszą być co do treści bezwarunkowe i precyzyjne.

6 S T R. 6 PROCES TWORZENIA PRAWA UE W proces tworzenia prawa (wtórnego!) zaangażowane są trzy instytucje: Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski i Komisja Europejska. Wyróżnić można dwie podstawowe procedury przyjmowania aktów ustawodawczych: zwykłą procedurę ustawodawczą i specjalną procedurę ustawodawczą. 1. Zwykła procedura ustawodawcza Przebieg zwykłej procedury ustawodawczej została wprowadzona na mocy Traktatu z Lizbony i dzieli ona uprawnienia legislacyjne w równym stopniu określa art. 294 TFUE. między Parlament i Radę UE, dając zarówno Parlamentowi, jak i Radzie prawo odrzucenia sformułowanej przez Komisję Europejską propozycji legislacyjnej. Rada nie jest prawnie zobowiązana do uwzględniania opinii Parlamentu, jednak zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości nie może podjąć decyzji bez otrzymania tej opinii. W przypadku niemożności wypracowania wspólnego stanowiska Parlamentu, Komisji i Rady UE przewodniczący Rady, w porozumieniu z przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, zwołuje posiedzenie Komitetu Pojednawczego, którego prace mogą się zakończyć zawarciem kompromisu lub odrzuceniem aktu prawnego. Zapamiętaj! Rada Unii Europejskiej i Rada Europejska to dwie odmienne instytucje UE. PONADTO Specjalna procedura ustawodawcza to procedura konsultacji, w której Parlament może tylko zgłaszać niewiążące poprawki jednakże Rada ma obowiązek zasięgnąć jego opinii, inaczej akt prawny można uznać za nieważny. Ponadto w wyniku zastosowania tzw. procedury kładki Rada Europejska może w określonej dziedzinie zastąpić specjalną procedurę ustawodawczą zwykłą procedurą ustawodawczą. W niektórych dziedzinach ustawodawczych wymagana jest zgoda Parlamentu Europejskiego, jako specjalna procedura ustawodawcza (procedura zgody) przewidziana w art. 289 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Procedura zgody daje Parlamentowi prawo weta. Rola Parlamentu polega zatem na przyjęciu lub odrzuceniu wniosku ustawodawczego bez dalszych poprawek, a Rada nie może postąpić niezgodnie z opinią Parlamentu. Zgoda jest też wymagana w ramach procedury pozaustawodawczej gdy Rada przyjmuje niektóre umowy międzynarodowe. P O M O C E N A U K O W E

7 N U M E R 8 / S T R. 7 CO TO SĄ ZIELONE KSIĘGI? Zielone Księgi to dokumenty wydawane prze Komisję Europejską, obejmujące pewną dziedzinę funkcjonowania Unii Europejskiej, której uregulowanie na nowo czy też zreformowanie jest rozważane. Są opracowywane przez dyrekcje generalne Komisji Europejskiej. Mają najczęściej formę komunikatu, a ich zasadniczym celem jest zapoczątkowanie dyskusji (procesu konsultacji) na tematy związane z danym problemem. Zielone Księgi nie zawierają projektów konkretnych rozwiązań, lecz przedstawiają wariantowe propozycje uregulowania danej sytuacji. Konsultacje, które są zapoczątkowane wydaniem Zielonej Księgi mogą zostać sfinalizowane poprzez wydanie Białej Księgi. A BIAŁE KSIĘGI? Biała Księga stanowi zwykle podsumowanie konsultacji dotyczących sposobu uregulowania danej dziedziny funkcjonowania UE, zapoczątkowanych Zieloną Księgą. Dokumenty te zawierają propozycje działań w danej dziedzinie i strategii rozwiązania pewnych problemów. Po przyjęciu przez Radę stają się niekiedy oficjalnymi programami działania Unii Europejskiej. DZIENNIK URZĘDOWY UNII EUROPEJSKIEJ Źródło:.presseurop.eu Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej jest podstawowym źródłem regulacji UE. Jest to jedyny periodyk, który ukazuje się w każdym dniu roboczym w 23 językach urzędowych UE. Składa się z trzech serii: serii L, serii C oraz serii S. Seria L (z fr. legislation) zawiera wiążące akty prawne. W serii C (z fr. communications) publikowane są dokumenty, które według Komisji Europejskiej, są istotne dla działalności UE. Publikowane są w niej projekty dyrektyw i rozporządzeń, a także opinie Parlamentu, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, informacje o rozprawach przed Trybunałem Instytucje Unii Europejskiej zapewniają dostęp do unijnych aktów praw- nych. W serii S (z fr. Sprawiedliwości UE oraz streszczenia debat parlamentarsupplement) publi- kowane są ogłoszenia o przetargach organizowanych nych za pośrednictwem bezpłatnej przez państwa wielojęzycznej bazy EUR-Lex. członkowskie oraz Unię Europejską.

8 S T R. 8 TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ W 1952 r., zaraz po utworzeniu pierwszej wspólnoty (EWWiS), powstał Trybunał Sprawiedliwości, który w 1957 r. został organem sądowym obu pozostałych wspólnot (EWG oraz EWEA), a dzisiaj jest organem sądowym UE. Jego zadaniem jest czuwanie nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu" traktatów. W ramach tego zadania Trybunał Spraw i e d l i w o ś c i Unii Europejskiej spełnia n a s t ę p u j ą c e funkcje: kontrola legalności aktów instytucji Unii Europejskiej, czuwanie nad poszanowaniem przez państwa członkowskie obowiązków wynikających z traktatów oraz wykładnia prawa Unii na wniosek sądów krajowych. Stanowi on w związku z tym władzę sądowniczą Unii Europejskiej i czuwa we współpracy z sądami państw członkowskich nad jednolitym stosowaniem i jednolitą wykładnią p r a w a U n i i. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu obejmuje trzy organy sądowe: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd (utworzony w 1988 r.) i Sąd Źródło: europa.eu do spraw Służby Publicznej (utworzony w 2004 r.). W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi po jednym sędzi z każdego państwa UE. Trybunał wspomaga ośmiu rzeczników generalnych, których zadaniem jest przedstawianie opinii w sprawach wniesionych do Trybunału. Zadanie to wykonują publicznie i bezstronnie. Każdy sędzia i rzecznik generalny jest mianowany na odnawialną sześcioletnią kadencję. Rządy państw UE uzgadniają kandydatury osób, które zamierzają mianować. Aby wesprzeć Trybunał Sprawiedliwości w rozpatrywaniu dużej liczby wnoszonych do niego spraw i aby zapewnić obywatelom lepszą ochronę prawną, sprawami wniesionymi przez osoby prywatne, przedsiębiorstwa i niektóre organizacje oraz sprawami związanymi z prawem konkurencji zajmuje się Sąd. Sąd do spraw Służby Publicznej orzeka w sporach między Unią Europejską a jej pracownikami. W związku z tym, że każde państwo członkowskie ma własny język i specyficzny system prawny, TSUE jest instytucją wielojęzykową. P O M O C E N A U K O W E

9 N U M E R 8 / S T R. 9 TRAKTAT LIZBOŃSKI - CO ZMIENIŁ? Traktat z Lizbony, zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, został podpisany 13 grudnia 2007 r., a wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Przyjęcie Traktatu lizbońskiego ma na celu demokratyzację i przybliżenie Unii Europejskiej do obywateli, uproszczenie unijnego systemu decyzyjnego, a także umocnienie pozycji Unii na arenie międzynarodowej. Nadanie UE osobowości prawnej, co oznacza, że Unia przekształcona została w jednolitą organizację międzynarodową. Konsekwencją było zniesienie struktury filarowej. Nowa UE wchłonęła m.in. dotychczasową Wspólnotę Europejską, w związku z tym TWE zmienił nazwę na Traktat o funkcjonowaniu UE (TFUE). Nastąpiło umocnienie ochrony praw podstawowych poprzez nadanie Karcie Praw Podstawowych charakteru prawnie wiążącego. Traktat ustanowił stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej, który przygotowuje, organizuje i kieruje pracami Rady Europejskiej, oraz wprowadził stanowisko wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który jednocześnie pełni funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej i przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych (łącząc wcześniejsze funkcje WAŻNE ZMIANY Parlamentu Europejskiego poprzez rozszerzenie zakresu zastosowania procedury współdecydowania, przemianowanej na zwykłą procedurę ustawodawczą, a także ustalenie liczby posłów na 750 (nie licząc przewodniczącego). Zwiększyły się także możliwości udziału parlamentów narodowych w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Ważną zmianą jest przyznanie prawa inicjatywy obywatelskiej grupie co najmniej miliona obywateli UE pochodzących z przynajmniej 7 spośród 28 państw członkowskich. Dokonano wyraźnej klasyfikacji kompetencji, która pozwoli jasno określić relacje między państwami członkowskimi i UE. wysokiego przedstawiciela ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz komisarza ds. stosunków zewnętrznych) oraz kieruje Europejską Służbą Działań Zewnętrznych. Ponadto, z dniem 1 listopada 2014 r. zmniejszeniu ulegnie skład Komisji Europejskiej - będzie wynosił 2/3 obecnej liczby składu i będzie funkcjonował na zasadzie rotacji członków. Nastąpiło wzmocnienie roli źródło: europarl.europa.eu

10 S T R. 10 JAK ROZPOCZĄĆ ZAJĘCIA? Przeprowadzając zajęcia z Wiedzy o Społeczeństwie na temat prawa Unii Europejskiej warto wyjść od mapy pojęć. Mapa może przybierać różne formy: słońca, drzewa itp w zależności od Państwa pomysłu lub kreatywności uczniów. Mapa tworzona jest stopniowo. Na samym środku należy napisać hasło: Prawo Unii Europejskiej i zapytać uczniów jakie mają skojarzenia związane z tym pojęciem. Propozycje uczniów zapisujemy na poszczególnych gałęziach drzewa lub promieniach słońca. Przykładowe drzewo przedstawiamy poniżej. Ważne jest by mobilizować do dalszego myślenia uczniów dopytując się o szczegóły np..: Ktoś powiedział: Traktaty, wtedy należy zadać pytanie o nazwy lub rodzaje Traktatów. Źródło szkicu drzewa: fotoforum.gazeta.pl T Y T U Ł B I U L E T Y N U

11 R O K 1, N U M E R 1 S T R. 11 KRZYŻÓWKA. ODGADNIJ WSZYSTKIE HASŁA! Pytania do krzyżówki: Hasła poziome: 1. Traktat o Unii Europejskiej to inaczej Traktat z Osoba, która pomaga sędziom w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest. Generalnym. 3. Zwykła lub specjalna.. Ustawodawcza. 4. Miasto, w którym podpisano najnowszy Traktat w 2007 roku. 5. W hierarchii źródeł prawa Unii Europejskiej między prawem pierwotnym, a wtórnym znajduje się umowa. 6. Dokument wydawany przez Komisję Europejska obejmujący pewną dziedzinę funkcjonowania Unii to księga. Hasła pionowe: 1. Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej ma.. Europejska.

12 Pytania z wiedzy o prawie Unii Europesjkiej: 1. Jak nazywamy całokształt dorobku prawnego Unii Europejskiej? 2. W którym roku podpisano Traktat z Maastricht? 3. Który filar Unii obejmował Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa? 4. Który akt prawa wtórnego prowadzi do ujednolicenia prawa w określonej dziedzinie we wszystkich państwach członkowskich? 5. Na szczycie hierarchii aktów prawnych prawa Unii są Wymień dwie zasady regulujące wzajemne relacje prawa unijnego i prawa państw członkowskich. 7. Postanowienia którego traktatu wprowadziły zwykłą procedurę ustawodawczą? 8. Jakie organy sądowe obejmuje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej? Źródło: lexplay.pl

13 ODPOWIEDZI do quizu: 1. Acquis communautaire r. 3. II filar 4. Rozporządzenie 5. Traktaty 6. Zasada pierwszeństwa prawa UE oraz zasada bezpośredniego stosowania prawa UE 7. Traktatu z Lizbony 8. Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i Sąd do spraw Służby Publicznej EUROPE DIRECT WROCŁW Ul. Legnicka 65, Wrocław Poniedziałek: Wtorek: Środa: Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube Mail: europedirect-wroclaw@europedirect-wroclaw.pl Tele: GG: www: europedirect-wroclaw.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej "Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct" w latach Źródło informacji: cie.gov.pl, curia.europa.eu, europarl.europa.eu/portal/pl, europa.eu