TRAKTAT KONSTYTUCYJNY UNII EUROPEJSKIEJ STRUKTURA

Transkrypt

1 STRUKTURA Struktura Traktatu Konstytucyjnego Traktat Konstytucyjny jest podzielony na cztery części poprzedzone preambułą. Poszczególne części podzielone są na rozdziały, a niektóre z nich na sekcje i podsekcje. Integralną częścią Traktatu są protokoły i załączniki. Część pierwsza składa się z dziewięciu tytułów. Znalazły się w niej m.in. definicja Unii, a także podstawowe informacje na temat celów, kompetencji, podejmowania decyzji i instytucji UE. Część drugą stanowi - poprzedzona własną preambułą- nieznacznie zmieniona Karta Praw Podstawowych przyjęta przez państwa członkowskie UE podczas szczytu w Nicei, w grudniu 2000 r. Część trzecia Traktatu to omawia polityki i funkcjonowanie Unii. Część czwarta to postanowienia końcowe i ogólne. Do Traktatu dołączono dwa załączniki występujące już w Traktatach Rzymskich z 1957 r. oraz trzydzieści sześć protokołów. W chwili podpisania Traktatu zostało również dołączonych, a ujętych w Akcie końcowym Konferencji Międzyrządowej, czterdzieści jeden wspólnych deklaracji wszystkich jej uczestników. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy nie zastępuje konstytucji narodowych poszczególnych państw europejskich. Ma on współistnieć obok nich i posiadać swoja rację bytu, własną niezależność. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy określa ramy, w których Unia Europejska może działać. Europa posiada także odmienny system instytucjonalny (Parlament Europejski, Rada Ministrów, Komisja Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości). Traktat ma zastosowanie na całym terytorium europejskim.

2 WYBRANE POSTANOWIENIA Traktat wprowadzający konstytucję dla państw Unii Europejskiej jest pierwszą w historii UE tak wszechstronną próbą zagwarantowania zasadniczych praw i swobód wszystkim obywatelom Wspólnoty, uproszczenia i uporządkowania jej podstaw prawnych oraz usprawnienia i demokratyzacji jej instytucji. Jako pierwszy unijny traktat, określa sposób wychodzenia z UE państwa członkowskiego, które postanowiło ją opuścić. Zbiera w jednym dokumencie teksty wszystkich dotychczasowych unijnych traktatów i Karty Praw Podstawowych. Traktat zawiera listę wartości, na których opiera się Unia, a także jej celów i kompetencji. Nie zapomniano przy tym ani o "poszanowaniu tożsamości narodowej", ani o solidarności. Nowy traktat nada też Unii osobowość prawną, oczywiście po wejściu w życie. Usprawnieniu Unii ma służyć zastąpienie zasady jednomyślności w Radzie UE (czyli zniesienie prawa weta pojedynczych państw) w ponad 40 sprawach, głównie proceduralnych. Weto utrzymano jednak w kwestiach zmiany w konstytucji, rozszerzenia UE, polityki zagranicznej i obronnej, zabezpieczeń socjalnych, podatków i kultury. Do podjęcia decyzji potrzebne w nim będzie co najmniej 55 proc. państw Unii (nie mniej niż 15) reprezentujących co najmniej 65 proc. jej ludności. Do zablokowania decyzji potrzeba będzie ponad 45 proc. państw lub 35 proc. ludności zamieszkującej co najmniej cztery państwa. Polska wywalczyła tzw. hamulec bezpieczeństwa, który umożliwia odwlekanie decyzji przez "rozsądny czas", o ile kwestionują ją państwa zamieszkane przez ponad 26,25 proc. unijnej ludności (dokładnie trzy czwarte z 35 proc.). Ten mechanizm nie pozwala jednak torpedować decyzji w nieskończoność, a poza tym może być zniesiony w 2014 roku kwalifikowaną większością głosów. Wejście w życie konstytucji zwiększy obecność Unii na arenie międzynarodowej dzięki dwóm nowym stanowiskom - przewodniczącego Rady Europejskiej i ministra spraw zagranicznych UE. Drugi zasiądzie w Komisji Europejskiej jako jeden z jej wiceprzewodniczących i połączy obowiązki dotychczasowego wysokiego przedstawiciela UE ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz komisarza ds. stosunków zewnętrznych. Konstytucja precyzuje też warunki nawiązywania przez mniejsze grupy państw członkowskich tzw. wzmocnionej współpracy w dziedzinach, w których nie wszyscy chcą, lub mogą, ściślej się integrować. Przewiduje również możliwość "współpracy strukturalnej" mniejszej grupy państw w sprawach obronnych, ale - między innymi na życzenie Polski - zadbano, żeby współpraca ta nie groziła pojawieniem się konkurencji dla NATO i żeby nie wykluczała państw, które zechcą w niej uczestniczyć.

3 WYBRANE POSTANOWIENIA Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy zapewnia: Gwarancję poszanowania określonych wspólnych wartości i modelu społeczeństwa europejskiego, Poszanowanie ludzkiej godności, wolności, demokracji, równości, państwa prawa i praw człowieka, Społeczeństwo oparte na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności i równości między kobietami i mężczyznami. Tylko państwa szanujące wymienione powyższe wartości mogą przystąpić do Unii Europejskiej. Ponadto, jeżeli jakiekolwiek państwo członkowskie nie szanuje tych wartości, mogą zostać podjęte w stosunku do niego odpowiednie środki. Podstawowe wolności Swobodne przemieszczanie się osób, swobodny przepływ towarów, usług i kapitału, oraz swoboda przedsiębiorczości. Niedyskryminacja ze względu na przynależność państwową, Obywatelstwo europejskie: "Każdy obywatel państwa członkowskiego jest obywatelem Unii." Obywatelstwo Unii jest dodatkowe w stosunku do obywatelstwa krajowego, ale go nie zastępuje. Przyznaje dodatkowe prawa: prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na całym terytorium Unii Europejskiej, prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach lokalnych w kraju pobytu, prawo do korzystania z ochrony konsularnej i dyplomatycznej w państwach trzecich, prawo do kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego, odwoływania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w swoim języku oraz otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku.

4 WYBRANE POSTANOWIENIA Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy zapewnia: Kartę Praw Podstawowych Karta gwarantuje poszanowanie godności ludzkiej, prawo do życia, zakaz tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, prawo do wolności i bezpieczeństwa, poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, wolność myśli, sumienia i wyznania religijnego, wolność wypowiedzi i informacji, prawo do nauki, swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, prawo do własności, równość wobec prawa, poszanowanie różnorodności kulturowej, religijnej i językowej, równe traktowanie kobiet i mężczyzn, integrację osób niepełnosprawnych, prawo do skutecznego środka prawnego i sprawiedliwego procesu sądowego, domniemanie niewinności i prawo do obrony, itp. Karta stanowi integralną część Traktatu. Obejmuje ona nie tylko prawa obywatelskie i polityczne zapisane w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., ale także dodatkowe dziedziny, takie jak prawa społeczne pracownika, ochronę środowiska czy prawo do dobrej administracji. Większą solidarność Jeżeli jakiekolwiek państwo członkowskie stanie się obiektem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej, lub katastrofy spowodowanej przez człowieka, Unia Europejska i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności - włącznie ze środkami wojskowymi - aby przyjść z pomocą danemu państwu. Poprawę życia demokratycznego Unii Nowe obowiązki zostały nałożone na instytucje europejskie w kwestii konsultacji społecznych, przejrzystości i otwartości procesu decyzyjnego lub dostępu do dokumentów. UWAGA!!! Ustanowiono prawo inicjatywy obywatelskiej: jeżeli co najmniej milion Europejczyków z określonej liczby państw członkowskich wystąpi z taką inicjatywą, Komisja może zostać zmuszona do przedłożenia odpowiedniego wniosku. Wspólne cele Pokój i dobrobyt. Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Duży rynek wewnętrzny i wolna konkurencja. Stały rozwój, integrujący kwestie gospodarcze, społeczne i ochrony środowiska. Postęp naukowy i techniczny. Sprawiedliwość i ochrona społeczne. Ochrona praw dziecka. Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna oraz solidarność między państwami członkowskimi. Różnorodność kulturowa i językowa. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego Europy.

5 TRAKTAT Z NICEI A TRAKTAT KONSTYTUCYJNY UE RADA UNII EUROPEJSKIEJ KOMISJA EUROPEJSKA PARLAMENT EUROPEJSKI INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ według Traktatu z Nicei według Traktatu Konstytucyjnego Od 1 listopada r. Od 1 listopada 2009 r. decyzje mają do decyzji potrzeba być podejmowane podwójną potrójnej większości: większością: 55 proc. państw (czyli 72,3 proc. głosów 15 na 27 członków, po przyjęciu oddanych przez połowę w 2007 r. Bułgarii i Rumunii) (czasem dwie trzecie) reprezentujących 65 proc. ludności państw, które mają UE. Polska wywalczyła tzw. razem 62 proc. ludności. mechanizm bezpieczeństwa - do Niemcy, Francja, Wielka 2014 r., jeśli padnie jakaś Brytania i Włochy mają kontrowersyjna propozycja, to grupa po 29 głosów (zamiast państw, które nie mogą jej dziesięciu), Polska i zablokować (musi ich być co Hiszpania - 27 (zamiast najmniej dziewięć albo cztery, jeśli ośmiu), itd. Nowa mają co najmniej 26,25 proc. większość kwalifikowana ludności UE), będzie mogła zażądać to 232 głosy na 321, a dalszych negocjacji (do pół roku), a mniejszość blokująca - ich obiekcje muszą być brane pod 90 głosów. uwagę. W kluczowych sprawach większość państw to 72 proc. państw (czyli 20). Radzie Unii przewodniczyć będzie "prezydent" Każdy kraj UE ma jednego komisarza (dotąd największa piątka miała ich po dwóch Liczy 732 eurodeputowanych wybieranych w głosowaniu bezpośrednim. Najliczniejszą grupę posłów mają Niemcy - 99, a najmniejszą Malta - 5. Polska ma 54 eurodeputowanych. wybierany na dwa i pół roku. Co najmniej do 2014 r. każdy kraj nadal będzie miał swego komisarza. Potem ich liczba ma być ograniczona do dwóch trzecich liczby państw. W Komisji jako wiceprzewodniczący zasiądzie "minister" spraw zagranicznych Unii. Zwiększy uprawnienia, zwłaszcza w sprawach budżetowych. Nawet jeśli Unia dalej się będzie rozszerzać, liczba eurodeputowanych nie może przekroczyć 750. Przy nowym podziale miejsc największy kraj nie może mieć więcej niż 96 posłów (Niemcy stracą trzech), a najmniejszy sześć (Malta zyska jednego).

6 RATYFIKACJA KONSTYTUCJI UNII EUROPEJSKIEJ STAN NA CZERWIEC PAŃSTWO W UE od REFEREN- DUM AUSTRIA 1995 BELGIA CYPR CZECHY DANIA 1973 ESTONIA FINLANDIA 1995 FRANCJA GRECJA 1981 HISZPANIA 1986 HOLANDIA D E C Y Z J A P O S Z C Z E G Ó L N Y C H P A Ń S T W IRLANDIA 1973 X X X X X X X X X X X X X X WSTRZY- MANO LITWA X X X X X X X X X X X LUKSEMBURG ŁOTWA MALTA MCY POLSKA PORTUGALIA 1986 SŁOWACJA SŁOWENIA SZWECJA 1995 WĘGRY WIELKA BRYTANIA 1973 WŁOCHY INTEGRACJA EUROPEJSKA RATYFIKACJA KONSTYTUCJI UNII EUROPEJSKIEJ