KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE.

Transkrypt

1 KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE. autor: Wioletta Budkowska Kozak PSP z OI nr 7 w Stalowej Woli CELE OPERACYJNE: UCZEŃ: wymienia grupy zwierząt należące do kręgowców, na podstawie ilustracji przyporządkowuje kręgowce do określonej grupy: ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków, omawia cechy poszczególnych gromad: środowisko ich życia, pokrycie ciała, typ narządów oddechowych, miejsce rozmnażania. METODY I FORMY ORGANIZACYJNE: pogadanka prezentacja praca w grupach ŚRODKI DYDAKTYCZNE: prezentacja multimedialna karty pracy, koperty z elementami do wklejenia, kleje, magnesy atlasy notatka z lekcji BIBLIOGRAFIA: M. Augustyniak, M. Augustyniak; Mój świat 4 ; Wydawnictwo M. Rożak; Gdańsk 1999 H. Lach, K. Mnich; Biologia 6 ; Wydawnictwo Nowa Era; Warszawa 1999 B. Klimuszko, M. Wilczyńska Wołoszyn; Przyroda 6 ; Wydawnictwo Żak, Warszawa 2001 M. Młynarski; Płazy i gady Polski ; WSiP; Warszawa 1966 Red. H. Garbarczyk; Świat zwierząt ; Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne; Warszawa 1983 J. Spyra; Scenariusz lekcji z przyrody w klasie IV: Jakie zwierzęta nazywamy kręgowcami? PRZEBIEG LEKCJI: 1. Czynności wstępne (10 min.). Powitanie, sprawdzenie listy obecności. Nawiązanie do tematu lekcji: Na jakie królestwa dzielimy świat organizmów? Świat organizmów dzielimy na 4 królestwa: bakterie, grzyby, rośliny i zwierzęta. Jakie są cechy charakteryzujące wszystkie organizmy żywe? Wszystkie organizmy: odżywiają się, oddychają, wydalają, rozmnażają się, poruszają się, rosną. Królestwo zwierząt dzielimy na podtypy: kręgowców i bezkręgowców. Bezkręgowce to zwierzęta nie posiadające szkieletu wewnętrznego zbudowanego z kości lub chrząstki. Wiele z nich ma natomiast szkielet zewnętrzny np. owady, ślimaki, małże. Kręgowce posiadają szkielet wewnętrzny, którego częścią jest między innymi kręgosłup. Szkielet to twarda konstrukcja, która zapewnia ciału kształt i jest oparciem dla narządów. Szkielet ten podtrzymuje ciało zwierząt, chroni niektóre narządy wewnętrzne oraz umożliwia poruszanie się. 1

2 2. Część właściwa lekcji (25 min). Nauczyciel podaje temat lekcji: Poznajemy kręgowce. Na podstawie zdjęć i prezentacji multimedialnej nauczyciel omawia poszczególne grupy kręgowców. Do kręgowców zaliczmy: ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki. RYBY są najliczniejszą grupą kręgowców. Ich szkielet może składać się z kości i chrząstki lub wyłącznie z chrząstki. Ryby żyją w środowisku wodnym. Jakie mają przystosowania do życia w wodzie? Życie w wodzie umożliwiają im: łuski i śluz, płetwy, skrzela, linia boczna, pęcherz pławny (nie mają go rekiny i płaszczki), opływowy kształt ciała. Jak rozmnażają się ryby? Ryby są jajorodne. Ich jaja nazywamy ikrą. Okres godowy ryb to tarło. Ryby są zmiennocieplne oznacza to że ich temperatura jest zmienna i zależy od środowiska. Ryby odżywiają się różnorodnym pokarmem są gatunki odżywiające się planktonem, są również ryby drapieżne. PŁAZY to kręgowce, które jako pierwsze opanowały środowisko lądowe. Posiadają cztery kończyny do poruszania się na lądzie, oddychają dzięki obecności płuc. Ze względu na niedoskonałość układu oddechowego, cienką skórę i rozród związany z wodą płazy nie potrafiły uniezależnić się całkowicie od środowiska wodnego. Dlatego ich tryb życia określa się jako wodno lądowy. Najczęściej można je spotkać w zacienionych miejscach nad zbiornikami wodnymi. Ciało mają pokryte cienką skórą, pokrytą śluzem taka budowa pomaga w poruszaniu się w wodzie, pomaga również w oddychaniu na lądzie (płazy bowiem oddychają nie tylko dzięki płucom ale również przez skórę), jednak stwarza też zagrożenia grozi im utrata wody i wyschnięcie. Poruszają się dzięki kończynom, błony między palcami pomagają w pływaniu. Rozmnażanie płazów jest ściśle związane z wodą; ich jaja skrzek składane są do wody, ze skrzeku wylęgają się żyjące w wodzie kijanki, z których wyrastają młode żaby. Płazy są drapieżne: długi i lepki język żab umożliwia im chwytanie np. owadów. Płazy są zmiennocieplne ich temperatura zależy od otoczenia, aktywne są w wysokiej temperaturze, w niskiej zapadają w stan odrętwienia. GADY żyją na lądzie lub w wodzie, chociaż posiadają już wyraźne cechy umożliwiające im życie na lądzie. Ciało mają pokryte grubą skórą, która wytwarza tarczki, łuski, płytki. Skóra nie służy im więc do oddychania, oddychają za pomocą płuc, które są wydajniejsze i lepiej rozwinięte niż u płazów. Wszystkie gady nawet te żyjące w wodzie składają jaja na lądzie. Jaja gadów są specjalnie zbudowane mają wapienne lub skórzaste skorupki oraz kilka błon, które zapewniają zarodkowi środowisko wodne i chronią go przed wyschnięciem. Gady są zmiennocieplne, w większości są drapieżnikami (wyjątek żółwie lądowe). Do gadów zaliczamy: jaszczurki np. żwinka, żyworodna, padalec, węże np. zaskroniec, żmija zygzakowata, żółwie np. żółw błotny oraz krokodyle, które w Polsce nie występują. PTAKI są zwierzętami lądowymi ale mogą żyć w różnych środowiskach. Ciało maja pokryte piórami, które pomagają w utrzymaniu stałej temperatury ciała ptaki są stałocieplne. W jaki sposób poruszają się ptaki? Jakie mają przystosowania do lotu? Żywią się różnym pokarmem: nasionami (gołębie), owadami (wróble) mają małe dzioby, pokarmem z wody (kaczki, łabędzie mają spłaszczone, szerokie dzioby i błony między palcami), czaple, bociany chwytają zwierzęta wodne mają długi, ostry dziób i długie kończyny, drapieżne np. orły, sokoły mają mocna, zagięte dzioby. Do ptaków należą również zwierzęta nielotne: żyjące w Afryce strusie oraz zamieszkujące obszary podbiegunowe Antarktydy pingwiny przystosowane od nurkowania i pływania. SSAKI to najlepiej rozwinięta grupa kręgowców. Młode ssą mleko matki, stąd nazw całej grupy. Żyją w różnych środowiskach: pod ziemią żyje kret, w wodzie bobry, foki, delfiny, na drzewach małpy, wiewiórki, kuny, latające nietoperze. 2

3 W większości nie składają jaj, są żyworodne, młode okres ciąży spędzają w organizmie matki, po czym rodzą się i żywią się mlekiem matki. Ciało pokryte mają skórą, której wytworem są włosy ale również pazury, kopyta. Sierść pomaga utrzymywać stałą temperaturę ciała są stałocieplne. Odżywiają się różnorodnym pokarmem. Uczniowie losują kolorowe karteczki z numerami każdy numer oznacza przynależność do innej grupy. Nauczyciel wyjaśnia zadania do wykonania: każda z grup na swoim stoliki ma ułożone karty pracy oraz 4 koperty z elementami do wklejenia w odpowiednie miejsca w karcie pracy. Zadaniem uczniów jest wybranie właściwych elementów nie wszystkie znajdujące się w kopercie pasują do danej grupy. Uczniowie mogą korzystać z atlasów znajdujących się na stolikach. Czas pracy uczniów 10 min. Nauczyciel nadzoruje pracę zespołów. Po zakończeniu pracy wybrany uczeń z grupy przypina magnesami na tablicy kartę pracy i głośno odczytuje wyniki pracy swojej grupy. 3.Część końcowa lekcji (10 min.). Uczniowie otrzymują zadania z luką do uzupełnienia. Po uzupełnieniu wklejają do zeszytu jako notatkę z lekcji. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów na lekcji. NOTATKA Z LEKCJI: Ciało ryb pokryte jest... Żyją one i rozmnażają się w środowisku... Poruszają się za pomocą... Do ryb należą...,... Ciało płazów pokryte jest Żyją w środowisku... Rozmnażanie zachodzi w... Do płazów należą...,... Ciało gadów pokryte jest......,... Żyją w środowisku... lub... Rozmnażają się... Do gadów należą:...,... Ciało ptaków pokryte jest... Żyją one w... środowiskach. Rozmnażają się na... Do ptaków należą:...,... Ciało ssaków pokryte jest... Wytworem skóry są... Żyją w... środowiskach. Młode... i są karmione... matki. Do ssaków należą:...,... 3

4 ELEMENTY DO WKLEJENIA: KARTA PRACY I koperta środowisko życia wodne, wodno lądowe, lądowe lub wodne, różne (nadrzewne, naziemne, wodne), różne (naziemne, nadrzewne, podziemne, wodne), II koperta pokrycie ciała łuski i śluz, cienka skóra pokryta śluzem, gruba skóra pokryta tarczkami, płytkami, łuskami, pióra, skóra pokryta włosami (sierścią), III koperta miejsce rozmnażania woda, ląd IV koperta przedstawiciele szczupak, żaba trawna, jaszczurka zwinka, orzeł bielik, kret, pstrąg, ropucha szara, zaskroniec zwyczajny, bocian biały, krokodyl, zebra, dorsz, węgorz, pingwin, salamandra plamista, żółw błotny, wróbel domowy, nietoperz, delfin 4

5 GRUPA 1 GRUPA 2 GRUPA 3 5

6 GRUPA 4 GRUPA 5 6