ROZDZIAŁ 19 WYJAŚNIENIE KONIECZNOŚCI EKSPANSJI RYNKOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
|
|
- Maksymilian Niemiec
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jarosław Mielcarek ROZDZIAŁ 19 WYJAŚNIENIE KONIECZNOŚCI EKSPANSJI RYNKOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA 1. Rozważania wstępne Problem, którego rozwiązanie będziemy starali się przedstawić w niniejszym opracowaniu brzmi następująco: przy pomocy jakiej koncepcji można wyjaśnić konieczność ekspansji rynkowej przedsiębiorstw we współczesnym świecie. Termin konieczność został użyty w tym znaczeniu, że kwestia ekspansji rynkowej nie jest sprawą swobodnej decyzji menadżerów, lecz że nie mają oni żadnej innej alternatywy dla swoich działań. Hipoteza, która dotyczy rozwiązania tego problemu formułujemy następująco: taką koncepcją jest koncepcja jest Koszt-Wolumen-Zysk, w skrócie CVP. Zestaw założeń koncepcji CVP jest powszechnie przyjmowany w literaturze przedmiotu. 1 Jedno z założeń wymaga jednak bliższych wyjaśnień. Chodzi o założenie dotyczące prawa przychodów. W koncepcji CVP przyjmuje się, że działa prawo stałych przychodów jednostkowe koszty zmienne są stałe. Dla stałych kosztów stałych oraz stałych jednostkowych kosztów zmiennych oznacza to, że funkcja kosztów całkowitych jest funkcją liniową rozmiarów produkcji. Koszty krańcowe przy tym założeniu stają się równe przeciętnym kosztom zmiennym. Oczywiście powstaje pytanie, czy założenie w takiej postaci lepiej oddaje funkcjonowanie współczesnej gospodarki, niż założenie o prawie malejących przychodów. Pozytywna odpowiedź na to pytanie wspierana jest reprezentatywnymi badaniami gospodarki amerykańskiej, dotyczącymi m. in. kształtu krzywej kosztów krańcowej w przedsiębiorstwach amerykańskich: Odpowiedzi były fascynujące, specjalnie gdy zostały zestawione z standardowym neoklasycznym założeniem, że panel (e) jest regułą. Tylko 11% firm zgłasza, że ich krzywe MC ( kosztów krańcowych dop. autora ) są rosnące(panel [e]). 2 Można na podstawie tego badania wyciągnąć wniosek, że tylko 11% firm w USA posiada krzywą kosztów krańcowych w kształcie litery U. Taki kształt krzywej kosztów krańcowych w teorii ekonomii wynika z przyjęcia założenia o prawie malejących przychodów. 2. Przyrosty zysku a dźwignia operacyjna. Narzędziem analizy przedstawionej hipotezy będzie zależność między dźwignią operacyjną, a przyrostem zysku. Z definicji dźwigni operacyjnej: 1 Prezentacja założeń koncepcji CVP jest przedstawiona m. in. w Drury, C., Management and Cost Accounting (fifth edition), Thomson Learning Business Press, United Kingdom, 2000, s , Dobija M., Rachunkowość zarządcza i controlling, PWN, Warszawa, 2001, s Gabrusewicz W., Kalmela-Sowińska A. i Poetschke H., Rachunkowość Zarządcza, PWE, Warszawa, 2002, s ,, Jaruga A.A., Nowak W.A. i Szychta A., Rachunkowość Zarządcza, Koncepcje i Zastosowania, Wydanie II, Przedsiębiorstwo Specjalistyczne Absolwent Sp. z o.o., Łódź, 2001, s , Nowak E., Zaawansowana rachunkowość zarządcza, PWE, 2 Blinder A.S. i in. (1998), Asking About Prices A New Approach to Understanding Price Stickiness, Russell Sage Foundation, New York, s.218.
2 170 Jarosław Mielcarek Z = d D o (1) D otrzymujemy zależność przyrostu zysku od dźwigni operacyjnej przy założonej stopie wzrostu popytu i wielkości zysku dla wyjściowego popytu: D = do Z = doddz (2) D gdzie: do - dźwignia operacyjna, d d stopa wzrostu popytu, - przyrost zysku, Z wyjściowa wielkość zysku, D - przyrost popytu, D wyjściowa wielkość popytu, Aby tablicować podaną funkcję (2) oraz przedstawić jej wykres przyjmiemy następujące dane wyjściowe w tabeli 1, opisujące podstawowe dane, którymi posługuje się w swych analizach koncepcja CVP. Podstawowe dane analizowanego przedsiębiorstwa ( w PLN) Tabela 1 Wyszczególnienie Kwota Wartość sprzedaży Jednostkowa marża wkładu 100 Jednostkowe koszty zmienne 150 Cena 250 Stopa marży wkładu 40% Koszty stałe BEP W tabeli 2 dla wariantu wyjściowego, czyli dla średniej stopy marży wkładu, wynoszącej 40% oraz dla stopy wzrostu popytu o 5% policzymy dźwignię operacyjną. Innymi słowy dla poszczególnych wartości sprzedaży będziemy obliczać przyrost zysku, wywołany 5% wzrostem sprzedaży i następnie dla tych wartości obliczać dźwignię operacyjną. Tabela 2 Zależność między dźwignią operacyjną a przyrostem zysku Sprzedaż Marża wkładu Zysk Przyrost zysku Stopa wzrostu zysku Dźwignia operacyjna ,00% 0, ,53% -0, ,18% -0, ,00% -0, ,08% -0, ,55% -0,91
3 Wyjaśnienie konieczności ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa ,67% -1, ,00% -2, ,00% -3, ,00% -6, ,00% -20, ,50% -51, ,50% 53, ,00% 22, ,00% 8, ,00% 5, ,00% 4, ,67% 3, ,55% 2, ,08% 2, ,00% 2, ,18% 2, ,53% 2, ,00% 2,00 Przyrosty zysku w tabeli 2 dla poszczególnych wielkości sprzedaży obliczyliśmy zgodnie z (4) mnożąc wielkość sprzedaży przez przyjęty wzrost sprzedaży, wynoszący 5% i stopę marży wkładu, wynoszącą 40%. Dźwignia operacyjna została obliczona w wyniku podzielenia stopy wzrostu zysku przez stopę wzrostu popytu, wynoszącą w naszym przykładzie 5%. W ramkach zaznaczono wielkość sprzedaży, wyznaczoną przez punkt progu rentowności oraz wyjściową wielkość sprzedaży, dla której osiągnęliśmy 20% stopę wzrostu zysku w wyniku wzrostu sprzedaży o 5%. Wielkość stopy wzrostu zysku wynika z wysokości dźwigni operacyjnej dla tej wielkości sprzedaży i wzrostu sprzedaży o 5%. Dane zawarte w tabeli 2 posłużą do sporządzenia rysunku 1, na którym przedstawimy zależność przyrostu zysku od dźwigni operacyjnej. Stopa marży wkładu ma w naszych rozważaniach duże znaczenie, bowiem dźwignię operacyjną możemy wyrazić za pomocą stopy marży wkładu. Przyrost zysku jest pod wpływem wzrostu popytu jest równy przyrostowi marży wkładu: = M w (3) a przyrost marży wkładu jest równy iloczynowi średniej stopy marży wkładu, wartości sprzedaży i stopy wzrostu popytu M w = ssdd = s S (4) gdzie: M w - przyrost marzy wkładu, S wyjściowa wartość sprzedaży, s stopa marży wkładu, S- przyrost sprzedaży,
4 172 Jarosław Mielcarek Rysunek 1. Zależność przyrostu zysku od dźwigni operacyjnej. Tysiące 40 Przyrost zysku Asymptota y = Asymptota x = Dźwignia operacyjna Stopa wzrostu zysku wyniesie zatem ssd d = Z ss Ks i stąd po podzieleniu stronami przez stopę wzrostu popytu ss M w do = = ss Ks Z gdzie: Mw - wyjściowa marża wkładu, Ks - koszty stałe, (5) (6) Na podstawie wykresu funkcji przyrostu zysku na rysunku 1 możemy stwierdzić, że jest to malejąca, dodatnia funkcja nieliniowa. Posiada przedział nieciągłości w granicach 0< d o <1 oraz prawostronną asymptotę dla dźwigni operacyjnej zmierzającej do 1 oraz dwustronną asymptotę dla przyrostu zysku dla wartości sprzedaży wyznaczonej przez punkt progu rentowności. Dla większych stóp wzrostu sprzedaży, niż 5% dwie gałęzie hiperboli przesuwają się w prawo, dla mniejszych stóp w lewo, czyli w pierwszym przypadku danej dźwigni operacyjnej będzie odpowiadał większy przyrost zysku, a w drugim mniejszy. Podstawowy wniosek z analizy zależności między dźwignią operacyjną, a przyrostem zysku jest taki, że im niższa dźwignia operacyjna, tym wyższe przyrosty zysku przy danej stopie marży wkładu i stopie wzrostu sprzedaży. 3. Zależność między stopą wzrostu zysku, a stopą wzrostu sprzedaży. Wniosek, jaki możemy wyciągnąć na podstawie formuły (4), tabeli 2 i rysunku 1 jest następujący: ze względu na liniową zależność w (4) między przyrostem zysku, a przyrostem wartości sprzedaży dla identycznych przyrostów wartości sprzedaży otrzymujemy równe
5 Wyjaśnienie konieczności ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa 173 sobie przyrosty zysku niezależnie od tego, że w miarę wzrostu wartości sprzedaży spada wielkość dźwigni operacyjnej. Jest to możliwe dlatego, że przy danym wzroście wartości sprzedaży dla coraz wyższych poziomów wielkości sprzedaży dźwignia operacyjna spada, ale równocześnie spada stopa wzrostu sprzedaży, co w połączeniu z coraz wyższymi zyskami dla wyższych poziomów sprzedaży daje w rezultacie identyczne przyrosty zysku. Oczywiście dla rosnących wielkości przyrostów sprzedaży otrzymujemy rosnące wielkości przyrostów zysku niezależnie od wielkości sprzedaży. Posługując się danymi z tabeli 2 przedstawimy w tabeli 3 przykład ilustrujący powyższy wniosek dla trzech różnych wartości sprzedaży. Do analizy w tabeli 3 przyjęliśmy, że dla wszystkich poziomów sprzedaży przyrost sprzedaży będzie równy 5% przyrostowi sprzedaży od sprzedaży wyjściowej, wynoszącej 1,4 mln PLN. Identyczne co do wielkości przyrosty sprzedaży dają w rezultacie malejące stopy wzrostu sprzedaży. Przy stałej przeciętnej stopie marży wkładu identyczne przyrosty sprzedaży, wynoszące 70 tys. PLN dla różnych wartości sprzedaży dały identyczne przyrosty zysku, mimo spadającej dźwigni operacyjnej. Wynika to z liniowego charakteru funkcji przyrostu zysku (4) w zależności od przyrostu sprzedaży. Wielkość przyrostu zysku otrzymaliśmy mnożąc stopy przyrostu sprzedaży przez dźwignie operacyjne i wielkości zysku dla danej wartości sprzedaży. Tabela 3 Równe przyrosty zysków dla równych przyrostów sprzedaży Sprzedaż Marża wkładu Zysk Dźwignia operacyjna Przyrost sprzedaży Stopa przyrostu sprzedaży Przyrost zysku Stopa wzrostu zysku , ,8% ,7% , ,0% ,0% , ,5% ,4% Niestety zaprezentowany w tabeli 3 wynik dla rosnących rozmiarów sprzedaży jest dla akcjonariuszy i analityków giełdowych absolutnie niewystarczający. Przyjmijmy, że rosnące wartości sprzedaży dotyczą tej samej spółki akcyjnej. Identyczne przyrosty zysku oznaczają spadek stopy wzrostu zysku dla coraz wyższych poziomów sprzedaży. Stopa wzrostu zysku jest jednym z najważniejszych wskaźników, analizowanych na giełdzie i podawanych w miesięcznych, kwartalnych i rocznych zestawieniach wyników finansowych spółek giełdowych. Być może pozytywna zmiana tej sytuacji mogłaby nastąpić wówczas, gdyby dla danego poziomu sprzedaży realizowana byłaby identyczna stopa wzrostu sprzedaży. Zbadamy ten przypadek w tabeli 4. Tabela 4 Stopy wzrostu zysku dla równych stóp wzrostu sprzedaży Sprzedaż Marża wkładu Zysk Dźwignia Operacyjn a Przyrost sprzedaży Stopa przyrostu sprzedaży Przyrost zysku Stopa wzrostu zysku , ,0% ,0% , ,0% ,0% , ,0% ,5%
6 174 Jarosław Mielcarek Wniosek, wynikający z danych w tabeli 2 i 4 oraz z rysunku 1 jest następujący: przy różnych poziomach sprzedaży dla identycznych stóp wzrostu sprzedaży przyrosty zysku będą rosły, bowiem coraz większym poziomom sprzedaży odpowiadają coraz niższe dźwignie operacyjne, a zgodnie z rysunkiem 1 im niższe dźwignie operacyjne, tym większe przyrosty zysku. Niestety stopy wzrostu zysków, mimo tego, że dla poszczególnych poziomów wartości sprzedaży występuje identyczna stopa wzrostu sprzedaży nadal są coraz niższe dla wyższych wartości sprzedaży. Jest to ponownie wynik trudny do zaakceptowania przez akcjonariuszy oraz analityków giełdowych. Z danych, zawartych w tabeli 3 i 4 wynika wniosek, że utrzymanie identycznych stóp wzrostu zysku dla różnych poziomów sprzedaży wymaga coraz większy stóp wzrostu sprzedaży. Przykład ilustrujący tę tezę przedstawiamy w tabeli 5. Zanim przejdziemy do omówienia tabeli 5 określmy funkcję stopy wzrostu sprzedaży w zależności od wielkości sprzedaży dla założonej stopy wzrostu zysku. Dla określenia tej funkcji będziemy potrzebować formuły na dźwignię operacyjną w zależności od sprzedaży. Zgodnie z (6) formuła na dźwignię operacyjną ma postać: 1 1 S 1 d o = = = = (7) Z S SBEP S SBEP ds M w S Z definicji dźwigni operacyjnej (1) wiemy, że stopa wzrostu sprzedaży jest równa: S = Z (8) S d o Po podstawieniu do tej formuły (7) otrzymujemy: S Z S SBEP S = = z = z(1 BEP ) = zds (9) S S S S S SBEP czyli stopa wzrostu sprzedaży przy danej wielkości sprzedaży dla utrzymania stałej stopy wzrostu zysku wynosi S d BEP d = z(1 ) = zds (10) S gdzie: ds - stopa marży bezpieczeństwa, z osiągnięta już stopa wzrostu zysku, która ma być kontynuowana, SBEP - wartość sprzedaży dla punktu progu rentowności Funkcja stopy wzrostu sprzedaży (10) dla wartości sprzedaży większej, niż wartość sprzedaży wyznaczona przez punkt progu rentowności jest funkcją dodatnią i rosnącą. W miarę wzrostu wartości sprzedaży ułamek w nawiasie zmierza do zera, całe wyrażenie w nawiasie zmierza od dołu do1, a stopa wzrostu sprzedaży zmierza od dołu asymptotycznie do przyjętej, stałej stopy wzrostu zysku. Równanie asymptoty dla funkcji (10) ma postać: d da = z (11) czyli jest to równanie prostej, przechodzącej przez punkt z na osi 0y i równoległej do osi 0x. Na podstawie formuły (10) w tabeli 5 przedstawiamy tablicowaną funkcję stopy wzrostu sprzedaży dla osiągniętej stopy wzrostu zysku, która ma być kontynuowana. Dane ramce w tabeli 5 zaczerpnęliśmy dla sprzedaży, wynoszącej 1,4 mln PLN z tabeli 2. Przy 5% stopie wzrostu sprzedaży dla tego poziomu i dźwigni operacyjnej,
7 Wyjaśnienie konieczności ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa 175 wynoszącej 4 stopa wzrostu zysku wyniesie 20%. Jest to stopa wzrostu zysku, którą należy osiągnąć dla poszczególnych poziomów sprzedaży. Uzyskanie stopy wzrostu zysku, wynoszącej 20% wymaga dla coraz wyższych poziomów sprzedaży coraz wyższych stóp wzrostu sprzedaży. Wynika to z tego, że w (6) i (7) wzrostowi poziomu sprzedaży towarzyszy spadek dźwigni operacyjnej, a w (10) wzrostowi sprzedaży towarzyszy wzrost stopy wzrostu sprzedaży, niezbędnej do osiągania dla poszczególnych poziomów wartości sprzedaży wyjściowej stopy wzrostu zysku. Przykładowo przy poziomie sprzedaży, wynoszącym 1,1 mln PLN wystarczy 0,9% wzrost sprzedaży, aby uzyskać przy dźwigni operacyjnej, wynoszącej 22 stopę wzrostu zysku, równą 20%. Natomiast dla sprzedaży wynoszącej 1,4 mln PLN dla uzyskania 20% wzrostu zysku trzeba już 5% stopy wzrostu sprzedaży, a dla sprzedaży wynoszącej 2 mln PLN dla uzyskania takiej stopy wzrostu zysku niezbędna jest 9,5% stopa wzrostu sprzedaży. Tabela 5 Funkcja stopy wzrostu sprzedaży dla identycznych stóp wzrostu zysku Sprzedaż Sprzedaż dla BEP SBEP/S Wyjściowa stopa wzrostu zysku Stopa wzrostu sprzedaży Dźwignia operacyjna ,95 20,00% 0,91% 22, ,88 20,00% 2,50% 8, ,81 20,00% 3,85% 5, ,75 20,00% 5,00% 4, ,70 20,00% 6,00% 3, ,66 20,00% 6,88% 2, ,62 20,00% 7,65% 2, ,58 20,00% 8,33% 2, ,55 20,00% 8,95% 2, ,53 20,00% 9,50% 2, ,50 20,00% 10,00% 2, ,48 20,00% 10,45% 1, ,46 20,00% 10,87% 1, ,44 20,00% 11,25% 1, ,42 20,00% 11,60% 1,72 Na podstawie danych, zawartych w tabeli 5 przedstawimy na rysunku 2 relację między danym poziomem sprzedaży, a stopą wzrostu sprzedaży, niezbędną do zachowania 20% stopy wzrostu zysku.
8 176 Jarosław Mielcarek Rysunek 2. Stopa wzrostu sprzedaży niezbędna do zachowania osiągniętej już stopy wzrostu zysku. 12% 10% Stopa wzrostu sprzedaży 8% 6% 4% 2% 0% Wartość sprzedaży Tysiące Przedstawiona na rysunku 2 funkcja stopy wzrostu sprzedaży, koniecznej dla utrzymania osiągniętej już stopy wzrostu zysku jest nieliniową, rosnącą funkcją wartości sprzedaży. Prawidłowość ta oznacza, że w miarę rozwoju przedsiębiorstwa coraz trudniej utrzymać daną stopę wzrostu zysku, ponieważ wymaga to uzyskiwania coraz większych stóp wzrostu sprzedaży. Przyrosty sprzedaży są coraz większe, gdyż liczymy je od coraz wyższych poziomów sprzedaży i coraz wyższych stóp wzrostu sprzedaży. Uzyskiwanie przez pojedyncze przedsiębiorstwo takich stóp wzrostu sprzedaży w ramach rynku krajowego staje się coraz trudniejsze, a często niemożliwe. 4. Konsekwencje rosnącego charakteru funkcji stopy wzrostu sprzedaży, niezbędnej do utrzymania osiągniętej już stopy wzrostu zysku. Maksymalizację zysku, jako cel przedsiębiorstwa możemy zapisać następująco: 2 1 (12) Z1 Z0 czyli stopa wzrostu zysku w okresie bieżącym w przedsiębiorstwie maksymalizującym zysk powinna być nie niższa od stopy wzrostu zysku w okresie poprzednim. Z tabeli 5 i rysunku 2 wynika wniosek, że w miarę rozwoju wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej wielkością jego sprzedaży osiąganie celu (12) staje się coraz trudniejsze. W związku z tym kadra zarządzająca podejmuje działania, które mogą sprawiać wrażenie, że nie realizują już celu, jakim jest maksymalizacja zysku, lecz zastępują go innymi celami. Ze względu bowiem na rosnące problemy z realizacją celu (12) kadra kierownicza koncentruje się na wykorzystaniu istniejących i poszukiwaniu nowych narzędzi realizacji tego celu. Kształtuje się również mentalność kadry zarządzającej, która jest funkcjonalna wobec
9 Wyjaśnienie konieczności ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa 177 realizacji celu przedsiębiorstwa, jakim jest maksymalizacja zysku. Jeżeli menadżerowie zaczynają uważać, że ich wynagrodzenia oraz prestiż zależą od rozmiarów sprzedaży, to jest to bardzo funkcjonalny element ich świadomości wobec maksymalizacji zysku. Jeżeli menadżerowie zaczynają uważać, pod wpływem szerzącej się poprawności politycznej, która nie uważa eksponowania zysku, jako celu przedsiębiorstwa za właściwe i w to miejsce wprowadza zaspokojenie potrzeb konsumenta, prowadzące do maksymalizacji sprzedaży, to jest to również pogląd funkcjonalny wobec maksymalizacji zysku. Rozwiązanie w ramach koncepcji CVP wskazuje bowiem, że w miarę wzrostu rozmiarów przedsiębiorstwa maksymalizacja zysku wymaga maksymalizacji sprzedaży. Jeżeli wprowadzany jest system wynagradzania menadżerów, który zależy od liczby podległych pracowników oraz kształtuje się wśród kadry zarządzającej pogląd, że prestiż menadżera związany jest z zarządzaniem większą liczbą pracowników, to takie działania i poglądy są ponownie funkcjonalne wobec maksymalizacji zysku. Posługując się koncepcją CVP możemy bowiem wskazać, że maksymalizacja zysku, powodująca maksymalizacje sprzedaży wymaga zatrudniania coraz większej liczby pracowników. Działania te są zatem środkiem do realizacji celu, jakim jest maksymalizacja zysku. W koncepcji CVP, która przyjmuje założenie o prawie stałych przychodów nie tylko nie ma sprzeczności miedzy maksymalizacją zysku, a maksymalizacją sprzedaży, lecz maksymalizacja zysku wymusza maksymalizację sprzedaży. Wynika to z omówionej prawidłowości, że dla coraz wyższych poziomów sprzedaży potrzeba coraz wyższych stóp wzrostu sprzedaży w poszczególnych okresach, aby zrealizować stopę wzrostu zysku z okresów poprzednich, gdy wielkość sprzedaży była niższa. W tym sensie ekspansja rynkowa jest koniecznością w przedsiębiorstwach, które maksymalizują zysk. Kolejnym celem deklarowanym przez menadżerów może być maksymalizacja stopy wzrostu sprzedaży i zwiększanie udziału w rynku. Taki cel może wynikać z uzależnienia wynagrodzeń menadżerów od stopy wzrostu sprzedaży, wielkości przedsiębiorstwa, czy udziału w rynku. Ten cel wyjaśnia wysoką skłonność menadżerów do łączenia się lub przejmowania innych firm. Znowu mamy do czynienia z zależnościami i mentalnością, która jest funkcjonalna wobec maksymalizacji zysku. Do powyższych celów, które są w istocie narzędziami służącymi maksymalizacji zysku nawiązuje w swych w pracach J.K. Galbraitha. 3 Charakterystyczną cechą poglądów tego autora jest podkreślanie, że technostruktura manipuluje konsumentami. W wyniku tego wraz ze wzrostem produkcji i konsumpcji ( ) potrzeby są w coraz większym stopniu wywoływane przez proces zaspokajający te potrzeby. 4 Narzędziem służącym do manipulacji konsumentami jest reklama i stąd jej burzliwy rozwój oraz rosnące wydatki przedsiębiorstw na ten cel. W ten sposób zostaje podważona koncepcja suwerennej roli konsumenta, którego potrzeby są dane i który kieruje alokacją zasobów w taki sposób, żeby zaspokoić swoje potrzeby, przekazując sygnały przedsiębiorstwom maksymalizującym zysk za pośrednictwem cen rynkowych. Zrewidowana sekwencja, w odróżnieniu od akceptowanej sekwencji, którą opisaliśmy w poprzednim zdaniu polega na tym, że produkujące przedsiębiorstwo sięga po kontrolę swoich rynków i poza nie, żeby kierować zachowaniem rynku i kształtować postawy społeczne tych, którym służy. 5 Wszystkie opisane przez J.K. Galbraitha zjawiska można interpretować za pomocą wykazanej przez koncepcję CVP zależności między stopą wzrostu zysku, a stopą wzrostu sprzedaży. Planowanie, polegające m. in. na kształtowaniu preferencji konsumenta i wzrost 3 Galbraith J.K. (1973), Społeczeństwo dobrobytu; państwo przemysłowe, PIW, Warszawa. Galbraith J.K. (1967), The New Industrial State, H. Mifflin, Boston. 4 Galbraith J.K. (1973), op. cit., s Galbraith J.K. (1967), op. cit., s.212.
10 178 Jarosław Mielcarek wydatków na reklamę są wyrazem dążenia do maksymalizacji sprzedaży. Uzyskiwanie coraz wyższych stóp wzrostu sprzedaży jest niemożliwe na rynku suwerennego konsumenta. Rynek krajowy jest wówczas zbyt wąski dla kształtowania się takiej tendencji wzrostu sprzedaży. Jednym ze sposobów przełamywania ograniczeń tego rynku jest uzyskanie kontroli nad preferencjami konsumentów. Kształtuje się postawy społeczne w ten sposób, że konsumenci utożsamiają swój dobrobyt z posiadaniem coraz nowszych dóbr społeczeństwa obfitości. Opisane wyżej procesy łagodzą ograniczenie dla utrzymywania stóp wzrostu zysku po stronie popytu. Natomiast drugim aspektem zagadnienia jest kształtowanie się kosztów stałych w wyniku łączenia lub przejęć firm, zwiększania wydatków na marketing i reklamę, wzrostu kosztów badań i wdrażania nowych produktów oraz ekspansji międzynarodowej. Wszystkie te procesy mogą prowadzić i często prowadzą do wzrostu kosztów stałych. W przypadku połączenia lub przejęcia firm jednym z mierników sukcesu takiego przedsięwzięcia jest spadek kosztów stałych w porównaniu z łącznymi kosztami stałymi przed połączeniem. W efekcie następuje znaczny wzrost zysku przedsiębiorstwa. Ceną, jaką trzeba zapłacić za ten sukces jest spadek dźwigni operacyjnej i wzrost stopy wzrostu wartości sprzedaży, niezbędnej aby w następnym okresie utrzymać osiągniętą stopę wzrostu zysku. Możemy stwierdzić, że aby w pełni wydobyć efekty przełamywania bariery popytu w wyniku połączenia lub przejęcia firm niezbędne jest obniżenie kosztów stałych, a w krańcowych przypadkach obniżenia tempa ich wzrostu. Taka zależność jest wskazówką dla zarządzających, że istnieje potrzeba zarządzania kosztami stałymi. Niestety koncepcja CVP nie dostarcza narzędzi niezbędnych do zarządzania tymi kosztami. W miarę rozwoju wielkości firm powstaje zatem palące zapotrzebowanie na koncepcję, która dostarczy narzędzi zarządzania kosztami stałymi. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie było powstanie koncepcji ABC. Potrzeba ta była w latach 80-tych XX wieku odczuwana z taką siłą, że po raz pierwszy w nauce doszło do zinstytucjonalizowania procesu tworzenia nowej teorii. W 1972 r. powstała w Teksasie organizacja Konsorcjum Na Rzecz Zaawansowanej Produkcji Międzynarodowe ( Consortium for Advanced Manufacturing-Internatrional CAM-I ), założona przez przedsiębiorstwa zaawansowane technologicznie. 6 W 1986 roku organizacja utworzyła grupę roboczą do spraw systemów zarządzania kosztami (Cost Management Systems CMS ), w skład której weszło 36 wielkich amerykańskich i europejskich producentów, Wielka Szóstka firm auditingowych, Pentagon i Institute of Management Accountants. 7 Uczestnictwo Pentagonu w tych pracach świadczy o tym, że w uznano te zagadnienia za dotyczące bezpieczeństwa narodowego USA. Przewodniczącym zespołu roboczego został J.A. Brimson, a w jego skład weszli m. in. R.S. Kaplan i R. Cooper. Prace tej grupy stały się głównym źródłem powstania koncepcji rachunku kosztów działań - ABC ( activity based costing ). J.A. Brimson opublikował dwie pionierskie książki na temat ABC. 8 R.S. Kaplan i R. Cooper ukoronowali swoje liczne prace w tej dziedzinie książką, którą można uznać za najważniejszą dla ABC. Została ona przetłumaczona również na język polski. 9 Jednakże wzrost sprzedaży przedsiębiorstwa wspomagany przez kształtowanie preferencji konsumenta i proces łączenia i przejmowania firm na rynku krajowym nie może okazać się wystarczający dla zapewnienia odpowiedniej stopy wzrostu sprzedaży. 6 Miller J.A. (2000), Zarządzanie kosztami działań, WIG-Press, Warszawa, s Miller J.A. (1996), Implementing Activity-Based Management in Daily Operations, John Wiley &Sons, New York, s. IX 8 Brimson J.A., Berliner C., (1988), Cost Management for Today s Advanced Manufacturing: The CAM-I Conceptual Design, Harvard Business School Press, Boston, Brimson J.A. (1991), Activity Acounting An Activity-Based Costing Approach, John Wiley & Sons, Inc., New York. 9 Kaplan R.S., Cooper R. (1998), Cost & Effect, Using Integrated Cost Systems To Drive Profitability and Performance, Harvard Business School Press, Boston, Kaplan R.S., Cooper R. (2000), Zarządzanie kosztami i efektywnością, Dom Wydawniczy ABC, Kraków.
11 Wyjaśnienie konieczności ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa 179 Koniecznością staje się wówczas ekspansja międzynarodowa. Można zatem stwierdzić, że opisana relacja między stopą wzrostu zysku, a stopą wzrostu sprzedaży jest jednym z czynników, wyjaśniających również procesy globalizacji gospodarki. Do jednego z przejawów globalizacji, wyjaśnianej w ten sposób można zaliczyć rozszerzanie ugrupowań gospodarczych o nowe państwa członkowskie. Dotyczy to współcześnie rozszerzenia Unii Europejskiej o 10 nowych państw. Wobec znacznie niższego poziomu konsumpcji w przyjmowanych krajach w porównaniu ze średnim poziomem w Unii Europejskiej istnieją tam doskonałe warunki do ekspansji przedsiębiorstw unijnych. Niski poziom konsumpcji oraz efekt demonstracji ze strony bogatszych krajów jest czynnikiem ułatwiającym kształtowanie preferencji konsumentów w sposób zgodny z dążeniami przedsiębiorstw unijnych do maksymalizacji sprzedaży. Rozszerzenie Unii, interpretowane w świetle koncepcji CVP leży przede wszystkim w interesie przedsiębiorstw unijnych. Zgłaszanie wątpliwości, czy i na ile dotychczasowe kraje członkowskie zechcą sfinansować rozszerzenie wynika z braku rozpoznania rzeczywistych motywów rozszerzania Unii. Ten brak miał również negatywny wpływ na proces negocjacyjny i postrzeganie własnej pozycji przetargowej przez kraje przystępujące do Unii. Obecny konflikt, dotyczący przyjęcia konstytucji europejskiej powinien być również postrzegany z tej perspektywy. Pozycja negocjacyjna Polski jest znacznie lepsza, niż mogłoby się wydawać, a rzeczywista skłonność do ustępstw ze strony czołowych państw Unii Europejskiej znacznie większa, niż wynikałoby z dotychczasowego przebiegu negocjacji. Na ile Polska potrafi wykorzystać te sprzyjające okoliczności to już całkiem inna historia. W podsumowaniu możemy stwierdzić, że rozważania oparte na hipotezie, że koncepcją, która wyjaśnia konieczność ekspansji rynkowej przedsiębiorstwa jest koncepcja CVP wykazały, że jest to hipoteza o dużej mocy wyjaśniającej. Na podstawie bogactwa wniosków i interpretacji, dotyczących funkcjonowania współczesnej gospodarki, wynikających z tej hipotezy można sformułować wniosek, że koncepcja CVP jest równorzędną, konkurencyjną koncepcją wobec funkcjonujących w ekonomii teorii wyjaśniających, opartych na założeniach odmiennych od prawa stałych przychodów.
I. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin /
PROPOZYCJA ROZKŁADU MATERIAŁU NAUCZANIA PRZEDMIOTU PODSTAWY EKONOMII dla zawodu: technik ekonomista-23,02,/mf/1991.08.09 liceum ekonomiczne, wszystkie specjalności, klasa I, semestr pierwszy I. Podstawowe
Bardziej szczegółowo(b) Oblicz zmianę zasobu kapitału, jeżeli na początku okresu zasób kapitału wynosi kolejno: 4, 9 oraz 25.
Zadanie 1 W pewnej gospodarce funkcja produkcji może być opisana jako Y = AK 1/2 N 1/2, przy czym A oznacza poziom produktywności, K zasób kapitału, a N liczbę zatrudnionych. Stopa oszczędności s wynosi
Bardziej szczegółowoRachunkowość zarządcza wykład 3
Rachunkowość zarządcza wykład 3 Czym będziemy się zajmować na dzisiejszych zajęciach? Analiza progu rentowności Ilościowy i wartościowy próg rentowości Marża brutto, strefa bezpieczeństwa, dźwignia operacyjna
Bardziej szczegółowoPróg rentowności. dr hab. Marta Postuła Kierownik pracowni zarządzania Finansami Przedsiębiorstw
Próg rentowności dr hab. Marta Postuła Kierownik pracowni zarządzania Finansami Przedsiębiorstw Analiza relacji koszt - wolumen produktu zysk Model CVP opiera się na zależności, zgodnie z którą zysk operacyjny(ebit)
Bardziej szczegółowoZbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA
Zbiór zadań. Makroekonomia II ćwiczenia KONSUMPCJA Zadanie 1. Konsument żyje przez 4 okresy. W pierwszym i drugim okresie jego dochód jest równy 100; w trzecim rośnie do 300, a w czwartym spada do zera.
Bardziej szczegółowoTEST. [2] Funkcja długookresowego kosztu przeciętnego przedsiębiorstwa
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia
Mikroekonomia II 050-792 Semestr Letni 204/205 Ćwiczenia 4, 5 & 6 Technologia. Izokwanta produkcji to krzywa obrazująca różne kombinacje nakładu czynników produkcji, które przynoszą taki sam zysk. P/F
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH. I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji
KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH Opracowanie: mgr inż. Dorota Bargieł-Kurowska I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji Producent, podejmując decyzję:
Bardziej szczegółowoWstęp: scenariusz. Przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
14 rzedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E D I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 2015/2016
Tryb studiów Niestacjonarne Nazwa kierunku studiów EKONOMIA Poziom studiów Stopień drugi Rok studiów/ semestr II/ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 205/206 Specjalność
Bardziej szczegółowoTemat Rynek i funkcje rynku
Temat Rynek i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. Popyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży
Bardziej szczegółowoMODELE STRUKTUR RYNKOWYCH
MODELE STRUKTUR RYNKOWYCH ZADANIE. Mamy trzech konsumentów, którzy zastanawiają się nad nabyciem trzech rożnych programów komputerowych. Właściwości popytu konsumentów przedstawiono w następującej tabeli:
Bardziej szczegółowoBardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca
ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ
Bardziej szczegółowoTEST. [4] Grzyby w lesie to przykład: a. dobra prywatnego, b. wspólnych zasobów, c. monopolu naturalnego, d. dobra publicznego.
Przykładowe zadania na kolokwium: TEST [1] Zmniejszenie przeciętnych kosztów stałych zostanie spowodowane przez: a. wzrost wielkości produkcji, b. spadek wielkości produkcji, c. wzrost kosztów zmiennych,
Bardziej szczegółowoInwestycje (I) Konsumpcja (C)
Determinanty dochodu narodowego Zadanie 1 Wypełnij podaną tabelę, wiedząc, że wydatki konsumpcyjne stanowią 80% dochody narodowego, inwestycje są wielkością autonomiczną i wynoszą 1.000. Produkcja i dochód
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoM. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics
M. Dąbrowska K. Grabowska Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkującej napoje JEL Classification: A 10 Słowa kluczowe: Zarządzanie
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii
Ekonomia menedżerska Koszty funkcjonowania decyzje managerskie Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Kluczowe pojęcia: v Przychody, koszty i zysk przedsiębiorstwa v Koszty księgowe i ekonomiczne v
Bardziej szczegółowoEkonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 5: Firma, produkcja, koszty
Ekonomia Wykład dla studentów WPiA Wykład 5: Firma, produkcja, koszty Popyt i podaż kategorie rynkowe Popyt i podaż to dwa słowa najczęściej używane przez ekonomistów Popyt i podaż to siły, które regulują
Bardziej szczegółowoPodstawowe finansowe wskaźniki KPI
Podstawowe finansowe wskaźniki KPI 1. Istota wskaźników KPI Według definicji - KPI (Key Performance Indicators) to kluczowe wskaźniki danej organizacji używane w procesie pomiaru osiągania jej celów. Zastosowanie
Bardziej szczegółowo1. Wzrost zbyt szybki prowadzi do utraty samodzielności firmy (take-over). 2. Jednym z założeń modelu wzrostu zrównoważonego jest płynna struktura
1. Wzrost zbyt szybki prowadzi do utraty samodzielności firmy (take-over). 2. Jednym z założeń modelu wzrostu zrównoważonego jest płynna struktura kapitałowa. 3. Wskaźnik zysku zatrzymanego to iloraz przyrostu
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.
Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska
Bardziej szczegółowoRachunek kosztów działań sterowany czasem (Time-Driven ABC)
Rachunek kosztów działań sterowany czasem (Time-Driven ABC) Spis treści I. Rachunek kosztów działań sterowany czasem (time-driven ABC)... 2 1. Geneza time-driven ABC... 2 2. Ogólna koncepcja TD ABC....
Bardziej szczegółowoSemestr letni Mikroekonomia, Rachunkowość Tak
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Rachunek kosztów dla inżynierów Costs accounting for engineers A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Mikroekonomia. niestacjonarne. I stopnia. dr Olga Ławińska. ogólnoakademicki. podstawowy
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil Rodzaj
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży upraw rolnych
N.Niziołek Wroclaw Univeristy of Economics Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży upraw rolnych JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie ryzykiem,
Bardziej szczegółowoKolokwium I z Makroekonomii II Semestr zimowy 2014/2015 Grupa I
Kolokwium I z Makroekonomii II Semestr zimowy 2014/2015 Grupa I Czas trwania kolokwium wynosi 45 minut. Należy rozwiązać dwa z trzech zamieszczonych poniżej zadań. Za każde zadanie można uzyskać maksymalnie
Bardziej szczegółowoRachunkowość zarządcza SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy składowe Opis sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów
Załącznik nr 5 do Uchwały nr 1202 Senatu UwB z dnia 29 lutego 2012 r. Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów
Bardziej szczegółowo4b. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość
4b. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość Grzegorz Kosiorowski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie zima 2017/2018 rzegorz Kosiorowski (Uniwersytet Ekonomiczny 4b. wbadanie Krakowie)
Bardziej szczegółowoDecyzje krótkoterminowe
Decyzje krótkoterminowe Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych do podejmowania decyzji i krótkoterminowej oceny ich efektywności Analiza koszty rozmiary produkcji zysk CVP (ang. Cost Volume Profit) Założenia
Bardziej szczegółowoJ.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade
J.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade Jan J. Michałek (wersja uproszczona) J.Brander i P.Krugman (1983): A Reciprocal Dumping Model of International Trade - jakie
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY. dr Sylwia Machowska
KOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY dr Sylwia Machowska 1 NIE MA DZIAŁAŃ BEZ KOSZTÓW Koszty stanowią zawsze punkt wyjścia myślenia ekonomicznego dlatego, że każde działanie podmiotów jest związane z ponoszeniem
Bardziej szczegółowoFunkcja liniowa - podsumowanie
Funkcja liniowa - podsumowanie 1. Funkcja - wprowadzenie Założenie wyjściowe: Rozpatrywana będzie funkcja opisana w dwuwymiarowym układzie współrzędnych X. Oś X nazywana jest osią odciętych (oś zmiennych
Bardziej szczegółowoCzęść I Kilka słów wstępu streszczanie tego, co znajdziesz w literaturze ekonomicznej.
METODY WYLICZANIA CEN. /odcinek I / Część I Kilka słów wstępu streszczanie tego, co znajdziesz w literaturze ekonomicznej. Poprawnie wyznaczony poziom cen twojej produkcji lub usług, to podstawa sukcesu
Bardziej szczegółowoZnaleźć wzór ogólny i zbadać istnienie granicy ciągu określonego rekurencyjnie:
Ciągi rekurencyjne Zadanie 1 Znaleźć wzór ogólny i zbadać istnienie granicy ciągu określonego rekurencyjnie: w dwóch przypadkach: dla i, oraz dla i. Wskazówka Należy poszukiwać rozwiązania w postaci, gdzie
Bardziej szczegółowoVII.1. Rachunek zysków i strat t Grupy BRE Banku
VII.1. Rachunek zysków i strat t Grupy BRE Banku Grupa BRE Banku zakończyła rok 2012 zyskiem brutto w wysokości 1 472,1 mln zł, wobec 1 467,1 mln zł zysku wypracowanego w 2011 roku (+5,0 mln zł, tj. 0,3%).
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski ANALIZA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Wykład 6 Trzy elementy budżetowania kapitałowego Proces analizy decyzji inwestycyjnych nazywamy budżetowaniem kapitałowym.
Bardziej szczegółowoRachunkowość zarządcza: analiza i interpretacja, red. Dorota Dobija, Małgorzata Kucharczyk. Wyd. 2. rozsz. i uzup.
Rachunkowość zarządcza: analiza i interpretacja, red. Dorota Dobija, Małgorzata Kucharczyk. Wyd. 2. rozsz. i uzup. Spis treści: O autorach Od redaktorów podręcznika 1. Organizacje i rachunkowość Organizacja
Bardziej szczegółowoWykład 4 Przebieg zmienności funkcji. Badanie dziedziny oraz wyznaczanie granic funkcji poznaliśmy na poprzednich wykładach.
Wykład Przebieg zmienności funkcji. Celem badania przebiegu zmienności funkcji y = f() jest poznanie ważnych własności tej funkcji na podstawie jej wzoru. Efekty badania pozwalają naszkicować wykres badanej
Bardziej szczegółowoTemat Rynek i funkcje rynku. Elementy rynku. Rynek. Popyt i podaż. Cena - pieniężny wyraz wartości. Popyt Podaż Cena
Temat i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. opyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży 5.
Bardziej szczegółowoHistoria ekonomii. Mgr Robert Mróz. Leon Walras
Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Leon Walras 06.12.2016 Leon Walras (1834 1910) Jeden z dwóch ojców neoklasycznej mikroekonomii (drugim Marshall) Nie był tak dobrym matematykiem jak niektórzy inni ekonomiści
Bardziej szczegółowoMaksymalizacja zysku
Maksymalizacja zysku Na razie zakładamy, że rynki są doskonale konkurencyjne Firma konkurencyjna traktuje ceny (czynników produkcji oraz produktów jako stałe, czyli wszystkie ceny są ustalane przez rynek
Bardziej szczegółowo3. FUNKCJA LINIOWA. gdzie ; ół,.
1 WYKŁAD 3 3. FUNKCJA LINIOWA FUNKCJĄ LINIOWĄ nazywamy funkcję typu : dla, gdzie ; ół,. Załóżmy na początek, że wyraz wolny. Wtedy mamy do czynienia z funkcją typu :.. Wykresem tej funkcji jest prosta
Bardziej szczegółowoRACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA Wstęp Rozdział I. Wartość ekonomiczna a rachunkowość 1. Wartość ekonomiczna 1.1. Wartość ekonomiczna w aspekcie pomiaru 1.2. Różne postacie
Bardziej szczegółowo1) Granica możliwości produkcyjnych Krzywa transformacji jest to zbiór punktów reprezentujących różne kombinacje ilościowe dwóch produktów, które gospodarka narodowa może wytworzyć w danym okresie przy
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska William F. Samuelson, Stephen G. Marks
Ekonomia menedżerska William F. Samuelson, Stephen G. Marks Ekonomia menedżerska to doskonale opracowany podręcznik, w którym przedstawiono najważniejsze problemy decyzyjne, przed jakimi stają współcześni
Bardziej szczegółowoTEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE
TEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE 1. Rozwiązywanie problemów decyzji krótkoterminowych Relacje między rozmiarami produkcji, kosztami i zyskiem wykorzystuje się w procesie badania opłacalności różnych wariantów
Bardziej szczegółowoMikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa
Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa Podstawowe pojęcia: rynek, podaż, krzywa podaż, prawo podaż, cena równowagi, cena maksymalna i minimalna, zmiana podaż dr inż. Anna Kiełbus
Bardziej szczegółowoNazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt)
Nazwisko i Imię... Numer albumu... A 1. Utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji nazywana jest: (2 pkt) ujemnym przepływem pieniężnym
Bardziej szczegółowo8. WYBRANE ZASTOSOWANIA MODELI EKONOMETRYCZNYCH
39 8. WYBRANE ZASTOSOWANIA MODELI EKONOMETRYCZNYCH 8.1. Funkcje popytu i elastyczności popytu 8.1.1. Czynniki determinujące popyt i ich wpływ Załóżmy, że hipoteza ekonomiczna dotycząca kształtowania się
Bardziej szczegółowoAnaliza zależności liniowych
Narzędzie do ustalenia, które zmienne są ważne dla Inwestora Analiza zależności liniowych Identyfikuje siłę i kierunek powiązania pomiędzy zmiennymi Umożliwia wybór zmiennych wpływających na giełdę Ustala
Bardziej szczegółowoMATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
ZAŁĄCZNIK NR 2 MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Studia podyplomowe ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING Przedmioty OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Absolwent studiów podyplomowych - ZARZĄDZANIE FINANSAMI I MARKETING:
Bardziej szczegółowoRozdział 2. Czynniki sukcesu i przyczyny porażek w zarządzaniu własną firmą Mirosław Haffer
Założyć firmę i nie zbankrutować. Aspekty zarządcze. redakcja naukowa Sławomir Sojak Czytelnik przyszły przedsiębiorca znajdzie w książce omówienie najważniejszych aspektów zakładania i zarządzania rmą
Bardziej szczegółowoRachunek kosztów dla inżyniera
Rachunek kosztów dla inżyniera Założenia kursu dla ZiIP, sem. letni 2016/2017 materiały konsultacje i wiadomości Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA zofia.krokosz-krynke@pwr.edu.pl http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/krokosz/
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 07.03.2008r
Makroekonomia 07.03.2008r CREATED BY HooB Czynniki określające poziom konsumpcji i oszczędności Dochody dyspozycyjne gospodarstw domowych dzielą się na konsumpcję oraz oszczędności. Konsumpcja synonim
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara.
Plan wykładu Dlaczego wzrost gospodarczy? Model wzrostu Harroda-Domara. Model wzrostu Solowa. Krytyka podejścia klasycznego wstęp do endogenicznych podstaw wzrostu gospodarczego. Potrzeba analizy wzrostu
Bardziej szczegółowoSemestr letni Mikroekonomia, Rachunkowość Tak
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-ZIP-116z Rachunek kosztów dla inżynierów Costs accounting for engineers
Bardziej szczegółowooferty kupujących oferty wytwórców
Adam Bober Rybnik, styczeń Autor jest pracownikiem Wydziału Rozwoju Elektrowni Rybnik S.A. Artykuł stanowi wyłącznie własne poglądy autora. Jak praktycznie zwiększyć obrót na giełdzie? Giełda jako jedna
Bardziej szczegółowoKonkurencja monopolistyczna
Konkurencja monopolistyczna Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Prezentacja oparta na: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html Cechy: Wielu sprzedawców Zróżnicowane produkty
Bardziej szczegółowoRachunek kosztów dla inżyniera
Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 4. Koszty w podejmowaniu decyzji analiza punktów krytycznych produkcji, kosztów, cen i stopy zwrotu (analiza Cost-Volume-Profit), próg rentowności (BEP) dla jednego
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE RODZAJ ZAJĘĆ LICZBA GODZIN W SEMESTRZE WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Mikroekonomia Kierunek angielski język biznesu Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji I stopnia Rok I Semestr
Bardziej szczegółowoKonspekt 5. Analiza kosztów.
KRAJOWA SZKOŁA ADMINISTRJI PUBLICZNEJ Ryszard Rapacki EKONOMIA MENEDŻERSKA Konspekt 5. Analiza kosztów. A. Cele zajęć. 1. Wyjaśnienie istoty i rodzajów kosztów produkcji oraz związanych z nimi kategorii.
Bardziej szczegółowoZESTAWY ZADAŃ Z EKONOMII MATEMATYCZNEJ
ZESTAWY ZADAŃ Z EKONOMII MATEMATYCZNEJ Zestaw 5 1.Narynkuistniejądwajhandlowcyidwatowary,przyczymtowarupierwszegosą3sztuki,adrugiego 2sztuki. a). Jak wygląda zbiór alokacji dopuszczalnych, jeśli towary
Bardziej szczegółowoIstota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego. dr inż. Andrzej KIJ
Istota funkcjonowania przedsiębiorstwa produkcyjnego dr inż. Andrzej KIJ 1 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 q1 D2 q2 Q 2 Popyt rynkowy agregacja krzywych popytu P p2 p1 D1 +D2 D1 D2 q1
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO
Samer Masri ROZDZIAŁ 7 WPŁYW SZOKÓW GOSPODARCZYCH NA RYNEK PRACY W STREFIE EURO Najbardziej rewolucyjnym aspektem ogólnej teorii Keynesa 1 było jego jasne i niedwuznaczne przesłanie, że w odniesieniu do
Bardziej szczegółowoPOLITYKA DYWIDEND. Opracowano na podstawie: A.Rutkowski Zarządzanie finansami (wyd. 4 zm.), PWE, Warszawa
Andrzej Rutkowski POLITYKA DYWIDEND (zagadnienia wybrane) Opracowano na podstawie: A.Rutkowski Zarządzanie finansami (wyd. 4 zm.), PWE, Warszawa 2016 1 Ustalając politykę wypłat dywidend należy wyjaśnić
Bardziej szczegółowo6. FUNKCJE. f: X Y, y = f(x).
6. FUNKCJE Niech dane będą dwa niepuste zbiory X i Y. Funkcją f odwzorowującą zbiór X w zbiór Y nazywamy przyporządkowanie każdemu elementowi X dokładnie jednego elementu y Y. Zapisujemy to następująco
Bardziej szczegółowo4. Utarg krańcowy (MR) można zapisać jako: A)
1. Rozważmy rynek doskonale konkurencyjny w długim okresie. Funkcja kosztu całkowitego pojedynczej firmy jest następująca: TC = 1296q 2 + 1369 dla q > 0 oraz TC = 0 dla q = 0. Wszystkie firmy są identyczne.
Bardziej szczegółowo5. Utarg krańcowy (MR) można zapisać jako: A)
1. Na rynku pewnego dobra działają dwie firmy, które zachowują się zgodnie z modelem Stackelberga. Firmy ponoszą stałe koszty krańcowe równe 24. Odwrócona linia popytu na tym rynku ma postać: P = 480-0.5Q.
Bardziej szczegółowoEKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA
EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA Prowadzący zajęcia: dr inż. Magdalena Węglarz Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania PLAN WYKŁADU 1. Krótkookresowa teoria produkcji
Bardziej szczegółowo6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym
Spis treœci Przedmowa do wydania ósmego... 11 Przedmowa do wydania siódmego... 12 Przedmowa do wydania szóstego... 14 1. UWAGI WSTĘPNE... 17 1.1. Przedmiot i cel ekonomii... 17 1.2. Ekonomia pozytywna
Bardziej szczegółowo12. Funkcja popytu jest liniowa. Poniższa tabela przedstawia cztery punkty na krzywej popytu:
1. Dla której z poniższych funkcji popytu elastyczność cenowa popytu jest równa -1 i jest stała na całej długości krzywej popytu? A) Q = -5 + 10 B) Q = 40-4 C) Q = 30000-1 D) Q = 2000-2 E) Q = 100-3 F)
Bardziej szczegółowoZestaw 3 Optymalizacja międzyokresowa
Zestaw 3 Optymalizacja międzyokresowa W modelu tym rozważamy optymalny wybór konsumenta dotyczący konsumpcji w okresie obecnym i w przyszłości. Zakładając, że nasz dochód w okresie bieżącym i przyszłym
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja
Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2016 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu
Bardziej szczegółowoCzym zajmuje się Organizacja Rynku?
Czym zajmuje się Organizacja Rynku? Jest to dział Ekonomii, który bada zależno ności między strukturą rynku, zachowaniem firm i ich wynikami. To ujęcie (struktura( struktura-zachowanie-wyniki) zapoczątkowano
Bardziej szczegółowoPrzyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży. półproduktów spożywczych
Roksana Kołata Dariusz Stronka Przyczynowa analiza rentowności na przykładzie przedsiębiorstwa z branży Wprowadzenie półproduktów spożywczych Dokonując analizy rentowności przedsiębiorstwa za pomocą wskaźników
Bardziej szczegółowoAutorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA Autorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI O autorach Wstęp Rozdział 1. Istota, rola i rozwój rachunkowości zarządczej Alicja A. Jaruga 1.1. Rachunkowość zarządcza
Bardziej szczegółowoRachunek kosztów zmiennych. prowadzenie: dr Adam Chmielewski
Rachunek kosztów zmiennych prowadzenie: dr Adam Chmielewski koszty produkcji ogólne zarządu i sprzedaży zmienne stałe produkt zapasy sprzedane wynik finansowy Czym są koszty stałe i zmienne? koszty zmienne
Bardziej szczegółowo5. Jeśli funkcja popytu na bilety do kina ma postać: q = 122-7P, to całkowity utarg ze sprzedaży biletów jest maksymalny, gdy cena wynosi:
1. Na oligopolistycznym rynku istnieje 8 firm, które zachowują się zgodnie z modelem Cournota (jednoczesne ustalanie ilości). Wszystkie firmy ponoszą takie same koszty krańcowe, równe 12 zł od jednostki
Bardziej szczegółowoZ-EKO-049 Rachunkowość zarządcza Management Accounting. Ekonomia I stopień Ogólnoakademicki
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-EKO-049 Rachunkowość zarządcza Management Accounting A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowo8. Jeśli funkcja popytu na bilety do kina ma postać: q = 356-3P, to całkowity utarg ze sprzedaży biletów jest maksymalny, gdy cena wynosi:
1. rzedsiębiorstwo posiada dwa zakłady. Funkcja popytu rynkowego dana jest równaniem: = 46080-4Q, gdzie Q - produkcja całego rynku. Funkcja kosztu całkowitego pierwszego i drugiego zakładu jest następująca:
Bardziej szczegółowoControlling operacyjny i strategiczny
Controlling operacyjny i strategiczny dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Plan zajęć 1, 2. Wprowadzenie do zagadnień
Bardziej szczegółowoZasoby środowiska c.d. M. Dacko
Zasoby środowiska c.d. M. Dacko Eksploatacja zasobów nieodnawialnych Zasoby nieodnawialne powinny być eksploatowane ponieważ z nieeksploatowanego zasobu nie ma pożytku Można wprawdzie przytoczyć przykłady
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo
Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2015 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo I. Informacje ogólne 1.
Bardziej szczegółowoZarządzanie kosztami i wynikami. dr Robert Piechota
Zarządzanie kosztami i wynikami dr Robert Piechota Wykład 2 Analiza progu rentowności W zarządzaniu przedsiębiorstwem konieczna jest ciągła ocena zależności między przychodami, kosztami i zyskiem. Narzędziem
Bardziej szczegółowoAnaliza progu rentowności
Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka
Bardziej szczegółowoEkonomika Transportu. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe
Ekonomika Transportu każda zorganizowana postać podażowej strony rynku usług przemieszczania, mająca swoją nazwę i oferującą specyficzny produkt - usługę transportową Cechy: odrębność ekonomiczna odrębność
Bardziej szczegółowoZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI)
ZESTAW 5 FUNKCJA PRODUKCJI. MODEL SOLOWA (Z ROZSZERZENIAMI) Zadanie 5.1 Dla podanych funkcji produkcji sprawdź, czy spełniają one warunki stawiane neoklasycznym funkcjom produkcji. Jeśli tak, zapisz je
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ bezrobocie frykcyjne
Bardziej szczegółowoWYKŁAD. Makroekonomiczna równowaga na rynku
WYKŁAD Makroekonomiczna równowaga na rynku POPYT JAKO AGREGAT EKONOMICZNY (AD) Zagregowany popyt zależność między całkowitą ilością dóbr i usług (realny PKB) jaką podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa,
Bardziej szczegółowoTeoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki
Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Analiza postępowania konsumenta może być prowadzona
Bardziej szczegółowo6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne
6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne
Bardziej szczegółowoMarek Gałązka. 1. Wstęp
Marek Gałązka WIELOCZYNNIKOWA OCENA WRAŻLIWOŚCI ZYSKU OPERACYJNEGO JAKO NARZĘDZIE RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ Streszczenie: W artykule zaprezentowano metody i techniki wieloczynnikowej oceny wrażliwości zysku
Bardziej szczegółowoRachunkowość zalządcza
Mieczysław Dobija Rachunkowość zalządcza ~ Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1995 Spis treści Wstęp......................... 9 Rozdział I. Wartość ekonomiczna a rachunkowość. 13 1. Wartość ekonomiczna............
Bardziej szczegółowoKONSPEKT FUNKCJE cz. 1.
KONSPEKT FUNKCJE cz. 1. DEFINICJA FUNKCJI Funkcją nazywamy przyporządkowanie, w którym każdemu elementowi zbioru X odpowiada dokładnie jeden element zbioru Y Zbiór X nazywamy dziedziną, a jego elementy
Bardziej szczegółowoFinanse i Rachunkowość studia stacjonarne lista nr 9 zastosowania metod teorii funkcji rzeczywistych w ekonomii (część II)
dr inż. Ryszard Rębowski 1 FUNKCJA KOSZTU Finanse i Rachunkowość studia stacjonarne lista nr 9 zastosowania metod teorii funkcji rzeczywistych w ekonomii (część II) 1 Funkcja kosztu Z podstaw mikroekonomii
Bardziej szczegółowoOCENA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI. Jerzy T. Skrzypek
OCENA EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI Jerzy T. Skrzypek 1 2 3 4 5 6 7 8 Analiza płynności Analiza rentowności Analiza zadłużenia Analiza sprawności działania Analiza majątku i źródeł finansowania Ocena efektywności
Bardziej szczegółowo