Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS

Transkrypt

1 Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 NATURALNA STOPA BEZROBOCIA

3 Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ bezrobocie frykcyjne jest nieuchronne, a wiele gospodarek boryka się także z problemem bezrobocia strukturalnego, to pewien poziom bezrobocia w gospodarce jest rzeczą normalną lub naturalną. Faktyczne bezrobocie waha się wokół poziomu normalnego. Naturalna stopa bezrobocia to typowa stopa bezrobocia, wokół której waha się faktyczna stopa bezrobocia.

4 Naturalna stopa bezrobocia Podsumowując zależności między różnymi typami bezrobocia można stwierdzić: Bezrobocie naturalne = bezrobocie frykcyjne + bezrobocie strukturalne Bieżące bezrobocie = Bezrobocie naturalne + bezrobocie cykliczne Być może ze względu na jego nazwę, często uważa się, że naturalna stopa bezrobocia to wielkość stała, która nie zmienia się w czasie i na którą nie ma wpływu polityka rządu. Żadne z tych stwierdzeń nie jest prawdziwe: naturalna stopa bezrobocia zmienia się w czasie, i polityka rządu może wpływać na jej poziom.

5 Płace, ceny, bezrobocie Płaca nominalna zależy od: Oczekiwanego poziomu cen P e Stopy bezrobocia u Innych zmiennych, które wpływają na poziom płac z W P e F( u, z) (, )

6 Rola oczekiwanego poziomu cen i stopy bezrobocia Czemu ceny mają wpływać na płace? Zarówno dla pracowników, jak i firm znaczenie mają płace realne, nie nominalne Dlaczego oczekiwany poziom cen? Ustalając płace odnosimy się do okresu, dla którego nie znamy cen; mamy tylko oczekiwania; np. ustalamy płace na przyszły rok i bierzemy pod uwagę oczekiwania cenowe na przyszły rok Wpływ poziomu bezrobocia na płace

7 Rola innych czynników Inne czynniki wpływające na poziom płac: Zasiłek dla bezrobotnych Płaca minimalna Stopień ochrony zatrudnienia (im więcej firmę kosztuje zwolnienie pracownika, tym większa jego siła przetargowa i wyższa jego płaca)

8 Jak z kolei determinowane są ceny w gospodarce? Ceny zależą od kosztów Koszty zależą od technologii oraz cen nakładów Załóżmy, że: Y AN gdzie Y - produkt, N zatrudnienie, A produktywność pracy Stała produktywność pracy W praktyce znaczenie też mają inne nakłady: kapitał, surowce, energia

9 Jak determinowane są ceny w gospodarce? Niech A = 1, wówczas Y = N Krańcowy koszt produkcji wynosi W Ponieważ na większości rynków nie mamy konkurencji doskonałej, faktycznie cena nie jest równa kosztowi krańcowemu, ale go przewyższa o wielkość marży: P ( 1 )W

10 Model równowagi na rynku pracy Załóżmy teraz, że płace nominalne zależą od faktycznego poziomu cen (a nie oczekiwanego) Innymi słowy załóżmy, że faktyczne ceny są równe oczekiwanym Wówczas dwa równania: wage-setting equation i price-setting equation determinują stopę bezrobocia w gospodarce

11 Równanie płac (wage-setting equation) W W P PF ( u, z) F( u, z) Im wyższa stopa bezrobocia, tym niższa płaca realna (mniejsza siła przetargowa pracowników)

12 Równanie cen (price-setting equation) P P W W 1 (1 ) W 1 P 1 Płace realne płacone przez firmy determinowane są przez ich pozycję rynkową i zachowania w zakresie ustalania cen: wzrost marży prowadzi to wzrostu cen (przy danym poziomie płac), czyli do niższej płacy realnej (uwaga to działa gdy mówimy o wielkościach agregatowych)

13 Równowaga na rynku pracy i naturalna stopa bezrobocia Płaca realna W/P 1 1 Wage-setting equation, WS Price-setting equation, PS u n Stopa bezrobocia, u

14 Równowaga na rynku pracy F( u, z) n 1 1 Rynek pracy jest w równowadze, gdy płaca realna wynikająca z wage-setting equation i płaca realna wynikająca z price-setting equation były sobie równe Dzieje się tak, gdy u = u n Tę stopę bezrobocia nazywamy naturalną stopą bezrobocia

15 Czy to ujęcie rynku pracy znacząco różni się od ujęcia z użyciem krzywej popytu i podaży? Płaca realna W/P Wage-setting equation, WS 1 1 Price-setting equation, PS N n L Zatrudnienie, N

16 Czy określenie naturalna jest dobrym określeniem? Naturalny = właściwy naturze, przyrodzie, zgodny z jej prawami Ale nie jest stała Zależy od z oraz marży Odzwierciedla raczej pewne strukturalne cechy gospodarki, stąd lepszą nazwą byłoby chyba strukturalna stopa bezrobocia

17 Wzrost zasiłków dla bezrobotnych Płaca realna W/P 1 1 PS WS 1 WS 0 u n u n Stopa bezrobocia, u

18 Wzrost marży zysku firm (np. łagodniejsza polityka antymonopolowa) Płaca realna W/P ' WS PS 0 PS 1 u n u n Stopa bezrobocia, u

19 Od bezrobocia do zatrudnienia Naturalny poziom zatrudnienia = poziom zatrudnienia występujący, gdy stopa bezrobocia jest równa naturalnej stopie bezrobocia u N N U L L N L L(1 u) L(1 n u n ) 1 N L

20 Od zatrudnienia do produktu Naturalny poziom produktu (tzw. produkt potencjalny) = produkt wytwarzany przy naturalnej stopie bezrobocia Y n F(1 N n Yn L L(1 u n ) 1, z) 1

21 Podsumowanie Płaca realna determinowana w procesie ustalania płac jest malejąca funkcją stopy bezrobocia. Płaca realna związana z procesem ustalania cen jest stała. Równowaga na rynku pracy wymaga, aby płaca realna determinowana w procesie ustalania płac była równa płacy realnej związanej z procesem ustalania cen; to z kolei decyduje o stopie bezrobocia Stopa bezrobocia w równowadze nazywana jest naturalną stopą bezrobocia Z naturalną stopą bezrobocia wiąże się naturalny poziom zatrudnienia i produkt na poziomie naturalnym

22 Co dalej? Równowaga na rynku pracy określa naturalną stopę bezrobocia, która z kolei określa naturalny poziom produkcji. Jeśli zatem to równowaga na rynku pracy determinuje poziom bezrobocia i produkcji, to co robiliśmy na poprzednich zajęciach?? Czy poziom produkcji nie jest określany przez politykę fiskalną, eksport netto i podaż pieniądza?

23 Wyjaśnienie pozornego paradoksu Naturalna stopę bezrobocia i związany z nią poziom zatrudnienia i produkcji wyprowadziliśmy przy założeniach: Równowagi na rynku pracy Tego, że faktyczny poziom cen jest równy oczekiwanemu poziomowi cen Drugie założenie nie zawsze musi być spełnione (wówczas bezrobocie i produkcja mogę odbiegać od swoich naturalnych poziomów) Ale czy ludzie mogą się systematycznie mylić w oczekiwaniach? CDN..

24 Czy poziom cen jest zawsze równy oczekiwanemu poziomowi cen? W krótkim okresie tak być nie musi. A zatem stopa bezrobocia nie musi być równa naturalnej stopie bezrobocia. A wielkość produkcji nie musi być równa naturalnemu poziomowi wielkości produkcji

25 Krzywa zagregowanej podaży Krzywa AS obrazuje związek wielkości produkcji i poziomu cen, który możemy wyprowadzić z modelu rynku pracy W P P e F( u, z) (1 ) W Przy założeniu, że faktyczny poziom cen równy jest oczekiwanemu poziomowi cen, stopa bezrobocia równa jest naturalnej stopie bezrobocia, a produkt produktowi na poziomie naturalnym

26 Uchylamy założenie, że P = P e W P z u F P W e ) (1 ), ( ), ( ) 1 ( z u F P P e L Y L N L N L L U u 1 1 ), (1 ) 1 ( z L Y F P P e

27 Krzywa AS P P e Y ( 1 ) F(1, z) L Poziom cen zależy od oczekiwanego poziomu cen oraz od wielkości produkcji Zależy także od marży zysku, zasobów siły roboczej i zmiennej z, ale o nich zakładamy, ze są stałe Wnioski: Wzrost produkcji prowadzi do wzrostu cen (Y E u W P ) Wzrost oczekiwanego poziomu cen prowadzi do wzrostu poziomu cen (P e W P )

28 Krzywa AS Krzywa AS: jest dodatnio nachylona przechodzi przez punkt A (z definicji u n ) wzrost P e przesuwa ją do góry Poziom cen P P=P e AS A Produkt, Y Y=Y n

29 Popyt agregatowy (globalny) 2

30 Zagregowany popyt (AD) p AD Y Agregatowy (globalny) popyt = zależność zakupów w skali całego kraju od ogólnego poziomu cen Wzrost cen przy danej wielkości dochodów powoduje spadek ich siły nabywczej tzw. dochodowy efekt zmiany poziomu cen. Odwrotnie: przy spadku ogólnego poziomu cen Skutek: w miarę wzrostu cen rozmiary zakupów są coraz mniejsze 3

31 Popyt agregatowy: wyprowadzenie graficzne r LM (P 1 ) LM (P 0 ) r 0 IS p Y 1 Y 0 Y P 1 P 0 AD Y 1 Y 0 Y 3

32 Popyt agregatowy : wyprowadzenie algebraiczne Przekształcając równanie modelu IS-LM Y M AE p gdzie mnożnik polityki fiskalnej mnożnik polityki monetarnej Otrzymujemy równanie krzywej AD p Y M AE 3

33 Co zmienia ceny przy danym PKB? p Y M AE AD ma kształt hiperboli Ceny rosną, kiedy: rośnie podaż pieniądza rośnie mnożnik polityki monetarnej rosną wydatki autonomiczne rośnie mnożnik polityki fiskalnej 3

34 Położenie AD p Y AE Krzywa AD ma kształt hiperboli postaci Parametr "b" ustala położenie pionowej M asymptoty wzrost "b" powoduje, że całą funkcja przesuwa się w prawo o zmianę "b" Wzrost "a" powoduje, że nowa funkcja leży w całości nad starą i jest bardziej stroma (mniej wypukła) y a x b 34

35 Położenie krzywej AD: przybliżenie liniowe p p AD 1 AD 1 AD 0 Y AD 0 Y Równoległe przesunięcie AD (w prawo): Zmiana (zwiększenie) wydatków agregatowych Wzrost mnożnika polityki fiskalnej β Przesunięcie połączone ze zmianą kąta nachylenia AD (bardziej stroma): Zmiana nominalnej ilości pieniądza (wzrost) Zmiana (zwiększenie) mnożnika polityki monetarnej γ 3

36 Koniec trasy Krzyż keynesowski Teoria preferencji płynności Krzywa IS Krzywa LM Model ISLM Wyjaśnienie krótkookreso wych wahań Y Rynek pracy Krzywa zagregowanego popytu Krzywa zagregowanej podaży Model zagregow anego popytu i podaży

37 Koniec wykładu 12. Dziękuję i zapraszam za tydzień!