Kronika. Mazowiecka. Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego NR 7-8 ( ) 2013 ROK / ISSN X

Transkrypt

1 Kronika NR 7-8 ( ) 2013 ROK / ISSN X Pismo Samorządu Województwa Mazowieckiego Mazowiecka Na wakacje z biurem podróży s. 35 Samorządowe Forum Mazowsza Agroturystyka sposobem na wakacje s lat samorządu województwa dodatek specjalny s. I-IV

2 Z PRAC SAMORZĄDU XXIX i XXX sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 1 W komisjach 3 Z Aleksandrem Fredrą na deski Teatru Polskiego (ogłoszenie) 5 XIV edycja Nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego (ogłoszenie) 6 Komentarz marszałka. Oszczędnie, ale wciąż aktywnie 7 44 Temat miesiąca Samorządowe Forum Mazowsza. Agroturystyka sposobem na wakacje 8 Alpaki alternatywa dla hodowli owiec Warto wiedzieć Czy wiesz, że Rozwój regionalny JESSICA 13 Inwestycje na Mazowszu Współpraca Wieści z Brukseli 18 Pozarządowe Mazowsze 19 Zdrowie Z promocją zdrowia za pan brat 20 Rolnictwo ekspresowy przegląd wydarzeń Ekologia 31 V edycja konkursu ekologicznego dla przedszkoli (ogłoszenie) 22 Dodatek 15 lat z samorządem województwa I-IV Ekologia 31 XI edycja konkursu o tematyce ekologicznej dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów (ogłoszenie) 23 Mazowsze źródłem energii 24 Kultura Nominacje Norwidowskie VIII edycja konkursu fotograficznego Mazowsze bliskie sercu (ogłoszenie) 30 Fundacja Sztuki Tańca. Ufunduj z nami rzeźbę (ogłoszenie) 30 Kulturalne Mazowsze 31 Książki z mazowieckiej półki 34 Turystyka Na wakacje z biurem podróży 35 Zdarzyło się kiedyś nad wodą. Nowa trasa turystyczna w Muzeum Wsi Radomskiej 36 Kulturalna wędrówka po Mazowszu (ogłoszenie) 38 Powiat przysuski 39 Folklor Regionalni twórcy. Mieszanka nonsensu i kropla absurdu W skrócie 44 FotoGaleria 45 Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Jagiellońska Warszawa Miejsce redakcji: Wydział Komunikacji Zewnętrznej w Kancelarii Marszałka tel tel faks kronika.mazowiecka@mazovia.pl Redaguje zespół w składzie: redaktor naczelna Elwira Kasprzak redaktorzy Agnieszka Bogucka Justyna Michniewicz Urszula Sabak Stale współpracują: Pracownicy departamentów i delegatur UMWM oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych Projekt layoutu: Agencja Reklamowa Opus B Opracowanie graficzne i skład komputerowy: 4DB Brand Design Druk: Drukarnia Wydawnicza Trans-Druk, Golina Na okładce: fot. arch. 4DB Mapa: Departament Geodezji i Kartografii UMWM Nakład: egz. Samorząd Województwa Mazowieckiego i Kronika Mazowiecka w Internecie: Redakcja zastrzega sobie możliwość skracania, adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. XXIX i XXX sesja Sejmiku Województwa Mazowieckiego 24 czerwca z prac samorządu Sejmik udzielił Zarządowi Województwa Mazowieckiego absolutorium z tytułu wykonania budżetu za 2012 rok. Absolutorium Plan dochodów budżetowych za 2012 r. opiewał na kwotę zł i wykonany został w 98,25 proc. Wydatki, zaplanowane na zł, zrealizowano w 96,5 proc. Rok 2012 zamknął się nadwyżką budżetową w wysokości zł, która wraz z nierozdysponowanymi wolnymi środkami ( zł) może jak powiedział skarbnik Marek Miesztalski stanowić źródło pokrycia deficytu w następnych latach. Wpłata do budżetu państwa z tytułu janosikowego opiewała na kwotę przeszło 658,8 mln zł i stanowiła 40 proc. dochodów podatkowych. Pozytywnie na temat wykonania budżetu wypowiedzieli się: biegły rewident, Regionalna Izba Obrachunkowa oraz Komisja Rewizyjna Sejmiku Województwa Mazowieckiego, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie absolutorium dla zarządu województwa. Sejmik głosami koalicji przyjął sprawozdanie z wykonania budżetu województwa mazowieckiego za 2012 r. oraz udzielił absolutorium zarządowi. Lotnisko Warszawa/Modlin Radni wysłuchali informacji na temat aktualnej sytuacji Lotniska Warszawa/ Modlin, którą przedstawił prezes zarządu spółki Piotr Okienczyc. Po zakończeniu prac naprawczych pasa startowego, Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego odwiesił decyzję o wyłączeniu użytkowania pasa. Prowadzony jest obecnie audyt przez Urząd Lotnictwa Cywilnego i wykonywane są testy systemu ILS, które jak przewidują przepisy prawa potrwają przeszło dwa miesiące. Prowadzone są też rozmowy z przewoźnikami. Szkoła Policealna dla Dorosłych Sejmik przyjął projekt uchwały dotyczący utworzenia Szkoły Policealnej dla Dorosłych i połączenia jej z Medyczną Szkołą Policealną nr 2 przy ul. Rakowieckiej 23 w Warszawie w Zespół Medyczno-Społecznych Szkół Policealnych. Szkoła dla Przewodniczący sejmiku Ludwik Rakowski z uwagą słuchał informacji o aktualnej sytuacji finansowej województwa mazowieckiego dorosłych miałaby kształcić w zawodach: opiekun środowiskowy, opiekun medyczny, opiekun w domu pomocy społecznej, opiekun osoby starszej oraz asystent osoby niepełnosprawnej. Od 1 września br. prowadzony będzie nabór tylko na kierunek opiekun osoby starszej, a w semestrze letnim na pozostałe. Szkoła planuje przyjąć 125 słuchaczy. Darowizna Radni zgodzili się na przekazanie nieruchomości przy ul. Ogrodowej 1A w Wołominie (zajmowanej do tej pory przez filię Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej), w formie darowizny, na rzecz powiatu wołomińskiego, z przeznaczeniem na cele kulturalno-edukacyjne. Powiat planuje wybudować tam obiekt, w którym prowadzona będzie różnego rodzaju działalność społeczna, w tym Powiatowa Biblioteka Publiczna z działem pedagogicznym, zbudowanym ze zbiorów likwidowanych dwóch filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. KEN w Warszawie. WPGO Wprowadzono zmiany do uchwały w sprawie wykonania Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata Do Departamentu Środowiska wpłynęły cztery wnioski do uchwały wykonawczej. Pierwszy, spółki MPO w Warszawie, dotyczył wpisania kompostowni odpadów zielonych (przy ul. Kampinoskiej w Warszawie) jako instalacji regionalnej. Na listę instalacji regionalnych wpisane zostaną również dwie kompostownie odpadów zielonych spółki Ziemia Polska, zlokalizowane w Guzowie i Bielicach. Sejmik nie uwzględnił natomiast wniosku spółki ZUK USKOM w Mławie dotyczącego ujęcia zakładu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych w Uniszkach Cegielni jako instalacji regionalnej dla ciechanowskiego regionu gospodarki odpadami oraz instalacji zastępczej dla regionu warszawskiego i płockiego. Stwierdzono bowiem, że zakład nie spełnia wymagań dla mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Z uchwały wykonawczej wykreślono sortownię zmieszanych odpadów komunalnych firmy Skup-Sprzedaż surowców wtórnych DBAJ w Chorzelach, która posiadała pierwotnie status zastępczej. Sortownia nie otrzymała pozytywnej oceny Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska. W kolejnym punkcie porządku obrad sej- KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 1 Fot. Justyna Michniewicz

3 z prac samorządu z prac samorządu mik uznał za bezzasadne wezwanie stowarzyszenia Czysta Natura do usunięcia naruszenia prawa i uchylenia uchwały w sprawie Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata oraz uchwały wykonawczej. Wezwanie dotyczyło zarzutów kierowanych wobec działalności składowisk odpadów Sater-Otwock i PPHU Lekaro, które zdaniem radnych powinny zostać skierowane do właściwych organów administracji publicznej z zakresu ochrony środowiska lub prawa budowlanego. Do komisji: 15 lipca Zasłużony dla Mazowsza Sejmik nadał Janowi Ekierowi Odznakę Honorową Zasłużony dla Mazowsza w setną rocznicę urodzin wybitnego pianisty, pedagoga, kompozytora, muzykologa, redaktora naczelnego Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina. Budżet Skarbnik Marek Miesztalski przedstawił radnym aktualną sytuację finansową województwa. W pierwszym półroczu br. nastąpił spadek dochodów z CIT w porównaniu z rokiem ubiegłym. Według przeprowadzonych prognoz, wpływy te mogą być o 335 do 404 mln zł mniejsze niż zakładano. Aby zbilansować budżet, zarząd zdecydował o obniżeniu wydatków bieżących (o 10 proc. planu II półrocza) oraz inwestycji (w sumie 128 mln zł) i wystąpił do ministra finansów o zaniechanie poboru czterech rat janosikowego, które w tym roku wynoszą 55 mln zł miesięcznie (w sumie 661,3 mln zł), co stanowić może aż 48 proc. przewidywanego wykonania dochodów podatkowych. Od 2004 r. Mazowsze przekazało na inne regiony już ponad 6 mld zł. Sejmik apeluje Sejmik zaapelował do Trybunału Konstytucyjnego o rozpoznanie wniosku o zbadanie zgodności z konstytucją przepisów Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowano projekt uchwały dotyczący zmiany nazwy Mazowieckiego Teatru Muzycznego im. Jana Kiepury w Warszawie oraz nowego brzmienia jego statutu, Polityki Społecznej i Prorodzinnej skierowano projekt uchwały w sprawie przyjęcia Oceny zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej województwa mazowieckiego za 2012 r.. Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał dotyczące zmian: budżetu województwa mazowieckiego na 2013 r., niektórych rozporządzeń woje- nakładających na województwo janosikowe. Przez ponad 3 lata TK nie rozpatrzył wniosku, chociaż wszyscy uczestnicy postępowania zdążyli wyrazić swoje stanowiska w sprawie i brak jest przeszkód formalnych, aby wniosek został skierowany na wokandę czytamy w uzasadnieniu do stanowiska. Budzi to ogromny sprzeciw radnych, zważywszy, iż system naliczania wpłat korekcyjno-wyrównawczych do budżetu państwa coraz bardziej drenuje finansowo województwo mazowieckie. W kolejnym stanowisku radni wyrażają stanowczy sprzeciw wobec drastycznego obniżenia środków finansowych na świadczenia opieki zdrowotnej na rok 2014 przewidzianych w prognozie kosztów Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. Kwota na rok 2014 jest niższa od aktualnie obowiązującego planu o przeszło 256 mln zł. Sejmik apeluje do premiera, ministra zdrowia, posłów i senatorów o zintensyfikowanie i przyspieszenie działań naprawczych w ochronie zdrowia oraz o niezwłoczne podjęcie prac dotyczących zmiany zasad podziału środków finansowych w ramach obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego pomiędzy centralę i oddziały wojewódzkie NFZ. W stanowisku dotyczącym likwidacji dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych sejmik z niepokojem przyjmuje informacje o projekcie rozporządzenia Komisji Europejskiej w sprawie wyłączeń blokowych, które może doprowadzić do załamania wody mazowieckiego w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. Oświadczenia Radny Jan Rejczak, w nawiązaniu do wypowiedzi radnego Pawła Czekalskiego w dyskusji nad sprawozdaniem z wykonania budżetu województwa za 2012 r., oświadczył, że pomnik pary prezydenckiej, uroczyście odsłonięty w Radomiu, ufundowany został przez obywateli ze zbiórki społecznej, a samorząd Radomia wyraził tylko zgodę na jego lokalizację. Sejmik zaapelował do Trybunału Konstytucyjnego o rozpoznanie wniosku o zbadanie zgodności z konstytucją janosikowego oraz przyjął trzy stanowiska. systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych w Polsce. Może to spowodować utratę pracy ponad 24 tys. osób niepełnosprawnych w województwie mazowieckim. W następnym stanowisku radni oddali hołd Polakom i obywatelom polskim innych narodowości pomordowanym przez członków Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i członków Ukraińskiej Powstańczej Armii w czasie tragicznych wydarzeń, które miały miejsce 70 lat temu na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej. Podziękowano również Ukraińcom, którzy z narażeniem życia pomagali i ratowali Polaków, dodając, że przyszłość Europy trzeba budować na fundamencie opartym na prawdzie historycznej, nawet wtedy, gdy jest ona bolesna. Ponadto radni przyjęli m.in. projekty uchwał w sprawie: zmian w budżecie województwa na 2013 r., wyrażenia zgody na dokonanie na rzecz powiatu otwockiego darowizny nieruchomości położonej w Otwocku, przyjęcia Oceny zasobów pomocy społecznej w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej województwa mazowieckiego za 2012 r.. W komisjach Komisja Kultury i Dziedzictwa Narodowego 14 czerwca Posiedzenie komisji odbyło się w gościnnych murach amfiteatru Muzeum Wsi Radomskiej. Radni zapoznali się z bieżącymi sprawami placówki i przeprowadzonymi inwestycjami oraz sytuacją Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu i Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu. Dyrektor centrum i kierownik budowy oprowadzali członków komisji po modernizowanym obiekcie Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia W radomskim skansenie dobiegła końca realizacja projektu Zdarzyło się kiedyś nad wodą, sfinansowanego z funduszy europejskich oraz budżetów: państwa i samorządu województwa. W ramach inwestycji powstało dziesięć obiektów: amfiteatr z zapleczem konferencyjno-wystawowym, budynek konserwatorski, tartak z Molend, dwa młyny wodne z Zofiówki i Zajączkowa, a także chałupa i złożona z czterech budynków zagroda okólna z Solca. Więcej na ten temat na s Radni pytali również dyrekcję Ilonę Jaroszek- -Nowak, Zbigniewa Skuzę i Roberta Rutkowskiego o sytuację finansową muzeum. Oprócz dotacji z budżetu województwa mazowieckiego (przeszło 3,5 mln zł), 10 proc. dochodów pochodzi z biletów i lekcji muzealnych oraz od sponsorów, a także z wynajmu terenu na potrzeby kręcenia filmów, organizacji wesel we dworze, kuligów czy ognisk. Radni Bożenna Pacholczak, Zbigniew Gołąbek i Jan Rejczak mieszkańcy ziemi radomskiej, którym szczególnie leży na sercu rozwój tej placówki zgodnie przyznali, że wiele się tam dzieje. Debatowano więc nad możliwościami przyciągnięcia turystów spoza regionu radomskiego czy też rozbudowania oferty, np. o zagrodę ze zwierzętami. Komisja poruszyła też sprawy dotyczące funkcjonowania i budowy centrum sztuki Elektrownia. Dyrektor Włodzimierz Pujanek zapoznał radnych z długotrwałym procesem inwestycyjnym modernizowanego na potrzeby centrum obiektu, który będzie składał się z części historycznej oraz dostawionego do niej nowego budynku. Mimo prowadzonych prac inwestycyjnych Elektrownia działa w budynku tymczasowym, udostępniając ekspozycje, prowadząc kino studyjne, klub filmowy, organizując działania plenerowe. W tym celu współpracuje z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie i Katowicach, Uniwersytetem Artystycznym w Poznaniu, Wydziałem Sztuki Uniwersytetu Technologiczno- -Humanistycznego w Radomiu oraz Zespołem Szkół Plastycznych w Radomiu. Dużym sukcesem jest pozyskanie 267 tys. zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zakup dzieł sztuki. Radni wysłuchali również Anety Oborny dyrektor Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu pierwszego w Europie tego typu specjalistycznego muzeum i jedynego w Polsce. Omówiła ona specyficzną i trudną sytuację placówki, która mieści się w remontowanym obecnie szydłowieckim zamku. Zwróciła szczególną uwagę radnych na warunki lokalowe. Z jednej strony zbyt mała powierzchnia wystawowa, z drugiej pomieszczenia administracyjne zlokalizowane w najbardziej reprezentatywnych salach zamku, z unikatowymi renesansowymi polichromiamii i stropami kasetonowymi, wartymi pokazania zwiedzającym. Zrodził się pomysł zakupu sąsiadującej z zamkiem działki, na której mogłyby powstać: budynek administracyjny, magazyny oraz pracownie. Wtedy sale zamkowe można byłoby przeznaczyć tylko na ekspozycje. Szacuje się, że cała inwestycja wyniosłaby około 7 mln zł, na co jak zaznaczył Paweł Cukrowski, dyrektor Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki UMWM nie ma obecnie środków finansowych w budżecie województwa. Muzeum nie ma ponadto możliwości pozyskania pieniędzy na inwestycje z ministerstwa kultury czy funduszy europejskich lub norweskich. Podstawową przeszkodą jest brak podpisanej z samorządem miasta umowy dzierżawy pomieszczeń zamku (zawarta umowa użyczenia jest niewystarczająca). Dlatego też komisja wystosowała wniosek do Zarządu Województwa Mazowieckiego o unormowanie i ustabilizowanie sytuacji formalno-prawnej placówki oraz przygotowanie koncepcji funkcjonowania muzeum. Fot. Justyna Michniewicz 2 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 3

4 z prac samorządu z prac samorządu Komisja Edukacji, Nauki i Szkolnictwa Wyższego 20 czerwca Komisja zapoznała się z projektami systemowymi, finansowanymi z Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanymi przez Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Jednym z projektów, wdrażanym w latach , jest przedsięwzięcie pod nazwą Mazowieckie Centra Talentu i Kariery. Obejmuje ono dwie inicjatywy: Młodzieżową Akademię Umiejętności, której celem jest rozpoznawanie uzdolnień uczniów gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych, ich rejestrowanie i rozwijanie oraz Szkoły Startu do Kariery. W Młodzieżowej Akademii Umiejętności udział wzięło 680 uzdolnionych uczniów, którzy pod opieką nauczycieli rozwijali umiejętności w przedmiotach matematyczno-przyrodniczych i językach obcych. W ramach projektu uczestniczyli w zajęciach prowadzonych przez kadrę akademicką Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej, wyjeżdżali na wycieczki edukacyjne, obozy i pikniki naukowe, szkolili umiejętności społeczne i kreatywność. Prowadzono także seminaria i warsztaty dla nauczycieli. Szkoły Startu do Kariery skierowane były do uczniów z 35 szkół podstawowych z rejonów o dużym bezrobociu oraz słabym dostępie do dóbr kultury i nauki, w których powtarzają się relatywnie słabe wyniki ze sprawdzianu zewnętrznego. W projekcie wzięło udział 7715 dzieci oraz 600 nauczycieli. Dla szkół przygotowano raporty uwzględniające potrzeby uczniów i nauczycieli oraz bogatą ofertę doskonalenia kadry. Uczniowie uczestniczyli w zajęciach rozwijających kreatywność, motywację, umiejętności uczenia się (w tym Letnia Szkoła Kreatywności) oraz w zajęciach wyrównawczych i wycieczkach edukacyjnych. Otrzymali też opiekę psychologiczno- -pedagogiczną. O efektywności tych działań świadczy jak podkreślił dyrektor centrum Jarosław Zaroń, prezentujący poszczególne projekty monitoring indywidualnych postępów uczniów, który m.in. pokazał, że osiągają oni lepsze wyniki w testach. Drugi projekt Otwarte Przedszkola ( ) zakładał przede wszystkim upowszechnianie edukacji przedszkolnej w małych miastach i na wsiach. W 101 placówkach zorganizowano dodatkowe zajęcia dla 7775 dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Oprócz tego odbywały się warsztaty dla 1700 rodziców o tematyce: poznajemy lepiej nasze dziecko, wspólne zabawy wspólny czas, razem przygotujmy się do szkoły. Wsparcie otrzymało również 350 nauczycieli, którzy brali udział w zajęciach wzbogacających warsztat pracy, poszerzających perspektywy zawodowe czy Komisja Rozwoju Gospodarczego, Infrastruktury i Przeciwdziałania Bezrobociu 26 czerwca pomagających w zdobyciu nowych umiejętności. Każda placówka otrzymała pakiety edukacyjne oraz pomoce dydaktyczne, np. teatrzyki, sztalugi, zestawy sportowe. Kolejny projekt to Mazowieccy Liderzy Nauczania Sukcesu ( ), który służy podniesieniu kompetencji zawodowych 500 nauczycieli gimnazjów z małych miast i wsi. W jego ramach prowadzone są m.in. kursy, w tym e-learningowe czy zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej. Na lata przygotowano Akademię Profesjonalnego Nauczyciela, której zadaniem będzie doskonalenie kompetencji nauczycieli w związku z wdrażaniem reformy systemu oświaty oraz dostosowanie do zmieniającej się sytuacji na rynku edukacyjnym. Stworzony zostanie model profesjonalnego nauczyciela, prowadzone będą m.in. kursy z tyflopedagogiki, surdopedagogiki, nauczania języka obcego w okresie wczesnoszkolnym czy przygotowujące do pracy z dziećmi autystycznymi. Nauczyciele będą mieli ponadto możliwość doskonalenia kompetencji społecznych, językowych czy przedmiotowych. Pomyślano również o doskonaleniu kadry kierowniczej. Członkowie komisji wraz z samorządowcami, przedstawicielami PKP PLK, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej oraz Ministerstwa Rozwoju Regionalnego omawiali sprawy modernizacji linii kolejowych nr 8 i E75. O postępach prac związanych z modernizacją linii E75 (Warszawa Białystok Sokółka) mówił dyrektor Jerzy Korzeniowski z PKP PLK. W ramach inwestycji powstaną, w miejsce przejazdów kolejowych, wiadukty i tunele. Jak zgodnie przyznają przybyli na obrady samorządowcy z Zielonki, Tłuszcza, Łochowa, Węgrowa, Mińska Mazowieckiego, Jadowa i Stoczka, projekty te znacznie odciążą zakorkowane miasta i gminy leżące przy drodze krajowej nr 50. Na ten cel PKP PLK przeznaczyło 27,5 mln zł. Obecnie trwają analizy zgłoszonych przez samorządowców wniosków. Burmistrz Łochowa Marian Dzięcioł podniósł ponadto sprawę budowy obwodnicy miasta wykreślonej z inwestycji krajowych w ramach nowej perspektywy finansowania. Zarówno radni, wicemarszałek Leszek Ruszczyk, jak i obecny na posiedzeniu poseł Marcin Kierwiński obiecali wesprzeć podnoszone przez samorządowców sprawy. O modernizacji linii nr 8 (Warszawa Radom) mówił dyrektor tego projektu w PKP PLK Robert Hurkała. Pytania i uwagi dotyczące przystanków czy wywłaszczania terenów pod budowę wiaduktów wnosili samorządowcy z Warki, powiatu grójeckiego oraz gminy Jedlińsk. Komisja wystosowała wniosek o powołanie przez marszałka województwa (tak jak w przypadku trasy E75) zespołu ds. trasy kolejowej nr 8. Realizacja poszczególnych etapów inwestycji jest w toku. Trwają prace związane z przetargami i uzyskaniem koniecznych dokumentów. Obie inwestycje PKP PLK planuje zakończyć w czwartym kwartale 2015 r. Z Aleksandrem Fredrą na deski Teatru Polskiego Tę szansę młodym aktorom daje organizowany po raz pierwszy w regionie Festiwal Teatrów Młodzieżowych. Dobór konkursowego repertuaru związany jest z obchodzonym właśnie Rokiem Aleksandra Hrabiego Fredry na Mazowszu. Pokażmy teatralny potencjał naszego regionu. To niepowtarzalna okazja do zaprezentowania kunsztu i warsztatu artystycznego, a także możliwość poddania się ocenie profesjonalnego jury. Zapraszamy gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne oraz domy i centra kultury z terenu województwa mazowieckiego do wspólnych obchodów Roku Aleksandra Hrabiego Fredry na Mazowszu i zgłaszanie się do przeglądu amatorskich zespołów teatralnych. Fredro bawił pisząc, uczył bawiąc. Wiedział, jak ważna jest sztuka aktorska wobec tekstu. Przyjemność obcowania z teatrem oraz repertuarem niekwestionowanego mistrza komedii pozwoli kolejnym pokoleniom odkryć uniwersalną prawdę o naturze ludzkiej. Jest o co zagrać. Główna nagroda to warsztaty teatralne zorganizowane w Teatrze Polskim im. Arnolda Szyfmana w Warszawie oraz szansa wystawienia najlepszej sztuki festiwalu na deskach tego prestiżowego teatru. Dlaczego właśnie tu? Ta świątynia Melpomeny obchodzi w tym roku jubileusz 100-lecia działalności, a za czasów dyrekcji Andrzeja Łapickiego okrzyknięta została domem Fredry. Warunkiem uczestnictwa jest zadeklarowanie wzięcia udziału do 30 września br. na karcie zgłoszenia, a do 31 października br. przesłanie na nośniku elektronicznym nagrania zgłoszonego wcześniej spektaklu. Deklaracje uczestnictwa w festiwalu i nośniki elektroniczne z nagranym przedstawieniem należy składać osobiście lub drogą pocztową w siedzibie Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, przy ul. Okrzei 35, Warszawa, z dopiskiem: Festiwal Teatrów Młodzieżowych organizowany przez Samorząd Województwa Mazowieckiego i Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie w ramach obchodów w 2013 r.: Roku Aleksandra Hrabiego Fredry na Mazowszu. Regulamin festiwalu dostępny jest na stronie internetowej Samorządu Województwa Mazowieckiego w zakładce Komunikaty. Informację na temat przeglądu amatorskich zespołów teatralnych można również uzyskać, dzwoniąc pod numery telefonów: i Opracowała Justyna Michniewicz 4 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 5

5 z prac samorządu Oszczędnie, ale wciąż aktywnie Światowy kryzys gospodarczy trwa. Uderza nie tylko w budżet państwa, ale także w budżety samorządów. Dla Mazowsza dodatkowym obciążeniem jest janosikowe wypłacane na rzecz innych województw. I chociaż jako region zmuszeni jesteśmy do ograniczania kosztów i szukania oszczędności, staramy się nie rezygnować z projektów rozwojowych. Ostatnie 3 lata pracy województwa to szereg trudnych decyzji. Zamroziliśmy wiele inwestycji, a realizację innych rozłożyliśmy na etapy. Dotychczas o 15 proc. zmniejszyliśmy dotacje dla urzędu marszałkowskiego i instytucji podległych, a przed nami kolejne cięcia. Aż 80 proc. dochodów województwa stanowią wpływy od przedsiębiorców w ramach podatku CIT, ale firmy też coraz bardziej odczuwają skutki spowolnienia. Jedyną stałą jest janosikowe. Nie reaguje na kryzys i nie uwzględnia faktycznych możliwości finansowych Mazowsza. Wychodzimy z założenia, że tylko wiedza i przedsiębiorczość pozwalają zrozumieć mechanizmy rządzące gospodarką. Analizując informacje o globalnej sytuacji ekonomicznej, ograniczyliśmy środki na wiele zadań. Z drugiej zaś strony rozwinęliśmy współpracę lokalną i międzynarodową, dzięki czemu nie rezygnujemy z celów strategicznych. A do takich należy zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa również przeciwpowodziowego. W minionym miesiącu podjęliśmy decyzję o podpisaniu porozumienia z wojewodą mazowieckim, które dotyczy współdziałania przy opracowaniu i wdrożeniu prac związanych z tym zagadnieniem w regionie wodnym Środkowej Wisły. Jako województwo zobowiązujemy się do współpracy merytorycznej i organizacyjnej. Po naszej stronie leży dokonanie diagnozy stanu bezpieczeństwa powodziowego, określenie głównych kierunków interwencji, wyznaczenie zadań zmniejszających ryzyko powodziowe oraz zaproponowanie sposobu ich realizacji. Wszystkie przedsięwzięcia z tego zakresu należą do zadań rządowych powierzonych samorządowi województwa, dlatego będą one wdrażane pod warunkiem przekazania na nie odpowiednich środków. Bezpieczeństwo mieszkańców to także właściwa opieka medyczna, w tym Tegoroczne janosikowe wynosi aż 661 mln zł. Każdego miesiąca, niezależnie czy są wpływy do budżetu, czy ich nie ma, musimy oddać 55 mln zł. Aktualnie co druga złotówka, która trafia do budżetu od mazowieckich przedsiębiorców, jest przekazywana innym województwom. Paradoksalnie, w kolejnym kryzysowym roku wspieranie biedniejszych regionów grozi nam bankructwem. przeciwdziałanie zakażeniom szpitalnym. Podpisujemy więc list intencyjny z Wojewódzkim Szpitalem Zakaźnym w Warszawie w sprawie poprawy stanu bezpieczeństwa hospitalizacji. Uzyskane wsparcie ze środków Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz budżetu państwa pozwoli na przeprowadzenie odpowiednich szkoleń służących profilaktyce. To inwestycja w wiedzę, do realizacji której przystępujemy z myślą o pacjentach. Definiujemy też swoje mocne strony, by jak najlepiej korzystać z tego, co już wypracowaliśmy. W te wysiłki wpisuje się porozumienie z Centralnym Ośrodkiem Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej w zakresie realizacji i upowszechniania porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego. Co zyskujemy? Przede wszystkim obiektywną informację o wartości gospodarczej odmian roślin uprawianych na Mazowszu. Jednym z wyznaczników obfitych plonów jest przecież właściwe dopasowanie gatunku do warunków glebowo- -klimatycznych regionu. Obiektywnie, śledzenie listy odmian zalecanych do uprawy może zwiększyć dochody gospodarstw rolnych, a tym samym stworzyć możliwości nie tylko w zakresie konsumpcji, ale też inwestycji i rozwojowych modyfikacji w rolnictwie. Niejednokrotnie udowadnialiśmy, że mieszkańcy Mazowsza są pracowici, przedsiębiorczy i zdeterminowani do działania. Wspólny wysiłek zaowocował sukcesywnym podnoszeniem komfortu życia w regionie. Przekłada się także na konkretną pomoc słabszym województwom. Pamiętajmy, że nie blokowanie, a stwarzanie możliwości rozwoju naszemu regionowi jest dźwignią postępu całego kraju. Wierzę, że świadomość tego faktu zachęci do poważnego potraktowania głosu Mazowsza w kwestii janosikowego. Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik Od 1 do 30 czerwca odbyło się 7 posiedzeń Zarządu Województwa Mazowieckiego, na których przyjęto 226 uchwał. Są one dostępne na stronie Samorządu Województwa Mazowieckiego.

6 TEMAT MIESIĄCA TEMAT MIESIĄCA Dyrektor Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie Sylwester Grotkowski Agroturystyka i turystyka wiejska stanowią nieodzowny element turystyki na Mazowszu i wpisują się w koncepcję wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Z tych właśnie względów są jednym z priorytetów Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Ci, którzy planują podjąć działania zmierzające do stworzenia kolejnego miejsca na mapie agroturystycznej, powinni zwrócić się do nas. Oferujemy to, co jest potrzebne na starcie, czyli bezpośrednie i profesjonalne wsparcie doradcze, zarówno indywidualne, jak i grupowe, rzetelną wiedzę, szkolenia, ale też promocję. We współpracy z urzędem marszałkowskim oraz MROT wydaliśmy katalog zawierający bazę blisko 300 gospodarstw agroturystycznych z terenu Mazowsza. Jest ona na bieżąco aktualizowana i dostępna na stronie Jesteśmy również organizatorem lub współorganizatorem licznych konferencji i wystaw promujących rozwój przedsiębiorczości wiejskiej, w tym w zakresie usług turystyki wiejskiej czy dziedzictwa kulturowego niezbędnych elementów oferty wypoczynku na wsi. W ubiegłym roku z sukcesem zakończyliśmy realizację projektu Turystyka szansa dla rolnika. Uczestniczyło w nim ponad tysiąc chętnych. W trakcie szkoleń zdobywali umiejętności barmana, kelnera, kucharza czy organizatora agroturystyki, ale również uczyli się pisania biznesplanów. Jedną z barier w rozwoju agroturystyki jest poziom świadczonych usług. Jednolite normy obsługi turystów są istotnym elementem podnoszenia jakości usług oraz niezbędnym narzędziem ochrony konkurencyjności. Dlatego też, już w najbliższym czasie, rozpoczniemy realizację projektu dotyczącego kategoryzacji tego rodzaju gospodarstw. Myślę, że to ważny krok w rozwoju mazowieckiej agroturystyki. Mając na uwadze potencjał tkwiący w walorach przyrodniczo-kulturowych, szczególnie na obszarach, na których przyroda skutecznie obroniła się przed ingerencją człowieka, warto poszerzać i udoskonalać ofertę agroturystyczną, tak by nasze mazowieckie strony stanowiły atrakcyjną wakacyjną alternatywę i z powodzeniem konkurowały z ofertami nie tylko z innych regionów Polski, ale także z zagranicy. Prezes Mazowiecko-Podlaskiego Stowarzyszenia Agroturystycznego Waldemar Bielak Mazowiecko-Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne działa na terenie sześciu powiatów wschodniego Mazowsza. Gospodarstwa tu zrzeszone nieustannie się rozwijają, podnoszą standardy, zapewniając przy tym coraz więcej atrakcji dla gości. W swojej ofercie wykorzystują walory terenu przyrodę, zabytki wszystko to, co jest godne poznania. Agroturystyka tej części Mazowsza, mam wrażenie, nie jest doceniana przez turystów, którzy często kierując się stereotypami, wybierają np. góry czy morze. A przecież posiadamy cały szereg atutów i z powodzeniem możemy zaproponować miłe spędzenie wypoczynku na sielskiej wsi, w otoczeniu życzliwych ludzi, dobrego jedzenia, ciekawych miejsc oraz pięknej przyrody. Nasze stowarzyszenie skupia obecnie siedemdziesiąt dwa gospodarstwa agroturystyczne. Najwięcej jest w powiecie łosickim. Są też i takie, które działają samodzielnie i nie należą do żadnej organizacji. Szacuje się, że jest ich około trzydziestu. W ramach naszej działalności wydajemy publikacje promocyjne, bierzemy udział w targach i wystawach, godnie reprezentując wschodnie Mazowsze. Nasze gospodarstwa oferują pokoje gościnne zapewniające standard, którego niejeden hotel by pozazdrościł, dobre i smaczne domowe jedzenie przygotowane na bazie lokalnych, często ekologicznych produktów. Poza tym każde gospodarstwo stara się mieć coś swojego, indywidualnego. W wielu są zwierzęta począwszy od kotów, kóz, krów, a na kucykach czy koniach kończąc. Można aktywnie uprawiać sport, np. jazdę rowerem, nordic walking, a zimą narciarstwo, kuligi. Mamy stawy, place zabaw, miejsca na ogniska czy grille. Są też gospodarstwa, które posiadają saunę, boiska, siłownię lub miniskansen. Niektóre przygotowują nawet specjalne warsztaty, na których można samemu wykonać jakieś rękodzieło. Zrzeszamy też takie, w których pod bacznym okiem gospodyni można samemu przygotować przetwory na zimę. Oferta jest naprawdę bogata. Szczegóły mogą Państwo znaleźć na naszej stronie Zapraszam, warto nas poznać. Agroturystyka sposobem na wakacje Samorządowe Forum Mazowsza Prezes Kurpiowskiego Stowarzyszenia Twórczości Ludowej i Agroturystyki Ewa Krzyżewska Jeśli ktoś zdecyduje się na wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych na Kurpiach Zielonych, ma zagwarantowane czyste powietrze, spokój i ciszę, dobrą kuchnię, piękne lasy, kontakt z kulturą i sztuką ludową. Bogactwo rezerwatów, rzek i innych zbiorników wodnych, ścieżek rowerowych, liczne zagrody kurpiowskie i skanseny zapewnią wspaniałe przeżycia. Gospodarstw jest dużo. Jedne nastawione bardziej na folklor, inne na produkcję roślinną i zwierzęcą, jeszcze inne na aktywny wypoczynek związany z uprawianiem sportu i rekreację. Warunki lokalowe poszczególnych gospodarstw ulegają ciągłej poprawie, a ich standard sukcesywnie się podnosi. Jedne oferują pokoje w starych regionalnych chatach, inne w warunkach zbliżonych do hotelowych. Powstają też takie gospodarstwa, które są w stanie przyjąć nawet kilkadziesiąt osób, zapewniając im nocleg i posiłki oraz wszystko to, co jest potrzebne, by w atrakcyjny sposób wypocząć. Na naszym terenie funkcjonują też gospodarstwa edukacyjne, które oferują możliwość poznania kunsztu mistrzów sztuki rękodzielniczej i twórców ludowych. Wybierając tę opcję, można na własne oczy zapoznać się np. z obróbką bursztynu, wycinankarstwem, wikliniarstwem, bibułkarstwem, hafciarstwem czy zdobnictwem jajek. Będąc na Kurpiach, można także spotkać regionalnych pisarzy uwieczniających kurpiowskie bajki, legendy czy historię, usłyszeć gadkę kurpśöską lub lokalne przyśpiewki w wykonaniu ludowych muzykantów albo zespołów muzyczno-tanecznych. Oryginalna oprawa występów, regionalne stroje, charakterystyczne rekwizyty, w połączeniu z pięknem puszczy i urokiem sielskiej wsi, zapewnią Państwu przeżycie niesamowitych przygód i poznanie prawdziwego bogactwa Kurpiowszczyzny. Prezes Lokalnej Grupy Działania Fundacji AKTYWNI RAZEM Agnieszka Żukowska Okolice Pojezierza Gostynińskiego są obszarem o wysokich walorach estetycznych. Jeziora, przyjazne lasy sosnowe, malownicze bory mieszane, dolina Wisły stanowią kompilację cech składających się na bardzo dużą atrakcyjność turystyczną pogranicza Mazowsza i Kujaw. Uzupełnieniem tego naturalnego potencjału jest bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe regionu (m.in. folklor kujawski i gąbińsko-sannicki, ślady osadnictwa olenderskiego, zabytki architektury ziemiańskiej). Z roku na rok tutejsza oferta agroturystyczna cieszy się coraz większym zainteresowaniem turystów. W regionie działa pięćdziesiąt osiem gospodarstw agro- i agroekoturystycznych oferujących szeroką gamę form wypoczynku. Rozwojowi naszych mazowieckich Mazur sprzyja też położenie pomiędzy aglomeracjami warszawską i łódzką. Podstawowym celem przyjazdów turystów jest spokojny i średnio aktywny wypoczynek. Goście chętnie spacerują, wędkują, uprawiają turystykę rowerową, konną i żeglarstwo. Rośnie też zainteresowanie ekoturystyką. Wiele osób przyjeżdża w te strony, by bliżej poznać zwłaszcza faunę i florę obszarów Natura Coraz bardziej popularna staje się też turystyka edukacyjna prowadzona w gospodarstwach ekologicznych, np. w formie zielonych szkół. Dostrzegając ogromny potencjał Pojezierza Gostynińskiego, jako fundacja, mocno zaangażowaliśmy się we wdrażanie lokalnej strategii rozwoju w ramach osi 4 LEADER z PROW W budżecie LSR ponad 12 mln zł przeznaczyliśmy na wzmocnienie i restrukturyzację sektora turystycznego regionu, wsparcie dziedzictwa kulturowego i ochronę przyrody. Środki z UE traktujemy jako szansę na stworzenie znanego miejsca wypoczynku, rekreacji i odnowy biologicznej tej części Mazowsza. 8 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 9

7 TEMAT MIESIĄCA TEMAT MIESIĄCA Fot. Alpakarnia P&M Alpaki alternatywa dla hodowli owiec Pierwotnie były hodowane tylko na zboczach Andów w Boliwii, Chile, Ekwadorze i Peru na wysokości od 4000 do 4700 m n.p.m. Przyzwyczajone do dość surowych warunków klimatycznych, doskonale znoszą niziny środkowoeuropejskie, a ze względu na korzyści, jakie przynosi ich hodowla, warto zainteresować się bliżej tymi sympatycznymi wielbłądowatymi, czyli alpakami 1. Z tych sympatycznych zwierząt pozyskuje się wełnę najwyższej jakości, w dwudziestu dwóch naturalnych kolorach oraz dwustu pięćdziesięciu odcieniach W majowym numerze pisaliśmy o kierunkach rozwoju mazowieckiej wsi. W tej Kronice przedstawiamy najbardziej podstawowe wiadomości na temat hodowli alpak podobnych do lamy, udomowionych, hodowanych dla wełny i mięsa południowoamerykańskich trawożernych ssaków z rodziny wielbłądowatych. Mamy nadzieję, że informacje te staną się impulsem do poszukiwań oraz wskażą nowe możliwości rozwoju obszarów wiejskich. Pochodzenie alpak Alpaki są przystosowane do życia w surowym klimacie wysokogórskim Ameryki Południowej, gdzie temperatury w dzień wynoszą +20ºC, zaś nocą nawet poniżej -20ºC. Z tego względu są bardzo mało wymagające. Można je hodować nawet na ziemiach V-VI klasy. Aktualnie alpaki stały się bardzo popularne na wszystkich kontynentach. Dość liczne ich hodowle znajdują się w Australii i Nowej Zelandii, USA i Kanadzie, a także w Europie. Na naszym kontynencie największa populacja tych wielbłądowatych istnieje w Wielkiej Brytanii około 30 tys. sztuk oraz w Niemczech 10 tys. sztuk, ale hodowane są również w Szwajcarii, Austrii, Francji, Hiszpanii, Włoszech, Polsce oraz krajach skandynawskich. Alpaki nie tylko sympatyczne, ale i wysokoopłacalne Z alpak pozyskuje się wełnę najwyższej jakości, która porównywana jest z kaszmirem, angorą czy moherem. Ich umaszczenie występuje aż w 22 kolorach, w 250 odcieniach. Struktura włosa ma niesamowite termiczne właściwości (gromadzi w zimie ciepło lepiej niż inne wełny), wysoki stopień elastyczności, wytrzymałości, nie filcuje się tak mocno jak kaszmir lub inne wełny. Jest bardziej odporna, czyści się sama dzięki specjalnej budowie włosa. Produkty z wełny alpak są wytrzymałe, długo zachowują swój oryginalny wygląd. Wełna jest trudnopalna, zawiera śladowe ilości lanoliny, dlatego należy do antyalergicznej. Trwałość w użytkowaniu wyrobów z alpak jest dwukrotnie wyższa od wyrobów z wełny owiec. Również mięso alpak ma bardzo wiele zalet. Zawiera dziesięć razy mniej cholesterolu niż baranina czy wołowina, a wysoka zawartość białka (do 24 proc.), niska zawartość tłuszczu w stosunku do wołowiny, a nawet do mięsa drobiowego, na pewno sprawi, że mięso alpak będzie pożądane przez osoby będące na diecie, dzieci i rekonwalescentów, którym się je szczególnie zaleca. Warto wspomnieć, że Pe- 1 Na podstawie materiałów z konferencji w Łaniętach w gminie Krzynowłoga Mała pt. Hodowla alpak w Polsce nowy kierunek aktywizacji gospodarczej środowiska wiejskiego pierwszej w Polsce konferencji, na której był poruszony tak obszernie ten temat. ruwiańczycy jedzący mięso alpak nie zapadają na choroby cywilizacyjne. Także ekoturystyka może zyskać alpaki mogą pomóc w transporcie prowiantu, namiotów, śpiworów, przewozie sprzętu myśliwskiego, wędkarskiego czy kijów golfowych. Ponadto zwierzęta te, ze względu na swoją łagodność, inteligencję i hipoalergiczną, miękką w dotyku wełnę są wykorzystywane w alpakoterapii. Alternatywa dla hodowli owiec? Przy obecnym kryzysie hodowli owiec w Polsce 2 (spowodowanym upadkiem przemysłu włókienniczego, w tym wełnianego, a także napływem tanich wyrobów włókienniczych z Dalekiego Wschodu) alpaki są szansą odbudowy rynku wełny, byśmy nie musieli importować tkanin i wyrobów wełnianych. Poza tym chów owiec dla pozyskiwania wełny jest zupełnie nieopłacalny. Wartość uzyskanego surowca pokrywa zaledwie koszty strzyży. Cenniejsze jest owcze mleko oraz mięso z młodych jagniąt. Dodatkowo hodowla alpak jest bardzo ekologiczna. Budowa pyska alpaki dwudzielna warga sprawia, że nie wyrywa ona roślin z korzeniami, tylko przygryza je jak kosiarka. Alpaki są też zwierzętami bardzo czystymi. Wełna ma naturalny tłuszcz, więc wyroby z niej można prać bez detergentów. Nawóz alpak jest bardzo ceniony przez ogrodników. Natomiast miękkie jak u psa poduszki kopyt nie zadeptują pastwisk. Ekonomiczne uwarunkowania hodowli alpak Zwrot nakładów następuje już po drugim roku hodowli przy założeniu stada podstawowego (pięć samic rasy huacaya oraz jeden samiec tej samej rasy), czyli po wkładzie finansowym 43 tys. zł (koszt jednej alpaki waha się w granicach 5-7 tys. zł). Cena włókna na rynku międzynarodowym jest wysoka, ze względu na niespotykane właściwości oraz niewielką skalę produkcji. Z jednego zwierzęcia można uzyskać od 3 do 5 kg wełny. Cena wełny pranej to zł/kg, podczas gdy cena pranej wełny owcy wynosi zł/kg. Przyjmując koszty roczne hodowli czterdziestu pięciu sztuk alpak na poziomie 50 tys. zł (pasza, koszty strzyży, obsługa weterynaryjna i inne), otrzymuje się zysk roczny 120 tys. zł. Miesięczny dochód wyniesie zatem 10 tys. zł. Korzyści mogą być osiągnięte już w drugim roku hodowli. Poza tym koszt hodowli w przypadku alpak jest o około 25 proc. niższy niż owiec. Czy Polska stanie się potęgą w hodowli alpak słynących z najlepszej wełny na świecie? Wiele za tym przemawia: dobre warunki naturalne, duże zainteresowanie hodowlą, obiecujące technologie przerobu wełny, łatwy zbyt. W Polsce pierwsza hodowla powstała 8 lat temu (2005 r.) koło Konina. Obecnie chów alpak skoncentrowany jest w województwach: śląskim, wielkopolskim i podlaskim. Wśród nich znajdują się alpaki obu istniejących na świecie ras: huacaya (88 proc.) i suri (12 proc.). Zainteresowanie hodowlą jednak stale rośnie. Od czego zacząć? Przyszły hodowca powinien przede wszystkim znać odpowiedzi na pytania: jakie trzeba spełniać warunki do założenia hodowli? Jaka jest wymagana powierzchnia pastwiska? Jakie korzyści będzie osiągał z hodowli alpak? Jaki zysk będzie miał z wełny po strzyży, a jaki po jej przetworzeniu? Jakie wyroby powinny być produkowane, aby osiągnąć możliwie najwyższy zysk? Czy będą odbiorcy wyrobów? Kiedy nastąpi zwrot nakładów poniesionych na założenie hodowli? Okazuje się, że alpaki to zwierzęta stadne. Samotna alpaka hodowana w gospodarstwie po prostu umrze z tęsknoty. Zatem jeżeli ktoś chce hodować te zwierzęta, musi zakupić przynajmniej dwie. Zimą można je trzymać w zaadaptowanych stodołach, latem na pastwisku, zapewniając jednak ochronę przed nadmiernym słońcem lub deszczem. Alpaki rasy huacaya (bardziej puszysta) strzyże się raz w roku, a suri (włosy przypominają dredy) co drugi rok, najlepiej w okresie od maja do czerwca ostrzyżonym zwierzętom lepiej jest znosić letnie upały. Żywienie alpak jest proste. Zjadają siano lub trawę na pastwisku i piją wodę; można włączyć też buraki pastewne, marchew oraz paszę treściwą. Na 1 ha pastwiska utrzyma się alpak. Trzeba też pamiętać, że siekacze alpak rosną przez cały czas i dlatego uwielbiają np. brzozowe gałęzie, o które ścierają sobie zęby. Wójt gminy Krzynowłoga Mała Adam Bacławski Konferencję w Łaniętach zorganizowaliśmy z myślą o rolnikach, by pokazać, że istnieją różne ścieżki rozwoju ich działalności, nawet tak egzotyczne, jak chów alpak. Na terenie Mazowsza istnieje wiele gospodarstw, które nie prowadzą żadnej hodowli zwierząt. Dzieje się tak ze względu na małą powierzchnię posiadanych pastwisk, co sprawia, że wszelkie próby hodowli stają się nieopłacalne. Natomiast chów alpak wymagający zaledwie 1 ha pastwiska na sztuk tych zwierząt jest szansą aktywizacji właśnie takich małych gospodarstw. Dlatego cieszę się, że to w gminie Krzynowłoga Mała zaczęliśmy tak szeroko omawiać ten nowy, obiecujący kierunek rozwoju obszarów wiejskich. Wierzę, że rolnicy spożytkują zdobytą wiedzę i wykorzystają tę szansę na rozwój swoich gospodarstw. Korzyści z hodowli alpak dla Mazowszan Zarówno klimat, jak i gleby Mazowsza odpowiadają wymogom hodowlanym alpak. Dlatego na konferencji w Łaniętach podkreślano, że możliwa jest hodowla alpak szczególnie na słabszych, często odłogowanych ziemiach, choćby w gminach Chorzele czy Jednorożec. Starosta przasnyski Zenon Szczepankowski zauważył, że dodatkowo, wykorzystując dostępne w świecie technologie przetwórstwa runa, można zbudować klaster łączący hodowców, przetwarzanie wełny i dystrybucję wyrobów z niej. Powiat ma przecież w Przasnyskiej Strefie Gospodarczej przygotowane tereny do inwestowania i budowy choćby fabryki przetwarzającej runo alpak. A ktoś, kto podjąłby się organizacji grupy producenckiej, poczynając od hodowców, a kończąc na handlowcach, także bez problemu pozyskałby pieniądze z Unii. Opracowała Urszula Sabak we współpracy z Bogusławem Kruszewskim 2 W Polsce obecnie hoduje się około 200 tys. sztuk owiec (jeszcze w roku 1986 liczba ta sięgała 5 mln). 10 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 11

8 Warto wiedzieć Czy wiesz, że zamek w Liwie został ocalony przed zniszczeniem w czasie II wojny światowej przez jednego człowieka? Był nim archeolog Otto Warpechowski. Ryzykując życie własne i swoich najbliższych, użył fortelu przekonał nazistów, że zabytek ma pochodzenie krzyżackie. Kim był obrońca zamku? Otto Warpechowski to niebywała postać związana z ziemią mazowiecką. Niestety, jego niezwykłe dokonania nie są znane w stopniu, na jaki by zasługiwały. Jak podkreśla dyrektor Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie Roman Postek, nie należy powielać mylnej informacji, jakoby był pochodzenia niemieckiego. Według jego długich badań, są to czyste spekulacje zupełnie bez pokrycia. Młody archeolog był Polakiem i wychowywał się w Polsce, jednak przyszedł na świat w Rumunii w miejscowości Kotłaszyn 5 maja 1917 r. (inne źródła podają miejscowość Mendra). Jego ojciec pracował tam jako administrator majątków ziemskich. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Warpechowscy wrócili do ojczyzny. Archeologiczne zamiłowanie Otto bywał często w Brzozowie pod Sokołowem Podlaskim. Mieszkała tam jego rodzina ze strony matki. W rejonie Brzozowa, Liwu, Węgrowa, Sokołowa Podlaskiego oraz Czerwonki Grochowskiej prowadził przed wybuchem II wojny światowej badania archeologiczne. W 1938 r., dzięki wstawiennictwu prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, otrzymał funkcję powiatowego opiekuna zabytków i rozpoczął równocześnie studia jako wolny słuchacz wydziału archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Z relacji jego kuzynki Haliny Pieniak wiemy, że nie interesowały go wiejskie zabawy. Czytał bardzo stare książki dotyczące archeologii. Znikał na jakiś czas, zabierał ze sobą worek (taki, w jakim rolnicy przechowywali zboże), a w nim narzędzia służące do kopania. Nie mógł Tonio (tak go nazywano) spokojnie pracować, ludzie myśleli, że szuka ukrytych skarbów i sami na swoich polach rozpoczynali kopanie, a Toniowi zabraniali. W 1939 r. hitlerowcy po zajęciu ziem polskich utworzyli powiat sokołowsko-węgrowski. Jego starostą został Hauptsturmführer Ernst Gramss bezlitosny morderca zza biurka. To on stworzył obóz koncentracyjny w Treblince. Ten bezwzględny człowiek miał pasję, a była nią historia z archeologią. Jak się okazało, fakt ten pozwolił Warpechowskiemu ocalić zamek w Liwie. Budowa obozu śmierci w Treblince, rozpoczęta w 1942 r., wymagała Fot. arch. Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie dużej ilości materiału, a dodatkowo Gramssowi zależało, aby ukończyć ją możliwie tanim kosztem. Postanowił więc o rozbiórce zbędnych z jego punktu widzenia budynków. Dzieło zniszczenia rozpoczął od dwóch synagog w Węgrowie (z XVII i XIX w.); następne na jego liście były ruiny zamku piastowskiego w Liwie. Otto Warpechowski Vabank Warpechowski, dowiedziawszy się o planach Gramssa, poprosił o spotkanie. Przedstawił na nim wersję, jakoby zamek w Liwie zbudowali Krzyżacy i tutaj też zamieszkiwali. Otto musiał być bardzo przekonujący, gdyż jego rozmówca nie tylko uwierzył w tę historię, ale również przyjął podsunięty mu pomysł odbudowy zabytku. Powojenne publikacje dotyczące tego zdarzenia podkreślają głupotę Niemca i jego skrajny nacjonalizm. Przypuszczalnie jednak, jak wskazuje Roman Postek, prawda była inna. Po pierwsze, Gramss, by podjąć się renowacji zabytku, musiał mieć zgodę przełożonych. Po drugie, według ideologów nazistowskich, wydarzenia historyczne miano zastępować ich wersją sfałszowaną, tak by wykazać wyższość rasy germańskiej nad innymi. Znaczące pomniki kultury materialnej na obszarze Polski traktowano jako skutek wpływu kultury niemieckiej. Zamek w Liwie miał być dowodem na poparcie tej tezy. Żyjąc w ciągłym zagrożeniu Otto Warpechowski był odpowiedzialny za zorganizowanie ekipy budowlanej. Starał się jednak, żeby trwające w sumie 2 lata prace posuwały się do przodu bardzo powoli. Nie chciał, by doszło do ingerencji w strukturę zamku, która mogłaby zmienić nieodwracalnie jego historyczny charakter. Ograniczył się więc do zabezpieczenia substancji zabytkowej i naprawy największych uszkodzeń. Należy zdać sobie sprawę, że sytuacja, w jakiej znalazł się Otto, by ocalić zabytek, była niezwykle trudna życie ze świadomością ciągłego zagrożenia: jednoczesnego niebezpieczeństwa związanego ze zdemaskowaniem przez okupanta oraz oskarżeniem o kolaborację. Władze Polski Podziemnej zaakceptowały jednak jego misję, a Warpechowski pomagał partyzantom, ukrywając ich broń i amunicję w pryzmach cegieł na budowie. Na początku roku 1944 hitlerowcy zaczęli wątpić w krzyżackie pochodzenie liwskiego zamku. Warpechowski, czując zbliżające się zagrożenie, schronił się u rodziny w Brzozowie. W ukryciu doczekał wejścia Armii Czerwonej. Mogło się wydawać, że najgorsze ma już za sobą Zginął tragicznie i przypadkowo 5 lutego 1945 r. we wsi Paczuski, z ręki pijanego sowieckiego dowódcy. Służył wtedy w II Armii Wojska Polskiego w stopniu kaprala 8. pułku moździerzy. Otto Warpechowski spoczął na cmentarzu w Czerwonce Grochowskiej. Dzięki jego odwadze zamek w Liwie przetrwał do naszych czasów i jest siedzibą Muzeum Zbrojowni, nad którym pieczę sprawuje Samorząd Województwa Mazowieckiego. Na podst. mat. Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie oprac. Elwira Kasprzak Pierwsze umowy angażujące środki Inicjatywy JESSI- CA na Mazowszu już podpisane 1. Sochaczew i Płock 2 to miasta, w których wkrótce będzie można zobaczyć efekty rewitalizacji. Zatem pora na przedstawienie kolejnych projektów rewitalizacyjnych mogących otrzymać dofinansowanie. Jeden z nich dotyczy terenu dawnej fabryki Norblina na warszawskiej Woli, drugi zabytkowych kamienic w Radomiu. Szansa dla warszawskiej Woli kompleks usługowo-handlowy w fabryce Norblina Obecnie teren dawnej fabryki Norblina to zdegradowana przestrzeń przy ul. Żelaznej 51/53, będąca pozostałością Zakładu Platerniczego Norblinów. Jest to jeden z najcenniejszych zabytków przemysłowych w stolicy. Większość budynków wchodzących w skład tego kompleksu to dziedzictwo jeszcze XIX w. Tu powstawały zastawy stołowe, wyroby z żelaza, a także z plateru, cyny i brązu. Po wojnie zakład został znacjonalizowany, a produkcją zajmowała się Walcownia Metali Warszawa. Fabryka przestała funkcjonować ostatecznie w 1982 r. Od tego czasu kompleks ulegał stopniowej degradacji, strasząc warszawiaków opustoszałymi halami. Jednak dzięki projektowi rewaloryzacji dawnej fabryki złożonemu przez Art Norblin Sp. z o.o. teren ten ma szansę przekształcić się w kompleks handlowo-biurowo-usługowo-kulturalny. Niezwykle istotne są jego przyszłe cele edukacyjne i kulturalne. Oprócz części komercyjnej w zabytkowych przestrzeniach zostaną zlokalizowane: Teatr Scena Prezentacje oraz Otwarte Muzeum Dawnej Fabryki Norblina, w którym będzie można obejrzeć czterdzieści cztery zabytkowe kompleksy maszyn używanych w dawnej fabryce. Nowe budynki powstać mają nad pofabrycznymi obiektami, wpisanymi także do rejestru zabytków. Całość otwartego terenu będzie tworzyć przestrzeń publiczną, a liczne kawiarnie i restauracje zachęcą mieszkańców stolicy do spędzenia tam czasu. Miasto Kazimierzowskie dziedzictwo Radomia Zabytkowa kamienica przy ul. Rwańskiej 16 kryje w sobie pozostałości fortyfikacji z czasów lokacji Radomia na prawach miejskich przez Kazimierza Wielkiego. Realizacja projektu pozwoli je wyeksponować i zachować w ten sposób historyczność tego miejsca Fot. arch. FAKTY Magazyn Gospodarczy Kamienica, zaplanowana do rewitalizacji, to położona przy ul. Rwańskiej 16 (znajdującej się na terenie Miasta Kazimierzowskiego) część historycznej dzielnicy powstałej około 1350 r. Układ urbanistyczno- -architektoniczny Miasta Kazimierzowskiego do tej pory zachował swoją unikatową wartość i jako jeden z nielicznych układów średniowiecznych został wpisany do rejestru zabytków. W sieni kamienicy, która powstała w końcu wieku XVIII, znajduje się oryginalny fragment fortyfikacji z czasów lokacji Radomia na prawach miejskich w 1364 r. przez Kazimierza Wielkiego. Ma być on wyremontowany, a następnie eksponowany. Ze względu na atrakcyjność turystyczną terenu oraz wartość historyczną planowane jest utworzenie tu siedziby Centrum Informacji Turystycznej (CIT). Projekt złożony przez radomską spółkę Rewitalizacja zakłada także powstanie pubu i pięciu lokali usługowych. Zagospodarowana zostanie też sąsiednia działka przy ul. Wałowej 4, gdzie na miejsce rozebranego ze względu na zły stan techniczny budynku powstanie nowa kamienica mieszkalno-usługowa w zabudowie pierzejowej. Będzie można tam świadczyć usługi gastronomiczne i usługowe. Realizacja projektu przyczyni się do zachowania dziedzictwa kulturowego i podniesienia poziomu bezpieczeństwa na terenie Miasta Kazimierzowskiego. Odtworzenie tkanki miejskiej i poprawa wyglądu estetycznego głównych ulic dzielnicy nada obiektom prestiżowego charakteru. Fot. arch. inwestora Nowy rozdział korzystania z unijnych środków na Mazowszu dlaczego warto starać się o fundusze z Inicjatywy JESSICA Komisja Europejska już dziś zapowiada, że rola inżynierii zwrotnej będzie odgrywała zdecydowanie większą rolę w przyszłym okresie programowania unijnego na lata Pieniądze przekazywane będą zatem odbiorcom jako kapitał do zainwestowania, zarządzania, a następnie do zwrotu. Z punktu widzenia rozwoju regionu ten swoisty recykling środków ma o tyle duże znaczenie, że będą one mogły być wielokrotnie wykorzystywane przez kolejnych odbiorców na kolejne inwestycje. Zespół Agencji Rozwoju Mazowsza S.A czerwca br. w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie podpisano umowy na pożyczki. Niezwykle istotne jest to, że inwestorzy nie poniosą żadnych dodatkowych opłat ani prowizji w związku z udzieleniem i obsługą przez BGK pożyczek JESSICA. 2 Oba projekty będące wtedy w trakcie oceny opisywaliśmy w majowej i czerwcowej Kronice Mazowieckiej numery 5 (123) 2013 r. oraz 6 (124) 2013 r. 12 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 15 KRONIKA MAZOWIECKA NR 6 (124) 2013 ROK

9 rozwój regionalny Inwestycje na Mazowszu Fot. arch. beneficjenta Fot. arch. UM Sochaczew Warszawa Dla zdrowia i urody W Konstancinie-Jeziornie powstanie nowe Centrum Hydroterapii. Przebudowane zostanie także Sanatorium Uzdrowiskowe Przy Źródle. Unijne dofinansowanie pozwoli na modernizację istniejącej bazy noclegowej, rehabilitacyjnej, leczniczej, a także rekreacyjnej. Powstaną nowe gabinety zabiegowe i lekarskie, fizykoterapii i hydroterapii. Wnioskodawca zaplanował też budowę basenu o charakterze pływalni z podwodnymi prądami, biczami wodnymi, kaskadą i brodzikiem. Do dyspozycji kuracjuszy będzie również jacuzzi solankowe z funkcją kąpieli solankowych, sauna fińska i łaźnie parowe z zapleczem do wychładzania. Będzie można korzystać z sali gimnastycznej z siłownią i zapleczem fizykoterapeutycznym. Swoją ofertę będzie miała również medycyna naturalna oraz SPA&Wellness. Inwestycja pozwoli jeszcze lepiej wykorzystać naturalne walory klimatyczne Konstancina oraz miejscowe solanki. Wartość projektu: ,85 zł Kwota dofinansowania: ,23 zł Beneficjent: Uzdrowisko Konstancin-Zdrój Spółka Akcyjna w Konstancinie-Jeziornie (w powiecie piaseczyńskim) Rewitalizacja zabytkowych kramnic W Sochaczewie oddano do użytku zabytkowe Kramnice Miejskie. To jeden z najcenniejszych zabytków miasta, wpisany do rejestru w 1961 r. Przedsięwzięcie objęło wzmocnienie konstrukcji budynku, wykonanie II piętra i nowej klatki schodowej, osuszenie ścian fundamentowych, renowację arkad wraz z tarasem, wymianę okien i drzwi, obróbek blacharskich oraz wszystkich instalacji. Dodatkowo wewnętrzne podwórko przykryto szklanym dachem, tworząc przestronne patio. W zrewitalizowanym obiekcie, na parterze, będzie restauracja oraz lokale handlowe i usługowe, na I piętrze biblioteka publiczna wraz z galerią, a na II piętrze lokale biurowe, w tym Centrum Kultury, Promocji, Sportu, Turystyki i Organizacji Pozarządowych. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: miasto Sochaczew Fot. arch. CSiK Garwolin Można już pływać W Garwolinie oddano do użytku pływalnię miejską Garwolanka. To nowoczesny obiekt sportowo-rekreacyjny, miejsce wypoczynku i relaksu, a także przestrzeń dla tych, którzy cenią aktywność fizyczną. Na ponad 2400 m² znajdują się: siłownia, sala do aerobiku i fitnessu oraz baseny sportowy o wymiarach 25 m x 12,5 m i głębokości 1,35- -1,80 m, wyposażony w 6 torów o szerokości 2 m; do nauki pływania oraz rekreacyjny z dyszami do masażu podwodnego, rwącą rzeką, biczami wodnymi, leżankami podwodnymi do masażu, zjeżdżalnią rurową (60 m). Są też wanny do hydromasażu, sauna i gabinet odnowy biologicznej. Pływalnia spełnia wytyczne Światowej Federacji Pływackiej i mogą z niej korzystać osoby niepełnosprawne. O utrzymanie najwyższego standardu czystości wody dba w pełni zautomatyzowany system jej uzdatniania, oparty na podchlorynie sodu i promieniach UV. Wartość projektu: ,73 zł Kwota dofinansowania z budżetu: powiatu garwolińskiego zł państwa zł FRKF zł PFRON zł Beneficjent: miasto Garwolin Siedlce Wydział Humanistyczny ma swoją siedzibę Przy Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach powstała nowoczesna i funkcjonalna baza dydaktyczno-naukowa. Studenci mają teraz do dyspozycji m.in. 8 sal wykładowych (dwudzielna na 398 miejsc, na 116 miejsc i 6 mniejszych po 60 miejsc), 27 sal seminaryjnych (743 miejsca łącznie), a także zespoły pracowni: malarstwa, rysunku, rzeźby, grafiki użytkowej, fotografiki, wypukłodruku, liternictwa komputerowego i muzyki. Sala koncertowa czy pracownia rzeźby z pewnością przyczynią się do rozwoju działalności kulturalnej, skierowanej zarówno do społeczności akademickiej, jak i lokalnej. Dzięki rozbudowanej infrastrukturze uczelnia będzie mogła zwiększyć limity przyjęć oraz wzbogacić ofertę edukacyjną zgodną z potrzebami regionalnego rynku pracy. Wartość projektu: ,93 zł Kwota dofinansowania: ,57 zł Beneficjent: Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Nowy szynobus już niebawem Fot. arch. beneficjenta Pałac zatętni życiem Pochodzący z XIX w. zespół dworsko-folwarczny w Trojanowie (powiat garwoliński) znów będzie dostępny. Tym razem jako ośrodek konferencyjno-wypoczynkowy. W ramach inwestycji zaplanowano m.in. pokrycie go blachą, wykonanie instalacji przeciwpożarowej i elektrycznej, wyposażenie pomieszczeń hotelowych, adaptację części piwnicy na SPA oraz odbudowę przypałacowej oficyny gospodarczej. W otoczeniu pałacu powstaną m.in. ścieżki parkowe, fontanna, ogród kwiatowy oraz mostki drewniane na kanałach. Na gości czekać będą liczne atrakcje, np. minizoo, wypożyczalnia sprzętu sportowo-rekreacyjnego, łowisko czy jazda konna. Czterogwiazdkowy hotel będzie do dyspozycji grup biznesowych, jak i osób prywatnych. Wartość projektu: ,80 zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: Trojanów Sp. z o.o. z Pruszkowa Fot. Justyna Poboży Wiejski Klub Kultury Istniejąca dotychczas w Jarnicach świetlica wiejska, ze względu na zły stan techniczny, nie mogła być użytkowana. Zapadła więc decyzja, by wybudować nowy obiekt. Dzięki środkom unijnym pozyskanym w ramach PROW powstał Wiejski Klub Kultury swoiste centrum integracji i aktywizacji lokalnej społeczności. Wartość projektu: ,56 zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: gmina Liw (w powiecie węgrowskim) Jeszcze w tym roku na trasie Tłuszcz Warszawa Wschodnia Siedlce Czeremcha pojawi się nowy szynobus w barwach Kolei Mazowieckich. Na mocy podpisanej umowy firma Newag S.A. zobowiązała się dostarczyć do 30 listopada br. nowy, klimatyzowany pojazd. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania z budżetu: państwa zł województwa zł Beneficjent: Koleje Mazowieckie Sp. z o.o. Fot. arch. UG Liw 14 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 15

10 rozwój regionalny Fot. arch. 4DB Fot. arch. UG Stromiec Ostrołęka Zinformatyzowane usługi medyczne Szpital w Makowie Mazowieckim otrzyma unijne wsparcie na informatyzację placówki, czyli kompleksową modernizację infrastruktury ICT służącej budowie platform cyfrowych. Krótszy czas oczekiwania na wizytę lekarską, wgląd do wyników badań to główne zalety inwestycji. Wdrożenie systemu informatycznego zapewni również szybki i łatwy dostęp do pełnej informacji o stanie pacjenta, przebiegu leczenia oraz wynikach badań laboratoryjnych. Pojawi się również możliwość e-konsultacji z wykorzystaniem czatu. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: ,50 zł Beneficjent: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespół Zakładów Lecznictwa Otwartego i Zamkniętego im. Duńskiego Czerwonego Krzyża w Makowie Mazowieckim Radom v Fot. Radosław Strzaliński Z lasem za pan brat Pod tym hasłem na terenie Leśnictwa Grądy w Nadleśnictwie Parciaki powstała ścieżka przyrodniczo-edukacyjna. To doskonała szansa, by poznać bogactwo i piękno przyrody charakterystycznej dla Puszczy Kurpiowskiej. Szlak składa się z dwóch części o łącznej długości 7 km. Wzdłuż trasy powstało wiele przystanków edukacyjnych, tablic informacyjnych i gier ekologicznych przygotowanych z myślą o każdej z grup wiekowych od najmłodszych, po dorosłych. Wszystkie elementy zostały wykonane z drewna, dzięki temu w naturalny sposób komponują się z otoczeniem. Ścieżkę można przemierzać pieszo lub rowerem. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania z WFOŚiGW: zł Beneficjent: gmina Krasnosielc (w powiecie makowskim) Dobieszyn ma świetlicę W odpowiedzi na oczekiwania mieszkańców władze gminy zdecydowały o budowie świetlicy wiejskiej. Inwestycję udało się zrealizować z wykorzystaniem środków unijnych. Z nowego obiektu najbardziej cieszą się najmłodsi mają wreszcie gdzie spędzić czas wolny, rozwijać swoje zainteresowania. To również miejsce, w którym z powodzeniem można organizować przedsięwzięcia społeczno-kulturalne. Budynek jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wartość projektu: ,01 zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: gmina Stromiec (w powiecie białobrzeskim) v Mają nową salę gimnastyczną Fot. arch. UT-H w Radomiu Fot. Jolanta Róg Fot. arch. UT-H w Radomiu Nowe laboratoria uniwersytetu radomskiego Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu wzbogacił się o 8 specjalistycznych pracowni do badań fizykochemicznych, chemii gospodarczej i kosmetyków, mikrobiologiczną, oceny kosmetyków, tribologiczną, odzysku chromu, fotowoltaiki i laboratorium technologicznego. Prowadzone tu badania przyczynią się do wzrostu konkurencyjności regionu, wzmocnienia potencjału infrastrukturalnego, a także rozwoju wiodących branż Mazowsza, tj. chemicznej, energetycznej, metalowej i skórzanej. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu W Jedlance, przy Publicznej Szkole Podstawowej, powstała nowa sala gimnastyczna o wymiarach 24,95m x 14,75m. Środki na jej budowę pozyskano z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, w ramach Programu Rozwoju Bazy Sportowej Województwa Mazowieckiego. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: gmina Jedlińsk (w powiecie radomskim) Płock Na spacer do Sannik Dzięki środkom unijnym do świetności przywrócony już został park wokół posiadłości Pruszaków. Powstały alejki, klomby kwiatowe, posadzono drzewa i krzewy. Układ kompozycyjny nawiązuje do naturalistycznego charakteru parku autorstwa Stefana Celichowskiego z 1908 r. Przechadzając się alejkami, można podziwiać wiekowe wiązy i graby oraz miłorząb japoński, zwany Palmą Chopina, albo usiąść na głazie, na którym jak głosi legenda odpoczywał Władysław Jagiełło w drodze na Grunwald, a później Fryderyk Chopin, będąc tu na wakacjach. W nowej części parku można korzystać z boiska do kometki, tenisa oraz piłki nożnej. Pałac będzie dostępny dla zwiedzających dopiero jesienią, po jego pełnym umeblowaniu, ale już teraz warto tu wstąpić, choćby na chwilę. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: zł Beneficjent: Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina w Sannikach (w powiecie płockim) Nowe karetki Na drogi powiatów płockiego, gostynińskiego i sierpeckiego wyjedzie 5 nowoczesnych ambulansów. Pojazdy marki Mercedes Sprinter wyposażone są w nosze, defibrylatory, krzesełka kardiologiczne oraz centralne instalacje tlenowe. Jedna z karetek stacjonuje w Płocku, pozostałe w Gostyninie, Sierpcu, Wyszogrodzie i Staroźrebach. Wartość projektu: zł Kwota dofinansowania: środki własne zł Beneficjent: Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego Meditrans w Płocku Wybrała Monika Guzowska Wydział Komunikacji Zewnętrznej UMWM Fot. Monika Sarwińska 16 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 17

11 WSPÓŁPRACA Wieści z Brukseli O IV Pakiecie Kolejowym 1 w Komitecie Regionów 2 Zapewnienie stabilnego rozwoju transportu kolejowego, poprawa jakości usług oraz większy wpływ województw na organizację publicznego transportu zbiorowego to postulaty zgłaszane w ramach konsultacji proponowanej przez KE zmiany prawa w transporcie kolejowym. O pakiecie w skrócie Prawo do wypowiedzenia się w kwestii pakietu mają m.in. członkowie Komitetu Regionów (KR). Ich opinia to ważny głos rozpatrywany przez Parlament Europejski przed głosowaniem zmian w obowiązującym prawie. Jako województwo mamy w KR silną reprezentację. Marszałek Adam Struzik, zasiadający w prezydium, dąży do uwzględnienia w unijnych przepisach interesów zarówno Mazowsza, jak i całej Polski. Z założenia wprowadzenie kompleksowego pakietu ma zapewnić lepszą jakość oraz większy wybór usług kolejowych w Europie. Komisja chce ograniczyć koszty administracyjne przedsiębiorstw kolejowych i ułatwić nowym podmiotom wchodzenie na rynek. Zakłada się także możliwość bezproblemowego podróżowania po całej Europie w ramach tzw. jednego biletu. Pakiet nadaje też szersze kompetencje Europejskiej Agencji Kolejowej, która miałaby m.in. wydawać zezwolenia na wprowadzanie pojazdów do obrotu w całej Unii Europejskiej oraz certyfikaty bezpieczeństwa dla operatorów. Obecnie wydają je poszczególne państwa członkowskie. Pełną liberalizację kolejowych usług transportowych przewiduje się na 2019 r. I choć idea wdrożenia odpowiednich regulacji jest jak najbardziej właściwa, zasiadający w KR przedstawiciele różnych szczebli europejskiej administracji samorządowej dostrzegają pewne zagrożenia płynące z obecnie proponowanej formy zapisów. Szczególna sytuacja Polski i Mazowsza Stopień rozwoju branży kolejowej w poszczególnych państwach członkowskich jest zróżnicowany. Wiele europejskich rynków stoi w obliczu stagnacji lub regresji. Tam ingerencja może przynieść oczekiwane efekty. Ale polskie przewozy regionalne to rynek ciągle się rozwijający. Długo zdominowany przez jednego przewoźnika otworzył się zarówno na nowe spółki samorządowe, jak i prywatnych operatorów przystępujących do przetargów. Na Mazowszu umacnia się m.in. pozycja Kolei Mazowieckich oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej, co podkreśla znaczenie województw w procesie rozwoju rynku regionalnych przewozów kolejowych. Województwo mazowieckie jako pierwsze powołało w 2004 r. spółkę samorządową, a konsekwentnie prowadzona polityka transportowa pozwoliła na znaczną poprawę jakości świadczonych usług. Dzięki szeroko zakrojonym inwestycjom taborowym na torach pojawia się coraz więcej nowoczesnych składów, a w drodze konsultacji uwzględniane są potrzeby podróżujących. W tej sytuacji uzasadnione obawy budzi proponowana zmiana przepisów, która ograniczy kompetencje marszałków jako organizatorów transportu publicznego w zakresie swobody wyboru przewoźnika świadczącego usługi na terenie regionu. Według propozycji KE województwa będą mogły zawierać umowy wyłącznie po zorganizowaniu przetargów. A to oznacza, że np. Mazowsze nie będzie mogło udzielać bezpośrednio umów Kolejom Mazowieckim, w które zainwestowano środki publiczne, w tym krajowe i unijne. Kluczowe jest zatem zagwarantowanie swobody wyboru przewoźnika czy w drodze przetargu, czy poprzez powołanie własnych spółek. Obecnie Mazowsze zobowiązane jest wieloletnimi umowami ważnymi do 2024 r. Z założenia pozwala to na strategiczne planowanie i przemyślane inwestycje. To także komfort dla podróżujących, którzy zyskują poczucie ciągłego procesu modernizacji, a nie tylko jednorazowej poprawy jakości świadczonych usług. Co można zrobić? Według zasad procesu tworzenia prawa unijnego, IV Pakiet Kolejowy będzie poddany głosowaniu w Parlamencie Europejskim. Zanim jednak do tego dojdzie, jego treść konsultowana jest ze wszystkimi państwami członkowskimi UE. Reprezentujący Mazowsze marszałek Adam Struzik wykorzystuje ten moment na analizę ryzyka związanego z przyjęciem pakietu w proponowanej formie. Wiedzą zdobytą w Brukseli dzieli się z mazowieckimi ekspertami w dziedzinie transportu kolejowego oraz konsultuje ewentualne zagrożenia z przedstawicielami Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Zaapelował też o interwencję do wszystkich polskich członków KR, co zaowocowało wypracowaniem wspólnego stanowiska. Opinia Komitetu Regionów głosowana będzie podczas posiedzenia plenarnego w październiku. Opracował zespół redakcyjny 1 To proponowany przez KE zestaw zmian dyrektyw i rozporządzeń regulujących funkcjonowanie transportu kolejowego. 2 Komitet Regionów to organ doradczy i opiniotwórczy UE złożony maksymalnie z 350 członków, reprezentujących wszystkie szczeble samorządowej administracji regionalnej i lokalnej państw członkowskich UE. Obecnie członkowie KR pracują w sześciu wyspecjalizowanych grupach tematycznych, zwanych komisjami: Komisja Polityki Spójności Terytorialnej (COTER); Komisja Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS); Komisja Edukacji, Młodzieży Kultury i Badań Naukowych (EDUC); Komisja Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE); Komisja Obywatelska, Sprawowania Rządów, Spraw Instytucjonalnych i Zewnętrznych (CIVEX); Komisja Zasobów Naturalnych (NAT). Pozarządowe Mazowsze Trwają prace nad programem współpracy z organizacjami pozarządowymi na 2014 rok W poprzednim numerze Kroniki pisaliśmy o partycypacji, czyli udziale obywateli w podejmowaniu decyzji w województwie. Nie odchodzimy zbyt daleko od tego tematu, gdyż chcemy zachęcić, przede wszystkim przedstawicieli organizacji pozarządowych, do zaangażowania się w prace nad programem współpracy na 2014 rok. To ważny dokument. Opisuje zasady współpracy między władzami samorządowymi a organizacjami pozarządowymi. Z formalnego punktu widzenia program to uchwała rady miasta, gminy, powiatu, sejmiku województwa. Pozwala uzyskać informacje na temat celów współpracy w danym roku, zadań publicznych traktowanych priorytetowo oraz czy można ubiegać się o dofinansowanie ich realizacji w otwartych konkursach ofert, a także jaka jest wysokość środków, które samorząd planuje przeznaczyć na ich realizację. Praktycznie od początku, odkąd uchwalanie programu współpracy stało się obowiązkiem, Samorząd Województwa Mazowieckiego zaprasza organizacje do udziału w jego tworzeniu. Przebiega to dwuetapowo. Najpierw zbierane są propozycje, które zdaniem przedstawicieli III sektora powinny znaleźć się w programie. Są one analizowane przez departamenty urzędu marszałkowskiego oraz samorządowe jednostki organizacyjne, odpowiedzialne za poszczególne obszary współpracy i rekomendowane zarządowi województwa. Wówczas bierze się pod uwagę m.in.: spójność propozycji z zadaniami, jakie prawo nakłada na samorząd województwa, cele wskazane w strategii rozwoju województwa, sytuację ekonomiczną w danym roku. Kolejny etap to konsultacje gotowego projektu. Prace nad projektem programu na przyszły rok trwają od połowy maja. Informacja o ich rozpoczęciu rozpowszechniana była poprzez strony internetowe: Przełom lipca i sierpnia Początek września Październik Listopad Co przed nami? Przekazano ją również podczas wiosennego cyklu spotkań informacyjno- -konsultacyjnych dla organizacji pozarządowych. Pełnomocnik ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi poprosiła mazowieckie samorządy lokalne o publikację informacji na ich stronach internetowych. Biuro Dialogu Obywatelskiego rozesłało ją także na adresy owe ponad 800 organizacji. Do 30 czerwca do urzędu spływały ankiety konsultacyjne. Wynika z nich, że organizacje chcą we współpracy z samorządem województwa realizować zadania w obszarze polityki i pomocy społecznej, kultury, promocji zdrowia, sportu, ratownictwa i ochrony ludności. Na początku sierpnia organizacje pozarządowe mogą spodziewać się ogłoszenia przez Zarząd Województwa Mazowieckiego konsultacji projektu przyszłorocznego programu współpracy. Konsultacje będą trwać 30 dni. Uczestniczy w nich również Mazowiecka Rada Działalności Pożytku Publicznego. Doświadczenie wskazuje, że wiele propozycji i uwag organizacji zostało uwzględnionych i miały one realny wpływ na ostateczne brzmienie programu. Stąd zachęcamy do udziału w konsultacjach, czyli współdecydowania o jakości współpracy województwa z mazowieckim sektorem pozarządowym. Joanna Malarczyk Biuro Dialogu Obywatelskiego UMWM Przekazanie organizacjom pozarządowym, składającym propozycje do projektu programu współpracy w I etapie prac nad programem, informacji na temat sposobu ich rozpatrzenia. Przekazanie projektu programu do zaopiniowania członkom Mazowieckiej Rady Działalności Pożytku Publicznego (MRDPP); termin przedłożenia opinii w ciągu 30 dni od przekazania do zaopiniowania. Przeprowadzenie konsultacji projektu programu współpracy z organizacjami pozarządowymi; termin przedłożenia opinii 30 dni od przekazania do zaopiniowania. Posiedzenie MRDPP przedstawienie stanowiska rady na temat projektu programu i propozycji zgłoszonych przez organizacje. Przekazanie do departamentów i jednostek uwag oraz propozycji nadesłanych przez organizacje i przedstawionych przez MRDPP podczas konsultacji. Przekazanie przez departamenty i jednostki opinii na temat zgłoszonych podczas konsultacji uwag i propozycji. Opracowanie i przedłożenie projektu programu na posiedzeniu Zarządu Województwa Mazowieckiego oraz wniesienie przez zarząd projektu programu pod obrady sejmiku. Czytanie projektu programu współpracy w komisjach Sejmiku Województwa Mazowieckiego. Uchwalenie przez sejmik Rocznego programu współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku na 2014 r.. Indywidualna informacja zwrotna dla podmiotów zgłaszających uwagi w II etapie konsultacji po uchwaleniu programu przez sejmik.

12 ZDROWIE ROLNICTWO Z promocją zdrowia za pan brat Prostata na lata to tytuł ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej, dotyczącej nowotworu prostaty. Służy ona zwiększeniu świadomości społeczeństwa na temat raka gruczołu krokowego, wsparciu pacjentów onkologicznych w ich walce z chorobą oraz przełamaniu tabu związanego z chorobami stercza. Kto zainicjował kampanię? W województwie mazowieckim w 2010 r. na raka prostaty zachorowało 1339 mężczyzn, z powodu tej choroby w tym samym okresie zmarło 514 osób. Kampania Prostata na lata powstała z inicjatywy Fundacji Wygrajmy Zdrowie im. prof. Grzegorza Madeja. Patronat merytoryczny nad przedsięwzięciem objęły towarzystwa naukowe związane z polską onkologią Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polska Unia Onkologii oraz Polskie Towarzystwo Urologiczne. Do kogo kierowany jest przekaz? Kampania skierowana jest przede wszystkim do mężczyzn po 45. roku życia i ich rodzin. Przekaz kampanii to promowanie profilaktyki nowotworowej. Głównym założeniem jest edukacja w zakresie zdrowia publicznego zorientowana na różne środowiska i grupy zawodowe. Badanie opinii W ramach kampanii przeprowadzone zostało badanie opinii na reprezentatywnej w skali kraju grupie mężczyzn powyżej 40. roku życia poświęcone zagadnieniom związanym z profilaktyką raka prostaty. Jego wyniki pokazały, że dwie trzecie mężczyzn w wieku minimum 40 lat nigdy nie wykonało badania profilaktycznego w kierunku raka prostaty. Wśród nich 29 proc. nigdy nie badało się profilaktycznie pod kątem raka prostaty i nie ma określonych planów w tym zakresie. Kolejne 27 proc. nie wykonywało badań profilaktycznych i w ogóle nie widzi takiej potrzeby. Badaniom profilaktycznym pod kątem raka prostaty zdecydowanie częściej poddają się mężczyźni w wieku Kluczowe wnioski dla województwa mazowieckiego 1. W województwie mazowieckim brakuje urologów. 2. Mazowsze jest siódmym województwem w Polsce pod względem zachorowalności. 3. Nowotwór prostaty to trzecia przyczyna zgonów na nowotwory złośliwe wśród mężczyzn. 20 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK Fot. arch. 4DB minimum 60 lat. W tej grupie połowa respondentów wykonała je przynajmniej raz (26 proc.) lub bada się systematycznie raz na 2-3 lata (13 proc.), podczas gdy wśród mężczyzn w wieku lat badania profilaktyczne wykonywało 12 proc., w tym tylko 2 proc. bada się systematycznie. Specjalistyczne urządzenie chirurgiczne sonda do badania prostaty Częściej badania profilaktyczne pod kątem raka prostaty podejmują mężczyźni w lepszej sytuacji finansowej. Pośród tych, którzy stwierdzili, że ich sytuacja materialna jest satysfakcjonująca, badania profilaktyczne wykonało przynajmniej raz lub wykonuje systematycznie 44 proc., a w grupie mniej zamożnej 13 proc. Mężczyźni z grupy wiekowej 40+ najchętniej wykonaliby badania profilaktyczne w kierunku raka prostaty za namową lekarza rodzinnego lub innych ekspertów medycznych (31 proc.) bądź żony albo partnerki (26 proc.). Wskazane osoby Wicemarszałek Krzysztof Grzegorz Strzałkowski Prostata to niewielki gruczoł w organizmie mężczyzny, ale może być źródłem bardzo poważnych problemów. Trzeba przełamać wstyd, uzupełnić podstawową wiedzę na jego temat, a w przypadku niepokojących dolegliwości jak najszybciej wykonać badania. Każdy odpowiedzialny, a przez to dbający o siebie mężczyzna, powinien przede wszystkim chronić się poprzez profilaktykę. Nie wolno dopuścić do rozwoju choroby; co najmniej raz w roku trzeba zgłosić się na badania kontrolne do urologa. Wczesna diagnoza i dostęp do nowoczesnych metod umożliwiają skuteczne i radykalne wyleczenie. Rak prostaty jest trzecim co do częstotliwości występowania nowotworem złośliwym, na który zapadają mężczyźni i najczęściej występującym u mężczyzn powyżej 50. roku życia. mają największy wpływ na decyzję o wykonaniu badania profilaktycznego, niezależnie od sytuacji finansowej i zawodowej, wykształcenia czy miejsca zamieszkania. Jednocześnie prawie co dziesiąty mężczyzna deklaruje, że nikt nie byłby w stanie namówić go na wykonanie badania profilaktycznego w kierunku raka prostaty (8 proc.). Na podst. mat. Fundacji Wygrajmy Zdrowie im. prof. Grzegorza Madeja oprac. Hanna Ajdukiewicz Departament Polityki Społecznej i Zdrowotnej UMWM Rekomendacje i postulaty ekspertów 1. Należy zachęcać mężczyzn do wykonywania badań profilaktycznych, nawet jeśli nie odczuwają żadnych dolegliwości (badanie zdrowej populacji). 2. Zaangażowanie różnych środowisk, instytucji i mediów w edukację i promocję profilaktyki raka prostaty pozwala poprawić obecną sytuację. 3. Pacjent powinien być dobrze poinformowany o zaletach i wadach wszystkich możliwych opcji terapeutycznych, a decyzja o leczeniu powinna uwzględniać jego preferencje oraz oczekiwania. ekspresowy przegląd wydarzeń W planie działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich zawsze uwzględniana jest pozycja konkursy, by mobilizować do aktywności, wyróżniać dobre praktyki i pokazywać najlepsze rozwiązania. O wielu z nich pisaliśmy już w tej rubryce, ale są też propozycje nowe, które pojawiły się po raz pierwszy. Zatem na wakacje konkursy KSOW. Trzy krótkie pytania... do członka zarządu województwa mazowieckiego Janiny Ewy Orzełowskiej. W gamie konkursów KSOW co roku pojawiają się nowości. Czy to oznacza, że KSOW stawia na konkursy? W planach działania SR KSOW dla województwa mazowieckiego od początku proponowaliśmy i wspieraliśmy różne konkursy. To wspaniała okazja do propagowania dobrych praktyk i najlepszych rozwiązań oraz wyróżniania pracowitych i niepospolitych ludzi. Sądząc po dotychczasowym zainteresowaniu, jestem pewna, że to właściwa droga, a w ubiegłych latach udało nam się skutecznie promować zarówno laureatów, jak też ich osiągnięcia. Nagradzaliśmy magistrów piszących o mazowieckiej wsi i samorządy realizujące projekty infrastrukturalne. Teraz czas na kolejne ciekawe propozycje? Newsletter DLA LIDEREK MAZOWIECKIEJ WSI Liderki na obszarach wiejskich niejednokrotnie są motorem napędowym życia lokalnych społeczności, a niejeden wójt czy burmistrz poznał siłę damskiego uporu i konsekwencji. Czekamy zatem na zgłoszenia pań, które dzięki swojej aktywności w środowisku lokalnym motywują innych do działania. Tu nagrodą, oprócz rzeczowych upominków, będą środki KSOW na realizację wybranych przedsięwzięć zaproponowanych przez zwyciężczynię. Termin zgłoszeń 30 sierpnia br. Rzeczywiście w tym roku obok stałych pozycji typu Przyjazna Wieś i Konkurs na najlepszą pracę magisterską przygotowaliśmy trzy nowe propozycje dla liderek mazowieckiej wsi, orkiestr dętych i dziennikarzy. Staramy się, aby w najszerszym zakresie rozpowszechniać ideę rozwoju obszarów wiejskich, stąd różnorodność adresatów naszych konkursów. Dlaczego warto brać udział w konkursach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich? Oprócz niewątpliwego prestiżu i uznania na zwycięzców czekają cenne nagrody finansowe lub rzeczowe. Warto więc zajrzeć na stronę internetową zapoznać się z regulaminami i zgłosić swój projekt do rywalizacji z najlepszymi na Mazowszu. O tym, że warto, z całą pewnością zaświadczą ubiegłoroczni laureaci. Piotr Marzec i Marcin Rzońca Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich DLA DZIENNIKARZY Wszystkim zależy na rzetelnej, obiektywnej i szybkiej informacji. Niektórzy mówią, że informacja to podstawa skutecznego działania. Dlatego w tym roku proponujemy konkurs dla dziennikarzy prasowych, radiowych, telewizyjnych czy internetowych piszących o Mazowszu i mazowieckim rolnictwie. Zapraszamy tych, których interesują zmiany na wsi, którzy dostrzegli coś niepospolitego i z pasją pokazali to opinii publicznej. Czekają cenne nagrody rzeczowe. Termin zgłoszeń 6 września br. DLA MAGISTRÓW Organizowany po raz trzeci konkurs na najlepszą pracę magisterską dotyczącą obszarów wiejskich województwa mazowieckiego skierowany jest do absolwentów wyższych uczelni z ostatnich lat, którzy pisali swoje prace na tematy związane z rolnictwem. Na laureatów wyłonionych przez kapitułę, w skład której corocznie wchodzi kadra naukowa mazowieckich uczelni i instytutów, czekają nagrody finansowe. Termin zgłoszeń 11 października br. KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 21

13 15 lat z samorządem województwa TURYSTYCZNE MAZOWSZE Wyrastające z chlubnej przeszłości autonomicznego księstwa i wielkich rodów. Różnorodne architektonicznie, w folklorze i kuchni regionalnej. Z dziedzictwem kulturowym wielokrotnie chronionym z narażeniem życia. Zamków książąt mazowieckich i biskupich, pałaców barokowych, klasycystycznych, neogotyckich. Z charakterystycznymi dworami i dworkami szlacheckimi oraz atmosferą obyczajowości dawnej wsi. Z wierzbami wpisanymi w krajobraz i meandrującymi rzekami. Z gościnnymi instytucjami kultury. Z nowocześnie wyposażonymi przestrzeniami muzealnymi. Zapraszające na ludowe i historyczne festyny, kiermasze, pikniki i pokazy. Słynące z rekonstrukcji bitew. Bogate w legendy i podania. Wyciszone nastrojem sanktuariów i kościołów. Ze szlakami pieszymi, rowerowymi, wodnymi. Zobacz, jak Samorząd Województwa Mazowieckiego we współpracy z partnerami zmienia oblicze regionu. Poznaj piękno jego przyrody i architektury. Spróbuj specjałów regionalnej kuchni. Odkrywaj Mazowsze na nowo. Ważne Strategia rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata jest kluczowym dokumentem planistycznym, wyznaczającym podstawowe kierunki prac. Razem z częścią diagnostyczną stanowi z jednej strony kompendium wiedzy o regionie w zakresie potencjału turystycznego, z drugiej jest długofalowym scenariuszem działań, które muszą być zrealizowane w określonym czasie, by przynieść zakładane rezultaty. Celem Strategii jest zwiększenie znaczenia gospodarczego turystyki w województwie mazowieckim. W ramach obszarów priorytetowych postawiono na rozwój oferty produktowej, dostosowanej do potrzeb odbiorców i integrującej walory turystyczne regionu; wzmocnienie potencjału ludzkiego oraz przygotowanie kadr do przyjęcia ruchu turystycznego, a także osiągnięcie spójności działań marketingowych; zrównoważony rozwój przestrzeni turystycznej na Mazowszu oraz zbudowanie efektywnego systemu instytucjonalnego, działającego na rzecz rozwoju turystyki w województwie. Obecnie dokument ten jest aktualizowany.

14 15 lat z samorządem województwa 15 lat z samorządem województwa Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik Na rozwój gospodarczy Mazowsza ma także wpływ jego dziedzictwo kulturowe i turystyka. Dlatego Samorząd Województwa Mazowieckiego zrealizował projekt, którego założeniem jest wykreowanie jednolitej marki turystycznej regionu (projekt wartości ponad 4,6 mln zł otrzymał wsparcie unijne w ramach RPO WM w wysokości prawie 4 mln zł). Mazowsze ma wiele do zaoferowania jest przecież ośrodkiem życia kulturalnego, a turystyka w regionie zyskuje na znaczeniu. Niezwykle ważne jest również zachowanie tradycji materialnej i duchowej oraz jej odpowiednie prezentowanie. W tym aspekcie samorząd województwa wiele osiągnął, przeznaczając środki z własnego budżetu. Oczywiście fundamentalnym źródłem finansowania stały się fundusze europejskie, dając realną szansę również na rozwój turystyki. W ramach Działania 6.2 Turystyka Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata podpisanych zostało dwadzieścia umów. Opiewają one na kwotę prawie 400 mln zł, z dofinansowaniem unijnym na poziomie ponad 165 mln zł. Beneficjentami czterech z nich są samorząd województwa i podległe mu jednostki. Środki, jakie zostały przeznaczone na rozwój turystyki w regionie są ogromne. Jednak najważniejsze jest to, że realizowane inwestycje i przedsięwzięcia przynoszą mieszkańcom naszego regionu wymierne efekty w aspekcie kultywowania dziedzictwa, jak też społeczno-ekonomicznym. Wspólnie z trzecim sektorem rozwijamy turystykę Współpraca samorządu województwa i organizacji pozarządowych na Mazowszu w sferze turystyki i krajoznawstwa ustalana jest w corocznie uchwalanym przez sejmik województwa programie. Współdziałając, skupiamy się przede wszystkim na poprawie infrastruktury turystycznej województwa (np. znakowaniu szlaków) oraz na organizacji atrakcyjnych i przyciągających uczestników imprezach turystycznych i rajdach pieszych, rowerowych, wodnych. Do tej pory ze środków budżetu województwa przeznaczyliśmy na dotacje dla organizacji pozarządowych działających w obszarze turystyki blisko 8,5 mln zł. Z dofinansowanych z tej puli zadań prezentujemy wybrane. Fot. arch. beneficjenta Tyfloarea w Warszawie to pierwszy w Polsce szlak turystyczny dla niewidomych i słabowidzących. W ramach projektu w Muzeum Łazienki Królewskie zainstalowano trzy terminale wykonane w standardzie tyfloarea. Przedstawiają one plan terenu. Wypukła grafika pozwala osobom niewidzącym samodzielnie zwiedzać atrakcje Łazienek Królewskich. Realizacja projektu pomogła zwrócić uwagę na problemy i potrzeby osób niepełnosprawnych oraz na fakt, jak bardzo nowoczesne rozwiązania pomagają im w codziennym funkcjonowaniu. Wykonanie zadania Fundacja Szansa dla Niewidomych z Warszawy; dotacja zł. Szlak Filmowe Mazowsze ma zachęcić do wędrówki śladami popularnych produkcji realizowanych na Mazowszu, np. Ogniem i mieczem, Rejsu, C.K. Dezerterów, Pana Tadeusza czy Stawki większej niż życie, do których wykorzystano plenery i obiekty zabytkowe regionu. Ze szlakiem związane będą dodatkowe atrakcje, takie jak warsztaty rzemieślnicze, plenery fotograficzne i malarskie czy przejażdżki konne. Zostanie także opracowany program edukacyjny skierowany do dzieci i młodzieży. I etap prac (opracowanie diagnozy potencjału filmowego Mazowsza) firma Landbrand. II etap prac Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna; dotacja zł. Budowa szlaku będzie kontynuowana. Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej to projekt o zasięgu ogólnokrajowym. Utworzy ponadregionalną trasę wędrówek do miejsc walki, obiektów i militarnych śladów związanych z wydarzeniami z lat Centralna oś szlaku ma być trasą samochodową i obejmować główne miasta oraz istotne miejsca związane z tematyką traktu. Dla urozmaicenia trasy zostaną również wytyczone lokalne pętle wykorzystujące miejscową bazę turystyczną oraz miejscowe atrakcje i wydarzenia kulturalne. I etap prac Fundacja Polonia Militaria; dotacja z budżetu województwa zł. II etap prac Fundacja Rower.com; dotacja z budżetu województwa ,83 zł. Budowa szlaku będzie kontynuowana. Zabytki turystyczny magnes Działania Samorządu Województwa Mazowieckiego skutecznie aktywizują i zachęcają właścicieli oraz zarządców zabytków do podejmowania inicjatyw na rzecz ich zachowania. Projekty związane z pielęgnowaniem dziedzictwa regionu mogą liczyć na wsparcie finansowe ze strony samorządu. Dotacje celowe przyznawane są na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane zabytków wpisanych do rejestru. Ponadto zabytek musi być dostępny publicznie, a także mieć istotne znaczenie historyczne, artystyczne lub kulturowe dla mieszkańców regionu. Władze samorządowe regionu wdrożyły równocześnie Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami. Aktualny dokument opracowany został na lata Z budżetu województwa mazowieckiego na ochronę zabytków i opiekę nad nimi samorząd przeznaczył do tej pory blisko 27,5 mln zł. Trudno wymienić wszystkie zrealizowane projekty. Jednak kilka wybranych pokaże skalę wsparcia, jakiego udziela samorząd województwa. Pałac Książąt Lubomirskich w Szymanowie Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP Dom Zakonny w Szymanowie otrzymało dotację w 2012 r. w kwocie 100 tys. zł na drugi etap remontu elewacji północnej XIX-wiecznego pałacu, wybudowanego w latach Zgromadzenie nabyło go od właściciela w 1907 r. i przystosowało do potrzeb edukacyjno-wychowawczych. Gdy wybuchła I wojna światowa, pałac został zamieniony na szpital dla zakaźnie chorych. W czasie II wojny światowej Szymanów był nie tylko klasztorem i szkołą, lecz także miejscem, w którym schronienie znalazło 300 osób z obozu koncentracyjnego w Pruszkowie, sieroty, jak również ukrywające się Żydówki. Obecnie siostry prowadzą w szymanowskim klasztorze liceum i gimnazjum z internatem. Do rejestru zabytków wpisany jest też otaczający pałac park. Co ważne, samorząd województwa udzielał dotacji na remont obiektu również w poprzednich latach. Ruiny gotycko-renesansowego zamku w Iłży Gminie Iłża samorząd województwa przekazał ponad 67 tys. zł na wykonanie pierwszego etapu konserwacji i zabezpieczenia murów zamku górnego. Budowlę wzniesiono w XIV w. Służyła jako siedziba biskupów krakowskich. Na zamku podobno często gościł Jan Kochanowski z pobliskiego Czarnolasu. Zamek został zniszczony podczas wojen szwedzkich. Popadł ostatecznie w ruinę po pożarze w XIX w. Zachowała się najstarsza część ruin, m.in. charakterystyczna okrągła wieża obronna. W sezonie letnim możliwe jest wejście na jej szczyt na platformę widokową z piękną panoramą na rozległą okolicę. Fot. arch. UMWM Fot. arch. beneficjenta v Fot. arch. beneficjenta Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Wiesław Raboszuk Władze samorządu województwa odnoszą się do turystyki jako gałęzi gospodarki. Ma ona istotny wpływ na rozwój regionalny i lokalny ze względu na swój interdyscyplinarny i międzysektorowy charakter. Dodatkowo generuje ona funkcje edukacyjne i wychowawcze. Dlatego też planowanie rozwoju turystyki musi uwzględniać wiele aspektów. Mazowsze ma ważny atut położenie w centralnej części Europy, a dominującą rolę w recepcji ruchu turystycznego odgrywa Obszar Metropolitalny Warszawy. Konkurencyjność naszego województwa oparta jest na przenikających się walorach naturalnych i kulturowych, a także na ukierunkowanym rustykalnie krajobrazie, kojarzonym w typowo polskim kontekście. Stolica państwa naturalnie tworzy i dynamizuje ruch turystyczny. Dzięki spójnemu i efektywnemu systemowi promocji oraz dobrze przygotowanemu pakietowi ofertowemu będzie on kierowany na pozostałą część regionu. Rozwój turystyki na Mazowszu został oparty o działania w pięciu obszarach priorytetowych, dotyczących produktu, zasobów ludzkich, marketingu i promocji, instytucji oraz przestrzeni turystycznej. Strategia rozwoju turystyki województwa mazowieckiego ukierunkowuje, jak integrować działania we wskazanych obszarach, aby rozwijać turystykę w sposób zrównoważony i przynoszący oczekiwane efekty. Kościół pw. Nawiedzenia NMP w Warszawie Parafia Rzymskokatolicka Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie wykonała konserwację elewacji gotyckiej dzwonnicy kościołaprzy ul. Przyrynek 2. To już III etap prac części zachodniej obiektu. W latach ubiegłych, dzięki dofinansowaniu województwa mazowieckiego, udało się przeprowadzić konserwację fasady dzwonnicy w częściach wschodniej i południowej. Historia kościoła Nawiedzenia NMP sięga początków chrześcijaństwa w Warszawie. Zespół kościoła leży w obrębie historycznego centrum Warszawy, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Województwo mazowieckie przekazało na realizację zadania dotację w wysokości 30 tys. zł. II KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK III

15 15 lat z samorządem województwa Mazowiecki krajobraz z perspektywy mieszkańców Osiem lat temu powstał pomysł, aby osoby mieszkające i związane z Mazowszem pokazały, jak widzą nasz region. Co jest dla niego charakterystyczne, czym urzeka, zaskakuje i przyciąga? Natura, ludzie, architektura zatrzymywane w kadrach tworzą niepowtarzalny album konkursu fotograficznego Mazowsze bliskie sercu. Z poszczególnych ujęć fragmentów mazowieckiej rzeczywistości powstaje spójny w swej różnorodności obraz, który chce się bliżej poznać, odnaleźć jego realną przestrzeń Teraz, szukając fotograficznych inspiracji, możemy również podróżować po regionie z paszportem turystycznym województwa mazowieckiego. To niepowtarzalna okazja, by jednocześnie poznawać dziedzictwo kulturowe Mazowsza, odkrywać świat natury, spotykać się z niezwykłymi ludźmi Na długiej liście miejsc do odwiedzenia z paszportem są instytucje kultury działające pod auspicjami Samorządu Województwa Mazowieckiego. O tym, jak prezentują się ich siedziby, jakie muzealia gromadzą oraz o różnorodności oferty kulturalno-turystycznej decydują w dużej mierze dotacje celowe przekazywane z budżetu województwa. Dzięki nim zbiory muzealne powiększają się o unikatowe eksponaty, adaptowane są obiekty historyczne na działalność kulturalną lub wznoszone nowe, rewitalizowane dawne siedziby władców Mazowsza i znamienitych rodów, mających wpływ na wieloaspektowy rozwój regionu. Dzisiejsze mazowieckie muzea są przykładem, jak poprzez nowoczesne narzędzia wydobywać na światło dzienne, eksponować i przybliżać przeszłość regionu. Warto skorzystać z ich zaproszenia i gościnności. Samorząd Województwa Mazowieckiego wydał cykl przewodników turystycznych po województwie mazowieckim. Ich elektroniczne wersje dostępne są na stronie w zakładce Kultura i Turystyka. IV KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK

16 ekologia Mazowsze źródłem energii Energetyka odnawialna: rewolucja pod strzechami Musimy zbilansować nasze potrzeby energetyczne z naszymi gwałtownie kurczącymi się zasobami paliw kopalnych. Działając teraz, możemy kontrolować naszą przyszłość, zamiast dopuścić, aby przyszłość kontrolowała nas 1. 1 Energia jest nam niezbędna do życia. Używamy jej do przygotowywania posiłków i oświetlania otoczenia. Od niej zależy nasz komfort cieplny i dostęp do informacji. Wszystko, co konsumujemy, potrzebuje energii. Jest ona tak powszechna, że na ogół o niej nie myślimy. Możemy ją pozyskiwać np. z paliw kopalnych, biomasy, słońca czy wiatru, jednak zawsze, świadomie bądź nie, dążymy do osiągnięcia równowagi pomiędzy podażą i popytem na energię elektryczną. O tym, jak energia jest niezbędna, przekonujemy się, gdy jej dostawy zostają przerwane. Obwiniamy wówczas państwo za bezczynność i brak działań dla zapewnienia pożądanego poziomu bezpieczeństwa energetycznego. 2 Przyjęcie przez Unię Europejską w 2007 r. pakietu energetyczno-klimatycznego na trwałe wpisało problem zmiany mixu energetycznego w Europie. Polska konsekwentnie broni możliwości stosowania węgla, co znalazło wyraz w unijnym raporcie Energetyczna Mapa Drogowa Nie oznacza to, że nie czeka nas trudne przejście do szerszego wprowadzenia energii ze źródeł odnawialnych. W naszych warunkach mix energetyczny oznacza koegzystencję dwóch rynków. Pierwszy rozwijany jest w tradycyjnej energetyce węglowej przez ostatnie 20 lat. Drugi powstaje w postaci segmentu OZE/URE. Potencjał wzrostu konkurencyjności pierwszego z rynków w dużym stopniu już się wyczerpał. Drugi dopiero startuje, a więc jego potencjał wzrostu konkurencyjności jest ogromny. 3 Rządowa strategia pn. Polityka energetyczna Polski do 2030 r. znalazła się w ogniu krytyki wielu fachowców i autorytetów naukowych. Główną jej wadą jest brak realnych perspektyw. Według prof. Jana Popczyka, realizacja tej strategii uwikła nasz kraj na 100 lat w przestarzałą energetykę jądrową i na 50 lat w energetykę węglową. Konkurencyjność jednej i drugiej będzie szybko maleć. W przypadku pierwszej rosną gwałtownie koszty bezpieczeństwa jądrowego, w ramach drugiej musimy liczyć się z szybkim wzrostem kosztów uprawnień do emisji CO 2. 4 Jednocześnie konkurencyjność energetyki odnawialnej gwałtownie rośnie. Dla przykładu, ceny jednostkowe mocy w przypadku ogniw fotowoltaicznych maleją prawie 10 proc. rocznie i jest to trend długotrwały. Dla nas jeszcze ważniejsze jest to, że mamy wielkie zasoby rolnictwa energetycznego. Stawiając na energetykę jądrową i węglową, blokujemy rolnictwo energetyczne. Tym samym odbieramy sobie szansę na dywersyfikację naszego rolnictwa, modernizację wsi. Napędzamy biznes przedsiębiorstwom zagranicznym. Przykładowo, program energetyki jądrowej będzie nas kosztował około 150 mld zł (bez inwestycji w sieci elektroenergetyczne). Za te pieniądze można by uchronić polskie rolnictwo przed ogromnymi kłopotami w perspektywie budżetowej , kiedy będzie wygaszana Wspólna Polityka Rolna, i uzyskiwać rocznie około 80 TWh (terawatogodzin) energii elektrycznej oraz podobną ilość energii cieplnej. 5 Dla zwykłego obywatela, np. kierowcy jeżdżącego po kraju, system elektroenergetyczny, a tym samym krajobraz, w 2030 r. będzie zdecydowanie inny niż obecnie. Na północy i w środkowej części kraju będzie on widział głównie turbiny wiatrowe około 4,5 tys. Nie będzie jednak wiedział, że to aż 9 tys. MW mocy zainstalowanej. Jeżdżąc po obszarach wiejskich, kierowca będzie mógł minąć w sumie 50 tys. mikrobiogazowni w gospodarstwach rolnych, służących utylizacji odpadów i odchodów zwierzęcych. W przeliczeniu to ponad 2 tys. MW mocy elektrycznej. Ten sam kierowca przejedzie obok 6 tys. pojedynczych biogazowni, zlokalizowanych na obszarach wiejskich, gdzie będzie się uprawiało energetyczne buraki i kukurydzę. To w efekcie kolejne 6 tys. MW mocy elektrycznej zainstalowanej. 6 Wójt wiejskiej gminy, odpowiedzialny za jej rozwój gospodarczy, właściciele dużych kurników, chlewni, grupy producentów rolnych będą inwestować w gminne centra ekologiczno-energetyczne, które rozwinęły się w ostatnich dwóch dekadach wokół biogazowni utylizujących biomasę odpadową. Centrum, oprócz biogazowni zintegrowanej ze źródłem kogeneracyjnym 2, będzie obejmowało wytwórnię paliw płynnych drugiej generacji oraz wytwórnię uszlachetnionej biomasy stałej (peletów i brykietów). 7 Według najnowszego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), opublikowanego w kwietniu br., w 2030 r. OZE mogą zaspokajać aż 67 proc. światowego zapotrzebowania na energię. Czy jednak tak się stanie, zależy od podejmowanych dziś decyzji politycznych. W 2010 r. około 21 proc. globalnej energii pierwotnej pozyskiwane było ze źródeł odnawialnych. W Polsce energia odnawialna stanowiła zaledwie 7,7 proc. dr Tadeusz Zakrzewski prezes Krajowej Izby Paliw Alternatywnych ekspert współpracujący z MAE 1 Jimmy Carter 18 kwietnia 1977 r. 2 Kogeneracja, ze względu na łączną produkcję energii i ciepła, daje duże oszczędności i jest korzystna ekologicznie. Nominacje Norwidowskie 2013 Nagrodą Dzieło życia Kapituła Norwidowska zdecydowała uhonorować w tym roku Julię Hartwig. Prezentujemy jej sylwetkę artystyczną, jak również nominowanych w XII edycji Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida w kategoriach: literatura, muzyka, sztuki plastyczne i teatr za dzieła lub kreacje powstałe w 2012 roku. Gala wręczenia nagród odbędzie się 24 września na Zamku Królewskim w Warszawie. Wtedy to poznamy laureatów w poszczególnych kategoriach. DZIEŁO ŻYCIA W tym roku Kapituła Nagrody Dzieło życia zdecydowała o uhonorowaniu tym szczególnym wyróżnieniem Julii Hartwig wybitnej poetki, autorki reportaży, książek dla dzieci, słuchowisk radiowych, monografii oraz tłumaczki literatury francuskiej i anglojęzycznej, a przede wszystkim wielkiej damy polskiej poezji. Urodziła się w 1921 r. w Lublinie. Maturę zdała w 1939 r. Podczas II wojny światowej była łączniczką AK, uczestniczką podziemnego życia kulturalnego. Studiowała polonistykę i romanistykę na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim ( ), później Uniwersytecie Warszawskim (1946) oraz Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach przebywała we Francji, gdzie była stypendystką rządu francuskiego i urzędniczką w dziale kulturalnym Ambasady Polskiej w Paryżu. Po powrocie z Francji zamieszkała w Warszawie i pisała słuchowiska dla Polskiego Radia. W 1970 r., razem z mężem Arturem Międzyrzeckim, wyjechała do USA, aby uczestniczyć w International Writing Program, a następnie wykładać literaturę polską na amerykańskich uniwersytetach Drake w Iowa oraz nowojorskim Stony Brook. Prowadziła też wykłady na Uniwersytecie Ottawskim (1971) i Carleton (1973). W 1976 r. była sygnatariuszką Memoriału 101 wystąpienia polskich intelektualistów przeciwko zmianom konstytucji PRL. W 1979 r. ponownie przebywała w USA na zaproszenie Departamentu Stanu. Swój pierwszy wiersz W słońce opublikowała w 1936 r. w gazetce szkolnej. Zadebiutowała w 1956 r. zbiorem wierszy Pożegnanie. Jej poezja i artykuły ukazywały się w: Odrodzeniu, Nowej Kulturze, Świecie, Nowych Książkach, Poezji, Tygodniku Powszechnym, Twórczości, Kresach, NaGłos, Zeszytach Literackich, Odrze, Więzi, Kwartalniku Artystycznym. Ostatnio wydała Jasne niejasne (2009), Wiersze wybrane (2010), Gorzkie żale, Dziennik (2011) oraz tomy korespondencji ze Zbigniewem Herbertem, Czesławem Miłoszem i Jerzym Turowiczem (2012). Julia Hartwig jest również cenioną tłumaczką. Przełożyła na język polski twórczość takich pisarzy, jak: Guillaume Apollinaire, Allen Ginsberg, Max Jacob, Blaise Cendrars, Pierre Reverdy, Marianne Moore czy William Carlos Williams. Wspólnie z Arturem Międzyrzeckim wydała Antologię poezji amerykańskiej. W jej wyborze i przekładach ukazała się pierwsza w Polsce antologia poetek amerykańskich Dzikie brzoskwinie (2004) oraz zbiór prozy Henri Michaux Seans z workiem (2004). Była członkiem Związku Literatów Polskich, Polskiego PEN-Clubu, NSZZ Solidarność ( , członek Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność Lechu Wałęsie), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Od 2008 r. jest przewodniczącą jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej Cogito. Poetka doczekała się dwóch filmów dokumentalnych o sobie w 1995 r. Julia Hartwig w reżyserii Adama Kulika i w roku 2003 Ułamki codzienności. Julia Hartwig (scenariusz i realizacja: Elżbieta Rottermund). Otrzymała liczne nagrody, m.in.: Nagroda ZAiKS (1976), Nagroda Fondation d Hautvilliers Prix de Traduction (Francja, 1978), Nagroda Polskiego PEN Clubu (1979, 1997), Nagroda Literacka im. Jurzykowskiego (USA, 1981), Thornton Wilder Prize (USA, 1986), Nagroda im. Georga Trakla (Austria, 1991), Nagroda Ministra Kultury za całokształt twórczości (2001), Nagroda Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich (2004), Nagroda Wielka Fundacji Kultury, Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego (2009). Była czterokrotnie nominowana do Nagrody Literackiej Nike. Jest honorowym obywatelem Lublina oraz laureatką Nagrody Kamień, przyznawanej podczas Lubelskiego Festiwalu Miasto Poezji. Fot. Mikołaj Syguła Ktoś powiedział, że wiersz liryczny jest cząstką autobiografii, nawet jeżeli nic w nim nie ma z wyznań. Wierszy Julii Hartwig nie umiem czytać inaczej niż układając z nich autobiograficzną powieść. Osobą, która opowiada, jest kobieta z polskiej inteligencji, mająca za sobą doświadczenia lat wojny, dużo podróżująca, o znacznej wiedzy o sztuce, wyposażona w znajomość obcych języków, zadomowiona w trzech miastach: Warszawie, Paryżu i Nowym Jorku. Osoba ta jest też poetką, szukając określenia, wybrałbym przymiotnik: wykwintną. Czesław Miłosz KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 25

17 KULTURA LITERATURA TEATR Jerzy Górzański (ur. w 1938 r.) poeta, prozaik, felietonista, autor słuchowisk radiowych Nominowany za zbiór wierszy Festyn, wyd. Nowy Świat Jako poeta debiutował w 1960 r. we Współczesności. Był redaktorem miesięczników Nowy Wyraz ( ) oraz Literatura ( ). Publikował m.in. w: Kulturze, Tygodniku Kulturalnym, Twórczości, Poezji, Życiu literackim czy Sycynie. Jest laureatem Nagrody im. Roberta Gravesa (1976), nagrody miesięcznika Poezja (1990), Warszawskiej Premiery Literackiej za Debiut z aniołem (1997) oraz nagrody Honorowy Wielki Splendor, przyznanej za całokształt twórczości radiowej (2000).»Festyn«to jedno z najwybitniejszych osiągnięć twórczych tego przez całe życie związanego z Warszawą pisarza, uprawiającego oprócz poezji także prozę poetycką, realistyczną i satyryczną oraz diarystykę i eseistykę. Liryka Górzańskiego jest z jednej strony intelektualna, z drugiej surrealna. Głównym zagadnieniem»festynu«jest język w dobie nowoczesności i postnowoczesności, w którym odbija się migotliwa rzeczywistość. (Janusz Drzewucki, z uzasadnienia wniosku) Fot. Ewa Modestowicz Grzegorz Małecki (ur. w 1975 r.) aktor filmowy i teatralny Nominowany za rolę Terry ego w spektaklu W mrocznym mrocznym domu Neila LaBute a w reż. Grażyny Kani, Teatr Narodowy w Warszawie Absolwent Akademii Teatralnej w Warszawie. Po ukończeniu studiów otrzymał angaż w zespole Teatru Narodowego, w którym gra w sztukach najznakomitszych polskich reżyserów teatralnych: Jerzego Grzegorzewskiego, Jerzego Jarockiego, Jana Englerta, Piotra Cieplaka i Agnieszki Glińskiej. Współpracuje z Teatrem Telewizji oraz Teatrem Polskiego Radia. W swoim dorobku aktorskim ma role filmowe i serialowe. Niejednoznaczność, skomplikowana psychologia, złożone relacje rodzinne, które stają się przyczyną tragicznych wydarzeń wszystko w tej roli się splata, a zagrane jest finezyjnie, precyzyjnie, perfekcyjnie. W każdej chwili absolutne panowanie nad publicznością. Wspaniała dramatyczna rola aktora, który do tej pory kojarzył się raczej z postaciami charakterystycznymi. (Instytut Teatralny, z uzasadnienia wniosku) Fot. Andrzej Georgiew, Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego Dariusz Suska (ur. w 1968 r.) poeta, prozaik, krytyk literacki Nominowany za tom poetycki Duchy dni, wyd. Biuro Literackie Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego oraz dziennikarz Gazety Wyborczej. Zadebiutował w 1992 r. tomikiem Rzeczy, które były światem, później wydał jeszcze pięć zbiorów wierszy. Za tomik Wszyscy nasi drodzy zakopani otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek (2002). Pozycja ta, jak również tomik Cała w piachu były nominowane w 2001 i 2005 r. do Nagrody Literackiej Nike. Świat wyobraźni Dariusza Suski wyróżnia się konsekwentną jednorodnością, którą kształtują przede wszystkim powracające obrazy dzieciństwa i młodości. W tej głęboko (i właściwie prawie wyłącznie) egzystencjalnej poezji kluczowymi tematami są pamięć i śmierć. Poeta unika jednak skutecznie groźby ich banalizacji. Odnajduje bowiem dla tych tematów własny rozpoznawalny język i własną niepowtarzalną dykcję. Jest to język materialnego konkretu i zmysłowego szczegółu. Jest to dykcja mikroopowieści o drobinach i okruchach minionej rzeczywistości, przywoływanej w jej najbardziej prywatnym, potocznym i codziennym wymiarze. (Tomasz Wójcik, z uzasadnienia wniosku) Fot. Robert Wiącek Jerzy Radziwiłowicz (ur. w 1950 r.) aktor teatralny i filmowy Nominowany za rolę tytułową w spektaklu Natan mędrzec Gottholda Ephraima Lessinga w reż. Natalii Korczakowskiej, Teatr Narodowy w Warszawie Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Po studiach wyjechał do Krakowa, tam otrzymał angaż w Starym Teatrze. Występy na scenie łączył z pracą akademicką w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. W 1998 r. powrócił do Warszawy, gdzie otrzymał angaż w Teatrze Narodowym. W pamięci widzów zapisał się z ról Mateusza Birkuta i jego syna Macieja Tomczyka w dwóch filmach Andrzeja Wajdy: Człowiek z marmuru i Człowiek z żelaza. Jest laureatem wielu nagród teatralnych, jak również Kawalerem Orderu Sztuki i Literatury (1993, Francja), odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005). Natan Mędrzec w wykonaniu Jerzego Radziwiłowicza stanowi kwintesencję zawodowej drogi, jaką obrał aktor. Jego Natan nie wątpi w słuszność swoich postanowień, jednakże dopuszcza do siebie wątpliwości. Jest to postać szlachetna i prawa, choć wewnętrznie rozdarta. Radziwiłowicz stworzył rolę wielowymiarową i precyzyjnie zbudowaną, zmuszając widzów do refleksji na temat współczesnego świata i kondycji relacji międzyludzkich. (Jan Englert, z uzasadnienia wniosku) Fot. Andrzej Georgiew, Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego Krzysztof Varga (ur. w 1968 r.) pisarz, krytyk literacki, dziennikarz Nominowany za powieść Trociny, wyd. Czarne Absolwent Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, redaktor działu kultury Gazety Wyborczej. Napisał w sumie jedenaście książek. Jest laureatem Nagrody Fundacji Kultury za tom prozy 45 pomysłów na powieść. Nominowany był do Nagrody Literackiej Nike za powieści Tequila i Nagrobek z lastryko (nominacja również do Nagrody Mediów Publicznych Cogito ). Jego Gulasz z turula otrzymał nagrodę czytelników Nike Wraz z Pawłem Duninem-Wąsowiczem stworzyli słownik literatury najnowszej Parnas bis. Literatura polska urodzona po 1960 roku (1995). Ten sam zespół redakcyjny, powiększony o Jarosława Klejnockiego, wydał antologię Macie swoich poetów. Brawurowa i błyskotliwie napisana powieść, będąca analizą rozmaitych społecznych i kulturowych aspektów naszej współczesności oraz krytyką tychże. Utrzymana w duchu Gombrowiczowskiej refleksji, śmiała i jątrząca rany; spełniająca też wymagania wielkiej literatury (według autora Ferdydurke ), że taka nie jest od rozwiązywania problemów, tylko od stawiania ich przed nami. Stylistyczny majstersztyk, a przy tym doskonała lektura. (Jarosław Klejnocki, z uzasadnienia wniosku) 26 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK Fot. Marta Dylewska Michał Zadara (ur. w 1976 r.) reżyser teatralny Nominowany za reżyserię spektaklu Aktor Cypriana Kamila Norwida, Teatr Narodowy w Warszawie Absolwent wydziałów nauk politycznych i teatru Swarthmore College w Filadelfii oraz reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził za granicą. Do kraju powrócił w 2000 r. Reżyserował m.in. w teatrach: Wybrzeże w Gdańsku, Starym w Krakowie, Współczesnych we Wrocławiu i Szczecinie, Narodowym i Operze Narodowej w Warszawie, Studio w Warszawie, Polskim w Bydgoszczy, Nowym w Łodzi. Jest laureatem Paszportu Polityki (2007). Michał Zadara podjął udaną próbę uwspółcześnienia treści i formy dzieła Norwida, nie naruszając spoistości, swoistości i języka utworu. Umieszczenie publiczności na ruchomej widowni, obracanej koliście zgodnie z rytmem scen, wykorzystanie nawet przestrzeni widocznej za oknem teatru, to jedne z wielu przykładów celnych rozwiązań teatralnych. Świetne rezultaty przyniosła praca z aktorami, ich uwewnętrznienie Norwidowskiej frazy, wyrazistość postaci. Dramat Norwida ożył, dowodząc trafności diagnoz społecznych i nowoczesności użytych środków. (Tomasz Miłkowski, z uzasadnienia wniosku) Fot. Andrzej Georgiew, Archiwum Artystyczne Teatru Narodowego

18 KULTURA MUZYKA SZTUKI PLASTYCZNE Łukasz Borowicz (ur. w 1977 r.) muzyk, dyrygent Nominowany za nagranie albumu płytowego Piotra Beczały Twoim jest serce me. W hołdzie Richardowi Tauberowi z Royal Philharmonic Orchestra, wyd. Deutsche Grammophon Absolwent Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, dyrektor artystyczny Polskiej Orkiestry Radiowej. Dyrygował wieloma znanymi orkiestrami, m.in. w Berlinie, Mediolanie, Lipsku, Pradze, Marsylii, Londynie, nie wspominając o większości orkiestr polskich. Pomimo tak młodego wieku jest laureatem prestiżowych nagród za nagrania płytowe: BBC Music Orchestral Choice, Diapason d Or oraz Paszportu Polityki (2007), m.in. za efektowne wydobycie z zapaści Polskiej Orkiestry Radiowej. Piotr Beczała, jeden z najbardziej cenionych dzisiaj na świecie tenorów, wskazał wytwórni płytowej Deutche Grammophone (która zabiegała o podpisanie z nim ekskluzywnego kontraktu) właśnie Łukasza Borowicza jako dyrygenta swojej pierwszej płyty. To kolejny bardzo wielki sukces tego młodego artysty. Łukasz Borowicz ceniony jest bardzo wysoko przez naszych wybitnych śpiewaków Piotra Beczałę i Mariusza Kwietnia, solistów Metropolitan Opera i innych czołowych scen operowych świata. (Monika Strugała, z uzasadnienia wniosku) Fot. Justyna Mileniczuk Mirosław Gryń (ur. w 1964 r.) rysownik Nominowany za rysunkowe komentarze w tygodniku Polityka Absolwent Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu oraz Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Zajmuje się przede wszystkim ilustracją prasową. Współpracował z: Życiem Warszawy, Prawem i Gospodarką, Reader s Digest, Media Polska, Wprost, ResPublicą Nową, Magazynem Polsko-Niemieckim Dialog. Obecnie związany jest z Polityką, wykonuje też rysunki dla Świata nauki. Jest laureatem Nagrody Młodych im. Henryka Grunwalda (1993), wyróżniony w konkursie na rysunek satyryczno-humorystyczny Cienkim piórkiem, grubą kreską Warszawa w karykaturze (2002), laureat Grand Prix Satyrykon (2004). Przenikliwe, inteligentne, czasem sarkastyczne»felietony«rysunkowe lapidarnie i trafnie opiniujące aktualne zjawiska społeczne, kulturalne bądź polityczne. Wyjątkowe mistrzostwo tych dzieł zasadza się w poziomie rysunku, który znacznie przekracza normy przyjęte dla kategorii twórczości satyrycznej. Unikalne zjawisko we współczesnej sztuce semantycznej. (Rafał Strent, z uzasadnienia wniosku) fot. arch. prywatne Janusz Olejniczak (ur. w 1952 r.) pianista Nominowany za płytę Koncerty Ravel, Prokofiew, Szostakowicz z towarzyszeniem orkiestry Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka, wyd. Sony Music Rozpoznawany na świecie i ceniony głównie jako wirtuozerski interpretator muzyki Fryderyka Chopina, laureat Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie i wielu prestiżowych nagród za utrwalone na płytach interpretacje muzyki Chopina (Nagroda Polskiej Akademii Fonograficznej Fryderyk, Płyta Roku magazynu Studio). Zagrał rolę Fryderyka Chopina w filmie Andrzeja Żuławskiego La note bleu, nagrał także utwory na ścieżkę dźwiękową filmu Chopin, pragnienie miłości w reżyserii Jerzego Antczaka oraz wszystkie utwory Fryderyka Chopina wykorzystane w filmie Romana Polańskiego Pianista. Janusz Olejniczak dowodzi tą płytą, że nie tylko jest znakomitym chopinistą, ale pianistą wszechstronnym. Płyta, która ukazała się w katalogu renomowanej firmy Sony, świadczy też o europejskiej i światowej renomie naszego pianisty. (Małgorzata Komorowska, z uzasadnienia wniosku) Grzegorz Zieziula (ur. w 1973 r.) muzykolog, polonista Nominowany za czterotomową edycję unikalnego egzemplarza pierwodruku partytury Halki Stanisława Moniuszki, wyd. Instytut Sztuki PAN i Stowarzyszenie Liber Pro Arte Doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Muzykologii Instytutu Sztuki PAN, stypendysta i stażysta: Freie Universität w Berlinie, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (Paryż), The Robert Anderson Research Charitable Trust w Londynie. Popularyzator wiedzy o muzyce poważnej (m.in. na łamach dzienników Życie i Rzeczpospolita ). Prowadzi badania naukowe nad historią i teorią muzyki od schyłku XVIII w. do 1939 r., historią opery, dziejami opery w Polsce, polonicami operowymi za granicą oraz związkami muzyki z literaturą. Edytorstwo nut to specjalność muzykologiczna niebywale trudna, pracochłonna i niewdzięczna. Dr Grzegorz Zieziula sprawił, że jedyny egzemplarz partytury Halki, którą firma Gebethner i Wolff wydrukowała w zakładzie litograficznym Warszawy w 1861 r., ujrzała światło dzienne po ponad 150 latach. (Małgorzata Komorowska, z uzasadnienia wniosku) Fot. Krzysztof Pilat, Instytut Sztuki PAN Fot. arch. Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina Hanna Karasińska-Eberhardt malarka Nominowana za wystawę Modlitwa w Galerii Domu Artysty Plastyka w Warszawie Absolwentka Wydziału Malarskiego Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, stypendystka Ministra Kultury i Sztuki w latach Uprawia malarstwo sztalugowe. W jej twórczości przewijają się dwa cykle: sakrum i profanum, które wynikają z kręgu zainteresowań artystki religioznawstwem, ezoteryką, psychologią i poznawaniem innych kultur. Brała udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą, miała też wiele wystaw indywidualnych. (...) Ten nurt twórczości Hanny Karasińskiej-Eberhardt ma charakter kontemplacyjny. Odwołuje się zarówno do skodyfikowanych, jak i zindywidualizowanych praktyk duchowych. Z tego też powodu artystka porzuciła wszelką figuratywność, na rzecz form abstrakcyjnych, wręcz totemicznych, mających ukazywać intelektualny i metafizyczny aspekt modlitwy. Dlatego tak ważną rolę odgrywa tu sam materiał (farba, lustro) i jego właściwości, nie zaś sfera przedstawieniowa, która sprowadzałaby tematykę jedynie do skojarzeń literackich. (Paweł Jagiełło) Leon Tarasewicz (ur. w 1957 r.) malarz Nominowany za wystawę dokumentującą pracę Mistrza w galerii Spokojna oraz galerii otwartej Domu Polonii na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie Absolwent Liceum Sztuk Plastycznych w Supraślu oraz Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie obecnie prowadzi Pracownię Przestrzeni Malarskiej na Wydziale Sztuki Mediów i Scenografii. Jest jednym z najwybitniejszych współczesnych artystów polskich o międzynarodowej renomie. Słynie z wielkich realizacji malarskich i instalacji przestrzennych, prezentowanych na głośnych wystawach w kraju i za granicą oraz w przestrzeni publicznej. Wielbiciel ptaków i hodowca ich rzadkich gatunków. Odznaczony został Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Nagrodzony m.in.: Paszportem Polityki (2000), Nagrodą im. Jana Cybisa (2000) oraz Wielką Nagrodą Fundacji Kultury (2006). Leon Tarasewicz (...) w swojej pracy sięga do konceptualistycznej instalacji jak sam pisał, chodzi mu o to, by obraz»...z galerii zaczął [...] wchodzić w zastane przestrzenie, adaptując elewacje budynków, chodniki, place, miasta«. Sprawia tym samym, że odbiorca staje się fizycznym uczestnikiem procesu tworzenia sztuki. (Jan Młotkowski, z uzasadnienia wniosku) Fot. arch. Galeria DAP Fot. Krzysztof Morcinek 28 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 29

19 kultura Kulturalne Mazowsze Horyzont wolności do 30 września Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu Wystawa jest pierwszą odsłoną realizowanego w Radomiu projektu (druga odbędzie się w październiku w radomskim areszcie śledczym), który powstał w Pierwszej Pracowni Interdyscyplinarnej na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie prowadzonej przez prof. Zbigniewa Bajka. Do udziału w wystawie zostali zaproszeni przede wszystkim pedagodzy, doktoranci i studenci. Uczestnicy tego projektu podejmują, jako temat swoich rozważań i działań artystycznych, pojęcie wolności w kontekście miejsca, w którym wolność mocno się ogranicza. W FotoGalerii na 3. stronie okładki prezentujemy wybrane prace. Szturm Dworca. Inscenizacja historyczna 3 sierpnia, godz Muzeum Kolejnictwa w Warszawie Rekonstrukcja, wpisująca się w obchody rocznicy powstania warszawskiego, odbędzie się na terenie skansenu Muzeum Kolejnictwa. Tematem inscenizacji jest atak na Dworzec Gdański (z 20 na 21 sierpnia i z 21 na 22 sierpnia 1944 r.). Wezmą w niej udział grupy rekonstrukcji historycznej związane ze środowiskiem Grupy Kampinos AK. Wydarzeniu towarzyszyć będzie spotkanie z kombatantami, bezpośrednimi uczestnikami tej akcji. Twórcze Dzieciaki. Zajęcia edukacyjne wrzesień grudzień Instytut Papieża Jana Pawła II, Fundacja Przystanek Twórczość Projekt stwarza możliwość uczestniczenia w zajęciach edukacyjnych, które pobudzą dzieci i rodziców do tworzenia i poznawania otaczającego świata oraz doświadczania go. W programie m.in. warsztaty architektoniczne, z eksperymentów, fotograficzne, filmu animowanego, tworzenia zabawek, teatru cienia, a także spacery małych odkrywców. Sztandar Wojewódzkiego ZMW RP Wici w Krakowie Młodzi idą idą Wici do 30 sierpnia Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie Legenda Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej Wici wrosła na trwałe w polską historię, zarówno wiejskiego ruchu młodzieżowego, jak i ruchu ludowego. Wiciarze byli apostołami młodego pokolenia polskiej wsi. Utworzyli nie tylko wzorcowy model organizacji wiejskiej, ale ukształtowali osobowość wiciarza działacza wyrobionego politycznie, o wysokiej postawie moralnej, otwartego na postęp i sprawiedliwość społeczną. Wystawa zorganizowana w 85. rocznicę powstania Związku Młodzieży Wiejskiej RP. 90 lat Muzeum im. Jacka Malczewskiego do 31 sierpnia Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu Ekspozycja prezentuje najciekawsze, rzadko pokazywane eksponaty ze wszystkich działów muzeum, zestawione tak, by tworzyć całość plastyczną. Jest to również przegląd muzealnych dokonań placówki oraz nawiązanie do najgłośniejszych wystaw, które były wydarzeniami na skalę ogólnopolską. O Pierścień Księżnej Anny. XII Ogólnopolski Turniej Rycerski na Zamku w Liwie 17 i 18 sierpnia Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie Przez 2 dni, poza rywalizacją turniejową, dla gości planowane są liczne atrakcje, m.in. nocne widowisko z efektami świetlnymi i dźwiękowymi, biesiada, gry i zabawy plebejskie, występy artystyczne, z tą największą wieczorną sobotnią bitwą, w której jednocześnie udział wezmą wszyscy rycerze. Jest ona niesłychanie spektakularna, wzbudza wiele emocji i pozwala obserwatorom przenieść się w zupełnie inną epokę. Fragment wystawy jubileuszowej w kadrze Grzegorza Kościelniaka KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 31

20 kultura Aktywne Lato w Muzeum Sportu i Turystyki do 1 września Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie Muzeum przygotowało dla zwiedzających mnóstwo atrakcji. Turniej piłkarzyków zbierz znajomych i rozegraj profesjonalny mecz futbolu stołowego prowadzonego przez trenera z Polskiego Związku Futbolu Stołowego. Spotkania golfowe tajniki gry przybliży Emil Wójcik, zawodowy trener golfa. Konkurs rodzinny Sportowa Warszawa stolica to miasto, w którym znajduje się wiele miejsc związanych ze sportem, choć nieraz nieco ukrytych i nie zawsze łatwych do znalezienia. Wiążą się one z różnymi dyscyplinami, postaciami współczesnymi i historycznymi. Zachęcamy do rodzinnych poszukiwań takich miejsc. Odwiedźcie je, zróbcie dokumentację fotograficzną, przedstawcie ją w formie pokazu, dodajcie ciekawe opisy i dostarczcie do Muzeum Sportu i Turystyki na płycie CD. Nagroda główna: rower górski oraz upominki dla każdej z rodzin. Wspomnienie o Renacie Bogdańskiej-Andersowej 16 września, godz Muzeum Marii Dąbrowskiej w Warszawie Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza Pisali dla niej najlepsi twórcy przedwojennej i emigracyjnej piosenki. Zapraszamy więc nie tylko na koncert złożony z piosenek, ale też na opowieść o prawdziwym, wspaniałym człowieku. Przejdziemy całą drogę życiową i artystyczną naszej bohaterki, od Lwowa po Londyn. Wystąpią Ewa Makomaska (śpiew) i Zbigniew Rymarz (prowadzenie, pianino). Wiesław Łuczaj. Człowiek jako baza danych (w Bari) otwarcie wystawy 8 sierpnia, godz (ekspozycja do 31 sierpnia) Galeria XX1 MCKiS w Warszawie Projekt dotyczy programowego budowania dzieła sztuki z wykorzystaniem przypadku, gdzie sprawdza się także, jak losowy dostęp do bazy danych determinuje ostateczną formę dzieła. Powstałe prace wpisują się w artystyczną strategię mappingu, nurtu w sztuce współczesnej opartego na wizualizowaniu informacji zawartych w rozmaitych bazach danych (przykładami mappingu są m.in.: mapy zachowań, rysowanie z użyciem GPS, wizualizacje sieci www czy mapowanie jako kreator malarstwa). Kuba Bąkowski Spitting to Abstraction do 16 sierpnia Galeria Foksal MCKiS w Warszawie Nowy projekt Kuby Bąkowskiego wykorzystuje świadomie ocierające się o absurd hybrydalne połączenia postaci, wizerunków i znaków. Oś poszukiwań twórcy wyznaczają silnie obecne w wizualnej popkulturze wizerunki pochodzące z pozornie odległych obszarów, jak historia naturalna, komiks czy polityczny mit. Mazowsze w Koronie. Nasze pieśni i piosneczki 25 sierpnia, godz Leśna polana za Muzeum Ziemi Otwockiej im. M.E. Andriollego w Otwocku W tym roku usłyszymy Kameralny Chór The Warsaw Singers, który tworzą członkowie znakomitego Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie. Powstał on z inicjatywy dyrygenta Sebastiana Gunerki. W programie plenerowego koncertu znajdą się m.in. pieśni Ignacego Jana Paderewskiego, utwory współczesnego kompozytora Tomasza Kaznowskiego (od kilku lat mieszkańca Otwocka) oraz przeboje muzyki europejskiej koncert w wykonaniu pianistki Mamiko Ueyama 11 sierpnia, godz Muzeum Romantyzmu w Opinogórze Pianistka urodziła sie w Osace w Japonii. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła w 3. roku życia. W 1990 r. wstąpiła do Akademii Muzycznej w Osace do klasy fortepianu prof. S. Ueda. W 1997 r. przyjechała do Polski na 3-letni staż podyplomowy, który ukończyła z oceną celującą. Następnie brała udział w wielu konkursach pianistycznych. Obecnie prowadzi działalność koncertową w Polsce i za granicą. Jej repertuar obejmuje m.in. kompozytorów polskich Chopina, Szymanowskiego, Paderewskiego i Lutosławskiego. Koncert Chopinowski 4 sierpnia, godz Pałac w Sannikach W sierpniu gośćmi pałacu będą Jerzy Romaniuk (fortepian) i Mirosław Baka (recytacja). Po koncercie zapraszamy na wystawę malarstwa Marcina Cabaka. Listy na wyczerpanym papierze premiera: 21 września, godz spektakle: 22, 24, 25, 26 września Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie Dwa lata z życia Agnieszki Osieckiej i Jeremiego Przybory zamknięte w listach, wierszach i piosenkach. Młoda reżyserka Lena Frankiewicz stworzyła scenariusz spektaklu muzycznego, opartego na opublikowanej w 2010 r. korespondencji dwojga nieprzeciętnych osobowości polskiej kultury lat 60. Marcin Bogusławski. Malarstwo do 9 sierpnia Galeria Test MCKiS w Warszawie Prezentowane obrazy są wynikiem obserwacji natury w skali mikro i makro. Artysta wybiera fragmenty rzeczywistości, szuka w nich ukrytej struktury i doprowadza ich wygląd do form abstrakcyjnych. Obrazy są odzwierciedleniem emocji i niepokojów odwołujących się do trudów dnia codziennego. Ubiegłoroczne wykopki uwiecznione przez Dariusza Krześniaka Wykopki w skansenie 1 września Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu Podczas imprezy pokazane zostaną zajęcia gospodarskie i obyczaje związane z okresem jesiennym. Zwiedzający będą mieli szansę samodzielnie wykopać i zebrać ziemniaki. Przyjrzą się kiszeniu kapusty i ogórków. Spróbują też wiejskiego rejbaka, czyli babki ziemniaczanej, wykonanej według tradycyjnej receptury. Dla gości muzeum wystąpią zespoły artystyczne. Michał Boruciński ( ). Szkice obrazów do kościoła w Kocku do 15 września Muzeum Regionalne w Siedlcach W latach 50. XX w. Michał Boruciński ówczesny profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie otrzymał od ks. Pogonowskiego, proboszcza parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kocku, zamówienie na wykonanie obrazu do głównego ołtarza. Malarz zrealizował zamówienie i obraz do dziś zdobi wnętrze tej świątyni. Natomiast w Muzeum Regionalnym w Siedlcach znajdują się szkice i studia do niego. Podarowała je siedleckiej placówce Hanna Sołtan (córka artysty) w 1976 r. Oglądając je, można się zorientować, jak wyglądała praca nad tak monumentalną kompozycją. Wakacje w Muzeum Więzienia Pawiak 7 14 sierpnia, od. godz i Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie Poznajemy i rysujemy Miejsce Pamięci na Pawiaku to propozycja dla najmłodszych. Przybliżymy m.in. działalność najmłodszych żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Co do samego Pawiaka, postaramy się w jak najmniejszym stopniu (ze względu na wiek uczestników) poruszać tematykę martyrologiczną, ograniczając się jedynie do krótkiego przedstawienia tegoż miejsca jako więzienia, gdzie osadzano schwytanych żołnierzy i harcerzy. I Liceum Ogólnokształcące. Sto lat tradycji 1 września 31 grudnia Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce Wystawa ma na celu przybliżenie historii najstarszej, istniejącej do dziś szkoły średniej w Ostrołęce. Będzie można obejrzeć fotografie, dokumenty, pamiątki. Część ekspozycji zostanie poświęcona tajnemu nauczaniu pod kryptonimem GOLESIN, prowadzonemu w czasie II wojny światowej przez nauczycieli z ostrołęckiego gimnazjum i liceum. Chopiniana 11. Dni Fryderyka Chopina. MAZUREK 6 15 września Płock, Żelazowa Wola, Sanniki Tematem najbliższej edycji festiwalu będą mazurki. Koncerty odbędą się w trzech, związanych z postacią Chopina, miejscowościach na Mazowszu. Trudno znaleźć gatunek muzyczny bardziej związany z tym regionem niż mazurek. Ta taneczna forma stopiła się z pejzażem Mazowsza i pobliskich Kujaw, monotonnej równiny mazowieckiej, przeciętej doliną Wisły z charakterystycznymi plakatowymi wierzbami. 32 KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK KRONIKA MAZOWIECKA NR 7-8 ( ) 2013 ROK 33