CHARAKTERYSTYKA KONSUMENTÓW PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH/REGIONALNYCH W POLSCE

Transkrypt

1 CHARAKTERYSTYKA KONSUMENTÓW PRODUKTÓW TRADYCYJNYCH/REGIONALNYCH W POLSCE Raport z badań Grant Fundacji Fundusz Współpracy 1953 Agnieszka Borowska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej Dane pierwotne pochodziły z badań ilościowych przeprowadzonych, przy pomocy technicznej PENTOR Research International S.A. Opracowanie zostało przygotowane w oparciu o materiał empiryczny uzyskany w ramach dwóch tur badań - pomiar był realizowany: w dniach 0-5 września 007r. (I etap badań) -9 października 007r. (II etap badań) 1

2 WSTĘP CEL BADAŃ I ZAŁOśENIA BADAWCZE METODOLOGIA BADAŃ HIPOTEZY BADAWCZE ETAPY PROWADZENIA BADAŃ WYNIKI BADAŃ CEL BADAŃ identyfikacji konsumentów Ŝywności tradycyjnej/regionalnej na podstawie zmiennych społeczno demograficznych poznanie dotychczasowych miejsc zakupu, dostępności produktów, częstości zakupów, odbiorcy docelowego, grupy nabywanego produktu/ów, motywy zakupu itp.); wpływ wybranych czynników ekonomicznych (np. ceny, dochody, wydatki) na decyzje zakupu Ŝywności tradycyjnej/regionalnej; próba wskazania potencjalnych moŝliwości rozwoju strony popytowej - konsumpcji Ŝywności tradycyjnej/regionalnej w Polsce.

3 ZAŁOśENIA BADAWCZE znajomość tradycyjnych/regionalnych produktów Ŝywnościowych deklaracji zakupowych, produkty wybierane przez konsumentów, częstotliwość dokonywania zakupu, miejsce zakupu, powody zakupu, odróŝnianie od innych produktów w tej samej kategorii, 3

4 kwoty przeznaczane na zakup, opinie konsumentów na temat ceny, dostępność produktów na rynku, powody braku zainteresowania produktami, forma kontaktu z informacjami na temat produktów, produkty tradycyjne/regionalne, które powinny być kojarzone z Polską, informacje na temat produktów (forma, miejsce), znajomość oznaczeń produktów tradycyjnych/ regionalnych, rozpoznawalność kampanii reklamowej Oryginalność pod ochroną. ETAPY PROWADZENIA BADAŃ ETAP I Omnibus składający się z 3 pytań 1. Czy zna Pan(i) tradycyjne/ regionalne produkty Ŝywnościowe?. Czy kupuje Pan(i) tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? 3. Jak często, jeŝeli w ogóle, kupuje Pan(i) następujące produkty:? ETAP II Omnibus składający się z 7 pytań

5 Czy zna Pan (i) tradycyjne/ regionalne produkty Ŝywnościowe? wykształcenie wyŝsze [N=1] średnie [N=8] zasadnicze [N=65] podstawowe [N=70] 8 8 >60 [N=] [N=17] [N=17] [N=168] do 9 roku Ŝycia [N=89] kobiety [N=538] męŝczyźni [N=89] 7 9 kraj % 50% 100% zna nie zna trudno powiedzieć Czy kupuje Pan (i) tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? wykształcenie wyŝsze [N=1] średnie [N=190] zasadnicze [N=13] podstawowe [N=118] >60 [N=99] [N=106] [N=100] [N=77] 77 1 do 9 roku Ŝycia [N=156] kobiety [N=307] 67 9 męŝczyźni [N=31] kraj % 50% 100% kupuje nie kupuje trudno powiedzieć 5

6 Jak często, jeŝeli w ogóle, kupuje Pan (i) następujące produkty? Kabanosy Kiełbasa myśliwska 9 50 Kiełbasa jałowcowa 3 5 Oscypek 56 Miód* 1 76 Kiełbasa Lisiecka Staropolski miód pitny Andruty kaliskie Bryndza podhalańska Rogal Świętomarciński Wielkopolski ser smaŝony Karp Zatorski 8 87 Truskawka Kaszubska 6 90 Jabłka łąckie 6 90 Śliwka szydłowska lub sechlońska 93 Olej rydzowy 93 3 Wiśnia nadwiślanka 3 9 Fasola korczyńska 3 93 Pierekaczewnik 93 5 Redykołka 9 0% 10% 0% 30% 0% 50% 60% 70% 80% 90% 100% kupuje w ogółe nie kupuje trudno powiedzieć Kabanosy Kiełbasa myśliwska Kiełbasa jałowcowa Oscypek Wielkopolski ser smaŝony Kiełbasa Lisiecka Miód* Staropolski miód pitny Bryndza podhalańska Andruty kaliskie Rogal Świętomarciński Truskawka Kaszubska Jabłka łąckie Karp Zatorski Śliwka szydłowska lub sechlońska Olej rydzowy 1 Wiśnia nadwiślanka Fasola korczyńska Pierekaczewnik Redykołka 1 RAZ W TYGODNIU RAZ NA -3 MIESIĄCE RAZ NA ROK RAZ W MIESIĄCU RAZ NA PÓŁ ROLU RZADZIEJ

7 Tradycyjne produkty Ŝywnościowe to produkty rolne i środki spoŝywcze oraz napoje spirytusowe, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji, za które uwaŝa się metody wykorzystywane, od co najmniej 5 lat, a ponadto, które stanowią element toŝsamości danego regionu. Czy zna Pan (i) polskie tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? 100% 80% 51,69 38,7 5,63,5 37,7 60% 0% 0% 8,31 61,53 7,37 57,8 6,53 0% >61 kraj Zna Nie zna 7

8 Oscypek/ oszczypek Źródło: Materiały Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jakie zna Pan (i) tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? ocsypek % bigos 1% pierogi 10% kluski śląskie sękacz chleb śliwowica Łącka bryndza Ŝurek sery wódka szynka miód wędlina pyzy kiełbasa 5% 5% 5% 5% % % 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3% Wszystkie wskazania 0% 5% 10% 15% 0% 5% 30% 35% 0% 5% 50% N=58 8

9 Struktura znanych wśród Polaków produkty tradycyjnych/regionalnych wg kategorii produktów i płci 100% 80%,3,3 9,71 9,5 3,36,51 9,60 8,69 5,9 60% 30,3 38,19 3,0 0% 0% 0% 31,59 30,55 31,05,6,77,5 11,07 1,05 11,58 MęŜczyzna Kobieta kraj Mięso, wyroby wędliniarskie, ryby Owoce, warzywa, zboŝe Sery i nabiał Dania i potrawy gotowe Napoje alkoholowe i miody pitne Wyroby piekarnicze i cukiernicze Inne Czy kupuje Pan (i) tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? 0,1% 19,6% 60,% kupuje nie kupuje ale chce kupić nie kupuje i nie chce kupić 9

10 Jak często, jeŝeli w ogóle, kupuje Pan (i) produkty tradycyjne/ regionalne z następujących kategorii - grup produktów? wyroby wędliniarskie - szynki, kiełbasy itp. chleb mięso świeŝe i produkty mięsne sery twarogowe owoce ryby i produkty rybne oleje, masło, inne tłuszcze produkty cukiernicze np. ciasta, ciastka, sękacz, chałwy itp. wędliny podrobowe - kiszki, salcesony, pasztety itp. produkty piekarnicze - obwarzanki, precle, rogale itp. warzywa miody soki i inne napoje bezalkoholowe nasiona, ziarna zbóŝ - np. fasolę itp. przetwory owocowe, warzywne -marmolady, konfitury, powidła, susz sery dojrzewające miody pitne, nalewki i inne napoje alkoholowe gotowe dania i potrawy % 50% 100% kupuję nie kupuję trudno powiedzieć Jak często, jeŝeli w ogóle, kupuje Pan (i) produkty tradycyjne/ regionalne z następujących kategorii - grup produktów? chleb 6 wyroby wędliniarskie - szynki, kiełbasy itp. 30 warzywa 9 owoce 8 soki i inne napoje bezalkoholowe 7 mięso świeŝe i produkty mięsne 5 oleje, masło, inne tłuszcze 1 produkty piekarnicze - obwarzanki, precle, rogale itp sery twarogowe wędliny podrobowe - kiszki, salcesony, pasztety itp produkty cukiernicze np. ciasta, ciastka, sękacz, chałwy itp. 8 6 sery dojrzewające 6 17 ryby i produkty rybne 5 7 przetwory owocowe, warzywne -marmolady, konfitury, powidła, susz 1 10 miody pitne, nalewki i inne napoje alkoholowe gotowe dania i potrawy nasiona, ziarna zbóŝ - np. fasolę itp. 8 1 miody % 0% 0% 60% 80% 100% kilka razy w tygodniu raz w tygodniu -3 razy w miesiącu raz w miesiącu raz na -3 miesiące raz na pół roku raz w roku rzadziej 10

11 Jak często, jeŝeli w ogóle, kupuje Pan (i) produkty tradycyjne/regionalne? (w %) Pozostałe produkty 97, 1,6 1,17 Dania i potrawy gotowe 68,17 5,01 3,1 3,70 Sery 56,05 35,08 5,8 3,05 Przetwory i soki owocowo-warzywne 5,1 35,6 5,75, Owoce, warzywa, zboŝe 53,8 35,0 5,9 5,63 Napoje alkoholowe i miody pitne 5,91 3,8 10,0 13,1 Wyroby piekarnicze i cukiernicze 7,7 0,96 6,1 5,3 Mięso, wyroby wędliniarskie 38,08 55, 5,6 1,06 Miody 37,16 1,87 1,06 8,91 0% 0% 0% 60% 80% 100% rzadziej niŝ 1 na rok raz w miesiącu lub częściej raz na -3 miesiące 1- razy w roku Dlaczego nie kupuje Pan (i) tradycyjnych/regionalnych produktów Ŝywnościowych? (w % udzielonych odpowiedzi) tam gdzie dokonuje zakupów nie ma produktów tradycyjnych 8 są droŝsze od innych produktów 1 robimy sami w domu 18 nie wiem gdzie moŝna je nabyć 16 nie zwracam uwagi na to czy produkt jest tradycyjny, czy nie 13 nie jestem zainteresowana(y) zakupem tradycyjnej Ŝywności 10 są dostepne zbyt daleko od miejsca zamieszkania 9 brak informacji na ich temat w miejscu zakupu 7 ograniczony wybór produktów 6 nie wiem jak je odróŝnić od innych produktów 3 brak promocji 3 brak czytelnego oznakowania tych produktów nie robię zakupów 1 niedobry smak 1 brak zaufania, nie wierzę w ich jakość N=3 11

12 Czy chciał (a) by Pan (i) kupować tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? 16% 11% 30% 3% Zdecydowanie nie Raczej nie Raczej tak Zdecydowanie tak Jakie produkty tradycyjne/regionalne chciał (a) by Pan (i) zacząć kupować lub kupować częściej i więcej niŝ dotychczas? wyroby wedliniarskie - szynki, kielbasy itp. chleb ryby i produkty rybne owoce mięso świeŝe i produkty mięsne sery twarogowe warzywa miody produkty piekarnicze - obwarzanki, precle, rogale itp. wedliny podrobowe - kiszki, salcesony, pasztety itp. soki i inne napoje bezalkoholowe sery dojrzewające przetwory owocowe, warzywne, konfitury, powidła itp. inne produkty produkty cukiernicze np. ciasta, ciastka, sekacz, chalwy oleje, maslo, inne tluszcze nasiona, ziarna zbóz - np. fasole itp. miody pitne, nalewki i inne napoje alkoholowe gotowe dania i potrawy N=35 1

13 Od kiedy kupuje Pan (i) tradycyjne/ regionalne produkty Ŝywnościowe? 6% 1% % 3% 1% 9% 78% od kilku/kilkunastu dni od miesiąca od kilku miesięcy od roku od -3 lat dłuŝej niŝ 3 lata trudno powiedzieć N=35 Dlaczego kupuje Pan (i) tradycyjne/ regionalne produkty Ŝywnościowe? ze względu na ich walory smakowe lubię je 0 są świeŝe i wytwarzane z naturalnych produktów są wysokiej jakości 33 3 dbam o zdrowie swoje i rodziny znam ich pochodzenie 3 znam je od dziecka ceny ich są przystępne kojarzą mi się z regionem z którego pochodzę, z tradycją rodzinną wspieram przez ich zakup krajowych producentów chcę spróbować jak poszczególne produkty smakują (pokosztować) zostały mi polecone przez znajomych, rodzinę na prezent N=35 13

14 Jak odróŝnia Pan (i) tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe od innej Ŝywności? kupuję tylko ten produkt, który znam 50 wiem, Ŝe pochodzi z danego regionu 36 kupuję bezpośrednio u producenta informacja od sprzedawcy o pochodzeniu produktu obecność na opakowaniu określenia produkt tradycyjny, "tradycyjna receptura" obecność na opakowaniu certyfikatu, atestu jakości nie odróŝniam kupuję produkty wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych smak wygląd zapach

15 Na co zwraca Pan (i) uwagę przy zakupie tradycyjnych/ regionalnych produktów Ŝywnościowych? jakość wyrobu 66 na cenę termin przydatności do spoŝycia 51 skład produktu 31 dostępność produktów estetykę opakowania obecność na opakowaniu certyfikatu, znaku jakości rekomendacje sprzedawcy inne (smak, zapach, wygląd) N=35 Gdzie najczęściej kupuje Pan (i) tradycyjne/ regionalne produkty Ŝywnościowe? 6,% 0,9%,7% 9,7% 0,% 5,0% 16,% w pobliskim sklepie osiedlowym na targowisku, na bazarze w hurtowni na jarmarkach, festynach, kiermaszach handel obwoźny 16,9% 19,9% w supermarkecie, hipermarkecie bezpośrednio od producenta okazjonalnie podczas targów, promocji w sklepach specjalistycznych np. ze zdrową Ŝywnością i i N=35 15

16 Gdzie chciał (a) by Pan (i), aby produkty tradycyjne/ regionalne były dostępne? w pobliskim sklepie osiedlowym 6 w supermarkecie / hipermarkecie 33 na bazarkach, targowiskach 1 w sklepach specjalist.np. z Ŝywnością ekologiczną 18 u producenta 16 na jarmarkach, kiermaszach, festynach 11 bezpośrednio dowoŝone do domu 10 w punktach gastronomicznych: restauracjach, barach 6 w hurtowni w sprzedaŝy internetowej na lotniskach N=35 Jaką kwotę był (a) by Pan (i) skłonny (a) przeznaczyć miesięcznie? 38,38% 19,1% 10,9% 31,9% 1-0 PLN 1-50PLN PLN >101 PLN N=39 16

17 Przeciętna jednorazowa kwota przeznaczana na zakup Ŝywnościowych produktów tradycyjnych/regionalnych (w PLN) Zajmuję się domem, dziećmi prywatni pracownicy 6-0 A Sfrustrowani pracownicy umysłowi średniego szczebla Właściciel firmy, rolnik śonaty-zamęŝna Bezrobotny dochód netto >001 PLN wiek >61 66,5 66,6 65,85 65,07 63,96 63,8 63, 6,91 6, 61,6 88,1 Miasto >00 tys. dochód netto do 1 tys. PLN Dojrzali wolne zawody Tradycjonaliści D 1 osoba wiek 15-5 Uczeń, student rolnicy niewykwalifikowani Kawaler-panna,86 3,9,5 1,96 1,3 0,75 36, 35,77 35, 35,18 33, Przeciętna miesięczna kwota, która mogłaby być przeznaczona na zakup Ŝywnościowych produktów tradycyjnych/regionalnych (w PLN) Wolne zawody +1dziecko Pracownicy prywatni Zajmuję się domem, dziećmi Tradycjonaliści 6-0 Właściciel firmy, rolnik do 1 tys. PLN Dojrzali 16,1 16, 6,8 8,6 6, 37,8 31,7 9,9 5, osoby 1 osoba >61 więcej niŝ 3 osoby 1-60 Rencista, emeryt rolnicy niewykwalifikowani D Miasto >00 tys. E Sfrustrowani rolnicy indywidualni Wdow(a)iec-rozwiedziony(a) 160,0 158,5 153,9 153,9 153,3 153, 151,7 17,1 15,0 1,8 139,7 1, 1, 0,0 100,0 00,0 300,0 17

18 Stosunek przeciętnej miesięcznej kwoty, którą mogliby przeznaczyć konsumenci na zakup Ŝywnościowych produktów tradycyjnych/regionalnych do miesięcznych wydatków na Ŝywność ogółem (wydatki na Ŝywność ogółem=100%) Ucze ń, student Tradycjonaliści 15-5 Środkowy Południowy Kawaler-panna Zajmuję się domem, dziećmi Środkowo- wschodni wolne z awody rolnicy niewykwalifikowani PLN Bezrobotny 1 osoba Miasto 0,9 39,5 36,5 3,1 33,8 33,8 33,0 33,0 3,9 3,8 3,5 3, 3,1 31,6 Właściciel firmy, rolnik Sfrustrowani >61 >001 PLN Pracuję w zakładzie państwowym, spółdzielczym rolnicy indywidualni więcej niŝ 3 osoby Dojrzali Wdow(a)iec-rozwiedziony(a) 1-60 WyŜsze ukończ one Stołecz ny E A Środkowo-zachodni Miasto >00 tys. mieszkańców Północny pracownicy umysłowi wyŝszego szcze bla Północno-wschodni 3,9 3,8 3,7 3,3 3,0,1,0 1,5 1, 1,0 0,5 0,3 19,9 19,9 19, 18, 16,1 1,6 1, 0,0 5,0 Przeciętna miesięczna kwota, którą mogliby przeznaczyć konsumenci na zakup Ŝywnościowych produktów tradycyjnych/regionalnych do miesięcznych wydatków na Ŝywność ogółem 18

19 O ile przeciętnie tradycyjne/ regionalne produkty są droŝsze od innych produktów Ŝywnościowych z tej samej kategorii? 3% 1% 1% % 30% 17% 31% mniej niŝ 5% 5-10% 11-5% 6-50% 51-75% % trudno powiedzieć O ile wyŝszą cenę jest Pan (i) w stanie zapłacić za produkty tradycyjne/ regionalne, niŝ za inne produkty z tej samej kategorii? 6,6% 73,% do 10% powyŝej 10% 19

20 Jak Pan (i) uwaŝa, z czego wynika wzrost zainteresowania produktami tradycyjnymi/regionalnymi? niepowtarzalny smak 5% dobra jakość wyrobów 3% produkowane są bez chemicznych dodatków m.in. konserwantów 9% tęsknota za dobrą Ŝywnością z dzieciństwa 8% moda na takie produkty konsumenci odchodzą od masowych produktów i poszukują innych, alternatywnych produktów z informacji na ich temat w TV, radio, prasie, Internecie 18% 18% % większa dostępność 1% wyŝsze dochody Polaków 10% rekomendacje znajomych, rodziny 10% ciekawość smaku nieznanego produktu 10% informacja na opakowaniu, Ŝe to produkty tradycyjne/regionalne 6% Nie wiem % 0% 10% 0% 30% 0% 50% 60% N= 79 Gdzie spotkał (a) się Pan (i) z informacjami na temat tradycyjnych/ regionalnych produktów Ŝywnościowych? w telewizji od znajomych, członków rodziny na targach, jarmarkach, wystawach, kiermaszach itp. trudno powiedzieć w prasie na ulotkach u producentów tej Ŝywności w Internecie w radio w ksiąŝce kucharskiej w sklepie N=58 0

21 Czy zna Pan (i) poniŝsze oznaczenia Ŝywnościowych produktów tradycyjnych i regionalnych? a) b) c) Odpowiedz/oznaczenie a) b) c) TAK 3% 1% % NIE 71% 75% 7% TRUDNO POWIEDZIEĆ 5% % % Co oznaczają według Pana (i) powyŝsze znaki? dobra jakość, wysoka jakość 3% produkt regionalny % nie wiem 18% certyfikat jakości, gwarancja jakości 13% oznaczenia unijne 1% produkt tradycyjny 8% Ŝywność pod ochroną, chroniona 7% zdrowa Ŝywność 6% polski produkt 6% pochodzenie produktu % produkt zastrzeŝony, patent 3% oryginalny produkt 3% dobry smak % logo producenta % naturalny produkt % klasa Ŝywności 1% produkt ekologiczny 1% 0% 5% 10% 15% 0% 5% N=176 1

22 W projekcie podjęto próbę weryfikacji następujących hipotez badawczych: 1. Polacy znają Ŝywnościowe produkty tradycyjne/regionalne dostępne na rynku krajowym, choć jest to raczej deklaratywna znajomość niŝ rzeczywista.. Polacy kupują, od czasu do czasu, tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe, jednak na podstawie subiektywizmu mogą je odróŝnić od innych w tej samej kategorii konwencjonalnych produktów dostępnych na rynku. 3. W Polsce wzrasta zainteresowanie Ŝywnością tradycyjną/regionalną wśród konsumentów a decyzje zakupowe podyktowane są przede wszystkim względami ekonomicznymi. Przykładowy wykres wartości wag zdarzenia kupuje / nie kupuje (odds ratio) dla wybranych 6 czynników.

23 Pytanie 1. Czy zna Pan (i) polskie tradycyjne/regionalne produkty Ŝywnościowe? LOGIT MULTI-WAY Models (Pyt1_zna =[1,]) Overall TYPE3 MULTI-WAY tests Type III F Value Pr > F Wiek Wykształcenie N_G_atryb Segment Typologia Klasa_spol

24 WYNIKI BADAŃ 1. Znajomości tradycyjnych/regionalnych produktów Ŝywnościowych wśród Polaków powyŝej 15 r. Ŝycia. Znane wśród Polaków produkty tradycyjne/regionalne 3. Deklaracje zakupowe. Produkty wybierane przez konsumentów 5. Miejsce zakupu 6. Motywy zakupu 7. Identyfikacja produktów tradycyjnych/regionalnych 8. Deklarowane kwoty przeznaczane na zakup produktów tradycyjnych/regionalnych 9. Opinie konsumentów na temat ceny produktów tradycyjnych/regionalnych 10. Powody braku zainteresowania produktami 11. Forma kontaktu z informacjami na temat produktów tradycyjnych/regionalnych 1. Produkty tradycyjne/regionalne, które powinny być kojarzone z Polską DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

25 Agnieszka Borowska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Wydział Ekonomiczno-Rolniczy Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej Warszawa ul. Nowoursynowska 166 blok 5 pok. 17 tel agnieszka_borowska@sggw.pl 5