Lokalne przetwórstwo w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Lokalne przetwórstwo w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej Izabella Byszewska, prezes Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego

2 Produkt lokalny Produkowany jest tradycyjnymi metodami, na małą skalę, z lokalnych surowców. Produkt lokalny, dzięki specyficznym i niepowtarzalnym cechom może być wizytówką regionu. Produkty inspirują mieszkańców do rozwoju przedsiębiorczości lokalnej Produkt regionalny Produkowany jest na obszarze szerszym niż teren lokalny jego wytwarzanie może mieć zasięg obejmujący region, lub czasem tereny graniczących regionów (np. oscypek, bryndza, miody z Sejneńszczyzny i Łoździej). Swoje specyficzne cechy zawdzięcza charakterowi regionu, od którego często przyjmuje nazwę (np. wielkopolski ser smażony, podkarpacki miód spadziowy)

3 Produkty regionalne to: Terytorium Kultura Ludzie warunki naturalne: klimat, gleba, ukształtowanie terenu roślinność, zwierzęta (specyficzne odmiany i gatunki występujące tylko na danym obszarze) umiejętności ludzi (przekazywane z pokolenia na pokolenie) dziedzictwo kulturowe (zwyczaje, nazewnictwo, obrzędy)

4 Terytorium warunki naturalne: klimat, gleba, ukształtowanie terenu terenu

5 Terytorium warunki naturalne: klimat, gleba, ukształtowanie terenu terenu

6 Specyfika produktów regionalnych i tradycyjnych jak odróżnić? Sposób wytwarzania (specyficzny, naturalny, tradycyjny, niepowtarzalny) Receptury o wieloletniej tradycji (często liczącej kilkaset lat) Związek z regionem lub miejscem pochodzenia (klimat, przyroda, kultura) zazwyczaj podkreślony w nazwie produktu Tradycyjne surowce, często ekologiczne (owoce i zboża dawnych odmian, mięso rodzimych ras zwierząt) Unikatowe, historyczne nazewnictwo

7 Sposób wytwarzania (specyficzny, naturalny, tradycyjny, niepowtarzalny)

8 Cele polityki jakościowej WPR UE Wsparcie producentów. Pracochłonność i często trudne warunki wytwarzania nagrodzone certyfikatem jakości, zwiększającym sprzedaż produktu Inspiracja do szukania dodatkowych źródeł dochodu Wsparcie regionów poprzez renomę produktów Inspiracja do wspólnego działania tworzenie grup producentów, samokontrola, wspólna promocja i wspólne organizowanie rynków zbytu

9 Znaczenie produktów lokalnych i regionalnych dla regionu promocja, budowanie marki: rogal świętomarciński, mazurskie i pomorskie ryby, miody drahimskie, powidła z Doliny Dolnej Wisły rozwój turystyki i usług rozwój obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania rozwój lokalnych grup działania, imprezy promujące region (np. święto śliwki, święto kapusty, święto sera, święto śledzia, dni truskawki)

10 Oznaczanie jakości produktów 1. Informacja dla konsumentów o: pochodzeniu produktu użytych surowcach technologii produkcji i warunkach wytwarzania 2. Wartość dodana dla producentów: możliwość uzyskania wyższej ceny promocja i reputacja możliwość otrzymania wsparcia w ramach PROW możliwość uzyskania derogacji przy produkcji

11 Konsumenci a europejska polityka jakości mają pewność, że: kupują żywność bardzo wysokiej jakości kupują żywność wyprodukowaną wyjątkową,tradycyjną metodą kupują produkt autentyczny mają możliwość: identyfikacji i wyboru poszczególnych wyrobów poznania miejsca pochodzenia poznania tradycji związanych z produktem dotarcia do bezpośredniego producenta i jego środowiska

12 Produkty europejskie w rejestrze produktów regionalnych i tradycyjnych prawie 1200 produktów Włochy 255, Francja 201, Hiszpania 167 Np. Wielka Brytania zarejestrowane sery: bonchester miękki ser szkocki z krowiego mleka; cheddar najpopularniejszy w Anglii ser podpuszczkowy (nazwa pochodzi od wsi Cheddar, tradycja od XII w.); Włochy szynka parmeńska (trdycja od czasów rzymskich); winogronowy ocet balsamiczny wytwarzany od średniowiecza; ogórki spreewaldzkie z Brandenburgii

13 W rejestrze unijnym są też produkty spoza UE Chiny 10 produktów Kolumbia Indie Wietnam herbata dardżyling czosnek z Chin

14 Jakość potwierdzają Certyfikaty Aby wyróżnić produkty wysokiej jakości, wprowadzono europejskie systemy certyfikowania i znakowania: dla produktów o charakterystycznych cechach wynikających z ich tradycyjnego składu, sposobu wytwarzania albo związanego z miejscem pochodzenia dla produktów rolnictwa ekologicznego Prawo unijne zezwala na tworzenie krajowych systemów jakości, notyfikowanych przez KE.

15 Produkty regionalne i tradycyjne Produkty ekologiczne

16 Znak CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA (CHNP) przyznawany jest produktom, które spełniają następujące warunki: nazwa nawiązuje do regionu, miejsca lub (wyjątkowo) kraju, w którym są wytwarzane (np. wiśnia nadwiślanka, jagnięcina podhalańska, karp zatorski, fasola wrzawska cały proces wytwarzania tj. wyrób surowca, produktu oraz przygotowanie do sprzedaży odbywa się w tym miejscu cechy i specyfika produktu ściśle zależą od miejsca, w którym powstał

17 Znak CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE (CHOG) przyznawany jest produktom, które: wykorzystują nazwę regionu, w którym są produkowane ich reputacja związana jest ze specyficzną jakością, wynikającą z warunków geograficznych (np. klimatu, gleby, roślinności itp.) i lokalnej kultury (np. truskawka kaszubska, rogal świętomarciński, jabłka łąckie, fasola korczyńska) co najmniej jeden etap produkcji musi odbywać się na obszarze, którego nazwę wykorzystuje producent

18 Znak GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ (GTS) przyznawany jest produktom, które: mają specyficzną nazwę lub wytwarzane są ze specyficznego surowca odróżniają się od innych produktów z tej samej kategorii (np. miód pitny dwójniak, olej rydzowy, pierekaczewnik) ich tradycyjny charakter wynika z użycia tradycyjnych surowców, receptury lub technologii.

19 Określenia jakościowe stosowane fakultatywnie Produkt górski Produkt rolnictwa wyspiarskiego Wprowadzone Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych, Informacja o cechach produktu stanowiących wartość dodaną

20 Produkt górski Surowce i pasza dla zwierząt gospodarskich pochodzą przede wszystkim z obszarów górskich; w przypadku produktów przetworzonych, przetwarzanie odbywa się również na obszarach górskich. Produkt rolnictwa wyspiarskiego Surowce pochodzą z wysp; przetwarzanie musi odbywać się na wyspach, w sytuacji gdy w zasadniczy sposób wpływa to na szczególne cechy charakterystyczne produktu końcowego.

21 Aplikacja do unijnego systemu rejestracji produktów regionalnych i tradycyjnych 1. Wniosek składany do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Opłata 300 zł 2. Wniosek oceniany przez Radę ds.produktów Tradycyjnych i Regionalnych Nazw Produktów Rolnych i Środków Spożywczych przy Ministrze RiRW 3. Wniosek przesyłany do Brukseli Wniosek składa grupa producentów Podstawa prawna: ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych (Dz.U nr 10 poz.68)

22 Nazwa produktu zgłoszonego do Brukseli podlega od tego momentu tymczasowej ochronie w kraju i jest chroniona ustawowo. Produkty z certyfikatami systemów jakości UE są kontrolowane przez uprawnione jednostki Informacje: żywności

23 Systemy krajowe System Jakość Tradycja Inne systemy polskie

24 Kontrola i potwierdzanie jakości. Obowiązuje w systemie europejskim i krajowym Producent otrzymuje: certyfikat lub świadectwo zgodności dokument stwierdzający zgodność wyrobu z właściwościami deklarowanymi przez wytwórcę lub określonymi w przepisach bądź normach. Kontrolują jednostki certyfikujące, akredytowane i upoważnione przez Ministra Rolnictwa oraz do kontroli zgodności procesu produkcji ze specyfikacją upoważnione są również wojewódzkie Inspektoraty Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Kontrola odróżnia znaki jakościowe od znaków uznaniowych (!)

25 Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego Strażnik kulinarnego dziedzictwa i jakości żywności zrzesza: producentów tradycyjnej, lokalnej i regionalnej żywności instytucje i podmioty wspierające budowę rynku tradycyjnej żywności w Polsce Misją Izby jest edukacja i zmiana świadomości producentów żywności, przetwórców, instytucji kontrolnych, samorządów oraz konsumentów na temat społecznej i ekonomicznej roli produktów tradycyjnych i regionalnych

26 Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego Strażnik kulinarnego dziedzictwa i jakości żywności zrzesza: producentów tradycyjnej, lokalnej i regionalnej żywności instytucje i podmioty wspierające budowę rynku tradycyjnej żywności w Polsce Misją Izby jest edukacja i zmiana świadomości producentów żywności, przetwórców, instytucji kontrolnych, samorządów oraz konsumentów na temat społecznej i ekonomicznej roli produktów tradycyjnych i regionalnych

27 Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego

28 Izba jako pierwszy podmiot w Polsce, prowadzi kompleksową identyfikację produktów regionalnych, tradycyjnych i lokalnych inspiruje mieszkańców obszarów wiejskich i małe firmy lokalne do wytwarzania takich produktów i ich sprzedaży na większą skalę współpracuje z samorządami wojewódzkimi w zakresie kreowania polityki regionalnej wspierającej rozwój produktów lokalnych i tradycyjnych promuje produkty regionalne i lokalne i informuje konsumentów o ich walorach inicjuje działania na rzecz zapewnienia wyższej jakości produktów dostępnych na rynku prowadzi działania w kierunku przygotowania polskiego prawa, polskich instytucji i polskiego rynku do wykorzystania szans rozwoju produktów regionalnych i tradycyjnych

29 System jakościowy Jakość Tradycja Polska Izba Produktu Regionalnego i Lokalnego we współpracy ze Związkiem Województw RP opracowała, na wzór systemów europejskich, pierwszy krajowy system wyróżniania i kontroli żywności wysokiej jakości Jakość Tradycja, uznany przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. System służy wyróżnianiu produktów żywnościowych wysokiej jakości z uwzględnieniem produktów tradycyjnych.

30 Zasady systemu: Jakość produktu. Przyjmowane są wyłącznie produkty posiadające szczególną jakość, reputację lub inne cechy odróżniające je od innych należących do tej samej kategorii. Producent deklaruje zachowanie wyższych standardów produkcyjnych lub wyjątkowych cech produktów. Przed dopuszczeniem do uczestnictwa w systemie produkt będzie podlegał szczegółowej weryfikacji zgodnie z Regulaminem Znaku Kontrola jakości. Producenci są zobowiązani do posiadania certyfikatu zgodności, potwierdzającego wytwarzanie produktu zgodnie ze specyfikacją. Producenci używający znaku jakościowego Jakość Tradycja będący w Systemie Jakości Żywności powinni poddawać swoje produkty kontroli, której celem jest zagwarantowanie, że stosowana metoda wytwarzania jest zgodna z metodą deklarowaną we wniosku. Wyboru jednostki kontrolnej dokonują sami producenci, koszty kontroli ponoszą uprawnieni do korzystania ze Znaku

31 Otwartość. Do systemu mogą przystąpić wszyscy rolnicy, producenci rolni, przetwórcy w kraju i za granicą, członkowie Izby i nie należący do niej. Jedynym kryterium przyjęcia do systemu produktu jest jego jakość. Uczestnictwo w systemie potwierdzania jakości żywności jest całkowicie dobrowolne Przejrzystość i identyfikowalność produktu. Używający znaku producenci są zobowiązani do określenia częstotliwości i zakresu kontroli oraz prowadzenia dokumentacji mającej na celu zapewnienie pełnej identyfikowalności produktu (traceability) Nadzór nad procesem produkcji sprawują jednostki certyfikujące akredytowane zgodnie z normą PN-EN i upoważnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

32 Potwierdzanie jakości Uzyskanie Certyfikatu Zgodności Certyfikat jest dokumentem stwierdzającym zgodność wyrobu z właściwościami deklarowanymi przez wytwórcę. Certyfikaty wydawane są przez jednostki certyfikujące, akredytowane i upoważnione przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprawnione do kontroli zgodności ze specyfikacją

33 Krajowa Lista Produktów Tradycyjnych przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi utworzona została na mocy ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych Rejestruje produkty, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji Tradycja - co najmniej 25 lat Wnioski przyjmują Marszałkowie województw Korzyści - reputacja, derogacje. Brak ochrony nazwy

34 KONKURS Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego: Nasze Kulinarne Dziedzictwo Smaki Regionów. 13 lat dokumentacji i promocji polskich produktów regionalnych i tradycyjnych. Identyfikacja i promocja ponad 13 tysięcy polskich tradycyjnych. produktów i dań

35 Konkurs był pierwszą, podjętą w skali ogólnopolskiej, próbą gromadzenia wiedzy oraz stosownej dokumentacji na temat polskich regionalnych i tradycyjnych produktów żywnościowych inspiracji producentów, zwłaszcza z obszarów wiejskich do wytwarzania takiej żywności upowszechnienia wiedzy o możliwościach ochrony tradycyjnej żywności na rynkach europejskich i na rynku krajowym Bezpośrednim efektem konkursu było powstanie Polskiej Izby Produktu Regionalnego i Lokalnego (PIPRiL), założonej przez jego laureatów. Od 2005 roku organizatorem konkursu jest właśnie PIPRiL

36 Marka regionalna dla lokalnego rozwoju Brandenburgia Lokalne marki Uckermak i QRegio promuja miejscowe produkty i usługi Przyciągają turystów, wyzwalają lokalne inicjatywy, integrują mieszkańców i przyczyniają się do rozwoju regionu

37 Uckermark jest marką wykorzystywaną przez wszystkie sektory działające w powiecie: rolnictwo, turystykę, przemysł, administrację, banki

38

39 Kosz piknikowy Oferta dla turystów podróżujących po Uckermark. W koszu lokalne specjały, przygotowane w różnych zakątkach regionu Kilkudziesięciu lokalnych dostawców ma rynek zbytu na swoje produkty, m.in. ferma strusi (wędliny), palarnia kawy, lokalna winiarnia, wytwórnia czekolady a nawet mydlarnia i fabryka tytoniu.

40

41

42 Pod wspólnym szyldem Q-Regio Zaczęli od przydomowego sklepu przy lokalnej mleczarni. Wyrabiane są tu sery długo dojrzewające Właściciel, oprócz serów wprowadził do oferty produkty i przetwory od sąsiadów. Powstała spółka Q-Regio. Obecnie ma kilka sklepów w kilku miastach, m.in. W Berlinie

43 Do sklepu nie są przyjmowane towary przypadkowe specjalna komisja degustuje je i bada ich jakość -największym atutem jest specyfika produktu, jego wyjątkowość. - warunkiem uczestnictwa w sieci jest niesprzedawanie swych wyrobów do wielkich sklepów sieciowych.

44 Pieter Wolters i jego sklep

45 Dziękuję za uwagę Izabella Byszewska

46 Dziękuję za uwagę Izabella Byszewska