AN TRO PO MO TO RY KA
|
|
- Kajetan Ryszard Karpiński
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NR AN TRO PO MO TO RY KA WARTOŚCI CENTYLOWE WYSOKOŚCI I MASY CIAŁA ORAZ WSKAŹNIKA MASY CIAŁA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU 6 18 LAT Z GDAŃSKA Z UWZGLĘDNIENIEM PROBLEMU DEFINIOWANIA NADWAGI I NIEDOBORU MASY CIAŁA PERCENTILE VALUES OF HEIGHT AND BODY MASS AND THE BODY MASS INDEX OF CHILDREN AND YOUTH AGED 6 18 YEARS FROM GDANSK INCLUDING UNDER- AND OVERWEIGHT DEFINITION PROBLEM Małgorzata Resiak*, Józef Drabik**, Aleksandra Niedzielska***, Marek Jankowski**** **** dr hab., Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Wychowania Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku **** prof. dr hab., Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Wychowania Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku **** dr, Ośrodek Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka w Gdańsku **** mgr, Ośrodek Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka w Gdańsku Słowa kluczowe: dzieci i młodzież w wieku szkolnym, rozwój somatyczny, normy Key words: school children and youth, somatic development, norms STRESZCZENIE SUMMARY Cel badań. Opracowanie wartości centylowych dla wysokości, masy ciała oraz wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku szkolnym z miasta Gdańska, a także porównanie kryteriów nadwagi i niedoboru masy ciała w populacji gdańskiej z wartościami referencyjnymi International Obesity Task Force oraz z normami opracowanymi przez Instytut Matki i Dziecka na podstawie badań dzieci i młodzieży warszawskiej. Materiał i metody. Badaniami objęto dzieci i młodzieży, w tym chłopców i dziewcząt w wieku 6 18 lat. Obliczenia wartości centyli: 3, 5, 10, 15, 25, 50, 75, 85, 90, 95 oraz 97 u chłopców i dziewcząt przeprowadzono z uwzględnieniem wieku kalendarzowego. Wyniki. Stwierdzono zbliżony przebieg krzywych obrazujących kryteria nadwagi i otyłości u chłopców i dziewcząt w badaniach gdańskich i międzynarodowych. W przypadku badań warszawskich zgodność ta pojawiła się wyłącznie u dzieci młodszych. Zbliżone były natomiast wartości 10. centyla, stanowiące punkt odcięcia dla niedoboru masy ciała w badaniach gdańskich i warszawskich oraz międzynarodowych, w których punkt ten odpowiada BMI = 18,5 kg/m 2 w wieku 18 lat. Wnioski. Diagnostyka indywidualna wymaga stosowania odniesień do populacji krajowej, najlepiej regionalnej, obejmującej duże grupy badawcze. Określenie rozpowszechnienia otyłości i nadwagi oraz niedoboru masy ciała powinno natomiast odbywać się na podstawie uzgodnionych międzynarodowych standardów. Tylko one dają bowiem możliwość dokonywania porównań. Aim of the research. Working out centile norms for height, body mass and body mass index (BMI) in school children and youth in the city of Gdansk as well as comparison of overweight and underweight criteria in popula- 109
2 Małgorzata Resiak, Józef Drabik, Aleksandra Niedzielska, Marek Jankowski tion of Gdansk with reference values of International Obesity Task Force and norms which were elaborated by the Institute of Mother and Child on the basis of the examinations of children and youth from Warsaw. Material and methods. The research included children and youth, of which were boys and girls aged 6 18 years. Calculation of values of percentiles: 3, 5, 10, 15, 25, 50, 75, 85, 90, 95 and 97 in boys and girls was performed with consideration of calendar age. Results. Similar curves run imaging criteria of overweight and obesity in boys and girls was noted in Gdansk and international research. In case of Warsaw research this accordance occurred entirely in younger children. Similar, however, were the values of 10 centile constituting cut-off point for underweight in Gdansk and Warsaw examinations in which this point corresponds to BMI =18,5 kg/m 2 at the age of 18 years. Conclusions. Individual diagnosis demands reference to national population, regional would be the best, including big research groups. On the other hand, determination of spreading obesity and overweight and underweight should be performed basing on agreed international standards, because only they give possibility of making comparisons. Wstęp Obserwacje rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży mają w Polsce długą historię. Od lat monitorowano m.in. zmiany międzypokoleniowe cech somatycznych, w tym wysokości i masy ciała [1], badano także związek tych zmian z uwarunkowaniami środowiskowymi [2 4]. Takie dane umożliwiają śledzenie trendów sekularnych i tym samym mogą informować o stopniu przystosowania się poszczególnych pokoleń do środowiska [5]. Nasze badania nawiązują do tych obserwacji, a ponadto do oceny rozwoju somatycznego. Ocena ta może z kolei stanowić podstawę do działania bądź prewencyjnego, bądź w razie stwierdzenia zaburzeń leczniczego. W przypadku większości cech somatycznych ważna jest aktualizacja tych punktów odniesienia. Pewne wątpliwości budzi jednak ciągła aktualizacja siatek centylowych tworzonych dla wskaźnika masy ciała (BMI), który służy zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych zwłaszcza w badaniach epidemiologicznych do szacowania wielkości otłuszczenia ciała. Normę statystyczną stanowi większość osobników [6]. Jeśli zatem nadwaga i otyłość stają się coraz bardziej powszechne, to ciągłe uaktualnianie siatek centylowych może utrudniać właściwą ocenę ewentualnego nadmiaru masy ciała. Monitorowania wymaga także niebezpieczne dla zdrowia zjawisko niedoboru masy ciała i zbyt niskiego poziomu otłuszczenia. W zamożnych krajach jest ono przede wszystkim efektem ulegania presji środowiska, wymuszającego dostosowanie sylwetki do narzuconych kanonów estetycznych [7, 8], a w krajach rozwijających się może wynikać z biedy [9]. Prace przedstawiające rozpowszechnienie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży są liczniejsze niż opracowania dotyczące niedoboru masy ciała. Autorzy niniejszego opracowania uwzględnili oba te aspekty rozwoju fizycznego. 110 Celem naszych badań było opracowanie rozkładów centylowych dla wysokości, masy ciała i wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku szkolnym miasta Gdańska, a także porównanie kryteriów przyjętych do stwierdzenia nadwagi i niedowagi w populacji gdańskiej z wartościami uznanymi za referencyjne przez IOTF (International Obesity Task Force) [7, 10] oraz ze wskaźnikami opracowanymi przez Instytut Matki i Dziecka na podstawie badań dzieci i młodzieży warszawskiej (11). Materiał i metody Badania przeprowadzono w latach 2008/2009 w Ośrodku Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka (OPZiSDz) oraz w gdańskich szkołach w ramach programów Zdrowy Uczeń, Zdrowe Serce Gdańskich Uczniów i Waga Zdrowia, we współpracy z 43 pielęgniarkami szkolnymi zatrudnionymi w 13 placówkach medycznych, jak i w ramach indywidualnych praktyk pielęgniarskich. Pielęgniarki wykonujące pomiary były wcześniej przeszkolone przez lekarzy OPZiSDz oraz GUM. Badaniami objęto dzieci i młodzieży, w tym chłopców i dziewcząt w wieku 6 18 lat, co stanowi około 50% tej grupy wiekowej gdańskiej populacji. określono z dokładnością do 0,01 roku. Podziału badanych na grupy wiekowe dokonano wg jednej z propozycji przyjętych w piśmiennictwie [12]. Do grupy sześciolatków zaliczono dzieci znajdujące się w przedziale wiekowym 5,50 6,49. Analogicznie postąpiono w pozostałych grupach wiekowych. Dokonano pomiarów wysokości i masy ciała wg obowiązujących zasad [13]. Wskaźnik masy ciała (BMI) obliczono wg wzoru: masa ciała (kg) / ((wysokość ciała (m)) 2.
3 Wartości centylowe wysokości i masy ciała oraz wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku 6 18 lat... W obliczeniu wartości centyli: 3, 5, 10, 15, 25, 50, 75, 85, 90, 95 i 97 uwzględniono płeć i wiek kalendarzowy. Do porównania wartości granicznych określających nadwagę i otyłość wykorzystano międzynarodowe standardy opisane przez Cole a i wsp. [10], a rekomendowane przez IOTF (International Obesity Task Force) oraz wartości 85. i 95. centyla uzyskane w badaniach dzieci warszawskich [11] i gdańskich. W celu porównania metod określania niedoboru masy ciała uwzględniono wartości centyli: 3, 5 i 10 z obserwacji poczynionych w populacjach warszawskiej i gdańskiej oraz wartości referencyjne opublikowane w 2007 roku przez Cole a i wsp. [7]. Wyniki Dane liczbowe o wysokości i masie ciała, a także o wskaźniku masy ciała (BMI) badanych chłopców i dziewcząt w grupach wieku przedstawiono w tabelach 1 2. W tabelach 3 6 przedstawiono wartości centyli: 3, 5, 10, 15, 25, 50, 75, 85, 90, 95 i 97 wysokości oraz masy ciała u chłopców i dziewcząt, a w tabelach 7 i 8 wartości BMI. Ponadto na rycinach 1 4 porównano różne kryteria nadwagi i niedowagi. Na rycinach 1 i 2 pokazano wartości 85. i 95. centyla BMI, stanowiące wartości graniczne dla nadwagi Tabela 1. Charakterystyka liczbowa wysokości ciała, masy ciała i wskaźnika masy ciała (BMI) badanych chłopców Table 1. Number characteristics of the body height, body weight and body mass index (BMI) for the boys (lata) age n Wysokość c. (cm) Body height (cm) Masa c. (kg) Body mass (kg) BMI (kg/m 2 ) x S x s x s ,1 5,1 22,9 4,0 15,8 1, ,0 5,5 24,6 4,8 15,9 2, ,0 6,0 29,1 5,8 16,6 2, ,1 6,2 33,3 7,5 17,6 3, ,3 6,4 36,5 8,2 17,9 3, ,1 6,8 39,7 9,0 18,2 3, ,2 7,6 44,7 10,8 18,8 3, ,9 8,5 50,7 11,9 19,7 3, ,7 8,2 59,0 12,7 20,6 3, ,7 7,9 62,6 13,5 21,1 3, ,6 7,5 68,2 14,1 21,8 4, ,6 6,3 72,2 14,1 22,6 3, ,4 6,6 73,7 12,9 22,9 3,6 Tabela 2. Charakterystyka liczbowa wysokości ciała, masy ciała i wskaźnika masy ciała (BMI) badanych dziewcząt Table 2. Number characteristics of the body height, body weight and body mass index (BMI) for the girls (lata) age n Wysokość c. (cm) Masa c. (kg) BMI (kg/m Body height (cm) Body mass (kg) 2 ) x S x s x s ,4 5,1 22,4 4,1 15,6 1, ,7 5,5 23,8 4,3 15,7 2, ,7 5,8 28,5 5,7 16,6 2, ,6 6,1 31,6 7,0 17,1 2, ,3 6,7 35,1 7,8 17,4 2, ,5 7,4 39,9 9,4 18,2 3, ,4 7,3 45,4 10,4 18,9 3, ,3 7,1 50,6 11,1 19,8 3, ,9 5,9 55,2 10,5 20,7 3, ,7 6,2 57,2 10,8 21,3 3, ,4 5,7 60,2 11,4 22,0 3, ,0 6,3 59,8 10,7 21,7 3, ,2 5,9 60,1 10,3 21,7 3,4 111
4 Małgorzata Resiak, Józef Drabik, Aleksandra Niedzielska, Marek Jankowski Tabela 3. Wartości centylowe wysokości ciała u chłopców Table 3. Percentile values of body height for boys ,0 112,0 113,5 115,0 117,0 120,0 123,5 125,5 127,0 128,5 129, ,5 115,5 117,0 118,5 120,0 124,0 127,5 129,5 131,0 134,0 135, ,0 122,0 125,0 126,0 128,0 132,0 136,0 138,0 140,0 142,0 142, ,5 127,5 129,0 130,5 132,5 137,0 141,5 143,5 145,0 148,0 148, ,5 132,0 134,0 136,0 138,0 142,5 146,5 149,0 150,0 152,5 155, ,0 136,0 138,5 140,5 142,5 146,5 151,5 154,0 155,5 159,0 161, ,0 142,0 144,0 146,0 148,0 153,0 158,0 160,5 162,5 167,5 169, ,0 147,0 149,0 151,0 154,0 160,0 165,5 169,0 171,0 174,0 177, ,0 155,0 158,0 160,0 163,0 169,0 174,0 177,0 179,0 181,0 183, ,0 158,0 161,5 164,0 167,0 172,0 177,0 180,0 181,0 185,0 186, ,0 163,0 168,0 170,0 172,0 177,0 182,0 184,0 185,0 188,0 190, ,0 168,0 170,0 172,0 175,0 179,0 183,0 185,0 187,0 189,0 191, ,0 169,0 171,0 173,0 175,0 179,0 184,0 186,0 188,0 191,0 192,0 Tabela 4. Wartości centylowe wysokości ciała u dziewcząt Table 4. Percentile values of body height for girls ,0 111,0 113,0 114,0 116,0 119,0 123,0 124,5 125,5 128,0 129, ,0 114,0 116,0 117,0 119,0 122,5 126,0 128,5 130,0 132,0 133, ,0 121,5 124,0 125,0 127,0 130,5 134,0 136,5 138,5 140,5 142, ,5 125,5 128,0 129,0 131,5 135,5 139,5 142,0 143,5 146,0 147, ,0 130,5 133,0 134,0 137,0 141,5 146,0 148,0 149,5 153,0 154, ,5 135,0 138,0 140,0 143,0 147,5 152,5 155,0 157,0 160,0 161, ,0 142,5 145,0 147,0 149,0 154,5 160,0 162,0 163,5 166,0 168, ,0 147,5 150,0 152,0 154,5 159,5 164,0 166,0 168,0 171,0 173, ,0 153,0 156,0 157,0 159,0 163,0 167,0 169,0 170,0 172,0 174, ,0 154,0 156,0 157,0 160,0 164,0 168,0 170,0 172,0 173,0 175, ,0 156,0 159,0 160,0 162,0 166,0 169,0 171,0 172,0 175,0 177, ,0 156,0 158,0 160,0 162,0 166,0 170,0 173,0 174,0 177,0 178, ,0 157,0 159,0 160,0 162,0 166,0 170,0 172,0 174,0 176,0 177,0 Tabela 5. Wartości centylowe masy ciała u chłopców Table 5. Percentile values of body weight for boys ,2 17,8 18,5 19,0 20,0 22,0 25,0 27,0 28,5 30,5 32, ,5 19,0 19,9 20,5 21,5 23,7 26,5 29,0 30,5 34,0 36, ,0 22,0 23,0 23,5 25,0 28,0 32,0 35,0 37,0 41,0 42, ,5 24,0 25,0 26,0 28,0 32,0 38,0 41,0 43,0 46,5 50, ,0 26,0 27,5 29,0 31,0 35,0 41,0 45,0 48,0 51,5 54, ,5 28,5 30,0 31,5 33,0 37,5 44,5 49,0 53,0 57,5 61, ,0 31,0 33,0 35,0 37,0 42,5 50,0 55,0 59,0 65,0 70, ,0 35,0 37,5 39,5 42,0 49,0 57,5 62,5 67,0 73,5 79, ,0 41,0 44,0 47,0 51,0 57,4 65,0 70,0 75,0 83,0 89, ,0 44,0 48,0 50,0 53,5 60,0 69,0 74,0 80,0 90,0 95, ,0 50,0 53,0 55,0 59,0 66,0 75,0 82,0 86,0 95,0 97, ,0 52,0 57,0 60,0 63,0 70,0 79,0 84,0 90,0 99,0 107, ,0 56,0 59,0 61,0 65,0 72,0 81,0 86,0 90,0 97,0 104,0 112
5 Wartości centylowe wysokości i masy ciała oraz wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku 6 18 lat... Tabela 6. Wartości centylowe masy ciała u dziewcząt Table 6. Percentile values of body weight for girls ,0 17,4 18,1 18,8 19,5 21,7 24,5 26,1 27,5 30,7 32, ,6 18,2 19,0 19,5 20,5 23,0 26,3 28,1 29,5 32,0 33, ,0 21,0 22,0 23,0 24,5 27,5 31,5 34,5 36,2 39,5 41, ,5 22,5 24,0 25,0 27,0 35,0 38,0 39,0 41,5 44,5 47, ,5 25,5 27,0 28,0 29,5 33,8 40,0 43,0 45,5 50,5 53, ,5 27,5 29,5 30,5 33,0 38,5 45,5 50,0 52,5 57,0 60, ,5 31,5 33,5 35,0 38,0 43,5 51,5 55,5 59,5 66,0 68, ,0 35,5 38,0 40,0 43,0 49,0 56,0 61,0 65,5 73,0 77, ,0 42,0 44,0 45,0 48,0 54,0 60,0 65,0 68,0 74,0 79, ,0 44,0 46,0 48,0 50,0 55,5 62,0 67,0 69,0 77,0 83, ,3 46,0 48,0 50,0 53,0 58,0 65,0 70,0 73,0 83,0 87, ,0 46,0 48,0 50,0 53,0 58,0 65,0 69,0 74,0 81,0 85, ,0 47,0 49,0 50,0 53,0 58,0 65,0 69,0 73,0 79,0 83,0 Tabela 7. Wartości centylowe wskaźnika masy ciała (BMI) u chłopców Table 7. Percentile values of body mass index (BMI) for boys ,18 13,34 13,77 14,10 14,52 15,28 16,64 17,75 18,40 19,53 20, ,22 13,45 13,86 14,12 14,49 15,41 16,64 17,52 18,75 20,35 21, ,64 13,89 14,20 14,48 14,95 16,07 17,73 18,94 20,00 21,42 22, ,73 14,03 14,48 14,76 15,41 16,86 19,11 20,54 21,43 23,13 24, ,76 14,08 14,69 15,09 15,65 17,12 19,39 21,12 22,37 23,95 25, ,08 14,38 14,95 15,23 15,86 17,44 19,95 21,64 22,57 24,45 25, ,28 14,69 15,24 15,69 16,40 18,16 20,71 22,23 23,37 25,20 26, ,76 15,15 15,82 16,30 17,18 18,98 21,23 23,16 24,57 26,64 28, ,52 16,02 16,82 17,34 18,22 20,06 22,19 23,80 25,26 27,78 29, ,07 16,61 17,33 17,78 18,59 20,44 22,72 24,20 26,20 28,09 29, ,76 17,02 17,71 18,37 19,04 20,76 23,63 25,71 27,17 29,38 30, ,28 17,67 18,51 19,03 20,02 21,87 24,26 26,04 27,47 30,30 32, ,79 18,29 18,94 19,44 20,31 22,24 24,57 26,20 27,47 29,94 31,91 Tabela 8. Wartości centylowe wskaźnika masy ciała (BMI) u dziewcząt Table 8. Percentile values of body mass index (BMI) for girls ,01 13,22 13,65 13,91 14,36 15,28 16,52 17,38 18,06 19,68 20, ,98 13,27 13,64 13,89 14,27 15,27 16,77 17,70 18,40 19,33 20, ,21 13,54 14,01 14,23 14,77 15,93 17,77 18,94 20,14 21,52 22, ,30 13,57 14,07 14,40 15,05 16,42 18,53 20,01 21,06 22,44 23, ,55 13,84 14,37 14,81 15,37 16,74 19,00 20,50 21,37 23,31 24, ,65 14,02 14,62 14,99 15,79 17,60 29,98 21,50 22,49 24,42 25, ,19 14,57 15,20 15,66 16,44 18,21 20,72 22,51 23,57 25,69 26, ,71 15,33 16,12 16,64 17,35 19,20 21,63 23,32 24,39 26,98 28, ,99 16,44 17,15 17,60 18,37 20,17 22,38 24,13 25,15 27,18 28, ,67 16,90 17,53 18,13 18,87 20,66 22,91 24,22 25,40 28,26 30, ,97 17,42 18,13 18,56 19,53 21,30 23,42 25,00 26,08 29,32 31, ,21 17,47 18,14 18,59 19,27 21,05 23,24 24,69 26,13 28,58 29, ,19 17,58 18,20 18,78 19,43 21,09 23,24 24,86 26,22 28,23 29,76 113
6 Małgorzata Resiak, Józef Drabik, Aleksandra Niedzielska, Marek Jankowski Ryc. 1. Kryteria nadwagi i otyłości dla chłopców Fig. 1. Cut-offs for overweight and obesity for boys i otyłości u dzieci oraz młodzieży, z obserwacji gdańskich i warszawskich, a także kryteria międzynarodowe (IOTF). W przypadku chłopców wartości BMI odpowiadające c95 były bardzo zbliżone w populacji gdańskich dzieci i młodzieży z kryterium IOTF dla otyłości. W badaniach młodzieży warszawskiej wartości te od 14. do 18. roku życia były niższe. Różnica w wartościach BMI uzyskana w obserwacjach gdańskich i warszawskich chłopców wyniosła 3,7 kg/m 2 oraz 3,3 kg/m 2 odpowiednio w grupach szesnasto- i osiemnastolatków Ryc. 2. Kryteria nadwagi i otyłości dla dziewcząt Fig. 2. Cut-offs for overweight and obesity for girls 114
7 Wartości centylowe wysokości i masy ciała oraz wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku 6 18 lat... Ryc. 3. Kryteria niedowagi dla chłopców Fig. 3. Cut-offs for underweight for boys i 4,5 kg/m 2 u siedemnastolatków. Częstość występowania otyłości wśród 17-letnich gdańskich chłopców, określona przy użyciu wartości 95c z badań gdańskich i warszawskich wyniosła odpowiednio 5% i 16,2%. Różnica ta jest istotna statystycznie (p < 0,001). Zbliżony był natomiast u chłopców przebieg krzywych przedstawiających wartości BMI, które stanowią kryterium nadwagi. Podobnie jak u chłopców, także u dziewcząt granice otyłości były bliskie w obserwacjach gdańskich Ryc. 4. Kryteria niedowagi dla dziewcząt Fig. 4. Cut-offs for underweight for girls 115
8 Małgorzata Resiak, Józef Drabik, Aleksandra Niedzielska, Marek Jankowski i kryteriach IOTF, a także od 6. do 10. roku życia w badaniach warszawskich. W tych ostatnich badaniach, poczynając od 11. roku życia, granica ta przybrała niższe wartości. Różnice pomiędzy wartościami 95. centyla w badaniach dziewcząt warszawskich i gdańskich były nieco mniejsze niż u chłopców. Przykładowo w wieku lat 15 wyniosły one 2,86 kg/m 2, w 17. roku życia stanowiły 2,68 kg/m 2, a u szesnastoletnich dziewcząt wynosiły 3,62 kg/m 2. Odsetek dziewcząt otyłych, obliczony z uwzględnieniem kryterium warszawskiego, był ponad dwukrotnie większy. Różnica ta jest istotna statystycznie (p < 0,001). Wartości graniczne BMI dla nadwagi u dziewcząt były zbliżone. Wyjątek stanowiły tu gdańskie trzynasto- i piętnastolatki, u których wartości BMI c85 okazały się wyższe w badaniach gdańskich. Rozpowszechnienie nadwagi wśród 15-letnich dziewcząt gdańskich przy zastosowaniu kryterium warszawskiego było o ponad 10% większe (p < 0,001). Na rycinach 3 i 4 zamieszczono wartości graniczne uzyskane z badań dzieci i młodzieży gdańskiej, warszawskiej, a także z próby międzynarodowej (IOTF), określające niedobór masy ciała. W badaniach dzieci i młodzieży z Gdańska oraz z Warszawy wprowadzono wartości BMI 3., 5. i 10. centyla. Kryteria określone przez Cole a i wsp. [7] uwzględniają wartości BMI odpowiadające 16, 17 i 18,5 kg/m 2 osiąganym w wieku 18 lat. Zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt najniższe kryterium niedoboru masy ciała zaproponowane przez Cole a i wsp. [7] (BMI = 16 kg/m 2 ) pozostawało na znacznie niższym poziomie niż wartość 3. centyla BMI obliczona dla populacji gdańskiej i warszawskiej. Po zastosowaniu tych kryteriów do określenia odsetka dzieci z największym niedoborem masy ciała zaobserwowano istotne statystycznie różnice (p < 0,001). Na niższym poziomie pozostała również we wszystkich grupach wiekowych kolejna wartość graniczna (BMI = 17 kg/m 2 w wieku 18 lat), zdefiniowana przez Cole a i wsp. [7] do określenia niedoboru masy ciała. Zbliżone są natomiast wartości 10. centyli z badań gdańskich i warszawskich oraz kryterium IOTF, odpowiadające BMI = 18,5 kg/m 2 w wieku 18 lat. Dyskusja W populacji polskich dzieci i młodzieży, podobnie jak w innych krajach rozwiniętych, obserwuje się wzrost częstości występowania nadwagi i otyłości. Wysokie tempo tych niekorzystnych zmian, a równocześnie najwyższy odsetek dzieci z nadwagą i otyłością występuje wśród najmłodszych. W badaniach przeprowadzonych na terenie całej Polski w połowie lat 90. odsetek dzieci 116 z nadwagą i otyłością w wieku 7 15 lat u chłopców nie przekraczał 10%, a u dziewcząt był niewiele wyższy [14]. Kilka lat później, w obserwacjach poczynionych w tej samej grupie wiekowej w województwie podkarpackim, wykazano wzrost odsetka dzieci otyłych i z nadwagą do około 15% u chłopców i ponad 21% u dziewcząt [15]. W tym samym czasie badania przeprowadzone wśród dzieci i młodzieży poznańskiej, obejmujące szerszy przedział wiekowy, bo od 3. do 18. roku życia, wykazały nadwagę i otyłość u około 16% chłopców i dziewcząt [16]. Wśród 6-letnich chłopców odsetek ten był wyższy i wyniósł około 23%. Z danych zebranych w ostatnim dziesięcioleciu w Ośrodku Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka w Gdańsku wynika, że odsetek dziewcząt z nadwagą bądź otyłością w 2002 roku przekroczył 20% i był porównywalny z danymi z europejskich krajów zachodnich [17]. U chłopców był nieco niższy, ale także zbliżył się do 20%. Przewęda i Dobosz [4], porównując wyniki badań z 1999 roku z danymi sprzed 10 lat, stwierdzili (na podstawie wartości BMI), że dziewczęta w wieku 7,5 13,5 lat były tęższe od rówieśniczek badanych w 1989 roku, podczas gdy starsze dziewczęta wykazały tendencję do smuklejszej budowy ciała. Tymczasem u chłopców we wszystkich kategoriach wieku autorzy ci odnotowali w końcu lat 90. wyższe wartości BMI w porównaniu z rokiem Również Chrzanowska i wsp. [18] zaobserwowali wśród najstarszych krakowskich dziewcząt tendencję do szczuplenia. Ogólnopolskie obserwacje, którymi objęto grupę młodzieży gimnazjalnej w roku 2005, wskazują na duże międzyregionalne różnice w występowaniu nadwagi i otyłości [19]. Potwierdza to wątpliwości dotyczące stosowania jako punktów odniesienia regionalnych norm rozwojowych dla wskaźnika masy ciała. Wydaje się, że problem został rozwiązany w przypadku dzieci młodszych. Jak piszą de Onis i Woynarowska [20], standardy zaproponowane przez WHO w 2006 roku dla dzieci w wieku 0 5 lat zostały przyjęte w ponad 100 krajach. Mimo to wykorzystanie tych standardów dla dzieci i młodzieży w wieku 5 19 lat jest nadal kwestią otwartą. Oblacińska i wsp. [21] polecają normy WHO do obserwacji epidemiologicznych i porównań międzynarodowych. Do dyskusji pozostawiając równocześnie kwestię indywidualnej oceny stanu odżywienia dzieci i młodzieży. W niniejszej pracy do porównań wartości referencyjnych dla nadwagi i otyłości oraz niedoboru masy ciała wykorzystano kryteria przedstawione przez Cole a i wsp. [7, 10], a rekomendowane przez IOTF. Zaznaczyć jednak należy, że choć zostały stworzone na podstawie badań międzynarodowej populacji,
9 Wartości centylowe wysokości i masy ciała oraz wskaźnika masy ciała dzieci i młodzieży w wieku 6 18 lat... określają jednak wyłącznie skrajne wartości wielkości otłuszczenia ciała. Przedstawione na stronie internetowej WHO ( porównanie wartości granicznych proponowanych przez WHO i IOTF ukazuje różnice w definiowaniu otyłości, które dotyczą przede wszystkim chłopców. Z porównań zawartych w tej pracy wynika, że wartości graniczne BMI dla otyłości opracowane na podstawie badań gdańskiej populacji, jak i rekomendowane przez IOTF są bardzo zbliżone. Zastosowanie wartości centylowych określających nadmiar masy ciała z badań warszawskich w grupie starszych dzieci mogłoby spowodować przede wszystkim niedoszacowanie występowania otyłości. W przypadku określania niedoboru masy ciała odnotowano zbliżone wartości 10. centyla BMI w populacjach gdańskiej i warszawskiej oraz kryterium IOTF odpowiadające BMI = 18,5 kg/m 2 w wieku lat 18. Wnioski 1. Diagnostyka indywidualna wymaga stosowania odniesień do populacji krajowej, najlepiej regionalnej, obejmującej duże grupy badawcze. 2. Określenie rozpowszechnienia otyłości i nadwagi oraz niedoboru masy ciała powinno odbywać się na podstawie uzgodnionych międzynarodowych standardów, ponieważ tylko one umożliwiają dokonywanie międzypopulacyjnych porównań. PIŚMIENNICTWO LITERATURE [1] Krawczyński M, Walkowiak J, Krzyżaniak A: Trend sekularny wysokości i masy ciała dzieci i młodzieży miasta Poznania w latach Pediat Prakt, 2000; 8: [2] Hulanicka B: Stan biologiczny populacji polskiej punkt widzenia antropologa; w Stan zdrowia Polaków. Mon. Zakł. Antropologii PAN, Wrocław, 1996; 15: [3] Charzewski J, Piechaczek H: Międzywarstwowe różnice rozwoju somatycznego dzieci warszawskich. Wych Fiz i Sport, 2001; 4: [4] Przewęda R, Dobosz J: Kondycja fizyczna polskiej młodzieży. Studia i Monografie, Warszawa, AWF, 2003; 98. [5] Wolański N: Międzypokoleniowe przemiany przebiegu ontogenezy; w Rozwój biologiczny człowieka. Warszawa, PWN, 2005; [6] Krawczyński M: Pojęcie normy auksologicznej (rozwojowej), jej interpretacja i wykorzystanie w praktyce. Pediat Prakt, 2000; 4: [7] Cole TJ, Flegal KM, Nicholls D, Jackson AA: Body mass index cut offs to define thinness in children and adolescents: international survey. BMJ, 2007; 333: [8] Wang Y, Monteiro C, Popkin BM: Trends of obesity and underweight in older children and adolescents in the United States, Brazil, China, and Russia. Am J Clin Nutr, 2002; 75: [9] Januszewski J, Mleczko E: Wskaźnik wagowo-wzrostowy Queteleta II BMI a sprawność fizyczna badana w konwencji zdrowia u chłopców z Małopolski. Antropomotoryka, 2007; 37: [10] Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH: Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ, 2000; 320: [11] Palczewska I, Niedźwiedzka Z: Wskaźniki rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży warszawskiej. Med u Rozw, 2001; 5, supp. I, 2. [12] Malina RM; Bouchard C: Growth, maturation, and phisical activity. Champaign, HKP, [13] Kopczyńska-Sikorska J, Kurniewicz-Witczakowa R, Niedźwiecka Z i wsp: Test przesiewowy do wykrywania zaburzeń w rozwoju fizycznym (somatycznym); w Jodkowska M, Woynarowska B (red.): Testy przesiewowe u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Warszawa, Instytut Matki i Dziecka, 2002; [14] Oblacińska A, Wrocławska M, Woynarowska B: Częstość występowania nadwagi i otyłości w populacji w wieku szkolnym w Polsce oraz opieka zdrowotna nad uczniami z tymi zaburzeniami. Pediat Pol, 1997; 72: [15] Mazur A, Małecka-Tendera E, Lewin-Kowalik J: Nadwaga i otyłość u dzieci szkół podstawowych województwa podkarpackiego. Pediat Pol, 2001; 76: [16] Krawczyński M, Czarnecka A, Wysocka-Gryczka K, Krzyżaniak A, Walkowiak J: Otyłość u dzieci i młodzieży miasta Poznania. Aspekty Etiopatogenetyczne, epidemiologiczne i społeczne. Now Lek, 2001; 70: [17] Drabik J, Resiak M, Niedzielska A: The epidemic of obesity in preschool children as a public health problem in Gdansk. Research Yearbook, 2003; IX: [18] Chrzanowska M, Gołąb S, Żarów R, Sobiecki J, Matusik S: Trendy w otłuszczeniu ciała oraz występowanie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży Krakowa w ostatnim trzydziestoleciu. Pediat Pol, 2002; 2: [19] Jodkowska M, Oblacińska A: Epidemiologia nadwagi i otyłości u młodzieży w wieku lat w Polsce; w Oblacińska A, Jodkowska M (red.): Otyłość u polskich nastolatków. Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, 2007; [20] de Onis M, Woynarowska B: Standardy WHO rozwoju fizycznego dzieci w wieku 0 5 lat i możliwości ich wykorzystania w Polsce. Med u Rozw, 2010; 2: [21] Oblacińska A, Jodkowska M, Mikiel-Kostyra K, Palczewska I: Ocena rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży. Cz. I. Dzieci i młodzież w wieku 6 18 lat normy krajowe czy rekomendowane przez WHO? Med u Rozw, 2010; 2:
Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej
Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoOCENA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U MŁODZIEŻY W WIEKU LAT W POLSCE PRZY ZASTOSOWANIU TRZECH RÓŻNYCH NARZĘDZI BADAWCZYCH
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 585-592 Maria Jodkowska, Izabela Tabak, Anna Oblacińska OCENA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT W POLSCE PRZY ZASTOSOWANIU TRZECH RÓŻNYCH
Bardziej szczegółowoStandardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?
Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka
Bardziej szczegółowoTrendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004
Wydawnictwo UR 2009 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009, 3, 239 250 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w
Bardziej szczegółowoOcena wskaźników wagowo-wzrostowych dzieci krakowskich w wieku 6-14 lat
336 Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 336-342 Ocena wskaźników wagowo-wzrostowych dzieci krakowskich w wieku 6-14 lat The evaluation of body mass and body weight proportion in children aged 6-14 EMILIA
Bardziej szczegółowoSTUDIA I MONOGRAFIE NR 22. Spis treści
STUDIA I MONOGRAFIE NR 22 Spis treści I Wprowadzenie II Materia³ i metody badañ 1 Ogólna charakterystyka próby 2 Badania antropometryczne 3 Próby sprawnoœci motorycznej 4 Ocena postawy cia³a 5 Metody opracowania
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoJoanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 1(6) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Otyłość, nadwaga i niedobór masy ciała u dzieci śląskich w wieku 7-9 lat Obesity, overweight and thinness in Silesian children 7-9
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 r 4(21) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 7-9 lat województwa mazowieckiego Analysis of nutritional status 7-9 years
Bardziej szczegółowoI STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU 1
PRZEGL EPIDEMIOL 2010; 64: 565-570 Zdrowie publiczne Maria Jodkowska, Anna Oblacińska, Izabela Tabak, Krystyna Mikiel-Kostyra WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ WZRASTANIA I STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE NADWAGI I OTYŁOŚCI WŚRÓD DZIECI W WIEKU OD 10 DO 13 LAT W MIEŚCIE I GMINIE OSTRZESZÓW
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE 3(14) 2014 ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES ISSN 2080-5985 Marta Witkowska, Tomasz Lesiów Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu e-mail: tomasz.lesiow@ue.wroc.pl WYSTĘPOWANIE
Bardziej szczegółowoRelacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży
e-wydawnictwo Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej j Relacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika u dzieci i młodzieży Romuald Stupnicki Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki w Pruszkowie
Bardziej szczegółowoAKTUALNE TRENDY UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC. Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacja o badaniach HBSC Sieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe. Zamawiający:
Zapytanie ofertowe Zamawiający: Wrocławskie Centrum Zdrowia SP ZOZ,Sekcja do Spraw Programów Zdrowotnych i Promocji Zdrowia, 53-208 Wrocław, ul.podróżnicza 26/28, tel.71/335-29- 69/60, fax 71 / 335-29-69/68
Bardziej szczegółowoOcena nadwagi i otyłości chłopców w wieku lat. Assesment of overweight and obesity of boys aged years
Artykuł oryginalny Original Paper Zeszyty Naukowe WSKFiT 11:7-12, 2016 www.wskfit.pl/zeszyty-naukowe Ocena nadwagi i otyłości chłopców w wieku 10 13 lat Assesment of overweight and obesity of boys aged
Bardziej szczegółowoStan odżywienia 5-letnich dzieci miasta Bielsko Biała w oparciu o krakowskie siatki centylowe i siatki centylowe WHO
Waksmańska Artykuły W oryginalne i wsp. Stan odżywienia / original 5-letnich papers dzieci miasta Bielsko-Biała w oparciu o... 727 Stan odżywienia 5-letnich dzieci miasta Bielsko Biała w oparciu o i Nutritional
Bardziej szczegółowoSiatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia
prace oryginalne Siatki centylowe dla oceny wzrastania i stanu odżywienia polskich dzieci i młodzieży od urodzenia do 18 roku życia Percentile charts for growth and nutritional status assessment in Polish
Bardziej szczegółowoRelacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży. Weight-height relations and the use of BMI in children and youths
Przedruk (za zgodą) Permitted Reprint Zeszyty Naukowe WSKFiT :41-47, www.wskfit.pl/zeszyty-naukowe Relacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika u dzieci i młodzieży Weight-height relations and the use
Bardziej szczegółowoProblem otyłości wśród populacji trzynastolatków na przykładzie uczniów Miejskiego Zespołu Szkół nr 2 w Będzinie
Borgis Problem otyłości wśród populacji trzynastolatków na przykładzie uczniów Miejskiego Zespołu Szkół nr 2 w Będzinie *Wiesława Kołodziej, Katarzyna Galeja Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego, Dąbrowa
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY WIEJSKIEJ Z KASZUB W LATACH 2006-2008
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 9 2012 CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY WIEJSKIEJ Z KASZUB W LATACH 2006-2008 PREVALENCE OF OVERWEIGHT AND OBESITY IN VILLAGE
Bardziej szczegółowoWskaźnik masy ciała u dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku szkolnym
4 Wskaźnik masy ciała u dzieci i młodzieży łódzkiej w wieku szkolnym TADEUSZ NAWARYCZ, LIDIA OSTROWSKA-NAWARYCZ Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Fizjologii Człowieka i Biofizyki, kierownik: prof. dr
Bardziej szczegółowoSTRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ryszard Asienkiewicz Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
Bardziej szczegółowoOcena prawidłowości masy ciała i wyliczanie zapotrzebowania na energię. Scenariusz lekcji
Ocena prawidłowości masy ciała i wyliczanie zapotrzebowania na energię Scenariusz lekcji Opracowanie: Anna Harton, Danuta Gajewska, Joanna Myszkowska-Ryciak, Sylwia Gudej na potrzeby programu Mądre żywienie,
Bardziej szczegółowoELEKTRONICZNY SYSTEM MEDYCYNY SZKOLNEJ ESMS
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROGRAMU GDYŃSKI ZDROWY UCZEŃ ELEKTRONICZNY SYSTEM MEDYCYNY SZKOLNEJ ESMS Zestawienie zbiorcze ORGANIZATOR PROJEKTU: PARTNERZY: HONOROWY PATRONAT: Gdynia, 2019 SPIS TREŚCI Wprowadzenie...
Bardziej szczegółowoO badaniach Grzegorza Nowickiego stratyfikacji rozwoju fizycznego dziecka wiejskiego
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna 2015, t. XIV, nr 2, s. 207 218 http://dx.doi.org/10.16926/kf.2015.14.27 Andrzej MALINOWSKI * Stanisław NOWAK ** O badaniach Grzegorza
Bardziej szczegółowoTendencja przemian w otłuszczeniu ciała u dzieci i młodzieży Rzeszowa
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 200, 2, 1 1 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 PRACE ORYGINALNE Tendencja przemian w otłuszczeniu ciała u dzieci i młodzieży Rzeszowa 1 Z Zakładu Anatomii
Bardziej szczegółowoNormy wskaÿnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i m³odzie y Ziemi Lubuskiej
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie Seria: KULTURA FIZYCZNA z. VII, 2007 Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaÿnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i m³odzie
Bardziej szczegółowoWrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych
Sprawozdanie z badań przesiewowych realizowanych w latach 2015-2018 wśród uczniów klas pierwszych gimnazjów i klas czwartych szkół podstawowych Wrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych w ramach Ogólnopolskiego
Bardziej szczegółowoWysokość ciała i wielkość wskaźnika BMI dzieci z dwóch skrajnych warstw społecznych
ROZDZIAŁ XII ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO 1 Zakład Auksologii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Department of Auxology, University of Jan Kochanowski in Kielce 2 Zakład
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki Academy
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 130 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 130 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach Academy of Physical Education in Katowice MAŁGORZATA GRABARA
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Katedra Antropologii Academy of Physical Education, Krakow,
Bardziej szczegółowoTrend sekularny występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci w przedszkolach regionu rzeszowskiego
Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2015.14.4.53.29-34. DOI: 10.18544/EP-01.14.04.1628 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2015.14.4.53.29-34. Trend sekularny występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci
Bardziej szczegółowoZbigniew Kułaga 1, Mieczysław Litwin 2, Beata Gurzkowska 1, Aneta Grajda 1, Ewelina Napieralska 1
Zbigniew Kułaga 1, Mieczysław Litwin 2, Beata Gurzkowska 1, Aneta Grajda 1, Ewelina Napieralska 1 1 Zakład Zdrowia Publicznego, 2 Pion Nauki Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka 31 5 21 otyłość urazy
Bardziej szczegółowoZadania szkoły w świetle wielodekadowych zmian kondycji fizycznej
Zadania szkoły w świetle wielodekadowych zmian kondycji fizycznej dzieci i młodzieży woj. mazowieckiego Janusz Dobosz Zakład Teorii Wychowania Fizycznego i Korektywy Akademia Wychowania Fizycznego Józefa
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 Zakład Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Anthropology Academy
Bardziej szczegółowoBarbara Woynarowska 1, Iwona Palczewska 2, Anna Oblacińska 3
Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 3 IMiD, Wydawnictwo Aluna Barbara Woynarowska 1, Iwona Palczewska 2, Anna Oblacińska 3 1 Zakład Biomedycznych i Psychologicznych Podstaw Edukacji Wydział Pedagogiczny
Bardziej szczegółowoNADWAGA I OTYŁOŚĆ SZEŚCIOLETNICH DZIECI MIEJSKICH I WIEJSKICH 1
Dorota Trzcińska * Dorota Świderska ** Piotr Tabor *** Elżbieta Olszewska **** ROCZNIK LUBUSKI Tom 40, cz. 2, 2014 NADWAGA I OTYŁOŚĆ SZEŚCIOLETNICH DZIECI MIEJSKICH I WIEJSKICH 1 Wprowadzenie Dbałość o
Bardziej szczegółowoWystępowanie nadwagi, otyłości oraz niedoboru masy ciała wśród uczniów klas III szkół podstawowych z uwzględnieniem różnic regionalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Katarzyna Wolnicka, Anna Taraszewska, Joanna Jaczewska-Schuetz Pracownia Żywienia Dzieci i Młodzieży, Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych
Bardziej szczegółowoSprawność fizyczna dziewcząt z nadwagą i otyłością z terenów wschodniej Polski
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Agnieszka Wasiluk, Jerzy Saczuk Zakład Żywienia i Rozwoju Biologicznego Człowieka Wydziału Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej, Akademia Wychowania
Bardziej szczegółowoWystępowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży we Wrocławiu
prace oryginalne Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 1, 11 18 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Anna Felińczak 1, Faustina Hama 1 Występowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży
Bardziej szczegółowoAnaliza wskaźnika BMI wybranej grupy dzieci w wieku 4 i 6 lat zamieszkałych na terenie miasta Cieszyn
Prace oryginalne Analiza wskaźnika wybranej grupy dzieci w wieku 4 i 6 lat zamieszkałych na terenie miasta Cieszyn Analysis of of the selected group of children aged 4 and 6 years living in the city of
Bardziej szczegółowoZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO W LATACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Małgorzata Roślak, Henryk Stolarczyk Uniwersytet Łódzki, Łódź ZMIANY MIĘDZYPOKOLENIOWE WYBRANYCH CECH STUDENTEK PEDAGOGIKI UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO
Bardziej szczegółowoKALKULATOR WARTOŚCI PERCENTLOWYCH CECH MEDYCZNYCH
KALKULATOR WARTOŚCI PERCENTLOWYCH CECH MEDYCZNYCH Tadeusz NAWARYCZ 1,2, Krzysztof PYTEL 1, Lidia OSTROWSKA NAWARYCZ 2 1 Department of Networking and Operating Systems, Academy of Humanities and Economics
Bardziej szczegółowoPoziom wybranych cech somatycznych, subiektywnej oceny zdrowia i sprawności fizycznej u studentów Instytutu Kultury Fizycznej
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna 214, t. XIII, nr 2, s. 197 212 http://dx.doi.org/1.16926/kf.214.13.13 Joanna RODZIEWICZ-GRUHN * Joanna POŁACIK ** Poziom wybranych
Bardziej szczegółowoTrend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 2, 113 120 Anna Radochońska, Sylwia Dudzik, Lidia Perenc Trend sekularny w rozwoju fizycznym dzieci z Rzeszowa w wieku od 7 do 14 lat Z Zakładu
Bardziej szczegółowoOTYŁOŚĆ U POLSKICH NASTOLATKÓW EPIDEMIOLOGIA, STYL ŻYCIA, SAMOPOCZUCIE
Zakład Medycyny Szkolnej OTYŁOŚĆ U POLSKICH NASTOLATKÓW EPIDEMIOLOGIA, STYL ŻYCIA, SAMOPOCZUCIE Raport z badań uczniów gimnazjów w Polsce Praca zbiorowa pod redakcją Anny Oblacińskiej i Marii Jodkowskiej
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 2 23 JERZY EIDER BEATA BURYTA RAFAŁ BURYTA ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI Z WADAMI POSTAWY I UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM NA TLE
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS
PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Joanna GOLEC Dorota CZECHOWSKA 1 Mateusz NAWOROL 1 Kamila KOZAK 2 Agata MASŁOŃ Krzysztof TOMASZEWSKI 2,3 Edward GOLEC 1 2 3 Ocena częstości występowania nadwagi i otyłości
Bardziej szczegółowo6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży
6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży Założenia, efekty, sukcesy Dr med. Michał Brzeziński GRO, 20.12.2013 r. W stosunku do rówieśnika
Bardziej szczegółowoNAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES 3(14) 2014 Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2014 Redaktor Wydawnictwa: Joanna Świrska-Korłub Redaktor techniczny
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Bardziej szczegółowoOcena stanu odżywienia 16-letniej młodzieży z łódzkich szkół ponadpodstawowych
Kolmaga Probl Hig A Epidemiol i wsp. Ocena 213, stanu 95(1): odżywienia 93-97 16-letniej młodzieży z łódzkich szkół ponadpodstawowych 93 Ocena stanu odżywienia 16-letniej młodzieży z łódzkich szkół ponadpodstawowych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoOcena dyskryminacyjnej roli wykształcenia matki i dzietności rodzin w kształtowaniu wysokości ciała dzieci z zagłębia miedziowego
Ocena dyskryminacyjnej roli wykształcenia matki i dzietności rodzin w kształtowaniu wysokości ciała dzieci z zagłębia miedziowego evaluation Of discriminant role Of mother s education and family size in
Bardziej szczegółowoYXWR NSYN[LNW]bUJ "'" YX`b NS"
Kolarzyk Probl Hig E Epidemiol i wsp. Ocena 2007, wskaÿników 88(3): 343-347 wagowo-wzrostowych m³odzie y krakowskiej w wieku 15-18 lat 343 Ocena wskaÿników wagowo-wzrostowych m³odzie y krakowskiej w wieku
Bardziej szczegółowoDBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI
DBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI Nadwaga i otyłość ukształtowana w wieku dziecięcym niesie za sobą zwiększone ryzyko utrzymania się w wieku dojrzewania i po osiągnięciu dorosłości, co za tym idzie
Bardziej szczegółowoSamoocena masy ciała 13-latków w zależności od wskaźnika masy ciała rodziców
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Magdalena Korzycka-Stalmach, Krystyna Mikiel-Kostyra, Maria Jodkowska, Anna Oblacińska Zakład Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki
Bardziej szczegółowoZmiany proporcji budowy ciała dzieci i młodzieży rzeszowskiej w wieku od 3 18 lat w dwudziestopięcioleciu
Wydawnictwo UR 2010 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2010, 1, 30 48 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Zmiany proporcji budowy ciała dzieci i młodzieży rzeszowskiej w
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MARIA
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoZwiązki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Seria: Kultura Fizyczna 00, z. VIII Inga Kordel Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 1 lat Streszczenie
Bardziej szczegółowoRecenzja pracy doktorskiej mgr Joanny Marczulin. Nieprawidłowości masy ciała i zaburzenia lipidowe a czynniki psychospołeczne u młodzieży gimnazjalnej
Prof. dr hab. med. Wojciech Hanke Recenzja pracy doktorskiej mgr Joanny Marczulin Nieprawidłowości masy ciała i zaburzenia lipidowe a czynniki psychospołeczne u młodzieży gimnazjalnej Alarmujące wyniki
Bardziej szczegółowoAs zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,
Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece
Bardziej szczegółowoOCENA POZIOMU ROZWOJU FIZYCZNEGO DZIEWCZĄT W OKRESIE POKWITANIA NA PRZYKŁADZIE UCZENNIC Z KOŃSKICH
Nr 1 3 WIADOMOŚCI LEKARSKIE 2008, LXI, 1 3 37 Wioleta Umławska, Monika Krzyżanowska OCENA POZIOMU ROZWOJU FIZYCZNEGO DZIEWCZĄT W OKRESIE POKWITANIA NA PRZYKŁADZIE UCZENNIC Z KOŃSKICH Z Katedry Antropologii
Bardziej szczegółowoUrbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 188 192 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci PRACE ORYGINALNE Z Zakładu
Bardziej szczegółowoProfilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia. Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka KIERUNKI DZIAŁAŃ tworzenie prawa realizacja programów polityki zdrowotnej współpraca
Bardziej szczegółowoPrzegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3,
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 193 198 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Poziom rozwoju somatycznego dzieci w wieku 7 11 lat z uwzględnieniem wpływu czynników społeczno-ekonomicznych
Bardziej szczegółowoDymorfizm płciowy cech somatycznych wśród dzieci i młodzieży uprawiających wybrane dyscypliny sportowe
ROZDZIAŁ XXVII ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO 1 Uniwersytet Zielonogórski University of Zielona Góra 2 Gimnazjum nr 1 w Zielonej Górze JÓZEF TATARCZUK 1, JOANNA SOLAN 2 Sexual dimorphism
Bardziej szczegółowoTelefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland. 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m²
Wiek: Płeć: 29 lat 8 mies. mężczyzna Telefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland Dane podstawowe Data: 13.04.23 Godzina: 10:53 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m² Płyn Pomiar całkowitej
Bardziej szczegółowoOCENA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Z IWIEŃCA, KAMIENIA I SIWICY (BIAŁORUŚ)
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Joanna Rodziewicz-Gruhn Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa OCENA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Z IWIEŃCA, KAMIENIA I SIWICY (BIAŁORUŚ)
Bardziej szczegółowo3,13% 7,29% 80,21% 1. Procentowy wykres kołowy masy ciała zbadanych dzieci.
DANE STATYSTYCZNE: Liczba dzieci w czterech oddziałach: 11 Liczba przebadanych dzieci: 96 Procentowy podział dzieci w kategoriach wagowych: - dzieci z niedowagą: 7,29% - dzieci z prawidłową masą : 8,21%
Bardziej szczegółowoMetody stosowane w praktyce pediatrycznej do oceny stopnia odżywienia dzieci
P R A C A O R Y G I N A L N A ISSN 1734 3321 Paweł Matusik, Ewa Małecka-Tendera, Aleksandra Nowak Katedra i Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Bardziej szczegółowoPROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE -
PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE - Wg raportu GUS Stan zdrowia ludności w 2009 r. Otyłość jest chorobą przewlekłą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 162 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LI, SUPPL. IV, 162 SECTIO D 2004 Instytut Kultury Fizycznej, Uniwersytet Szczeciński Kriszkoviecas Eugenijus Uniwersytet Wileński, Litwa.
Bardziej szczegółowoOcena stanu odżywienia dzieci w wieku 7-12 lat w aspekcie występowania otyłości
162 Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1): 162-169 Ocena stanu odżywienia dzieci w wieku 7-12 lat w aspekcie występowania otyłości Assessment of nutritional status of children aged 7-12 years in aspect of obesity
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 639 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 639 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki Academy
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 57 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 57 SECTIO D 2004 1. Katedra Biologii Molekularnej i Eksperymentalnej, Uniwersytet Opolski, Opole 1. Department of Molecular
Bardziej szczegółowo"6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży. Założenia, efekty, sukcesy
"6-10-14 dla Zdrowia program prewencji i wczesnego wykrywania chorób cywilizacyjnych u dzieci i młodzieży Założenia, efekty, sukcesy W stosunku do rówieśnika z prawidłową masą ciała dziecko otyłe w wieku
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU
URZĄD STATYSTYCZNY W BIAŁYMSTOKU Opracowania sygnalne Białystok, marzec 2013 r. Kontakt: e-mail: SekretariatUSBST@stat.gov.pl tel. 85 749 77 00, fax 85 749 77 79 Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/bialystok
Bardziej szczegółowoSzczecin, dnia r. Pani Agnieszka PACHCIARZ Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia. Szanowna Pani Prezes,
Szczecin, dnia 11.10.2013r Pani Agnieszka PACHCIARZ Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Szanowna Pani Prezes, Do projektu zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 20 września 2013 r w sprawie
Bardziej szczegółowoRegionalne różnice parametrów antropometrycznych oraz ciśnienia tętniczego uczniów w wieku 7-18 lat
32 Artykuły oryginalne Probl Hig Epidemiol / original 2009, 90(1): papers 32-41 Regionalne różnice parametrów antropometrycznych oraz ciśnienia tętniczego uczniów w wieku 7-18 lat Regional differences
Bardziej szczegółowoUnderweight, overweight and obesity in girls at the age of 7-19 years from the Lubelskie Province in the years
Prace oryginalne / Original articles Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism 20, 19, 1, 11-17 ISSN 2081-7X Underweight, overweight and obesity in girls at the age of 7-19 years from the Lubelskie
Bardziej szczegółowoKorzystanie z telefonów komórkowych przez kierujących pojazdami w Polsce w 2015 roku
Korzystanie z telefonów komórkowych przez kierujących pojazdami w Polsce w 2015 roku I Sesja pomiarowa Wydawca: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego
Bardziej szczegółowoZAKRES ZMIENNOŚCI ROZWOJU KOORDYNACJI RUCHÓW SZYBKICH I WOLNYCH U OSOBNIKÓW W WIEKU 8-17 LAT
ZAKRES ZMIENNOŚCI ROZWOJU KOORDYNACJI RUCHÓW SZYBKICH I WOLNYCH U OSOBNIKÓW W WIEKU 8-17 LAT Michał Rozpara 1 W doniesieniu zaprezentowano wyniki badań koordynacyjnej sfery motoryczności dzieci młodzieży
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016-2019 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoWystępowanie urazów wymagających pomocy medycznej u młodzieży gimnazjalnej w zależności od masy ciała i poziomu aktywności fizycznej
298 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 298-303 Występowanie urazów wymagających pomocy medycznej u młodzieży gimnazjalnej w zależności od masy ciała i poziomu aktywności fizycznej Incidence of medically
Bardziej szczegółowoBADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ
BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ Katarzyna Gliniewicz, VI Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie Opiekunowie: mgr Piotr Chmiel, dr Aneta Mika Plan prezentacji Biofizyka
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
www.wroclaw.pl OPRACOWANIE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ ( badania październik 2016 maj 2017 ) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik Wrocław 2017 Spis treści
Bardziej szczegółowoTendencja przemian w rozwoju dzieci ze wsi podrzeszowskich w wieku od 7 do 14 lat
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2005, 1, 31 40 Anna Radochońska, Sylwia Dudzik Tendencja przemian w rozwoju dzieci ze wsi podrzeszowskich w wieku od 7 do 14 lat Z Katedry Biosystematyki
Bardziej szczegółowoAndrzej Malinowski Tendencje przemian budowy ciała dzieci i młodzieży Poznania w latach Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 3,
Andrzej Malinowski Tendencje przemian budowy ciała dzieci i młodzieży Poznania w latach 1976-1996 Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 3, 105-109 2000 PRACE NAUKOWE Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku
Wynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku Już po raz dziewiąty mamy przyjemność przedstawić Państwu podsumowanie Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń (OBW). W 2011 roku uczestniczyło w nim ponad sto
Bardziej szczegółowoWartości referencyjne wysokości, masy ciała i wskaźnika masy ciała dla oceny wzrastania i stanu odżywienia dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat
Wartości referencyjne wysokości, masy ciała i wskaźnika masy ciała dla oceny wzrastania i stanu odżywienia dzieci i młodzieży w wieku -18 lat Height, weight and body mass index references for growth and
Bardziej szczegółowo