Wysokość ciała i wielkość wskaźnika BMI dzieci z dwóch skrajnych warstw społecznych
|
|
- Krystian Sosnowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ROZDZIAŁ XII ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO 1 Zakład Auksologii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Department of Auxology, University of Jan Kochanowski in Kielce 2 Zakład Wspomagania Rozwoju i Edukacji Dziecka, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Pedagogical Teacher Training, University of Jan Kochanowski in Kielce 3 Zakład Kultury Fizycznej, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu Department of Physical Culture, University of Technology and Humanities in Radom ANDRZEJ JOPKIEWICZ 1, AGATA JOPKIEWICZ 2, STANISŁAW NOWAK 3 Body height and size of BMI of children from two different social Słowa kluczowe: Wysokość ciała, wskaźnik BMI, nadwaga, otyłość prosta, status społeczny, dzieci i młodzież Key words: Body height, size of BMI, overweight, simple obesity, social strata, children and teenagers Rozwój cech somatycznych zależy od potencjału biologicznego (czynników genetycznych), oddziaływania środowiska oraz interakcji między tymi czynnikami. W analizie środowiska społeczno-ekonomicznego człowieka wydziela się różne grupy modyfikatorów pozarodzinnych, kulturowych wraz ze stopniem urbanizacji miejsca zamieszkania. Drugą grupę stanowią czynniki wewnątrzrodzinne, określane na podstawie poziomu wykształcenia rodziców, ich statusu zawodowego, liczby dzieci w rodzinie, warunków materialnych i mieszkaniowych. Oddziaływanie tych modyfikatorów na rozwój fizyczny dzieci i młodzieży jest wyłącznie pośrednie. Decydują one bowiem o warunkach życia jakie dane osoby stwarzają dla siebie i rodziny.
2 176 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo Według Bielickiego i wsp. [1], czynniki, wewnątrzrodzinne decydują o różnych elementach środowiska, które dopiero mogą w sposób bezpośredni rzutować na daną wartość biologiczną organizmu. Te bezpośrednie bodźce to ilość i jakość pożywienia, stopień aktywności fizycznej, zachorowalność na choroby zakaźne, zachowania zdrowotne i różnego rodzaju stresy. Droga ich oddziaływania jest jednak wielotorowa i skomplikowana. Stąd można jedynie ogólnie oszacować udział i znaczenie danego czynnika społeczno-ekonomicznego dla rozwoju biologicznego organizmu. Określenie, które elementy otoczenia należące do modyfikatorów społecznych w sposób istotny kształtują rozwój młodego pokolenia, dokonuje się poprzez porównywanie potencjału biologicznego różnych grup społecznych. Wyższy status społeczno-ekonomiczny rodziny wiąże się na ogół z możliwością zapewnienia właściwego, racjonalnego sposobu żywienia, bardziej aktywnego spędzania czasu wolnego, lepszej opieki lekarskiej i higienicznego trybu życia. Jednym z najważniejszych wyznaczników statusu społecznego rodziny, najczęściej branym pod uwagę w Polsce, jest poziom wykształcenia rodziców. Czynnik ten w dwojaki sposób oddziałuje na warunki bytowe rodziny. Wyższy poziom wykształcenia zazwyczaj koreluje z lepiej płatną pracą, a co za tym idzie z większym budżetem domowym. Ponadto wykształcenie wiąże się z poziomem świadomości i wiedzy o potrzebach rozwojowych dziecka. Przemiany ekonomiczno-społeczne zachodzące w ostatnich dekadach w Polsce wraz z polepszeniem warunków życia przyniosły też znaczny wzrost dzieci i młodzieży borykających się z problemem nadwagi i otyłości. Zjawisko to występuje również we wszystkich krajach wysokorozwiniętych, a przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, oraz w państwach Europy zachodniej i południowej (np. Malta ma najwyższy odsetek dzieci z nadwagą i otyłością w Europie odpowiednio 25,4% i 7,9%) [9]. Problem ten dotyka w coraz szerszym stopniu najmłodsze pokolenia i niesie ze sobą szereg niepożądanych następstw zdrowotnych [16]. Stąd właściwa diagnostyka rozwoju dzieci i młodzieży powinna uwzględniać także ten aspekt. W ciągu ostatnich dziesiątków lat nastąpiła zmiany nawyków żywieniowych, polegająca głównie na zwiększonym poborze kalorii, konsumowaniu większych porcji posiłków, wzroście spożycia słodzonych napojów i dań z barów szybkiej obsługi oraz produktów typu fast-food, nawyku częstego podjadania i zmniejszenia spożycia owoców i warzyw. Zaobserwowano, że w zapobieganiu dalszemu przyrostowi masy ciała dzieci lepszy efekt przynieść może skupienie działań na redukcji siedzącego trybu życia, poprzez zachęcanie do zabaw ruchowych, niż nakładanie obowiązku ćwiczeń lub zmniejszenie spożycia żywności [4]. Stąd też celem pracy jest ocena wysokości ciała i częstości występowania nadwagi i otyłości prostej u dzieci z dwóch skrajnych warstw społecznych, określanych na podstawie poziomu wykształcenia rodziców. MATERIAŁ I METODYKA BADAŃ Badania przeprowadzono w roku szkolnym 2008/2009 w szkołach na terenie Kielc. Obserwacją objęto 3187 dzieci z trzech okresów edukacji szkolnej, tj. młodszego wieku szkolnego klasy I-III (7-10 rok życia), starszego wieku szkolnego klasy IV-VI (11-13 rok życia) oraz gimnazjum (14-16 rok życia) (tab. I).
3 Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewicz, Stanisław Nowak Tab. I. Charakterystyka liczbowa badanych dziewcząt i chłopców w poszczególnych grupach wieku (%) Wiek Dziewczęta Chłopcy Ogółem N % N % N % , , , , , , , , ,2 Ogółem , , ,0 Wysokość ciała mierzono antropometrem przy ustawieniu głowy w płaszczyźnie oczno-usznej z dokładnością do 1mm, a masę ciała na wadze mechanicznej typu SECA z dokładnością do 100g. Na podstawie tych dwóch cech obliczono wskaźnik BMI, wykorzystując w tym względzie klasyfikację Cole a, która jest międzynarodowym standardem IOTF ( International Obesity Task Force), umożliwiającą oceny nadwagi i otyłości prostej u dzieci w różnym wieku [5]. Przyjęto, że nadwagą charakteryzują się dzieci i młodzież, u których ten wskaźnik wynosi %, a otyłością gdy wartość wskaźnika wynosi powyżej 120% [5,6]. Biorąc pod uwagę wykształcenie rodziców dokonano podziału dychotomicznego na dwie warstwy społeczne. Warstwę niższą stanowiły dzieci z homogamicznym wykształceniem średnim lub niższym rodziców, bądź heterogamicznym średnim, zasadniczym zawodowym i podstawowym. Warstwa wyższa definiowana jest homogamicznym wykształceniem wyższym lub heterogamicznym wyższym i średnim (ryc. 1). Ryc. 1. Status społeczny rodziny badanych dzieci i młodzieży w odniesieniu do wydzielonych grup wiekowych (%) Analizę statystyczną dokonano w oparciu o wartości unormowane, biorąc pod uwagę średnią i odchylenie standardowe dla każdej kategorii wieku, oddzielnie dziewcząt i chłopców. Do oceny zależności wykorzystano metodę analizy wariancji 177
4 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo (ANNOVA) oraz test nieparametryczny chi-kwadrat, przyjmując prawdopodobieństwo 0,05 i wyższe [7]. WYNIKI Zaobserwować można, że dzieci i młodzież pochodząca się z rodzin o wyższym statusie społecznym charakteryzuje się większymi średnimi wartościami wysokości ciała. Statystycznie istotne różnice stwierdzono w młodszym (7-10 r.ż.), i starszym wieku szkolnym chłopców, oraz w starszym wieku szkolnym (11-13 r.ż.) dziewcząt (tab. II i ryc. 2-3). Warunki życia rodzin modyfikują więc możliwości rozwojowe młodego pokolenia. Standard życia rodzin, chociaż ogólnie się poprawił, to nadal jest mocno zróżnicowany, gdyż w środowisku miejskim status społeczny rodziny, określany na podstawie poziomu wykształcenia rodziców, stanowi istotny czynnik modyfikujący możliwości rozwojowe młodego pokolenia. Tab. II. Wyniki analizy wariancji wysokości ciała w zależności od statusu społecznego rodziny Kategorie Chłopcy Dziewczęta wieku F p F p 7-10 lat 7,454 0,006 0,483 0, lat 9,084 0,003 5,056 0, lat 2,021 0,155 3,799 0,051 Różnice istotne statystycznie oznaczono tłustym drukiem 0,1 0 wiek w latach -0,1-0,2-0, status niższy status wyższy Ryc. 2. Wartości unormowane wysokości ciała chłopców w różnych grupach wiekowych w odniesieniu do statusu społecznego rodziny 178
5 Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewicz, Stanisław Nowak 0,1 0 wiek w latach -0,1-0, status niższy status wyższy Ryc. 3. Wartości unormowane wysokości ciała dziewcząt w różnych grupach wiekowych w odniesieniu do statusu społecznego rodziny Status społeczny rodziny, określony poziomem wykształcenia rodziców, nie różnicował wielkości wskaźnika BMI u obu płci. Średnie wielkości tego wskaźnika dla chłopców pochodzących z rodzin o niższym statusie społecznym układały się powyżej średnich dla chłopców z rodzin o wyższym statusie. Natomiast u dziewcząt zanotowano odwrotny stosunek wartości, gdyż dziewczęta pochodzące z rodziny o wyższym statusie społecznym charakteryzowały się niższymi średnimi wartościami wskaźnika BMI (tab. II i ryc. 4-5). Jednak w obu przypadkach różnice te były bardzo małe i raczej można mówić tylko o pewnym trendzie, a nie zależności. Tab. II. Wyniki analizy wariancji wartości wskaźnika BMI w zależności od statusu społecznego rodziny Kategorie wieku Chłopcy Dziewczęta F p F p 7-10 lat 0,026 0,871 1,208 0, lat 0,815 0,367 0,085 0, lat 0,014 0,905 3,045 0,
6 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo 0,08 0,04 0 wiek w latach -0,04-0, status niższy status wyższy Ryc. 4. Wartości unormowane wskaźnika BMI chłopców w różnych grupach wiekowych w odniesieniu do statusu społecznego rodziny 0,2 0,1 0 wiek w latach -0, status niższy status wyższy Ryc. 5. Wartości unormowane wskaźnika BMI dziewcząt w różnych grupach wiekowych w odniesieniu do statusu społecznego rodziny Biorąc pod uwagę częstość występowania nadwagi i otyłości prostej u dziewcząt i chłopców w różnych grupach wiekowych, w zależności od statusu społecznego rodziny (tab. III-IV), nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic. Nie mniej jednak wśród chłopców nadwaga częściej pojawia się w rodzinach o wyższym statusie społecznym. Wynika to zapewne z często obserwowanej nadopiekuńczej postawy rodziców wobec synów, szczególnie jedynaków, powodującej ich przekarmianie. Natomiast w odniesieniu do dziewcząt widać odwrotną tendencję, tj. w grupach o niższym statusie społecznym, zanotowano większą frakcję z nadwagą, szczególnie u 7-10-latek i latek. Jak wiadomo dziewczęta w okresie dojrzewania starają się utrzymać 180
7 Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewicz, Stanisław Nowak właściwą masę ciała, a nawet odchudzać nadmiernie. Stąd zapewne w grupach dziewcząt starszych ( i lat) stwierdzono częstsze występowanie niedowagi, a odsetki te były wyraźnie większe u dziewcząt niż chłopców, a ponadto były one większe w wśród dziewcząt wywodzących się z wyższej warstwy społecznej w porównaniu do niższej (tab. IV). Zauważyć można także, że wraz z wiekiem, w odniesieniu do starszych etapów edukacji szkolnej, odsetki dziewcząt z nadwagą i otyłością zmniejszają się, natomiast u chłopców nie ulegają one zmianie (tab. III-IV). Tab. III. Frakcja chłopców w poszczególnych etapach edukacji szkolnej w zależności od wielkości wskaźnika BMI i statusu społecznego rodziny (%) Klasyfikacja wsk. BMI według Cole a 7-10 lat lat lat Status społeczny rodziny niższy wyższy niski wysoki niski wysoki niedowaga bardzo duża 0,0 0,0 0,8 1,7 0,0 0,7 niedowaga znaczna 3,9 0,5 0,0 1,1 2,1 0,9 niska masa ciała 7,7 7,4 10,6 9,1 8,6 7,9 norma 74,4 75,1 78,7 74,2 82,9 81,0 nadwaga 11,5 15,7 8,2 10,1 4,3 7,6 otyłość 2,6 1,4 1,6 3,8 2,1 1,9 test chi-kwadrat 5,248 4,935 4,896 df p 0,262 0,423 0,428 Tab. IV. Frakcja dziewcząt w poszczególnych etapach edukacji szkolnej w zależności od wielkości wskaźnika BMI i statusu społecznego rodziny (%) Wskaźnik BMI według Cole a 7-10 lat lat lat Status społeczny rodziny niski wysoki niski wysoki niski wysoki niedowaga bardzo duża 1,3 0,4 1,8 0,4 0,0 1,0 niedowaga znaczna 1,3 2,2 3,6 2,0 2,0 2,3 niska masa ciała 9,3 8,6 10,8 8,6 10,4 10,5 norma 57,3 69,8 69,4 73,5 74,0 78,2 nadwaga 26,7 16,0 13,5 14,4 13,0 7,2 otyłość 4,0 3,0 0,9 1,2 0,7 0,8 test chi-kwadrat 5,615 3,203 7,266 df p 0,345 0,668 0,
8 182 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Wpływ modyfikatorów społeczno-ekonomicznych na kształtowanie się podstawowych parametrów somatycznych, czy tempo dojrzewania jest systematycznie badany w wielu ośrodkach naukowych. Istotne wydaje się wskazanie, które elementy środowiska rodzinnego, czy kulturowego, mają zasadnicze znaczenie ze względu na szybko zmieniającą się sytuację społeczno-ekonomiczną w Polsce. Przeobrażenia te powodują bowiem, że jedne czynniki przestają być istotne, a w ich miejsce pojawiają się nowe. Dawniej niski poziom wykształcenia społeczeństwa powodował wysuwanie na pierwszy plan zawodu rodziców, szczególnie ojca [1]. Obecnie natomiast znacznie zwiększyła się grupa osób posiadających średnie, a zwłaszcza wyższe wykształcenie. Powszechna możliwość ukończenia szkoły średniej, a także studiów wyższych sprawia, że w niedługo czynnik ten może przestać być pierwszorzędnym wyznacznikiem statusu rodziny. Przy czym nie tylko poziom wykształcenia, ale i jego rodzaj, ogólna kultura rodziców i wyznawane wartości decydują o priorytetach i postawie pro lub antyzdrowotnej przyjmowanej wobec siebie i swojej rodziny. Stąd należy przypuszczać, że poziom wykształcenia rodziców zawsze będzie odgrywał istotną rolę wśród modyfikatorów rozwoju, ale będzie musiał być rozpatrywany z innymi zmiennymi pozwalającymi precyzyjniej określić warunki bytowe i rozwojowe dzieci i młodzieży. Znaczenie poziomu wykształcenia rodziców potwierdzone zostało w Polsce wieloma obserwacjami, w których analizowano zależności między stopniem wykształcenia ojca i matki a poziomem rozwoju fizycznego dzieci. Wykazano w nich monotoniczny wzrost wysokości ciała chłopców i dziewcząt wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia rodziców [2, 10, 15, 17]. W prezentowanych badaniach, poziom wykształcenia rodziców wyznaczający ich status społeczny, nie różnicował w sposób istotny statystycznie średnich wartości wskaźnika BMI, umożliwiającego ocenę nadwagi i otyłości prostej dziewcząt i chłopców w różnych grupach wiekowych. Przy czym można wskazać na pewną tendencję, polegającą na uzyskiwaniu wyższych średnich wartości wskaźnika BMI u dziewcząt pochodzących z rodzin o niższym statusie społecznym i odwrotną tendencję u chłopców. Podobne wyniki, choć także nieistotne statystycznie, uzyskano w ogólnopolskich badaniach nastolatków [14], a także w badaniach dzieci i młodzieży 6-18-letniej na Kielecczyźnie [19]. Natomiast w innych badaniach na terenie Polski, wykazano wyższą relatywną masę ciała u dzieci i młodzieży pochodzącej z rodzin o niższym poziomie wykształcenia rodziców [10, 15, 16, 17]. Porównania międzynarodowe wskazują na różne relacje tych zmiennych. Wyższe wartości wskaźnika BMI oraz częstsze występowanie nadwagi i otyłości wśród młodego pokolenia, były notowane w grupie o niższym statusie społecznym rodziny w takich krajach jak: Francja [13] i Finlandia [11]. Na odwrotne zależności wskazał m.in. Freitas i in. [8], czy Wang [18] w Chinach. W wielu doniesieniach wskazuje się na brak zależności między określonymi modyfikatorami rodzinnymi czy społecznymi a poziomem rozwoju fizycznego [3,12]. Różnorodność wyników w obrębie tego zjawiska świadczy o tym, że model zależności między czynnikami środowiskowymi i rodzinnymi, a relatywną masą ciała i częstością występowania nadwagi i otyłości
9 Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewicz, Stanisław Nowak ulega ciągłym zmianom. Dlatego stale zachodzące przemiany gospodarcze i polityczne, obserwowane niemal na całym świecie, wskazują na potrzebę badania tych relacji. Nie ulega wątpliwości, że dobrym wyznacznikiem zdrowia, stosowanym zarówno w odniesieniu do dorosłych, jak i dzieci, jest należna masa ciała. Na podstawie wskaźnika BMI można bowiem oszacować ryzyko niedowagi oraz nadwagi i otyłości prostej. W profilaktyce zdrowia jest to dobry i prosty miernik, stosowany zarówno przez lekarzy, jak i rodziców, wychowawców, czy nauczycieli wychowania fizycznego. Wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży w okresie wzrastania i dojrzewania, jest jak wiadomo, niezbędnym działaniem umożliwiającym pełniejszą realizację ich potencjału rozwojowego, stanowiącego podstawę do funkcjonowania organizmu w kolejnych okresach życia. Stąd istotne wydaje się wprowadzanie odpowiednich programów społecznych i gospodarczych pozwalających na zapewnienie optymalnych warunków życia młodych generacji. Brak znaczących różnic w poziomie rozwoju fizycznego między różnymi warstwami społecznymi w krajach wysokorozwiniętych, świadczy o tym, że nawet w grupach o niższym statusie społecznym zapewnione zostały optymalne warunki rozwojowe dzieci i młodzieży. Polska, pomimo wieloletnich przemian gospodarczych, nie osiągnęła jeszcze podobnego pułapu. Wskazują na to nie tylko obecne wskaźniki gospodarcze, ale również zastosowane w tej pracy podstawowe wskaźniki stanu biologicznego populacji. Zdaniem Bielickiego i in. [1,s.12] należy oczekiwać, że także w naszym kraju nastąpi moment, gdy... po osiągnięciu przez społeczeństwo odpowiednio wysokiego przeciętnego poziomu zamożności i przy odpowiedniej polityce socjalnej państwa nierówności sytuacji społecznej i materialnej rodzin, choć nadal istotne, nie będą różnicować już dobrostanu biologicznego dzieci. WNIOSKI 1. W środowisku miejskim status społeczny rodziny, określany poziomem wykształcenia rodziców, nadal różnicuje wysokość ciała dzieci i młodzieży. Natomiast wielkość wsk. BMI, będącego podstawą określenia nadwagi i otyłości prostej, nie wykazuje zróżnicowania ze względu na status społeczny rodziny. 2. Wzrost frakcji dzieci z nadwagą i otyłością wyznaczoną metodą Cole a, wskazuje na nasilanie się tego problemu, szczególnie u chłopców. Natomiast u dziewcząt w wieku lat, zwłaszcza pochodzących z wyższej warstwy społecznej, zauważyć można wzrost odsetka osób z niską masą ciała i niedowagą. Świadczy to o przypisywaniu przez dziewczęta, we współczesnym społeczeństwie, dużej wagi do atrakcyjnego wyglądu, co wynika zapewne z przekonania, że dbanie o sylwetkę sprzyja powodzeniu w życiu osobistym i zawodowym. 3. Ponieważ nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży ma szczególny wpływ na ich zdrowie fizyczne i psychiczne, to istnieje pilna potrzeba edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży w tym względzie. Zarówno rodzice, jak i nauczyciele, a także lekarze, powinni uświadamiać dzieciom i pacjentom konieczność stosowania prawidłowej, zbilansowanej diety, unikania sytuacji sprzyjających tyciu, jak i 183
10 184 ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 Dobrostan i społeczeństwo propagowania aktywnego trybu życia. Adresatem tych zaleceń powinny być nie tylko osoby otyłe, ale i szczupłe, ponieważ prawidłowa masa ciała w okresie młodości wcale nie chroni przed rozwojem nadwagi i otyłości w późniejszym okresie. PIŚMIENNICTWO 1. Bielicki T. i wsp.: Nierówności społeczne w Polsce: antropologiczne badania poborowych w trzydziestoleciu ( ), Monogr. ZAPAN, nr 16, Wrocław Bielicki T. i wsp.: Transformacja ustrojowa w Polsce w świetle antropologicznych badań 19-letnich mężczyzn, Monogr. ZAPAN, nr 23, Wrocław Brundtland G. i wsp.: Height, weigth and menarcheal age of Oslo schoolchildren during the last 60 year, Annals of Humane Biology, 1980;7: Caterson ID, Gill TP: Obesity: epidemiology and possible prevention. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2002;16: Cole TJ i wsp.: Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ,2000;6: Cole T.J. i wsp.: Body mass index cut offs to define thinness in children and adolescents: international survey, Br. Med. Jour., 2007;335: Ferguson A.G., Takane G.: Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. PWN, Warszawa Freitas D. i wsp.: Socio-economic status, growth, physical activity and fitness: The Madeira Growth Study, Annals of Human Biology, 2007;34: Janssen I. i wsp.: Comparison of overweight and obesity prevalence in schoolaged youth from 34 countries and their relationships with physical activity and dietary patterns, Obesity Review, 2005;6: Jopkiewicz A.: Dziecko kieleckie. Normy rozwoju fizycznego, ITE i WSP, Radom-Kielce Kautiainen S. i wsp.: Sociodemographic factors and secular trend of adolescent overweight in Finland, International Journal of Pediatric Obesity, 2009; 4: Lindgren G.: Height, weight and menarche in Svedish schoolchildren in relation to socioeconomic factors, Annals of Human Biology, 1976;6: Lioret S.B.i wsp.: Child overweight in France and its relationship with physical activity, sedentary behaviour and socioeconomic status, European Journal of Clinical Nutrition, 2007;61: Oblacińska A., Jodkowska M. (red.): Otyłość u polskich nastolatków. Epidemiologia, styl życia, samopoczucie. Raport z badań uczniów gimnazjów w Polsce, IMiDz, Warszawa 2007.
11 Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewicz, Stanisław Nowak 15. Przewęda R., Dobosz J.: Kondycja fizyczna polskiej młodzieży. Studia i Monogr., AWF, Warszawa Rogalska-Niedźwiedź M. i wsp.: Otyłość i nadwaga u dzieci czteroletnich, w: Otyłość epidemią XXI wieku, (red.) J. Charzewska i wsp. AWF, Warszawa; 2006: Suliga E.: Socio-economic differentiation of the growth and the dietary intake of Polish boys aged 7-16 years, Annals of Human Biology, 2009;36: Wang Y.: Cross-national comparison of childhood obesity: the epidemic and relationship between obesity and socioeconomic status, Intern J Epidemiol, 2001;30: Zaręba M. i wsp.: Zdrowotne i społeczno-ekonomiczne aspekty nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej, w: Uwarunkowania zdrowia i rozwoju dzieci i młodzieży- implikacje badawcze i rekomendacje praktyczne,( red.) A. Jopkiewicz i S. Nowak, ITE-PIB, Radom 2013:9-19. STRESZCZENIE Celem pracy jest ocena wysokości ciała i wielkości wskaźnika BMI u dzieci z dwóch skrajnych warstw społecznych, określanych na podstawie poziomu wykształcenia rodziców. Badaniami objęto 3187 dziewcząt i chłopców w wieku 7 16 lat, wśród których wyróżniono trzy grupy wiekowe: młodszy wiek szkolny (7-10 lat), starszy wiek szkolny (11-13 lat) i gimnazjum (14-16 lat). Oceniano wysokość ciała i wskaźnik BMI według klasyfikacji Cole a. Przeprowadzone badania wykazały, że wyższy status społeczny rodziny wiąże się z większą wysokością ciała chłopców 7-10 i letnich, oraz dziewcząt letnich. Natomiast wielkość wsk. BMI, będącego podstawą określenia nadwagi i otyłości prostej, nie wykazuje istotnego zróżnicowania ze względu na status społeczny rodziny. Zaobserwowano ponadto, że otyłość prosta nie zwiększa się u dzieci między 7-10, a i rokiem życia i dotyczy w większym stopniu chłopców niż dziewcząt, u których częściej pojawia się niedowaga. ABSTRACT The aim of the study is to assess body height and size of BMI of children from two different social strata, defined on the basis of the parents level of education. The study group involved a total of 3187, girls and boys, aged 7 16 years, res. Three groups were distinguished among the participants: lower school age (7-10 years), older school age (11-13 years) and junior high school (14-16 years). The body hight and BMI were assessed according to Cole s classification. The carried out research found that family s higher social status is connected with higher body height of boys, aged 7-10 and and girls, aged While the size of BMI, being a basis for determining overweight and simple obesity, does not show any significant differentiation in relation to family s social status. In addition to this, it was observed that simple obesity does not grow in children between 7-10, and years of age and it applies to a greater extent to boys than to girls, in whom underweight appears more frequently. Artykuł zawiera znaków ze spacjami 185
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoJoanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia
Joanna Rodziewicz-Gruhn Charakterystyka wysokości i proporcji wagowo-wzrostowych kobiet między 20 a 75 rokiem życia Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 7, 89-93 2007
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 57 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 57 SECTIO D 2004 1. Katedra Biologii Molekularnej i Eksperymentalnej, Uniwersytet Opolski, Opole 1. Department of Molecular
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoAKTUALNE TRENDY UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC. Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacja o badaniach HBSC Sieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki
Bardziej szczegółowoPrzegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3,
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 193 198 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Poziom rozwoju somatycznego dzieci w wieku 7 11 lat z uwzględnieniem wpływu czynników społeczno-ekonomicznych
Bardziej szczegółowoSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacje o badaniach HBSC 213/14 44 kraje członkowskie sieci HBSC (Health Behaviour
Bardziej szczegółowoPoziom wybranych cech somatycznych, subiektywnej oceny zdrowia i sprawności fizycznej u studentów Instytutu Kultury Fizycznej
PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna 214, t. XIII, nr 2, s. 197 212 http://dx.doi.org/1.16926/kf.214.13.13 Joanna RODZIEWICZ-GRUHN * Joanna POŁACIK ** Poziom wybranych
Bardziej szczegółowootyłości, jako choroby nie tylko groźnej samej w sobie, lecz sprzyjającej rozwojowi wielu innych schorzeń skracających życie współczesnemu
Informacja o Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy ( KIK/34) pt. Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej
Bardziej szczegółowoUrbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci
Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2006, 3, 188 192 Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Urbanizacja jako czynnik różnicujący wysokość i masę ciała dzieci PRACE ORYGINALNE Z Zakładu
Bardziej szczegółowoZnaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością
Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością dr n. hum. Izabela Tabak Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Dlaczego warto zajmować się
Bardziej szczegółowo3,13% 7,29% 80,21% 1. Procentowy wykres kołowy masy ciała zbadanych dzieci.
DANE STATYSTYCZNE: Liczba dzieci w czterech oddziałach: 11 Liczba przebadanych dzieci: 96 Procentowy podział dzieci w kategoriach wagowych: - dzieci z niedowagą: 7,29% - dzieci z prawidłową masą : 8,21%
Bardziej szczegółowoAN TRO PO MO TO RY KA
NR 54 2011 AN TRO PO MO TO RY KA WARTOŚCI CENTYLOWE WYSOKOŚCI I MASY CIAŁA ORAZ WSKAŹNIKA MASY CIAŁA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU 6 18 LAT Z GDAŃSKA Z UWZGLĘDNIENIEM PROBLEMU DEFINIOWANIA NADWAGI I NIEDOBORU
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 58 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Katedra Antropologii Academy of Physical Education, Krakow,
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY WIEJSKIEJ Z KASZUB W LATACH 2006-2008
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 9 2012 CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY WIEJSKIEJ Z KASZUB W LATACH 2006-2008 PREVALENCE OF OVERWEIGHT AND OBESITY IN VILLAGE
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoZaburzenie równowagi energetycznej
Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki
Bardziej szczegółowoSTRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Ryszard Asienkiewicz Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra STRATYFIKACJA SPOŁECZNA RODZICÓW A POZIOM ROZWOJU FIZYCZNEGO I MOTORYCZNEGO ICH DZIECI
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 318 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MIROSŁAW
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 317 SECTIO D 2005 Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education, Krakow URSZULA MIĄZEK, MARIA
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA RODZINNE I ŚRODOWISKOWE WYSOKOŚCI I MASY CIAŁA DZIECI I MŁODZIEŻY ZAMIESZKAŁEJ NA TERENIE RÓŻNYCH MIAST KIELECCZYZNY
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Andrzej Jopkiewicz, Monika Zaręba Akademia Świętokrzyska, Kielce UWARUNKOWANIA RODZINNE I ŚRODOWISKOWE WYSOKOŚCI I MASY CIAŁA DZIECI I MŁODZIEŻY ZAMIESZKAŁEJ
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoOCENA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U MŁODZIEŻY W WIEKU LAT W POLSCE PRZY ZASTOSOWANIU TRZECH RÓŻNYCH NARZĘDZI BADAWCZYCH
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 585-592 Maria Jodkowska, Izabela Tabak, Anna Oblacińska OCENA CZĘSTOŚCI WYSTĘPOWANIA NADWAGI I OTYŁOŚCI U MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT W POLSCE PRZY ZASTOSOWANIU TRZECH RÓŻNYCH
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA I i II roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA I i II roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Zdrowe żywienie i aktywność fizyczna - promocją
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoRyszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej
Ryszard Asienkiewicz, Józef Tatarczuk, Artur Wandycz Normy wskaźnika wagowo-wzrostowego populacji dzieci i młodzieży Ziemi Lubuskiej Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
Bardziej szczegółowoWśród czynników społecznoekonomicznych. na zmienność wysokości i masy ciała dzieci
Wydawnictwo UR 2007 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2007, 1, 24 29 PRACE ORYGINALNE Maria Zadarko-Domaradzka, Edward Tlałka Wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na
Bardziej szczegółowoZadania szkoły w świetle wielodekadowych zmian kondycji fizycznej
Zadania szkoły w świetle wielodekadowych zmian kondycji fizycznej dzieci i młodzieży woj. mazowieckiego Janusz Dobosz Zakład Teorii Wychowania Fizycznego i Korektywy Akademia Wychowania Fizycznego Józefa
Bardziej szczegółowoStandardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne?
Standardy i normy do oceny rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży Doskonałe narzędzia czy pułapki diagnostyczne? Dr hab. n. med. Anna Oblacińska Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka
Bardziej szczegółowoPROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE -
PROBLEM NADWAGI I OTYŁOŚCI W POLSCE WŚRÓD OSÓB DOROSŁYCH - DANE EPIDEMIOLOGICZNE - Wg raportu GUS Stan zdrowia ludności w 2009 r. Otyłość jest chorobą przewlekłą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 r 4(21) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 7-9 lat województwa mazowieckiego Analysis of nutritional status 7-9 years
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 96 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 640 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im.jędrzeja Śniadeckiego, Gdańsk, Polska Jędrzej Śniadecki Academy
Bardziej szczegółowoProfilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia. Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka
Profilaktyka otyłości w działaniach Ministra Zdrowia Dagmara Korbasińska Wanda Szelachowska-Kluza Departament Matki i Dziecka KIERUNKI DZIAŁAŃ tworzenie prawa realizacja programów polityki zdrowotnej współpraca
Bardziej szczegółowoPIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA
PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu
Bardziej szczegółowoWrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych
Sprawozdanie z badań przesiewowych realizowanych w latach 2015-2018 wśród uczniów klas pierwszych gimnazjów i klas czwartych szkół podstawowych Wrocławskich Gimnazjów i Szkół Podstawowych w ramach Ogólnopolskiego
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 1(6) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Otyłość, nadwaga i niedobór masy ciała u dzieci śląskich w wieku 7-9 lat Obesity, overweight and thinness in Silesian children 7-9
Bardziej szczegółowoI STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W PIERWSZEJ DEKADZIE XXI WIEKU 1
PRZEGL EPIDEMIOL 2010; 64: 565-570 Zdrowie publiczne Maria Jodkowska, Anna Oblacińska, Izabela Tabak, Krystyna Mikiel-Kostyra WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ WZRASTANIA I STANU ODŻYWIENIA U POLSKICH 13-LATKÓW W
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Bardziej szczegółowoZachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC. (Health Behaviour in School-aged Children)
Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) Cyklicznie powtarzane międzynarodowe badania ankietowe nad zachowaniami zdrowotnymi
Bardziej szczegółowoAktywność fizyczna, sposób odżywiania się i zawartość tkanki tłuszczowej u chłopców trenujących i nietrenujących w wieku lat
Artykuł oryginalny Original Paper Aktywność Fizyczna i Zdrowie Physical Activity and Health 13:21-25, 2018 www.afiz-pah.pl Aktywność fizyczna, sposób odżywiania się i zawartość tkanki tłuszczowej u chłopców
Bardziej szczegółowoRelacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika BMI u dzieci i młodzieży
e-wydawnictwo Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej j Relacje wagowo-wzrostowe i stosowanie wskaźnika u dzieci i młodzieży Romuald Stupnicki Wyższa Szkoła Kultury Fizycznej i Turystyki w Pruszkowie
Bardziej szczegółowoW zdrowym ciele zdrowy duch
W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoCzynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości
Czynniki genetyczne sprzyjające rozwojowi otyłości OTYŁOŚĆ Choroba charakteryzująca się zwiększeniem masy ciała ponad przyjętą normę Wzrost efektywności terapii Czynniki psychologiczne Czynniki środowiskowe
Bardziej szczegółowoProblem otyłości wśród populacji trzynastolatków na przykładzie uczniów Miejskiego Zespołu Szkół nr 2 w Będzinie
Borgis Problem otyłości wśród populacji trzynastolatków na przykładzie uczniów Miejskiego Zespołu Szkół nr 2 w Będzinie *Wiesława Kołodziej, Katarzyna Galeja Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego, Dąbrowa
Bardziej szczegółowoAkceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej
Przegląd Antropologiczny tom 56, z. 1-2, s. 109-113, Poznań 1993 Akceleracja rozwoju i zmiany sekularne cech morfologicznych młodzieży wrocławskiej Zofia Ignasiak, Teresa Sławińska Abstract ACCELERATION
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 300 SECTIO D 2003 Zakład Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Anthropology Academy
Bardziej szczegółowoUmiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych
Umiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC - The Programme for the International Assessment of Adult Competencies) Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych
Bardziej szczegółowoCharakterystyka wskaźnika smukłości dzieci i młodzieży w wieku lat uprawiających różne dyscypliny sportu w województwie lubuskim
ROZDZIAŁ XIV 1 Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Biologiczny University of Zielona Góra, Faculty of Biological Sciences 2 Gimnazjum nr1 w Zielonej Górze Gymnasium No.1 in Zielona Góra 3 Uniwersytet Zielonogórski,
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Bardziej szczegółowoWychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Bardziej szczegółowoMałgorzata Jasińska LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013
LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013 Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego Abstrakt: Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących
Bardziej szczegółowoProjekt sportowo-zdrowotny Szkoły Podstawowej w Parchowie. Projekt sportowo-zdrowotny. Tytuł projektu: ŻYJ MĄDRZE ZDROWO I SPORTOWO
Projekt sportowo-zdrowotny Szkoły Podstawowej w Parchowie Projekt sportowo-zdrowotny Tytuł projektu: ŻYJ MĄDRZE ZDROWO I SPORTOWO Nauczyciel prowadzący : Alicja Perzanowska 1. Czas : 28.04.2017 r. 01.06.2017
Bardziej szczegółowoOcena wskaźników wagowo-wzrostowych dzieci krakowskich w wieku 6-14 lat
336 Probl Hig Epidemiol 2007, 88(3): 336-342 Ocena wskaźników wagowo-wzrostowych dzieci krakowskich w wieku 6-14 lat The evaluation of body mass and body weight proportion in children aged 6-14 EMILIA
Bardziej szczegółowo1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś
STRUKTURA WYKORZYSTANIA CZASU WOLNEGO A STAN ZDROWIA DZIECI I MŁODZIEŻY mgr inż. Janusz Trepkowski 1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś 1.1 Formy wykorzystania czasu wolnego. Do najbardziej spotykanych
Bardziej szczegółowoZACHOWAJ RÓWNOWAGĘ. Kierownik Projektu prof. dr hab. Mirosław Jarosz
Projekt KIK/34: Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej ZACHOWAJ RÓWNOWAGĘ Kierownik Projektu prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoPrognozy demograficzne
Trzeci Lubelski Konkurs Statystyczno-Demograficzny z okazji Dnia Statystyki Polskiej Prognozy demograficzne Demografia Projekt dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego Urząd Statystyczny w Lublinie
Bardziej szczegółowoPropagowanie i utrwalanie zdrowego stylu życia w różnych aspektach u wszystkich przedszkolaków, uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli.
Zdrowie na widelcu Program promocji zdrowia w Szkole Podstawowej im. Astrid Lindgren w Zastrużu na rok / ds. promocji zdrowia Anna Gwóźdź Zdrowie to nie tylko brak choroby, lecz stan dobrego samopoczucia
Bardziej szczegółowoELEKTRONICZNY SYSTEM MEDYCYNY SZKOLNEJ ESMS
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROGRAMU GDYŃSKI ZDROWY UCZEŃ ELEKTRONICZNY SYSTEM MEDYCYNY SZKOLNEJ ESMS Zestawienie zbiorcze ORGANIZATOR PROJEKTU: PARTNERZY: HONOROWY PATRONAT: Gdynia, 2019 SPIS TREŚCI Wprowadzenie...
Bardziej szczegółowoSIGMA KWADRAT. Prognozy demograficzne. Statystyka i demografia CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY POLSKIE TOWARZYSTWO STATYSTYCZNE
SIGMA KWADRAT CZWARTY LUBELSKI KONKURS STATYSTYCZNO-DEMOGRAFICZNY Prognozy demograficzne Statystyka i demografia PROJEKT DOFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE
Bardziej szczegółowoOcena nadwagi i otyłości chłopców w wieku lat. Assesment of overweight and obesity of boys aged years
Artykuł oryginalny Original Paper Zeszyty Naukowe WSKFiT 11:7-12, 2016 www.wskfit.pl/zeszyty-naukowe Ocena nadwagi i otyłości chłopców w wieku 10 13 lat Assesment of overweight and obesity of boys aged
Bardziej szczegółowo3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych
3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach 1995-2005 3.1. Opis danych statystycznych Badanie zmian w potencjale opieki zdrowotnej można przeprowadzić w oparciu o dane dotyczące
Bardziej szczegółowoWystępowanie urazów wymagających pomocy medycznej u młodzieży gimnazjalnej w zależności od masy ciała i poziomu aktywności fizycznej
298 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 298-303 Występowanie urazów wymagających pomocy medycznej u młodzieży gimnazjalnej w zależności od masy ciała i poziomu aktywności fizycznej Incidence of medically
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 285 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 285 SECTIO D 2003 *Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Katedra Fizjoterapii, Zakład Anatomii *Academy of Physical
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 27 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 27 SECTIO D 2004 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Higher Vocational State School in Biała Podlaska
Bardziej szczegółowoUmiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych
Umiejętności Polaków wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych (PIAAC - The Programme for the International Assessment of Adult Competencies) Międzynarodowe Badanie Kompetencji Osób Dorosłych
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 55 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 55 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Katedra Antropologii Academy of Physical Education, Krakow,
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoSprawność fizyczna uczniów Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Płochocinie
Sprawność fizyczna uczniów Gimnazjum im. K. I. Gałczyńskiego w Płochocinie Sprawność fizyczna Sprawność fizyczna umiejętność rozwiązywania przez człowieka zadań ruchowych lub zdolność do efektywnego i
Bardziej szczegółowoFundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 2 23 JERZY EIDER BEATA BURYTA RAFAŁ BURYTA ROZWÓJ FIZYCZNY DZIECI Z WADAMI POSTAWY I UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM NA TLE
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 130 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 130 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach Academy of Physical Education in Katowice MAŁGORZATA GRABARA
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW SKOLIOZ U DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW NA PRZESTRZENI OSTATNICH PIĘĆDZIESIĘCIU LAT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Magdalena Rusin, Grażyna Szypuła, Jadwiga Nabielska, Ewa Kowalska, Grażyna Kępys Bielski Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej
Bardziej szczegółowoOGÓLNOPOLSKI PROGRAM PROFILAKTYKI CUKRZYCY I CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Agnieszka Skowrońska Koordynator Lokalny Programu PoZdro! Listopad 2018 Gmina
OGÓLNOPOLSKI PROGRAM PROFILAKTYKI CUKRZYCY I CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Agnieszka Skowrońska Koordynator Lokalny Programu PoZdro! Listopad 2018 Gmina Wólka 1 Epidemia otyłości Problem otyłości wśród dorosłych
Bardziej szczegółowoRealizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie
Realizowany w Szkole Podstawowej nr 307 Im. Króla Jana III Sobieskiego w Warszawie W roku szkolnym 2013/2014 nasza szkoła przystąpiła do programu certyfikacji Szkoła Przyjazna Żywieniu i Aktywności Fizycznej
Bardziej szczegółowoDymorfizm płciowy cech somatycznych wśród dzieci i młodzieży uprawiających wybrane dyscypliny sportowe
ROZDZIAŁ XXVII ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO 1 Uniwersytet Zielonogórski University of Zielona Góra 2 Gimnazjum nr 1 w Zielonej Górze JÓZEF TATARCZUK 1, JOANNA SOLAN 2 Sexual dimorphism
Bardziej szczegółowoMałgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach
Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia
Bardziej szczegółowoAnaliza wariancji - ANOVA
Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji jest metodą pozwalającą na podział zmienności zaobserwowanej wśród wyników eksperymentalnych na oddzielne części. Każdą z tych części możemy przypisać oddzielnemu
Bardziej szczegółowoTrendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978 2004
Wydawnictwo UR 2009 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2009, 3, 239 250 Anna Radochońska 1, Lidia Perenc 2 Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z Rzeszowa w
Bardziej szczegółowo10 faktów dotyczących otyłości, o których należy wiedzieć
10 faktów dotyczących otyłości, o których należy wiedzieć 1 W Europie otyłość osiągnęła rozmiary epidemii. W ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci częstość występowania otyłości potroiła się. Szacuje się,
Bardziej szczegółowoWiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.
Michał Nowakowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny Katedra Nauk Humanistycznych Wydziału
Bardziej szczegółowoPakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Bardziej szczegółowoZDROWIE I ROZWÓJ CZŁOWIEKA podsumowanie lekcji kurs Zdrowie ogólne Szkoła Medycyny Naturalnej Marta Pyrchała-Zarzycka
ZDROWIE I ROZWÓJ CZŁOWIEKA podsumowanie lekcji kurs Zdrowie ogólne Szkoła Medycyny Naturalnej Marta Pyrchała-Zarzycka ASTRO SALUS EDUCATION LTD ZDROWIE I ROZWÓJ CZŁOWIEKA CO TO JEST ROZWÓJ? ROZWÓJ CZŁOWIEKA
Bardziej szczegółowoDBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI
DBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI Nadwaga i otyłość ukształtowana w wieku dziecięcym niesie za sobą zwiększone ryzyko utrzymania się w wieku dojrzewania i po osiągnięciu dorosłości, co za tym idzie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education in Cracow MARIA GACEK, JAROSŁAW
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoAnaliza wydajności pracy w rolnictwie zachodniopomorskim
Jacek Batóg Barbara Batóg Uniwersytet Szczeciński Analiza wydajności pracy w rolnictwie zachodniopomorskim Znaczenie poziomu i dynamiki wydajności pracy odgrywa znaczącą rolę w kształtowaniu wzrostu gospodarczego
Bardziej szczegółowoWystępowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży we Wrocławiu
prace oryginalne Piel. Zdr. Publ. 2011, 1, 1, 11 18 ISSN 2082-9876 Copyright by Wroclaw Medical University Anna Felińczak 1, Faustina Hama 1 Występowanie zjawiska nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży
Bardziej szczegółowoPROZDROWOTNA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU
Gimnazjum nr 1 im. gen broni St. Maczka w Jaworzu Innowacja pedagogiczna EDUKACJA PROZDROWOTNA W GIMNAZJUM NR 1 IM. GEN BRONI ST. MACZKA W JAWORZU 1. Wstęp Inspiracją do opracowania innowacji stało się
Bardziej szczegółowoCzy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?
Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)
Bardziej szczegółowoAneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
Bardziej szczegółowoOCENA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Z IWIEŃCA, KAMIENIA I SIWICY (BIAŁORUŚ)
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Joanna Rodziewicz-Gruhn Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa OCENA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Z IWIEŃCA, KAMIENIA I SIWICY (BIAŁORUŚ)
Bardziej szczegółowoROZWÓJ FIZYCZNY I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIEWCZĄT W II ETAPIE EDUKACYJNYM
ROZWÓJ FIZYCZNY I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIEWCZĄT W II ETAPIE EDUKACYJNYM Przez pojęcie rozwoju fizycznego rozumiemy kompleks morfo-funkcjonalnych właściwości organizmu, stanowiących miarę jego fizycznych
Bardziej szczegółowoJanusz Jaworski Poziom rozwoju somatycznego i funkcjonalnego populacji dzieci...
Wstęp Rozwój ontogenetyczny człowieka jest determinowany czynnikami endogennymi genetycznymi, stymulowany paragenetycznymi, zaś modyfikowany egzogennymi środowiskowymi. Wzajemne oddziaływania tych grup
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU
PROGRAM PROFILAKTYCZNY GMINNEGO PRZEDSZKOLA NR 1 W CHEŁMIE ŚLĄSKIM ZAGADNIENIE PROGRAMU: BEZPIECZNE ZACHOWANIA W DOMU Środowisko domowe to miejsce, w którym również istnieje wiele zagrożeń dla bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowo