Elementy ekonometrii i analizy porównawczej

Transkrypt

1 Wroclaw Univesity of Economics From the SelectedWorks of Józef Z. Dziechciarz 1975 Elementy ekonometrii i analizy porównawczej Jozef Z. Dziechciarz, Wroclaw Univesity of Economics Stanisława Bartosiewicz, ed. Available at:

2 AKADEMIA EK01'ŃOMICZNA IMIENIA OSKARA LANGEGO WE WROCŁAWIU ELEMENTY EKONOMETRII I ANALIZY PORÓWNAWCZEJ WROCŁAW 1975

3 AKADEMIA EKONOMICZNA IMIENIA OSKARA LANGEGO WE WROCŁAWIU ELEMENTY I ANALIZY EKONOMETRII P ORÓWNAWCZEJ W ROCŁAW 1975

4 Autorzy poszczególnych rozdziałów Stanisława Bartosiewicz i 6, cz. l Józef Dziechciarz i Jerzy Jakubczyc - 7 cz. l Innocenta Olszewska - 5 cz. l Zdzisław Pisz - 4 cz. I Wiesław Pluta cz. II Recenzent Teodor KULAWCZUK Redaktor naukowy Stanisława BARTOSIEWICZ Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej we Wroclawiu Wydanie pierwsze, Nakład egzemplarzy. Format B5 Arkuszy wydawniczych 16. Arkuszy druku 18,5. Papier offset ki III. Do druku oddano we wrześniu ł975. Druk ukończono w listopadzie 1975 r. Wrocławska Drukarnia Naukowa we Wrocławiu. Zam. nr 4276/15 P-3

5 SPIS TREŚCI CZ~ŚĆ I 1. WPROWADZENIE, Przedmiot ekonometrii i jej miejsce w systematyce dyscyplin naukowych Model ekonometryczny i jego elementy Klasyf'il<:acjamodeli ekonometrycznych Ogó1ny schemat procedury ekonometrycznego przetwarzania danych SPECYFIKACJA ZMIENNYCH WYST~PUJłCYCH W MODELU EKONOMETRYCZNTII 2: Uwagi wstępne Definicja zmiennej objaśnianej Wstępne ustalenie zbioru zmiennych kandydujących do roli objaśniających Rejestracja danych liczbowych Redukcja zbioru zmiennych kandydujących do roli objaśniających METODY WYBORU ANALITYCZNEJ POSTACI MODELU EKONOMETRYCZNEGO Uwagi ws tępne Metoda heurystyczna ł-ietodaoceny wzrokowej wykresów rozrzutu Metoda wyboru stopnia wielomianu dla modelu tendencji rozwojowej Kilka uwag o modelach adaptacyjnych Transformacja liniowa.. 60

6 4. METODA SZACUNKU PARAHETR6w ł-fodeli EKONOMEl'RYCZNYCH Uwagi ws tępne Estymacja modelu z jedną zmienną objaśniającą Estymacja modelu z wieloma zmiennymi objaśniającymi Wykorzystanie zapisu macierzowego przy szacunku paramet~6w modelu Uproszczona metoda najmniejszych kwadrat6w WERYFIKACJA ł-fodelu Wprowadz enie Badanie istotności parametr6w struktura1nych A: la 1 ~I za pomocą macierzy D Wst ęp.... _,_ Ilustracja na przykładach testowania hipotezy istotności parametr6w a i 5.3. Badanie dopuszcza1ności modelu ze względu' sa 2 2 na wartości W i T lub R Badan.Le składnika' losowego Badanie symetrii składnika losowego Badanie losowości składnika losowego Badanie stacjonarności składnika losowego ~. Badanie autokorelacji składnika losowego Test Watsona-Durbina Badanie nieobciążoności składnika losowego Przykład weryfikacji modelu ekonometrycznego ze względu na wszystkie wymienione kryteria WNIOSK01{ANIE NA PODSTAWIE MODELU EKONOMETRYCZNEGO UWagi wstępne Prognoza statystyczna - zarys procedury prognozowania Wyr6wnywanie szereg6w czasowych Prognozowanie na podstawie modelu tendencji rozwojowej ' Zasada "status quo" Zasada "postarzania informacji" - prognozowanie metodą wag harmonicznych 142

7 Przykłady Uwagi końcowe DZIEDZINY ZASTOSOW~ MODELI EKONOMETRYCZNYCH 154 LITERATURA CZ~ Ć II 1. METODY TAKSONOMICZNE Czynności wstępne Diagram Czekanowskiego Taksonomia wrocławska Taksonomiczne metody dyskryminacji zbior6w skończonych Hetoda kul Metoda prostopadlościan6w Grafowa metoda klasyfikacji Wydzialanie grup element6w podobnych Wybieranie reprezentant6w grup podobnych Konstruowanie wag dla cech diagnostycznych Taksonomiczna miara rozwoju ZASTOSOliANIE l-!e'dodtaksonomicznych liybieranie cech diagnostycznych lvydzielanie grup cech podobnych Ustalanie zespołu cech diagnostycznych Obliczanie wag dla cech diagnostycznych Grupowanie jednostek 21 u Diagram Czekanowskiego ł -r Taksonomia wrocławska Taksonomiczne metody dyskryminacji zbior6w skończonych "4. Grafowa metoda klasyfikacji Taksonomiczna miara rozwoju 249

8 6 3. METODY ANALIZY CZYNNIKOlfEJ Postać og61na zagadnienia analizy czytmikowe j lvariancja i jej składniki Współczynniki korelacji Uproszczona postać zagadnienia analizy czynnikowe j Geometryczna interpretacja zagadnienia ana1izy czynnikowej Hetody wyznaczania czynnik6w Metoda centroida1na ł-1etodagłównych składowych PRZYKLADY ZASTOSOWAt ANALIZY CZYNNIKOWEJ 283 LITER.A.TURA 288

9 LITERATURA [1J Balcerowska-Ryży B., propozycje metodyczne w zakresie obiektywizacji wyboru wskaźnik6w diagnostycznych, "Wiadomości Statystyczne", 1971, z.6. E2J Baranek H., Woźniak M., Próba zastosowania taltsonomicznej klasyfikacji w statystycznej analizie kosztów przeąsiębiorstwa budowlanego, "Przegląd Statystyczny", 1969, z.2. DJ Bielecka x., Metody określania element6w wiodących w strukturze. Modyfikacje metody J.C~ Weavera, "Przegląd Geogra:t'icz:o;y"1971, z [4J Bobiński J., Zagórski K., Zastosowanie analizy c2\ynnikowej do określania poziomu rozwoju miast [!J~ Mierniki rozwoju regionów, GUS,Biblioteka Wiadomości Statystycz:o;ych, t. 9, Warszawa1969. [5J Bukietyński W., Hellwig Z., Kr6lik U., Smoluk A., Uwagi o dyskryminacji zbiorów skończonych, Prace Naukowenr 21, WSE,Wrocław1969. [6J Cieślak M., Mod. llepotrzeb na kadry kwalifikcmane, praca habilitacyjna, Wrocław 1973.(maszynopis). er] Czekanowski J., Metoda podobieństw w zastosowaniu do badań psychometrycznych, "Badania Psychologiczne", 1926, z.3. [8J Czekanowski J., Zarys antropologii Polski, Lwów1930. [9J Czekanowski Jo, Zarys metod statystycznych w zastosowaniu do antropologii, Warszawa191,3. [1~ Czyż T., Typologia przestrzenna na zasadzie minimalizac ji straty informacji, Sprawozdania PTPNna II półrocze, Warszawa [1] Czyż T., Wyznaczanie regionów jednolitych metodą analizy czynników wielokrotnych, "Przegląd Geograficzny" 1967, z. 39.

10 289 ~12J Czyż T., Zastosowanie metody analizy czynnikowej do badania ekonomicznej struktury regionalnej Polski, Wrocław [13J Drewmski Ii, Przykład zastosowania metod taks onomicznych do vzyznaczania rejonów chłonności rylku w województwie wrocławskim, Wrocławski Rocznik Ekonomiczny, Wrocław [14J Domański R., Procedura typologiczna w badaniach ekonomic2.- no-geograficznych, "Przegląd Geograi'icznyłl, 1964, z.4. [15J Domański R., Uwagi o analizie czynnakowe j, Biuletyn KP?,K Plll~ 1965, z. 34. [16J ł:rnst J., Niektóre '7 '?;adnienia z geografii rolnej Podola,?race Geograficzn.e,z, U, Uniwersytet Lwowski, Lwów1932. E'ierich J., Próba sas: rejonizacji systemów r "Kyś L Gospodancza" 195? z ; 1. 'iowania metod ta1.:sonomicz:nych do 1iczych w województwie krakowskim, [16J Fierich J., Steczkowski J., Próba zastosowania metrod tal- "onomicznych do rejonizacji systemów rolniczyuh VI powiec je boche:ri.skim (woj krakowskie), łln'lyślgoapodancaa" 19:;'7, z o 5. [19J Filip T., Steczkowski J., Próba zastosowania metody przec~ętnych różnic do rejonizacji produkcji rolniczej w woj. rzoszowskim, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnejłl 1962, z. 5. [2CJ }:<'lorek x,; Łukaszewicz J., Perkal J., Steinhaus H., Zubrzy ck'i. S., 'l'aksonomia wrocławska) "Pnzeg Ląd Antropologiczny" "1951, t. XVII. c,2'ij Głuciewicz Z., Rejony podaży kontraktowanej trzody chlewne ] 1'1 województwie poznańskim, "Ruch Prawniczy i Ekonomi- (:ZIlY" 1960, z.2. [22J Glu5iewicz Z., Zastosowanie taksonomicznej metody rói:nic przeciętnych prz~' próbie w,ydzielenia rejonów klimatyczno- -glebowych w woj. pozntilskim, "Przegląd Statystycznyłl 1961, z. 1.

11 C?3J Hellwig Z., Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, "Przegląd Statystyczny" 1968, z.4. [24J Henzel To, Metoda różnic i metoda kwadratów różnic, "Przegląd Antropologiczny" 1953, to XIXo [25J Hładyniuk Zo, Zastosowanie współczesnych metod obliczeniowych do oznaczania granic re jonów rolnic zych, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1966, z.6. [26J Isard Wo, Metody analizy regionalnej, Warszawa 1S'65. [27J Jasiński R., O pewnym twierdzeniu teorii dyskryminacji, Prace Naukowe nr 33, WSE, Wrocław, [28J Jasiński R,, Uwagi o współczynniku korelacji, Prace Nauko~ we nr 33, WSE, Virocław [29J Jurczakowska M., Tomaszewicz A., Geometryczne ujęcie podziału taijsonomicznego, Centrum Obliczeniowe PAN, 1:.iarszawa [3<2] Klimczyk 1\';o, h'lijakowski A.,Zastosowanie metody analizy czynnikowej w badaniach poziomu rozwoju gospodarczego powiatów [W! ł:.ierniki rozwoju regionów, GUS, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, to 9, Warszawa [)1J Kolanko J o, Stolarska E., Zadona Ko, Prosta metoda dyskryminacji zbiorów skończonych, "Przegląd Statystyczny" 1970, z.2. [)ą] KoT'lf'erencja.Antropologów w sprawie metod taksonomicznych, "Przegląd Antropologiczny" 1953 t.xix. [),] Kopociński Bo,Dyskryminacja za pomocą dendrytów, "Zastosowania Matematyki" 1960, zo'o [34J Kopociński Bo, O podziale terytorialnym Polski, na części, "Zastosowania Matematyki" 1960, zo2o [3~ Kostrubiec Bo, Klasyfikacja dynamiczna i wielocechowa województw Polski, Biuletyn KPZKPAN1965, z. 35.

12 291 [)6J Kostrubiec B., Wieloczynnikowa analiza zróżnicowania przestrzennego procesu uprzemysłowienia Polski, Biuletyn KPZKPAN1968, z. 520 D7J Kozłowski S., O sposobie weryfikacji podziałów przestrzennych w odniesieniu do taksonomicznej metody różnic J.Czekanowskiego, "Wiadomości Statystyczne" 1972, z.1. [?8J Królik U.,Smoluk A., Algorytm wyznaczania najkrótszej drogi, Prace Naukowe nr 21, WSE, Wrocław 1969 o [29J Lawley DoN., Maxwell A.E., Factor Ana.lysis as a Statistical Method, London [40J Lewiński S.,,],aksonomia numeryczna i jej sas tosowanae do charakterystyki zbioru miast, Instytut Urbanistyki i Architektury 1970, z [41J Liczkowski J., Badania poziomu intensywności rolnictwr w ujęciu przestrzennym, Poznań [42J Liczkowski Jo, Próba delimitacji rejonów intensywności za pomocą taksonomicznej metody różnic przeciętnych, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1961 $ z.3. [43J Majewski. K., Próba zastosowania met ody taksonomicznej do badań nad rozmieszczeniem systemów rolniczych w woj. olsztyńskim, Zeszyty Naukowe, z.4, WSR,Olsztyn [44J Megee M., Nowe dziedziny zastosowania analizy czynnikowej, Biuletyn KPZKPAN1965, zo34. [4~ Metod;)' matematyczne i taksonomiczne w badanfach struktury przestrzennej rolnictwa, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN 1970, z. 61. [46J Mik:lewicz J., O poziomach ufności w taksonomii wrocławskiej "Zastosowania Matematyki" 1963, z.1. [47J Określenie poziomu rozwoju ekonomiczner;o powiatów - oprącowanie próbne metodą analizy czynnikowej, GUS, Beria Stat~'styki Regionalnej, z.14, Warszawa 1968.

13 292 l48j?erkal J., Matematyka dla przyrodników i rolników, F.N, Warszawa J Perkal J., O wskaźnikach antropologicznych, "Pr ze g.l.ąd Antropologiczny" t. XIX. [soj Piasecki Z., Analiza czynnikowa metodą Hoteliinga, P.'iN, Warszawa [51] Pluta W., Grafowa metoda klasyfikacji cech I, :Prace Naukowe nr 21, WSE, Wrocław [5~ Pluta W., Grafowa metoda klasyfikacji cech II, Prace Naukowe nr 35, WSE, Wrocław [53] Pluta VI., Metoda wyboru zmf.ennych objaśniających w modelach symptomatycznych, "Przegląd Statystyczny" 1972, z.2. ~4J Pluta W., O pewnej metodzie klasyfikacji przedsiębiorstw, "Przegląd Statystyczny" 1972, z.1. b5j Pluta W., Przyc zynek do gra!' owej met ody klasy1'ikac j i cech I, Prace Naukowe nr 33, WSE, Wrocław '1972. [56J Pluta in., Ustalenia norm obsad pracowników umysłowych na przykładzie przedsiębiorstw przemysłu bawełnianego, Prace Naukowe ~ 43, WSE, Wrocław, [?7] Płaczek Z., Analiza czynnikowa i niektóre jej zastosowania, Prace Naukowe nr 33, WSE, Wrocław [58J. ~odolec B., Zając Ko, Studium z zakresu ustalania re~onów konsumpcyjnych w Polsce, "Przegląd Statystyczny" 1970, z, 1. [59] Pytkowski W., Rutkowski M., Dendryt ważony, Komunikat Naukowy Katedry Ekonomiki i Organizacj~ Rolnictwa, WSR, Poznań 1964 o ~OJ Rokita S o, Analiza czynnikowa w badaniach regionalnych, "Przegląd Statystyczzzy"1966, z. 3. L6~ Bteczkowski J., Btatystyczna procedura określania ~truktury zbiorowości, Zeszyty Naukowe, z. 21, V;Słi, h.rak6w, 1970.

14 293 [6~ Steczkowski J., Zsady i metody rej onizac ji produkc ji rolniczej, PlJRiL, Warszawa [63J ~;tęślicka W.t Próba nowego grai'icznego przedstawienia ~iagramu J.Czekanowskiego, ''Przegląd Antropologiczny", 1953,,to XIX. [64J Styś K. t Program na analizę czynnikową metodą kierunków głównych, PWN, Warszawa [65J Szpaderski Ao, Zastosowanie metody podobieństwa do rejonizacji ekonomiczno-rolniczej, "Ruch Prawniczy i Ekonomiczny" 1960, z.2. [6~ Trybuś G.,.Algorytm porządkowania dendrytowego, Prace Naukowe nr 12, WSE, Wrocław, [67J Waclawowicz S., ~'ajferel!; A., Steczkowski J., Próba określenia struktury przestrzennej gospodankż rolnej powiatu Chrzanów województwa krakowskiego, Zeszyty Naukowe, z.19, WSE.,Kraków, 1'962. [68J Wysocki Z., Fróba typologii i systematyki geograficznej struktur gospodarstwa narodowego na przykładzie Polski, Wrocław [69J Wysocki Z., Zagadnienie taksonomii g'3ograi'ic znej, "Przegląd Geograficzny", 196" z02. [joj Vielrose E., O porównywaniu dendrytów w taksonomii wrocławskiej, "przegląd Statystyczny", 1967, z.1. [71J Zeliaś Aot Analiza czynnikowa w badaniach nad rejonizacją produkcji rolniczej, "Zagadnienia f!;konomiki Rolnej" 1968, z. 5(89).

15 Cena li 25.-