INFORMACJA. o skargach, wnioskach, petycjach i listach nadesłanych do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w 2012 r.

Transkrypt

1 KANCELARIA PREZESA RADY MINISTRÓW DEPARTAMENT SKARG, WNIOSKÓW I OBSŁUGI RADY DO SPRAW UCHODŹCÓW INFORMACJA o skargach, wnioskach, petycjach i listach nadesłanych do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w 2012 r.

2 Niniejsza informacja ze względu na swój syntetyczny i skrótowy charakter nie oddaje w całej pełni skali i głębi problemów, z jakimi zwracali się do Prezesa Rady Ministrów i Kancelarii w 2012 r. autorzy skarg, wniosków, petycji i listów, apelujący często w pełnych emocji dramatycznych słowach o pomoc w rozwiązaniu ich spraw bytowych. Pełne wyobrażenie i wiedzę o tym daje tylko bezpośredni kontakt i lektura tej korespondencji. Warszawa, marzec 2013 r.

3 SPIS TREŚCI WSTĘP 4 Str. I. II. KORESPONDENCJA NADSYŁANA W RAMACH ZORGANIZOWANYCH AKCJI OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WPŁYWU I SPOSOBU ROZPATRZENIA SKARG, WNIOSKÓW, PETYCJI I LISTÓW 5 11 III. PROBLEMATYKA SKARG, WNIOSKÓW, PETYCJI I LISTÓW W SPRAWACH INDYWIDUALNYCH Działalność organów administracji rządowej, samorządowej, innych 2. Sądownictwo i organy ścigania Ubezpieczenia społeczne Sprawy pracy i zatrudnienia Nauka, oświata, kultura, sport Gospodarka mieszkaniowa, komunalna, nadzór budowlany Służba zdrowia Pomoc społeczna, sprawy dotyczące osób niepełnosprawnych Handel, usługi, łączność, komunikacja Podatki, cła, kredyty, ubezpieczenia, inne sprawy finansowe Ochrona przyrody i środowiska Sprawy wojskowe, wewnętrzne, obywatelskie Sprawy rolnictwa i gospodarki ziemią Reprywatyzacja Sprawy kombatantów i osób represjonowanych Unia Europejska Sprawy pozostałe IV. PROBLEMATYKA LISTÓW I PETYCJI O CHARAKTERZE OGÓLNYM 38 V. UWAGI I WNIOSKI 41

4 W S T Ę P Opracowanie niniejsze zawiera informację o wielkości wpływu, problematyce i sposobie rozpatrzenia skarg, wniosków, petycji i listów nadesłanych do Prezesa Rady Ministrów i Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r. Korespondencję powyższą rozpatrzył oraz załatwił bezpośrednio lub nadał jej właściwy bieg Departament Skarg, Wniosków i Obsługi Rady do Spraw Uchodźców. Skargi i wnioski były rozpatrywane i załatwiane w trybie przepisów Działu VIII Kodeksu postępowania administracyjnego. Natomiast w przypadku listów i petycji, których sposób załatwiania nie jest uregulowany w żadnym akcie prawnym, Departament stosował przepisy Kpa, rozpatrując i załatwiając je, podobnie jak skargi i wnioski, zarówno pod względem terminowości, jak też udzielania odpowiedzi bądź podejmowania interwencji w poruszonych sprawach. W 2012 roku do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów wpłynęło skarg, wniosków, petycji i listów od obywateli, organizacji związkowych, społecznych oraz innych podmiotów (o więcej niż w 2011r., co stanowi wzrost o ponad 5%). Ponadto wpłynęło ponad pism w ramach zorganizowanych akcji. Z uwagi na ich masowy charakter, korespondencja ta nie została uwzględniona w tabeli na str. 11. Wpływ skarg, wniosków, petycji i listów w poszczególnych miesiącach 2012 roku ilustruje wykres - zał. 1, zaś wpływ w latach wykres - zał. 2. Na jednego merytorycznego pracownika Wydziału Skarg, Wniosków i Petycji przypadało w ciągu roku średnio ponad spraw.

5 I. KORESPONDENCJA NADSYŁANA W RAMACH ZORGANIZOWANYCH AKCJI W ramach zorganizowanych akcji do Departamentu wpłynęło głównie pocztą elektroniczną - blisko pism. Z uwagi na wielkość wpływu korespondencja ta nie podlegała jednostkowej rejestracji i tym samym nie została uwzględniona w tabeli na stronie 11. Problematyka korespondencji zbiorowej wg wielkości wpływu: Ponad protestów przesłanych przez grupę Anonymous o treści We want free internet, we are anonymous, we are legion, we do not forgive, we do not forget, expect us. Ponad wystąpień wyrażających zaniepokojenie zapowiadanym podpisaniem przez Polskę umowy ACTA petycje podpisane przez osoby, przekazane przez Polskie Stowarzyszenie Falun Dafa, wzywające władze RP do zajęcia oficjalnego stanowiska w sprawie masowych prześladowań w Chińskiej Republice Ludowej petycji o wprowadzenie zakazu sprzedaży zwierząt gospodarskich na targowiskach apeli o: - zapewnienie 50% budżetu Wspólnej Polityki Rolnej na rozwój obszarów wiejskich, - przeznaczenie 1% budżetu UE na fundusz LIFE, - zapewnienie 20% budżetu UE na walkę ze zmianami klimatu, w szczególności poprzez działania łagodzące w ramach Polityki Spójności.

6 1.193 protesty przeciwko stosowaniu we współczesnej pornografii obrazów godzących w wizerunek kobiet (akcja w kontekście ukazania się książki Gail Dines Pornoland. Jak skradziono naszą seksualność ). 895 protestów (indywidualnych) przeciwko podniesieniu wieku emerytalnego. Ponadto w ramach akcji zorganizowanej przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych w ww. sprawie nadesłano blisko 4 tysiące list podpisanych przez ponad 67 tysięcy osób. 785 apeli o zapewnienie w I kwartale 2012r. finansowania budowy II etapu drogi S7 Wschodniej Obwodnicy Krakowa. 779 protestów przeciwko torturowaniu zwierząt poprzez stosowanie tzw. uboju rytualnego. 727 wystąpień popierających zamiar podpisania przez Polskę Konwencji Rady Europy z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie zapobiegania przemocy domowej i zwalczania przemocy wobec kobiet. 720 apeli o zmianę art. 18 pkt. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w wyniku którego nastąpiło masowe zamykanie świetlic i ognisk wychowawczych w Polsce. 719 protestów przeciwko tzw. deregulacji zawodów (głównie przeciwko zniesieniu licencji pośrednika w obrocie nieruchomościami i zarządcy nieruchomości). 618 petycji o rozpoczęcie budowy obwodnicy Nysy przed rokiem protestów przeciwko projektowi likwidacji 50% kosztów uzyskania przychodu dla twórców. 545 apeli o wprowadzenie zakazu obrotu żywnością i paszą genetycznie zmodyfikowaną.

7 506 protestów przeciwko zamiarowi podpisania przez Polskę Konwencji Rady Europy. 409 wniosków pracowników sądownictwa o udostępnienie informacji publicznej w związku z wieloletnim zamrożeniem waloryzacji wynagrodzeń. 348 protestów przeciwko planom przystąpienia przez Polskę do jednolitego patentu europejskiego. 300 wystąpień postulujących przeprowadzenie zmian w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 286 wystąpień popierających ograniczenie emisji CO 2 w państwach Unii Europejskiej. 253 apele o zakazanie organizowania targów końskich w Skaryszewie. Podpisane pod apelami osoby protestowały przeciwko niehumanitarnemu traktowaniu koni. 185 protestów działkowców (indywidualnych i zbiorowych). Protesty związane były z wnioskiem I Prezesa Sądu Najwyższego do Trybunału Konstytucyjnego o uznanie za niekonstytucyjne zapisów ustawy o Rodzinnych Ogrodach Działkowych. Podpisane pod protestami osoby apelowały o utrzymanie ROD w kształcie i formie określonej przepisami ww. ustawy. 182 protesty funkcjonariuszy służby celnej, w których zarzucali Prezesowi Rady Ministrów niedotrzymanie deklaracji dot. wieku emerytalnego (złożonej podczas spotkania we wrześniu 2011r.). 170 jednobrzmiących w treści protestów przeciwko waloryzacji kwotowej rent i emerytur w 2012r. 128 wystąpień pod nazwą Manifest ludzi wolnych zawierających apele m.in. o: odstąpienie przez Polskę od Protokołu Brytyjskiego, pełną ratyfikację Karty Praw Podstawowych UE, ustawowe uregulowanie związków partnerskich, ustawowe uregulowanie i finansowanie zapłodnienia pozaustrojowego (in-vitro) ze środków NFZ.

8 123 apele o udzielenie pomocy Palestyńczykom przetrzymywanym w izraelskich więzieniach. 101 indywidualnych i zbiorowych protestów (w tym jeden podpisany przez 115 osób) wobec decyzji KRRiT, która nie przyznała Telewizji Trwam miejsca na tzw. cyfrowym multipleksie. 89 protestów przeciwko decyzji Marszałka Sejmu RP o nadaniu biegu projektom ustaw o związkach partnerskich. 89 apeli od osób poszkodowanych przez waloryzację kwotową rent i emerytur w 2012r. o zapewnienie w budżecie na 2013r. środków na: - rekompensatę poniesionych strat finansowych od 1 marca 2012 r., - ustawowe odsetki za okres wypłat zaniżonych rent i emerytur, - waloryzację od 1 marca 2013 r. uwzględniającą zwaloryzowaną procentowo podstawę emerytur i rent od 1 marca 2012 r. 70 kart pocztowych z pozdrowieniami od dzieci podopiecznych Stowarzyszenia Siemacha. 55 protestów przeciwko likwidacji Sądu Rejonowego w Myśliborzu. 53 karty pocztowe zawierające zaproszenie dla Prezesa Rady Ministrów do złożenia wizyty gospodarskiej w Szczecinie akcja pod szyldem SLD. 45 apeli identycznej treści, by w Dniu Flagi - 2 maja - na polskich urzędach bądź przed nimi nie było flag unijnych, a wyłącznie polskie. 42 tej samej treści listy otwarte w sprawie nakładania przez ZUS kar na przedsiębiorców. (Spór dotyczy cyt.: naliczania przez ZUS nienależnych składek od działalności gospodarczej przedsiębiorców, którzy skorzystali zgodnie z prawem, ze zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. ZUS wielokrotnie zapewniał, również we własnych biuletynach, o legalności takiego działania, a następnie po latach zaczął wyłuskiwać ze swojego

9 systemu informatycznego osoby, które z niego skorzystały i domagać się od nich zaległych składek", często w wysokości nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych). 32 wnioski o zniesienie przepisów o obowiązku zatrudniania przez szkoły nauczycieli religii. 31 protestów (podpisanych łącznie przez osób) przeciwko zamiarowi zmian w ustawie o finansach publicznych, które spowodują obniżenie dotacji dla przedszkoli niepublicznych i tym samym wzrost opłat za przedszkola. Autorami protestów byli rodzice oraz pracownicy przedszkoli niepublicznych. 31 wystąpień dot. braku waloryzacji płac w sferze budżetowej inicjatorem akcji był Międzybranżowy Komitet Protestacyjny Pracowników Sfery Budżetowej. 29 apeli przedsiębiorców o zainicjowanie zmian w prawie, mających na celu lepszą ochronę ich interesów przed nieuczciwymi konsumentami, wykorzystującymi przepisy nieadekwatne do uwarunkowań rynkowych w zakresie wykreślania klauzul z Rejestru klauzul niedozwolonych. 25 apeli o zwrócenie uwagi na społeczne i środowiskowe konsekwencje projektu rozporządzenia Ministra Środowiska zmieniającego normy hałasu; żądanie dostosowania norm hałasu do poziomu zalecanego przez WHO. 16 apeli (nadesłanych przez Zakładowe Organizacje Związkowe NSZZ Solidarność przy Powiatowych Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych) o podjęcie działań zmierzających do poprawy sytuacji bytowej wszystkich grup zawodowych w jednostkach sfery budżetowej. 15 apeli (jeden podpisany przez 386 osób) o osobistą interwencję Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów w sprawie masowego uśmiercania bezdomnych psów na Ukrainie w związku z przygotowaniami do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012.

10 14 protestów przeciwko działaniom Biura Rzecznika Praw Dziecka wobec wydawców chrześcijańskich publikujących książki na tematy rodzinnowychowawcze. 14 apeli o podjęcie działań poprawiających bezpieczeństwo mieszkańców Płocka oraz stan infrastruktury transportowej regionu płockiego. 12 kart pocztowych o treści Świąteczna pocztówka dla władzy; Władzy życzymy mądrości i wrażliwości społecznej, a także przekonania, że władza może myśleć od czasu do czasu bo to nie boli! 11 protestów pracowników placówek oświaty przeciwko wprowadzeniu zmian w Karcie nauczyciela poprzez rozgraniczenie nauczycieli na zajmujących się edukacją ogólną i zawodową oraz zajmujących się edukacją wychowawczą. 8 apeli odnoszących się do doniesień o tajnych więzieniach CIA w Polsce i osób w nich przetrzymywanych. Podpisani pod apelami domagają się przeprowadzenia w sprawie rzetelnego i bezstronnego śledztwa zgodnie z międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka. Korespondencja ta jest kontynuacją akcji zapoczątkowanej w 2011 r. (wówczas wpłynęło ponad takich apeli). 5 wystąpień (podpisanych łącznie przez 259 osób) popierających uchwałę Zarządu Głównego NSZZ Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa z żądaniem objęcia tej formacji analogicznymi podwyżkami, jak funkcjonariuszy Policji. 4 wnioski o rozpoczęcie działań na rzecz przystąpienia Polski do Partnerstwa na rzecz Otwartych Rządów (Open Government Partnership).

11 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WPŁYWU I SPOSOBU ROZPATRZENIA SKARG, WNIOSKÓW, PETYCJI I LISTÓW W 2012 r. pracownicy Wydziału Skarg, Wniosków i Petycji rozpatrzyli łącznie spraw, w tym skarg (10,5% ogólnego wpływu korespondencji), 249 wniosków (1,2%), 515 petycji (2,5%) i listów (85,7%). Listów anonimowych wpłynęło 1.251, co stanowiło 6,1% ogółu korespondencji. We własnym zakresie Departament rozpatrzył i udzielił odpowiedzi na wystąpień (25% ogólnego wpływu korespondencji), zajmując merytoryczne stanowisko, udzielając porad lub innych informacji istotnych dla piszących. Zgodnie z właściwością Departament przekazał, przy stosownym piśmie, spraw (blisko 25,5% ogólnego wpływu) do rozpatrzenia właściwym organom, informując o tym zainteresowanych i wyjaśniając zasadność przyjęcia takiego sposobu załatwienia sprawy spraw (5,3% ogólnego wpływu) Departament przekazał do rozpatrzenia organom właściwym, jednocześnie żądając od organu nadesłania kopii odpowiedzi udzielonej zainteresowanym, bądź przesłania w określonym terminie stosownych wyjaśnień w danej sprawie, w celu udzielenia odpowiedzi przez Departament. Pozostała korespondencja po rozpatrzeniu została odłożona do akt, bez nadawania jej dalszego biegu. Były to skargi, wnioski, petycje i listy niewymagające odpowiedzi, w tym: pochodzące od osób, które wielokrotnie otrzymały odpowiedzi i wyjaśnienia, ale będąc niezadowolonymi ze sposobu rozpatrzenia swojej sprawy przesyłały kolejne wystąpienia nie wnoszące nowych wątków lub dodatkowych elementów oraz nadsyłane do wiadomości Kancelarii kopie pism adresowanych do innych organów i instytucji. W tej liczbie znajdowały się również anonimy, listy o niezrozumiałej treści, nieczytelne, korespondencja o charakterze pieniaczym, zawierająca często inwektywy lub wręcz wulgaryzmy.

12 Zbadano prawidłowość odpowiedzi udzielonych przez organy, do których Departament przekazał sprawy celem merytorycznego rozpatrzenia. Stwierdzono, że spraw rozpatrzono prawidłowo, natomiast w 13 przypadkach wystąpiono o ponowną ich analizę lub zażądano dodatkowych wyjaśnień. Ustalono, że 5,9% przekazanych do rozpatrzenia spraw zostało załatwionych pozytywnie, 10,4% negatywnie, tj. organ podtrzymał poprzednio zajęte stanowisko, w 73,5% spraw organy właściwe udzieliły odpowiedzi wyjaśniającej, w pozostałych 10,1% spraw otrzymano informację o innym sposobie załatwienia sprawy. Ponadto kierownictwo i pracownicy Departamentu w ramach codziennych dyżurów przyjęli w sprawach skarg i wniosków 113 osób. Z przyjmowanymi interesantami pracownicy merytoryczni Wydziału Skarg, Wniosków i Petycji przeprowadzili szczegółowe rozmowy, wyjaśniając w nich stan faktyczny i prawny przedstawianych spraw. Załatwianie części z nich kontynuowane było przez Wydział w postępowaniu skargowym. Pracownicy i kierownictwo Departamentu przyjęli również kilka tysięcy skarg i opinii telefonicznych od obywateli. Ich przedmiotem były: anonimowe na ogół komentarze do bieżących wydarzeń politycznych, społecznych i gospodarczych; prośby o udzielenie różnego rodzaju informacji lub porad prawnych; prośby o udzielenie informacji o stanie rozpatrywania przez Departament skargi, uprzednio przesłanej do Kancelarii na piśmie. Telefonującym udzielono wyczerpujących wyjaśnień i stosownych porad w podnoszonych przez nich sprawach, dziękowano za zgłoszone uwagi i opinie oraz informowano o sposobie ich wykorzystania przez Departament.

13 III. PROBLEMATYKA SKARG, WNIOSKÓW, PETYCJI I LISTÓW W SPRAWACH INDYWIDUALNYCH Zestawienie ilościowe rozpatrzonych skarg, wniosków, petycji i listów w sprawach indywidualnych według problematyki: Lp. Problematyka Ilość % 1. Działalność organów administracji rządowej, samorządowej, innych ,6 2. Sądownictwo i organy ścigania ,6 3. Ubezpieczenia społeczne ,9 4. Praca i zatrudnienie ,8 5. Nauka, oświata, kultura, sport 810 3,9 6. Gospodarka mieszkaniowa, komunalna, nadzór budowlany 789 3,9 7. Służba zdrowia 691 3,4 8. Pomoc społeczna, sprawy dotyczące osób niepełnosprawnych 680 3,3 9. Handel, usługi, łączność, komunikacja 548 2,7 10. Podatki, cła, kredyty, ubezpieczenia, inne sprawy finansowe 543 2,6 11. Ochrona przyrody i środowiska 466 2,3 12. Sprawy wojskowe, wewnętrzne, obywatelskie 330 1,6 13. Rolnictwo i gospodarka ziemią 170 0,8 14. Reprywatyzacja 91 0,4 15. Kombatanci i osoby represjonowane 67 0,3 16. Unia Europejska 62 0,3 17. Listy i petycje wielowątkowe o treściach ogólnospołecznych ,1 18. Razem ,6 19. Sprawy pozostałe ,4 20. Ogółem ,00

14 1. Działalność organów administracji rządowej, samorządowej, innych W sprawach dotyczących działalności organów administracji publicznej oraz działalności organów organizacji społecznych, zawodowych bądź innych podmiotów i jednostek organizacyjnych wpłynęło skarg, wniosków, petycji i listów (12,6% ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 r. stanowiło wzrost o ponad 5,3%. Zdecydowana większość tej korespondencji to skargi, wnioski i listy dotyczące działalności organów administracji rządowej centralnej (1.502 sprawy), w tym skargi na bezczynność naczelnych i centralnych organów (387 spraw spadek o 10,6%). Drugą co do wielkości grupę spraw stanowiły skargi na działalność organów samorządowych (639 spraw), w tym skargi na działalność organów samorządowych gminnych (miejskich) 509 spraw wzrost o 8,7%. Pozostałą korespondencję stanowiły sprawy dotyczące działalności organów administracji rządowej wojewódzkiej (213 spraw), w tym skargi na ich bezczynność (52 sprawy). Ilość skarg, wniosków i listów dotyczących działalności centralnych i terenowych organów administracji rządowej od kilku lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Po spadku, jaki nastąpił w 2010 r., w latach liczba skarg ponownie wzrosła. Najczęściej wpływały skargi na zajęte przez organ stanowisko merytoryczne niezależnie od formy, w której zostało wyrażone (decyzja administracyjna, postanowienie, czy też opinia), które skarżący uznawali za krzywdzące, bądź naruszające ich prawa. Wśród skarg na stanowisko zajęte przez organy administracji centralnej i terenowej największa ich liczba dotyczyła: Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej 67 skarg, Ministra Sprawiedliwości 65 skarg, Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego 62 skargi,

15 dyrektorów izb skarbowych i naczelników urzędów skarbowych 53 skargi. W toku postępowania skargowego ustalono, że większość skarg na działalność organów administracji publicznej była bezzasadna. Częstym zjawiskiem było kierowanie skarg do Prezesa Rady Ministrów na merytoryczne stanowisko zajęte przez ministrów w sprawie będącej przedmiotem skarg. Równie częste było wnoszenie skarg, pomimo jednoczesnego rozpatrywania spraw w postępowaniu administracyjnym oraz /lub jurysdykcyjnym. Znaczną co do wielkości wpływu kategorią spraw były skargi na bezczynność organu, który bez przewidzianego prawem uzasadnienia nie wszczynał w sprawach postępowania administracyjnego i nie informował skarżących o przyczynach pozostawienia bez rozpatrzenia wniesionej przed organ sprawy. Ponadto skarżący wskazywali na przewlekłe działania organu, np. na przekazywanie dokumentacji innemu organowi ze znacznym opóźnieniem lub na nieuzasadnione przesuwanie terminu rozpatrzenia sprawy. Wśród skarg na bezczynność organów administracji centralnej najwięcej skarg dotyczyło: Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej) 87 skarg, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 35 skarg. Pozostała korespondencja zawierała m.in.: wnioski o udzielenie informacji publicznej 130 wniosków, skargi na nieterminowe lub nieprawidłowe zdaniem skarżących rozpatrywanie odwołań przez samorządowe kolegia odwoławcze 48 skarg, sprawy dotyczące klęsk żywiołowych 33 sprawy (w tym związanych z powodzią z 2010 r. 10 spraw oraz udzielenia pomocy finansowej 15 spraw), skargi dot. sporów kompetencyjnych 23 sprawy.

16 2. Sądownictwo i organy ścigania W zakresie tej problematyki rozpatrzono ogółem skarg, wniosków, petycji i listów (9,6 % ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 roku przyniosło wzrost o 5,3 %. Najliczniejszą grupę (515) stanowiły skargi związane z orzecznictwem i działalnością prokuratury. Ich ilość wzrosła w porównaniu z ubiegłym rokiem o 20%. Przedstawiane w skargach zarzuty dotyczyły najczęściej braku obiektywizmu prokuratorów przy rozpatrywaniu spraw i nienależytego nadzoru nad postępowaniami śledczymi. Często oskarżano prokuratorów o nadużywanie władzy publicznej i działania o charakterze korupcyjnym. Krytykowano ich też za brak kompetencji i wskazywano błędy w prowadzonych postępowaniach. Skarżono się również na bezczynność organów prokuratury, bezzasadne umarzanie postępowań, bądź odmowę ich wszczęcia. W tym zakresie istotną pozycję zajęły skargi dotyczące bezczynności i braku skuteczności prokuratury w sprawie nieprawidłowości związanych z działalnością parabanków (np. Amber Gold, Finroyal) oraz Getin Banku. Tak, jak w poprzednich latach dużą część korespondencji stanowiły skargi na orzecznictwo i działanie sądów. Najwięcej z nich (435) odnosiło się do wyroków sądowych wydanych w sprawach cywilnych, które w ocenie skarżących były błędne lub niesprawiedliwe. Piszący przede wszystkim oskarżali sędziów o stronniczość i prowadzenie postępowania w niewłaściwy sposób. Często negatywnie oceniano ich kwalifikacje zawodowe i etyczne, oskarżano o korupcję. Niejednokrotnie podkreślano też, że na werdykty sędziów mają wpływ powiązania i zależności o charakterze zawodowym oraz towarzyskim. Skarżący krytykowali przewlekłość postępowań sądowych i wskazywali na uchybienia w pracy sądów. W tej grupie problemowej pojawiały się również skargi dotyczące utrudnionego dostępu do sądu między

17 innymi ze względu na wysokie koszty prowadzenia postępowań oraz na zbyt skomplikowane przepisy i procedury. Podobne argumenty przytaczały osoby kwestionujące rozstrzygnięcia sądów w sprawach karnych, administracyjnych oraz w sprawach pracy i ubezpieczeń społecznych, ale skarg tych było znacznie mniej, niż w przypadku spraw cywilnych. W wielu skargach podnoszono zarzuty dot. pracy komorników. Krytykowano ich za przekraczanie uprawnień, brak kompetencji i bezwzględność. Często obwiniano komorników o celowe zaniechanie czynności egzekucyjnych lub nieskuteczność w ściąganiu długów. Skarżący zarzucali im też brak wystarczającej dbałości o wartość majątku dłużników i jego sprzedaż po znacznie zaniżonych cenach. Dość często pojawiały się też skargi na adwokatów. Najczęściej dotyczyły one nierzetelnego reprezentowania interesów klienta oraz nieetycznych działań prowadzących do osiągnięcia korzyści finansowych. Odrębną część korespondencji stanowiły skargi i listy osadzonych w zakładach karnych. Piszący zwracali się najczęściej z prośbami o weryfikację wyroków sądowych lub skrócenie kary pozbawienia wolności. Wiele skarg dotyczyło niewłaściwych warunków bytowych, w jakich skazani i aresztowani odbywają kary pozbawienia wolności lub oczekują na rozprawę. Osadzeni wskazywali na złe warunki sanitarne, przeludnienie w celach i słabe wyżywienie. Skarżyli się też na niewłaściwe traktowanie ich przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej. Zdarzały się też listy, w których prosili o udzielenie wsparcia członkom najbliższej rodziny w rozwiązaniu problemów, najczęściej materialnych i bytowych.

18 3. Ubezpieczenia społeczne W sprawach ubezpieczeń społecznych rozpatrzono skarg, wniosków, petycji i listów (7,9% ogólnego wpływu), co stanowi wzrost w stosunku do 2011 r. o 11%. Najczęściej skarżono się na: - odmowę prawa do świadczeń emerytalno-rentowych; - nieprawidłowe zdaniem skarżących ustalenie wysokości świadczeń; - niezadowolenie z pracy lekarzy orzeczników ZUS, w tym niestosowne ich zachowanie w trakcie prowadzonych badań; - błędne zdaniem skarżących orzekanie o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników ZUS i komisje lekarskie ZUS, a także przewlekły tryb sądowych procedur odwoławczych; - odmowę przyznania prawa do rent rodzinnych i rent rodzinnych w drodze wyjątku; - wyroki wydawane w ww. sprawach przez sądy okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych i wojewódzkie sądy administracyjne; - przekroczenie przez ZUS określonych przepisami terminów załatwiania spraw; - odmowy wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych w tzw. zbiegu z prawem do innego świadczenia z ubezpieczenia społecznego; - w odniesieniu do działalności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego skargi dotyczyły odmowy prawa do rolniczego świadczenia emerytalno-rentowego, niskiego wymiaru tych świadczeń, a także błędnego naliczenia ich wysokości.

19 W wielu listach piszący zwracali się do Prezesa Rady Ministrów o: - przyznanie świadczenia specjalnego w trybie art. 82 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; - zmianę wyroków sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach dotyczących odmowy przyznania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych; - przyznanie prawa do emerytury lub renty mimo niespełnienia ustawowych warunków do pobierania tych świadczeń; - podwyższenie wysokości świadczenia emerytalnego lub rentowego; - umorzenie bądź rozłożenie na raty spłaty długu powstałego w związku z nieopłaceniem składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Ponadto w korespondencji piszący formułowali: - uwagi i postulaty do projektów zmian w zakresie podniesienia wieku emerytalnego. Większość piszących nie zgadzała się z argumentami strony rządowej o konieczności wprowadzenia regulacji ustawowych dotyczących wydłużenia wieku emerytalnego. Przeważały głosy, że to lata pracy a nie wiek powinny wyznaczać granicę przejścia na to świadczenie; - uwagi dot. waloryzacji świadczeń. Przyjęcie kwotowej waloryzacji spotkało się z krytyką tych piszących, dla których była ona mniej korzystna od waloryzacji procentowej. Z aprobatą natomiast waloryzację kwotową przyjęli ci, którzy otrzymywali najniższe świadczenia emerytalne bądź rentowe; - postulaty w zakresie większego ograniczenia przywilejów emerytalnych służb mundurowych niż dotychczas wprowadzone, a także o wdrożenie zapowiadanej od dawna reformy emerytalnej górniczych i rolniczych ubezpieczeń społecznych;

20 - protesty przeciwko wyłączaniu sędziów i prokuratorów z powszechnego systemu emerytalno-rentowego. Korespondenci nie godzili się z faktem, że najlepiej opłacana przez budżet państwa grupa zawodowa utrzymywana jest na starość całkowicie z pieniędzy podatników. 4. Sprawy pracy i zatrudnienia Wpływ skarg, wniosków, petycji i listów w zakresie spraw związanych z problematyką pracy, zatrudnienia i różnorodnych finansowych roszczeń z tego tytułu wyniósł 1.182, co stanowi 5,8% ogólnego wpływu spraw. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost o 35,5%. Problematyka, która wystąpiła w tych sprawach była bardzo różnorodna. Najliczniejszą grupę stanowiły zagadnienia dotyczące trudności w znalezieniu pracy lub wejścia na rynek pracy bezpośrednio po ukończeniu nauki (42,4% spraw) oraz prośby o zatrudnienie w służbie cywilnej, głównie w KPRM (8% spraw), a także utraty pracy w wyniku likwidacji zakładu pracy lub wypowiedzenia (7,6%). W pismach wskazujących na bezowocne poszukiwanie pracy wskazywano również towarzyszące temu: trudną sytuację materialną, brak perspektyw na założenie rodziny, przymus podejmowania decyzji o emigracji zarobkowej do krajów Unii Europejskiej, a także rosnące zjawisko pracy na czarno i na tzw. umowach śmieciowych, któremu towarzyszy poczucie rezygnacji i depresji. Zwiększyła się liczba osób kierujących bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów opinie i porady na temat zmiany uregulowań zawartych w prawie pracy oraz walki z bezrobociem i tendencją pracodawców do zawierania z pracownikami umów śmieciowych (21% spraw). W 2012 r. odnotowano spadek liczby skarg na działalność powiatowych urzędów pracy (3,7% spraw). Podobnie, jak w latach poprzednich dotyczyły zbyt małej liczby ofert pracy, odmowy skierowania na szkolenie wskazane

21 przez bezrobotnego oraz braku możliwości zatrudnienia po odbytych kursach finansowanych przez urzędy pracy, a także niskiego wymiaru zasiłku dla bezrobotnych. Problematyka spraw związanych z korpusem służby cywilnej dotyczyła: bezpodstawnych zwolnień z pracy, nieprawidłowości w procesie rekrutacji, zatrudniania osób bez wymaganych kwalifikacji, nepotyzmu, kumoterstwa. Wskazywano też na przypadki dyskryminacji ze strony przełożonych oraz różnic płacowych i wysokości przyznawanych nagród w poszczególnych resortach. Nadal istotną, co do wielkości grupą spraw były skargi i listy dotyczące kadry kierowniczej i stosunków międzyludzkich panujących w zakładach pracy oraz mających w nich miejsce zjawisk niegospodarności. Autorzy wskazywali z imienia i nazwiska niekompetentnych w ich opinii kierowników, szeroko opisując ich szkodliwą działalność, mobbing i dyskryminację wobec pracowników, którzy krytykowali ich działalność, prowadzącą głównie do marnotrawstwa i osiągania własnych korzyści. Wystąpienia te miały charakter anonimowy. Odrębną grupę stanowiła korespondencja dotycząca finansowych i pozafinansowych roszczeń z tytułu zatrudnienia. Najczęściej wskazywano na trudności w wyegzekwowaniu należności za pracę. 5. Nauka, oświata, kultura, sport Spraw związanych z tą problematyką wpłynęło 810 (3,9% ogólnego wpływu). W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost o 28,5 %. Najwięcej wystąpień dotyczyło zbyt małej dostępności miejsc dla dzieci w żłobkach i przedszkolach państwowych oraz samego procesu rekrutacji, wysokości opłat, a także dofinansowania niepublicznych żłobków. Poruszano również kwestie rozpoczęcia nauki w szkole przez 6-latków oraz zwracano się z prośbą o sfinansowanie podręczników dla dzieci szkolnych z ubogich rodzin.

22 Podobnie, jak w latach ubiegłych pojawiały się głosy przeciwko likwidacji placówek szkolnych czy zmian w programach nauczania dotyczących lekcji historii, religii bądź wprowadzenia na szerszą skalę nauki języka rosyjskiego. Wpłynęły także protesty przeciwko likwidacji stołówek szkolnych i wprowadzenia w ich miejsce firm cateringowych. Podobnie, jak w latach poprzednich odnotowano również sprawy dotyczące nauczycieli zwłaszcza problemy z uzyskaniem zatrudnienia przez młodych nauczycieli. W sprawach szkolnictwa wyższego, wpływały pisma dotyczące braku funduszy na kształcenie. Kwestie sportu i turystyki dotyczyły głównie zachowania pseudokibiców czy dofinansowania lokalnych klubów sportowych. Duża część korespondencji dotyczyła tematyki związanej z organizacją przez Polskę Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro-2012 oraz działalności władz Polskiego Związku Piłki Nożnej. W sprawach z zakresu ochrony remontów zabytków zwracano się z prośbą o pomoc w ratowaniu i restaurowaniu zabytków. Piszący poruszali także tematy dofinansowania ze środków publicznych wydania kontrowersyjnej książki Inferno of Choices. Poles and the Holocaust ( Piekło wyboru: Polacy i Holokaust ), wynagrodzeń kadry zarządzającej w sektorze kultury, jak też sytuacji finansowej placówek naukowych czy kulturalnych. 6. Gospodarka mieszkaniowa, komunalna, nadzór budowlany W tej grupie problemowej wpłynęło 789 skarg, wniosków i listów (3,9% ogólnego wpływu), co stanowiło spadek o 24,4% w porównaniu do 2011 roku. Największa ilość korespondencji dotyczyła gospodarki lokalami mieszkalnymi należącymi do komunalnych zasobów mieszkaniowych (221 spraw). Głównie były to prośby o udzielenie pomocy lub podjęcie interwencji w sprawach

23 dotyczących przydzielenia przez gminy mieszkań komunalnych, bądź lokali socjalnych. Występowały o to osoby znajdujące się w trudnych warunkach mieszkaniowych lub w ogóle nie posiadające mieszkań, których sytuacja materialna nie pozwalała na ich zakupienie, bądź wynajęcie. Zdarzały się też skargi dotyczące zbyt długiego czasu oczekiwania na przydział lub złego stanu technicznego lokalu, który został przeznaczony do zamieszkania. Drugą, co do wielkości grupę stanowiła korespondencja lokatorów prywatnych budynków czynszowych, w tym byłych mieszkań zakładowych. Prywatni właściciele podnosząc znacznie czynsze, starali się zmusić lokatorów, aby opuścili zamieszkiwany budynek. W podobnie niekorzystnej sytuacji znaleźli się lokatorzy mieszkań komunalnych oddanych byłym właścicielom nieruchomości lub ich spadkobiercom. Skarżący (najczęściej w podeszłym wieku) zwracali uwagę, że nakaz kwaterunkowy otrzymali kilkadziesiąt lat temu, lokal własnym kosztem wyremontowali, a teraz nowy właściciel podjął działania mające na celu ich wykwaterowanie. Znacząca liczba skarg pochodziła od osób zagrożonych eksmisją z zajmowanych mieszkań. Dotyczyło to zarówno najemców lokali komunalnych, jak i spółdzielczych. Najczęściej powodem zaistniałej sytuacji był brak środków finansowych, względnie bardzo niskie dochody, które były niewystarczające na opłacenie zobowiązań czynszowych. Istotna część korespondencji odnosiła się do spraw lokali spółdzielczych. Dotyczyła głównie zasadności wzrostu czynszów i opłat mieszkaniowych, działalności zarządów spółdzielni oraz administracji osiedli mieszkaniowych. Pojawiały się również skargi dotyczące sytuacji, w których władze spółdzielni utrudniały bądź uniemożliwiały wykup mieszkań. Piszący wnosili także propozycje oraz krytyczne uwagi do zmian w przepisach ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Część korespondencji zawierała wnioski i uwagi do rządowego programu mieszkaniowego rodzina na swoim. Odrębna grupa spraw związana była z problematyką nadzoru budowlanego, planowania przestrzennego i gruntów miejskich. W tej kategorii wpłynęło 391

24 spraw. Przeważały skargi na działalność organów nadzoru budowlanego i administracji architektoniczno-budowlanej, zarówno szczebla powiatowego, jak i wojewódzkiego. Część skarżących podejmowała wysiłki w celu zmiany niekorzystnych dla nich decyzji administracyjnych, zarówno w trybie postępowania administracyjnego, jak i w trybie skargowym, zwracając się bezpośrednio do Prezesa Rady Ministrów. Najczęściej skarżono się na odmowę wydania pozwolenia na budowę w sytuacji braku planu zagospodarowania przestrzennego, bądź gdy budowa (lub ewentualne jej rozpoczęcie) stała w sprzeczności z istniejącym planem. Dużą grupę stanowiły również skargi o charakterze sporów sąsiedzkich o uzyskanie warunków zabudowy. Przedmiotem skarg były także sprawy niewypłacenia odszkodowań za grunty przejęte pod budowę dróg i autostrad lub krzywdzącej zdaniem skarżących ich wyceny. Część skarg związana była z koniecznością wywłaszczenia dotychczasowych właścicieli nieruchomości. W związku z powyższym pojawiały się również protesty co do planowanego przebiegu dróg ekspresowych. 7. Służba zdrowia W sprawach dotyczących ochrony zdrowia i organizacji służby zdrowia wpłynęło 691 skarg, wniosków, listów i petycji (3,4% ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 roku stanowiło wzrost o 62,2%. Pisma kierowane do Prezesa Rady Ministrów dotyczyły przede wszystkim problemów z wprowadzanymi zmianami przez Ministra Zdrowia w listach leków refundowanych. W korespondencji podawano przykłady cen zarówno leków specjalistycznych, które zostały z listy wyłączone, jak też leków refundowanych w mniejszym zakresie. Piszący przedstawiali prośby lub żądania włączenia określonych leków do list refundacyjnych, aby były refinansowane w takim stopniu, jak w poprzednich latach. Dodatkowym problemem, jaki pojawił się w kwestii dostępności do leków refundowanych stanowiła

25 konieczność przedkładania przez osoby przewlekle chore lekarzom rodzinnym aktualnych zaświadczeń od lekarzy specjalistów. W związku z powyższymi kwestiami środowisko lekarzy także podejmowało akcje protestacyjne. Lekarze byli przeciwni nałożeniu na nich obowiązku sprawdzania ubezpieczenia pacjentów oraz kierowania się przy przepisywaniu leków przede wszystkim danymi zawartymi w Charakterystyce Produktu Leczniczego z pominięciem standardów medycznych. Wskutek takich działań jak podnosili w swoich wystąpieniach kierowanych do Prezesa Rady Ministrów pojawiła się groźba, że leczenie pacjentów może znacznie odbiegać od standardów światowych, a oszczędności na etapie prewencji i tak podniosą całkowite koszty leczenia. Część korespondencji dotyczyła działalności Narodowego Funduszu Zdrowia, szczególnie w zakresie dotyczącym: - wykonywanego nadzoru nad przestrzeganiem podpisanych kontraktów z firmami świadczącymi usługi medyczne; - wydawanych decyzji o refundacji specjalistycznych operacji za granicą; - zasad kierowania na leczenie uzdrowiskowe. W swoich listach piszący wielokrotnie występowali z wnioskami o likwidację NFZ. Skarżący bardzo krytycznie odnosili się także do działalności Rzecznika Praw Pacjenta. Dla większości z nich podejmowane przez Rzecznika działania okazywały się niewystarczające, a udzielane wyjaśnienia o narzędziach prawnych przysługujących skarżącym w dochodzeniu ich racji mało przydatne. Z uwagi na podnoszone w skargach kwestie dotyczące bardzo trudnych spraw spornych pomiędzy pacjentami a lekarzami, piszący oczekiwali i byli wręcz przekonani o większych możliwościach Rzecznika w udzieleniu im konkretnej pomocy. W nadesłanej korespondencji podnoszono także problemy niewłaściwego funkcjonowania placówek ochrony zdrowia (zarówno publicznych, jak i nie-

26 publicznych) oraz błędy w zarządzaniu nimi. Piszący zwracali uwagę na zbyt długie oczekiwanie na wizytę lekarską, badania specjalistyczne, konsultacje i zabiegi. Wskazywali także na pojawiające się w dalszym ciągu przypadki naruszeń praw pacjenta, bądź niewłaściwy sposób traktowania pacjentów, a nawet przypadki nieprzestrzegania zasad etyki lekarskiej. Odrębną kwestią poruszaną w listach stanowiły problemy podnoszone przez lekarzy stażystów chcących dostać się na wybraną specjalizację. W swoich skargach wskazywali na opieszałość Ministra Zdrowia w opublikowaniu listy z dostępnymi rezydenturami. 8. Pomoc społeczna, sprawy dotyczące osób niepełnosprawnych W sprawach z zakresu pomocy społecznej oraz osób niepełnosprawnych wpłynęło 680 skarg, wniosków, petycji i listów (3,3% ogólnego wpływu). W porównaniu do 2011 r. ilość korespondencji w tych sprawach spadła o 6,3%. Najwięcej pism z problematyki społecznej stanowiły prośby o udzielenie pomocy finansowej od osób, które nie posiadają niezbędnych środków do utrzymania, lecz nie spełniają kryteriów do otrzymania zasiłków z pomocy społecznej oraz od tych, którzy korzystają ze świadczeń z pomocy społecznej lecz wsparcie to jest niewystarczające. Piszący skarżyli się na działalność ośrodków pomocy społecznej, uważali że otrzymują dramatycznie małe wsparcie finansowe, a pracownicy pomocy społecznej nie wykazują odpowiedniego zainteresowania ich problemami. Z nadesłanej korespondencji wynikało, że na popadnięcie w ubóstwo coraz częściej narażone były osoby długotrwale bezrobotne w tym szczególnie te w wieku 50+ oraz ludzie młodzi z dziećmi na utrzymaniu. Zwiększyła się też grupa osób, która żyje w niedostatku, mimo wykonywania pracy zarobkowej. Otrzymują oni tak niskie wynagrodzenie, że z trudem są w stanie opłacić niezbędne rachunki oraz koszty wyżywienia. Wiele osób jest zadłużonych

27 i zalega z opłatami czynszowymi. Zauważalnie wzrosła desperacja osób piszących. W niektórych listach formułowano groźby, że z powodu ubóstwa, długów i braku środków finansowych ich autorzy popełnią samobójstwo. W korespondencji wyrażano także gorycz z powodu znacznej rozpiętości dochodów w społeczeństwie. Piszących bulwersowały ogromne zarobki osób znanych z telewizji, celebrytów, dyrektorów banków, finansistów, prezesów firm, szczególnie w odniesieniu do własnych, bardzo skromnych dochodów czy świadczeń socjalnych. Osoby korzystające ze świadczeń rodzinnych pisały, że kwoty tych świadczeń są niewystarczające w stosunku do wzrastających kosztów życia. Zwracano uwagę na słabość polityki rodzinnej oraz zbyt słabe wsparcie dla rodzin z dziećmi. Piszący z entuzjazmem przyjęli projekt wydłużenia urlopów rodzicielskich do maksymalnie 12 miesięcy. Wpłynęło równocześnie kilkadziesiąt protestów kobiet, których dziecko urodzi się przed 17 marca 2013 roku i nie obejmą ich nowe rozwiązania. Część spraw odnosiła się do przepisów regulujących zasady ustanawiania i funkcjonowania specjalistycznych rodzin zastępczych, domów dziecka, możliwości korzystania ze świadczeń socjalnych przeznaczonych dla dzieci wychowujących się w rodzinach zastępczych, form pomocy, z jakich mogą korzystać ich opiekunowie i zasad ich wynagradzania. Niepełnosprawni Większość pism, wniosków, petycji i listów, jakie osoby niepełnosprawne skierowały do Prezesa Rady Ministrów oraz Kancelarii dotyczyły udzielenia informacji o: - formach pomocy dla osób niepełnosprawnych; - możliwościach skorzystania ze środków budżetu państwa (ulg i uprawnień) przeznaczonych na wsparcie osób niepełnosprawnych w procesie

28 leczenia i rehabilitacji, którymi dysponuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; - możliwościach udzielenia wsparcia indywidualnym osobom niepełnosprawnym w ramach programów celowych skierowanych do określonych grup osób niepełnosprawnych, finansowanych ze środków publicznych przyznawanych przez PFRON; - rozwiązaniach systemowych w ramach polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w zakresie wynikającym z ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz obowiązujących regulacji ustawowych w ramach zatrudniania i aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, umożliwiających podjęcie pracy w świetle zapisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Matki samotnie wychowujące niepełnosprawne dzieci, często pozbawione pomocy rodziny i zdane tylko na pomoc państwa pisały o konieczności dofinansowania udziału dziecka w turnusach rehabilitacyjnych, niezbędnych w procesie leczenia i rehabilitacji, zakupu drogiego sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego, o zbyt ograniczonym dostępie do lekarzy specjalistów i świadczeń medycznych. Dużą część korespondencji stanowiły prośby o wsparcie finansowe rodziców niepełnosprawnych dzieci i wpłaty pieniężne na indywidualne konta bankowe i konta organizacji pożytku publicznego pomagających niepełnosprawnym dzieciom i działających na ich rzecz i w ich imieniu oraz prośby dorosłych osób niepełnosprawnych. Podobnie, jak w roku ubiegłym podnoszono kwestie regulacji ustawowych dotyczących podwyższenia wysokości świadczeń emerytalno-rentowych dla rodziców sprawujących opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi, w tym osobami już pełnoletnimi, w związku z koniecznością rezygnacji z pracy zawodowej, potrzebą zabezpieczenia emerytalnego oraz uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Podkreślano znaczenie możliwości podejmowania

29 przez nich pracy zarobkowej w ramach przysługującego limitu dochodów bez konsekwencji odbierania z tego tytułu przyznanego im świadczenia. Zwracano się również z prośbą o skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z zapisami Konstytucji RP oraz Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. 9. Handel, usługi, łączność, komunikacja W tej grupie problemowej wpłynęło 548 skarg, wniosków, petycji i listów (2,7% ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 roku stanowiło wzrost o 24,5%. Najczęściej poruszanym tematem były sprawy związane z opłacaniem abonamentu radiowo-telewizyjnego. Piszący skarżyli się, że kwota abonamentu jest zbyt wysoka i nie stać ich na jego opłacanie. Najczęściej postulowano zmianę zasad jego opłacania. Większość skarg z zakresu komunikacji dotyczyła funkcjonowania PKP. Piszący skarżyli się na złe warunki podróży, opóźnienia pociągów, niewłaściwy rozkład jazdy oraz brak właściwej informacji na dworcach kolejowych. Zwracano również uwagę na nowe warunki wykupu dla emerytów uprawnień do ulgowych przejazdów kolejowych. Istotna część korespondencji zawierała uwagi do prawa o ruchu drogowym. Piszący krytykowali zamiar zmiany systemu przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy. Pojawiały się też różne propozycje dotyczące poprawy bezpieczeństwa na drogach krajowych min. poprzez ograniczenie ruchu samochodów ciężarowych. W korespondencji dotyczącej usług, najczęściej skarżono się na działalność zakładów energetycznych i gazowni. Piszący (głównie emeryci i renciści), zwracali uwagę na stale rosnące opłaty za gaz i energię elektryczną. Skarżono

30 się także na zawyżone zdaniem piszących rachunki za usługi telefoniczne. Zwracano uwagę na zawiłość zapisów w umowach oraz krytykowano bezwzględność firm windykacyjnych stosujących różnorakie formy nacisku, przede wszystkim wobec ludzi starszych. W wielu listach piszący zwracali uwagę na uchybienia w zakresie handlu. Zdaniem piszących, nagminne było łamanie zapisów umów konsumenckich i brak możliwości skorzystania przez obywatela z wniesienia reklamacji towaru lub usługi. 10. Podatki, cła, kredyty, ubezpieczenia, inne sprawy finansowe W zakresie powyższej problematyki wpłynęły łącznie 543 skargi, wnioski, petycje i listy (2,6% ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 roku przyniosło wzrost o 29,3%. Tak jak w poprzednich latach, najliczniejszą grupę stanowiła korespondencja związana z trudnościami w spłacie zaciągniętych kredytów bankowych. Dotyczyła ona głównie osób, które zachęcone reklamami podpisały umowy kredytowe i wpadły w pętlę zadłużenia lub korzystały z usług firm udzielających pożyczek w krótkim terminie, ale o wysokim oprocentowaniu. Pisały również osoby, które z powodu utraty pracy, bądź choroby swojej lub najbliższego członka rodziny, nie były w stanie sprostać spłacie zadłużenia. Skarżący krytykowali zarządzających bankami za brak empatii i odpowiedniego podejścia do klientów w momencie, kiedy dotknęły ich problemy finansowe. Korespondencja na ten temat często zawierała prośby o interwencję lub wstawiennictwo w negocjacjach z instytucjami finansowymi, aby uzyskać zmianę zasad spłaty kredytu i rozłożenie go na mniejsze raty w dłuższym czasie. Zwracano się również do Prezesa Rady Ministrów o udzielenie pomocy finansowej na spłatę rat kredytowych.

31 Podobnie jak w latach poprzednich, liczną grupę stanowiły skargi dotyczące wysokości należnych podatków, odmowy umorzenia należności podatkowych lub rozłożenia ich na raty. Postulowano zmiany w systemie podatkowym oraz zwracano uwagę na brak uregulowań prawnych w kwestii odwróconego kredytu hipotecznego. Wiele skarg dotyczyło działalności urzędów i izb skarbowych. Skarżono się na decyzje podatkowe, zarzucano niewłaściwe interpretowanie przepisów podatkowych przez urzędników skarbowych, a także brak obiektywizmu przy rozpatrywaniu spraw. W zakresie spraw dotyczących ubezpieczeń majątkowych i komunikacyjnych skargi najczęściej dotyczyły odmowy wypłacenia odszkodowania, zbyt niskiej wyceny poniesionej szkody, jak również przewlekłości postępowań odszkodowawczych. 11. Ochrona przyrody i środowiska W sprawach z zakresu ochrony przyrody i środowiska wpłynęło 466 skarg, wniosków, petycji i listów (2,3% ogólnego wpływu), co w porównaniu do 2011 roku stanowiło wzrost o blisko 58%. Zagadnienia związane z ochroną środowiska były najliczniejszą grupą pism w tej tematyce. Były to przede wszystkim protesty przeciwko potencjalnym lokalizacjom budowy elektrowni atomowych, kopalni uranu oraz węgla brunatnego, czy poszukiwań gazu łupkowego. Ponadto były też skargi związane z uciążliwymi zapachami w sąsiedztwie zakładów zagospodarowania odpadów, czy uwagi do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W 2012 roku zanotowano także protesty przeciwko wycince drzew. W zakresie ochrony zwierząt analogicznie, jak w roku ubiegłym wpłynęły skargi dotyczące sytuacji zwierząt w schroniskach, humanitarnego uboju zwierząt oraz masowego zabijania psów na Ukrainie.

32 Zakres dotyczący gospodarki wodnej obejmował tematykę dotyczącą przede wszystkim programu rozwoju szlaków wodnych czy melioracji. Wpłynęły także, jak w latach poprzednich skargi na działalność regionalnych dyrekcji ochrony środowiska. 12. Sprawy wojskowe, wewnętrzne, obywatelskie W tej grupie problemowej w 2012 r. wpłynęło 330 listów, skarg, wniosków i petycji. Wielkość ta stanowiła 1,6% ogólnego wpływu korespondencji. Odnotowano spadek w porównaniu do roku ubiegłego o 12,7 % wpływu korespondencji w tej grupie problemowej. Przeszło 1/3 tej korespondencji dotyczyła szeroko pojętych spraw wewnętrznych i obywatelskich. Dominowały listy i skargi związane z działalnością policji. Skarżący z reguły surowo oceniali funkcjonowanie jednostek policji, jak również poszczególnych funkcjonariuszy. Główne zarzuty dotyczyły braku obiektywizmu funkcjonariuszy w postępowaniu dochodzeniowym. Wielu piszących wskazywało na przypadki zbyt powierzchownego traktowania przez przełożonych skarg na podwładnych, a udzielane odpowiedzi i wyjaśnienia były zdaniem piszących wymijające i ogólnikowe. W kilkunastu listach piszący skarżyli się na trudności podczas naboru do służby w policji. Kolejne miejsce pod względem wielkości wpływu zajmowała szeroko pojęta tematyka wojskowa i okołowojskowa. Wpłynęło wiele skarg od oficerów w młodym wieku i często ze stażami dowódczymi zwalnianych do rezerwy. Skarżono się na przepisy ustawy pragmatycznej, które dopuszczały wobec oficerów pełniących stanowiska przez dwie kadencje przenoszenie ich do rezerwy. Zdaniem skarżących naruszało to stabilność zatrudnienia i możliwości awansu. Pozytywnie oceniono zapowiedź wycofania polskiego kontyngentu stabilizacyjnego z Afganistanu. Z kolei krytycznie oceniano grudniową informację podaną

33 przez MON o możliwości wprowadzenia obowiązkowego dziesięciotygodniowego szkolenia dla rezerwistów. Odnotowano wpływ kilku listów (w tym większość anonimowych), których nadawcy informowali o zaistniałych ich zadaniem nieprawidłowościach w funkcjonowaniu struktur wojska. Tak jak w latach poprzednich, przedmiotem krytyki wielu piszących było funkcjonowanie agend Wojskowej Agencji Mieszkaniowej. Piszący skarżyli się podając konkretne przykłady na formalistyczne podejście do petenta oraz nadużywanie prawa (groźba eksmisji z lokalu). Około 10% korespondencji (podobnie jak w roku ubiegłym) dotyczyło spraw związanych z funkcjonowaniem służb mundurowych Państwowej Straży Pożarnej, Żandarmerii Wojskowej oraz służb specjalnych. Funkcjonariusze skarżyli się na zmiany miejsc pracy oraz na trudności w uzyskaniu należności, jakie przysługują podczas przeniesień służbowych. Podobna ilość korespondencji dotyczyła spraw związanych z nadaniem oraz zrzeczeniem się obywatelstwa, karty stałego pobytu oraz repatriacji uchodźców politycznych. 13. Sprawy rolnictwa i gospodarki ziemią Problematyka dotycząca rolnictwa i gospodarki ziemią wystąpiła w 170 skargach, wnioskach, petycjach i listach (0,8% ogólnego wpływu) i w porównaniu do 2011 roku liczba korespondencji w zakresie tej problematyki spadła o 26,1%. Podobnie, jak w ubiegłym roku najliczniejszą grupę (64 sprawy), stanowiły petycje i listy kierowane przez organizacje ekologiczne i osoby związane ze środowiskiem ekologów, wyrażające sprzeciw dotyczący stosowania w polskim rolnictwie organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO). Zainteresowani przede wszystkim obawiali się wprowadzenia przez Komisję Europejską