Jak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego

Transkrypt

1 Jak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest zapoznanie lekarzy i personelu medycznego ze specyfiką psychologicznego podejścia do pacjentów terminalnie chorych i ich rodzin. Uczestnicy dowiedzą się, z jakimi problemami natury psychologicznej boryka się pacjent i jego bliscy, nauczą się sposobów komunikacji z chorymi i ich rodzinami, przekazywania trudnych informacji i rozmów o zbliżającej się śmierci. Szkolenie ma ułatwić komunikację na linii pacjent terminalny i jego rodzina lekarz. Tym samym sprawi, że obie strony będą mogły efektywnie współpracować, nie ponosząc większych, niż konieczne, obciążeń. Szkolenie zawiera część teoretyczną i warsztatową, dzięki czemu uczestnicy będą mieli okazję przećwiczenia nabytych umiejętności w bezpiecznych warunkach. Jednym z punktów programu jest przedstawienie metod eliminowania lub redukowania stresu zawodowego u personelu medycznego. Uczestnicy: personel medyczny szpitali i hospicjów: lekarze, pielęgniarki, wolontariusze, rehabilitanci, personel pomocniczy. Prowadzący: psycholog z wieloletnim stażem pracy z pacjentami w opiece paliatywnej, z ich rodzinami, a także z osobami w żałobie. Korzyści dla uczestników: wiedza nt. aktualnych sposobów działania hospicjów, zasad opieki paliatywnej i pracy z chorymi terminalnie; przygotowanie do podejmowania z większą pewnością siebie interwencji w sytuacji pomagania chorym i ich rodzinom; mniejsze ryzyko wypalenia i budowanie większej pewności siebie w wypełnianiu zadań zawodowych związanych z pomaganiem chorym terminalnie i pracą z personelem hospicjum/oddziału szpitalnego; większa satysfakcja osób, którym udzielana jest pomoc psychologiczna i współpracowników, poczucie profesjonalnego podejścia do ich problemów. Czas trwania: 1 lub 2 dni (w zależności od potrzeb Klienta). Optymalna liczebność grupy: 12 osób.

2 Metody: wykład interaktywny, ćwiczenia w podgrupach, odgrywanie scenek, analiza fragmentów filmów, dyskusja w grupie, wystąpienia indywidualne. Program szkolenia Jak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami. Wprowadzenie: cele, program, zapoznanie trenera z uczestnikami Rozmowa z uczestnikami o ich trudnościach w komunikacji z pacjentem i jego rodziną. 1. Dyskusja i próba odpowiedzi na pytania: Dlaczego dobra komunikacja jest ważna?, Do czego może doprowadzić niewłaściwa komunikacja?, Co ułatwia dobrą komunikację, a co ją utrudnia?, Dlaczego wielu pacjentów narzeka na komunikację z lekarzami? Komunikacja z pacjentem. 1. Cechy dobrego kontaktu z pacjentem. 2. Typy kontaktu personelu z pacjentem: a. Naukowy, b. Przewlekły, c. Hierarchiczny, d. Partnerski, Rozmowa o zaletach i wadach każdego z typów. 3. Zasady komunikacji z pacjentem i jego rodziną: a. Pytania otwarte vs. zamknięte omówienie zalet i wad obydwu typów, b. Zadawanie dodatkowych pytań czy i kiedy ma sens? c. Techniki komunikacji: parafraza, klaryfikacja, odzwierciedlanie emocji, dowartościowanie, hipotezy rozumiejące, d. Rola uśmiechu i mowy ciała, e. Posługiwanie się ciszą, f. Właściwa mowa ciała. 4. Co utrudnia rozmowę z pacjentem i jego rodziną? a. Typy pytań, b. Koncentracja wyłącznie na objawach somatycznych, c. Doradzanie,

3 d. Minimalizowanie i normalizacja uczuć, e. Zdawkowe uspokajanie i obietnice bez pokrycia, f. Fachowy żargon, g. Gwałtowna zmiana tematu, by nie rozmawiać o trudnych emocjach, h. Pośpiech, i. Niewłaściwy język ciała, j. Dotyk brak lub nadmierny. Ćwiczenie w parach prawidłowej i nieprawidłowej komunikacji. Omówienie odczuć po każdym rodzaju komunikacji. 5. Emocje pacjenta lęk: a. Rozpoznawanie lęku, gdy pacjent nie mówi o tym wprost; b. Jak rozmawiać z pacjentem odczuwającym lęk? c. Czego nie mówić pacjentowi odczuwającemu lęk? 6. Emocje pacjenta gniew: a. Adresaci gniewu, b. Przyczyny gniewu, c. Sposoby wyrażania gniewu, d. Rozpoznawanie gniewu, gdy nie jest nazywany bezpośrednio, e. Jak rozmawiać z pacjentem, który odczuwa gniew? 7. Emocje pacjenta - poczucie winy i niskie poczucie własnej wartości: a. Powiązania z gniewem, b. Częstotliwość występowania u pacjentów, c. Przyczyny poczucia winy i niskiego poczucia własnej wartości, d. Jak rozmawiać z pacjentem z niskim poczuciem własnej wartości i z poczuciem winy? 8. Emocje pacjenta przygnębienie: a. Czym może być spowodowane? b. Kiedy jest naturalną reakcją, kiedy zamienia się w patologię? c. Jak rozmawiać z przygnębionym pacjentem? d. Ćwiczenie w grupach czteroosobowych: jeden uczestnik odgrywa rolę lekarza, drugi pacjenta odczuwającego określone emocje. Zadaniem lekarza jest rozpoznanie odczuć pacjenta i odpowiednie zareagowanie. omówienie: co stanowiło trudność dla lekarza, co dla pacjenta, co ułatwiało, co utrudniało rozmowę. 9. Postępowanie z chorym, który nie chce rozmawiać i nie wykazuje żadnej woli kontaktu z personelem i rodziną: a. Ćwiczenie w parach: jeden uczestnik wciela się w lekarza, drugi w milczącego pacjenta, omówienie: trudności i frustracji wynikających z kontaktu z milczącym pacjentem. 10. Zespół psychoterminalny: wyjaśnienie zjawiska i charakterystyczne cechy.

4 11. Mechanizmy obronne stosowane przez pacjentów. 12. Rozmowa z pacjentem stosującym mechanizmy obronne. 13. Przekazywanie trudnych informacji (np. o zakończeniu leczenia przyczynowego): a. Odpowiednie warunki rozmowy, b. Prawdy i mity o przekazywaniu trudnych informacji (krótka dyskusja z uczestnikami), c. Właściwe metody przekazywania trudnych informacji, d. Ćwiczenie w grupach czteroosobowych: jeden uczestnik odgrywa rolę pacjenta, drugi lekarza, który przekazuje informację o zakończeniu leczenia; omówienie: co stanowiło trudność dla pacjenta, co dla lekarza, co ułatwiało rozmowę. Rozmawianie z pacjentem o śmierci. 1. Uporanie się z własną śmiertelnością przed rozmowami z pacjentami: a. sposoby na przemyślenie własnej śmierci, gotowość do rozmawiania o śmierci) 2. Radar pacjentów: a. Wyczulenie na emocje rozmówcy, b. Wyczuwanie lęku rozmówcy i jego niechęci do rozmowy o śmierci, c. Reakcje pacjentów na rozmowę z kimś nieprzygotowanym do podejmowania tematu śmierci, d. Wyobrażenia pacjentów o śmierci: wizje śmierci i emocjonalny stosunek do śmierci. 3. Lęki pacjentów związane ze śmiercią i jak o nich rozmawiać? a. Ćwiczenie w grupach czteroosobowych: jeden uczestnik odgrywa rolę pacjenta, drugi lekarza, który rozmawia o lękach związanych ze śmiercią; omówienie: co było najtrudniejsze w takiej rozmowie Ćwiczenie opcjonalne, w zależności od gotowości grupy. 4. Bilans życia: a. Ćwiczenie w grupach: uczestnicy zastanawiają się, jakimi pytaniami można zachęcić chorego do przeprowadzenia bilansu życia. Rodzina chorego 1. Potrzeby członków rodziny Czego rodzina potrzebuje od personelu szpitalnego? 2. Jak pomagać rodzinie chorego? 3. Jak pomóc rodzinie w fazie umierania chorego?

5 Troska o samych siebie 1. Dlaczego dbanie o siebie jest takie ważne? 2. Czy należy poświęcać się dla pacjentów, zapominając o własnych potrzebach? 3. Czy tylko egoiści myślą o sobie? Prewencja wypalenia zawodowego; 4. Sposoby na relaks ćwiczenie relaksacji. Podsumowanie i zakończenie warsztatów 1. Podsumowanie i pytania. 2. Przegląd dostępnej literatury. 3. Ewaluacja i świadectwa ukończenia szkolenia. Więcej informacji udzieli: Katarzyna Jakóbik tel tel katarzyna.jakobik@naglesami.org.pl