Prognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji

Transkrypt

1 Jaszowiec lut 2014 r. Prognozowanie pozyskania drewna w lasach górskich przy uwzględnieniu różnych metod regulacji Adam Konieczny TAKSUS IT Warszawa Janusz Bańkowski BULiGL Oddział w Brzegu 1

2 Geneza tematu - analiza potoku ładunków Ciążenie pozyskanej masy do dróg wywozowych Obciążenie dróg wywozowych 2

3 Metody brane pod uwagę Aktualne plany urządzenia lasu (różny stopień zaawansowania realizacji) Metoda etatów wg dojrzałości i rozplanowanie cięć wg metodyki programutaksator Plan Cięć (nie dla lasów górskich) Metoda wskaźników intensywności użytkowania w klasach i podklasach wieku (klęskowy i poklęskowy stan w nadleśnictwach) Próba opracowania metody uwzględniającej programowanie rozwoju zasobów drzewnych w lasach zagospodarowania rębnią IVd w oparciu o prace szkoły krakowskiej ( Nowe metody regulacji w urządzaniu lasu prof. Ryszarda Poznańskiego) 3

4 Analiza obszaru objętego projektem Udział powierzchniowy rębni na obszarze projektu Udział powierzchniowy gospodarstw na obszarze projektu Rębnia Pow. % Ib 147,22 0,3 Ic 94,77 0,2 IIa 3255,19 5,8 IIb 4353,06 7,7 IIc 11,18 0,0 IId 25,90 0,0 IIIa 55,33 0,1 Gosp. Pow. % S 25607,91 18,4 GPZ 2493,41 1,8 O ,66 79,8 GP 62,83 0,0 Razem ,81 100,0 IIIb 537,16 1,0 IVd 47668,15 84,8 V 65,58 0,1 Razem 56213,54 100,0 4

5 Jaszowiec luty 2014 r. Uzasadnienie przyjętej metody Elementy metody zawarte w aktualnej w instrukcji urządzania lasu: Jednostka kontrolna Faza rozwojowa drzewostanu Elementy metody w zasadach hodowli lasu: Dla rębni IVd jednostka kontrola służy do ewidencji zapasu i określenia wielkości etatu 5

6 Charakterystyka przyjętej metody Mniejsza dokładność na poziomie wydzielenia, większa na poziom jednostki kontrolnej wyznaczanej w oparciu o granice transportowe W ramach jednostki kontrolnej definiowane są fazy rozwojowe drzewostanu Metoda regulacji poprzez zdefiniowanie stosunku przyrostu do użytkowania Definiowanie kierunków rozwoju zasobów drzewnych: procent akumulacji/redukcji przyrostu w nadleśnictwie zmiana wskaźników redukcyjnych dla fazy rozwojowej uwzględnienie udziału poszczególnych faz w jednostce kontrolnej 6

7 Określenie kierunku rozwoju zasobów (1) Możliwość korekty domyślnych współczynników redukcyjnych przyrostu miąższości dla faz rozwoju 7

8 Określenie kierunku rozwoju zasobów (2) Zdefiniowanie procentowej wielkości przyrostu, który podlega akumulacji (wartość dodatnia) lub redukcji (wartość ujemna) w ramach nadleśnictwa w kolejnych dziesięcioleciach 8

9 Określenie kierunku rozwoju zasobów (3) Współczynniki modyfikujące intensywność użytkowania poszczególnych faz rozwojowych w ramach jednostki kontrolnej uwzględniające udział powierzchniowy tych faz w jednostce Wyliczane automatycznie przez program 9

10 Obliczenie przyrostu Wykorzystana jest metoda współczynników tablicowych z uwzględnieniem zaktualizowanych elementów taksacyjnych składu gatunkowego, zasobności, bonitacji Obliczany jest średni przyrost dla fazy rozwojowej i stadium rozwojowego oraz gatunku panującego. Obliczone wartości zapisywane są w tabeli bazy danych i służą jako poziom wyrównania w dalszych procedurach obliczeniowych Wartości te będą w przyszłości skorygowane na podstawie wyników powtórnych pomiarów na stałych powierzchniach próbnych 10

11 Określenie fazy rozwojowej i stadium rozwojowego (1) faza inicjalna brak zapasu faza optymalna - wiek gatunku panującego mniejszy od wieku rębności pomniejszonego o połowę okresu odnowienia: młodsza - przeciętna pierśnica gatunku panującego jest mniejsza od 15 cm właściwa - przeciętna pierśnica gatunku panującego jest większa lub równa 15 cm faza przedplonowa - gatunek panujący znajduje się na liście gatunków przedplonowych (lista definiowana np. SO, SO.C, OL.S, BRZ, MD ) 11

12 Określenie fazy rozwojowej i stadium rozwojowego (2) faza terminalna - wiek gatunku panującego jest większy niż wiek rębności pomniejszony o połowę okresu odnowienia: odnowieniowa - drzewostany w klasie odnowienia lub do odnowienia lub stopień pokrycia młodego pokolenia jest większy od 30% przejściowa - drzewostany niezgodne z siedliskiem lub przeznaczone do przebudowy intensywnej rozwojowa - zadrzewienie drzewostanu jest mniejsze od 0,7 i wiek drzewostanu jest mniejszy od wieku rębności terminalna właściwa w pozostałych przypadkach 12

13 Określenie fazy rozwojowej i stadium rozwojowego (3) Układ faz rozwojowych w obszarze Sudetów w porównaniu z planem cięć 13

14 Określenie pilności użytkowania Pilność użytkowania określa się w celu wyznaczenia roku użytkowania wydzielenia w ramach 10-lecia. W celu określenia pilności uwzględniane jest: występowanie wskazówki rębnej lub przedrębnej w ramach obowiązującego planu urządzenia lasu (+) rok w którym drzewostan był użytkowany w ramach cięć rębnych lub przedrębnych (-) wiek drzewostanu w stosunku do wieku rębności (pomniejszonego o połowę okresu odnowienia) (+) występowanie uszkodzeń drzewostanu ze szczególnym uwzględnieniem uszkodzeń ze strony owadów i grzybów oraz procentowego stopnia uszkodzenia (+) potencjalnie - model ryzyka uszkodzenia drzewostanów przez czynniki abiotyczne (prof. A. Bruchwald, prof. E. Dmyterko) 14

15 Określenie roku użytkowanie rębnego/przedrębnego (1) Dwukrotne w dziesięcioleciu wejście z cięciami do każdej jednostki kontrolnej (koncentracja cięć w danym roku w jednostce kontrolnej) Po wyliczeniu średniej pilności dla jednostki kontrolnej wydzielenia w jednostce dzieli się na dwie grupy o wskaźniku pilności powyżej i poniżej średniej. Jednostki kontrolne porządkuje się dwukrotnie wg wyliczonego wskaźnika pilności dla pierwszej i drugiej grupy. 15

16 Określenie roku użytkowanie rębnego/przedrębnego (2) 16

17 Obliczenie wielkości użytkowania w poszczególnych wydzieleniach Wielkość użytkowania obliczana jest na podstawie przyrostu i współczynników redukcyjnych przyrostu miąższości dla poszczególnych faz rozwojowych. Wartości dla fazy terminalnej i przedplonowej są korygowane na podstawie wskaźników zdefiniowanych na etapie określenia kierunku rozwoju zasobów Wielkość użytkowania nie może przekroczyć granicznych wartości aktualnego zapasu (np. 40% dla fazy terminalnej właściwej, 30% dla fazy terminalnej rozwojowej) Docelowo wielkość użytkowania w poszczególnych stadiach fazy terminalnej może być obliczana na podstawie wartości wskaźników zróżnicowania struktury rozkładu pierśnic wynikających z pomiarów na powierzchniach próbnych 17

18 Obliczenie elementów taksacyjnych na koniec okresu Obliczenie zapasu (stan początkowy + przyrost użytkowanie) Obliczenie przeciętnej pierśnicy (stan początkowy + przyrost tablicowy) Obliczenie przyrostu (przyrost tablicowy na podstawie nowych elementów taksacyjnych, wyrównany w ramach fazy rozwojowej i gatunku panującego) 18

19 Zmiana fazy rozwojowej na koniec okresu 10-letniego (1) Jeżeli faza inicjalna i zasobność jest większa od 0 to faza optymalna młodsza Jeżeli faza optymalna młodsza i przeciętna pierśnica jest większa od 15 cm to faza optymalna właściwa Jeżeli faza optymalna właściwa i wiek + 10 jest większy niż wiek rębności pomniejszony o połowę okresu odnowienia to faza terminalna Jeżeli faza terminalna i zasobność mniejsza niż 2/3 zasobności początkowej to faza terminalna odnowieniowa Jeżeli faza terminalna i zasobność mniejsza niż 1/3 zasobności początkowej to faza optymalna wczesna Jeżeli faza terminalna i zasobność < 1/10 zasobności początkowej to faza inicjalna 19

20 Zmiana fazy rozwojowej na koniec okresu 10-letniego (2) I dziesięciolecie II dziesięciolecie III dziesięciolecie 20

21 Wyniki prognozy dla nadleśnictw sudeckich Nadleśnictwo Wg planu UL kod nazwa zas. rozmiar % przyr. Zasobność w kolejnych 10-leciach Rozmiar użytkowania w kolejnych 10 -leciach Użytkowany % przyrostu w kolejnych 10- leciach wg SILP Bystrzyca Kłodzka Zdroje Międzylesie Lądek-Zdrój Szklarska-Poręba Świeradów

22 Sugestie dalszego rozwoju metody Wykorzystanie danych z powierzchni próbnych - obliczanie przyrostu i współczynników redukcyjnych dla fazy rozwojowej Rozbudowa portalu o funkcjonalność systemu eksperckiego pod kątem wariantowego prognozowania użytkowania Wykorzystanie w systemie modeli wzrostu oraz modeli ryzyka 22

23 Sudety ha ,16 ha m3 71 lat 314 m3 23

24 24

25 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 Podsumowanie: Przy opracowywaniu prognoz wykorzystano ogólne założenia metodyki prognozowania przygotowywane aktualnie w ramach prac pilotażowych nad bankiem danych o zasobach leśnych i stanie lasów wszystkich form własności; Prognozę rozwoju zasobów lasów sudeckich oparto o zaktualizowany w BDL stan na r nadleśnictw (lub ich części) w granicach VII Krainy na okres 30 lat. Prognoza zakłada utrzymanie się powierzchni lasów bez zmian; Przy opracowywaniu prognozy rozwoju zasobów drzewnych w Sudetach przyjęto arbitralnie wzrost przeciętnych zasobności drzewostanów w poszczególnych klasach wieku, zgodnie z trendem obserwowanym przy porównywaniu kolejnych rewizji pul w LP 5% (po 10 latach), 9% (po 20 latach), 12% (po 30 latach); 30

31 Podsumowanie (CD): Przyjęta w prognozie intensywność użytkowania głównego w kolejnych okresach, wynika z realizowanego obecnie rozmiaru użytkowania (obowiązujące pul); Średni wiek drzewostanów wykazuje znaczące odstępstwo od połowy teoretycznego wieku rębności (ponad 15 lat). Przyjmowany w pul nadleśnictw sudeckich etat wg pożądanego kierunku rozwoju zasobów drzewnych zakłada obniżanie wieku średniego i czasowy spadek zasobów; Roczna intensywność użytkowania głównego w Sudetach wynosi 2,8 % w stosunku do wielkości zasobów drzewnych (przy około 2,3% w LP), przy jednoczesnym zróżnicowaniu od 2,4% w Szklarskiej Porębie do 3,0 w Jugowie, Zdrojach. 31

32 Podsumowanie (CD): Prognoza przewiduje spadek średniego wieku drzewostanów z 71 lat w 2013 do 66 w 2043 r. W okresie do 2023 r. prognozowany jest spadek zasobów drzewnych z tys m3 grubizny brutto w 2013 r do tys m3 w 2023 r, po czym w kolejnych dziesięcioleciach prognozowany jest wzrost zasobów drzewnych do tys m3 grubizny brutto w 2043 r. Prognozy dotyczące użytkowania głównego w Sudetach wskazują na możliwość utrzymania w kolejnych dziesięcioleciach etatu użytkowania głównego na zbliżonym poziomie około tys m3 w okresie. Przewiduje się również, że rozmiar użytkowania rębnego będzie malał przy jednoczesnym wzroście rozmiaru użytkowania przedrębnego. 32

33 Umowa nr 1/BLP-389/2012 z dnia : Wykonanie prac z zakresu WISL na terenie wybranych nadleśnictw Beskidów i Sudetów HARMONOGRAM: I ETAP obserwacje + pobór II ETAP obserwacje III ETAP obserwacje + pobór 33

34 Powierzchnie ML 466 w tym 124 pow. WISL Powierzchnie SPO II rzędu

35 Metodyka pomiarów na stałych powierzchniach kontrolnych, zakładanych w ramach tworzonego Systemu informatycznego monitoringu i oceny stanu lasu w Beskidach i Sudetach Załącznik nr 1: Instrukcja zakładania powierzchni monitoringu lasu zintegrowanych z powierzchniami WISL 35

36 Metodyka (CD) Analizy laboratoryjne i metodyka pobierania prób glebowych i aparatu asymilacyjnego (dr inż. Józef Wójcik) Załącznik nr 2: Metodyka badań wpływu stanu odżywienia drzewostanów na ich kondycję zdrowotną Załącznik nr 3: Instrukcja pobierania prób glebowych Załącznik nr 4: Instrukcja pobierania prób organów asymilacyjnych 36

37 Metodyka (CD) Badania fitopatologiczne (prof. dr hab. Zbigniew Sierota) Załącznik nr 5: Badania fitopatologiczne Beskidy-Sudety Załącznik nr 6: Ocena stanu mikotrofizmu korzeni 37

38 Metodyka (CD) Załącznik nr 7: Pomiary pniaków i martwych drzew Badania entomologiczne (dr hab. Wojciech Grodzki) Załącznik nr 8: Badania entomologiczne Beskidy-Sudety 38

39 Metodyka (CD) Propozycja uzupełnienia metodyki prac: Pomiar wysokości drzew próbnych zawierających się w promieniu powierzchni 5 arowej. 39

40 Jaszowiec luty 2014 r. Dziękujemy za uwagę 40