Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów. Sękocin Stary,

Transkrypt

1 Zagrożenia drzewostanów bukowych młodszych klas wieku powodowanych przez jeleniowate na przykładzie nadleśnictwa Polanów Sękocin Stary,

2 2 Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie

3 Województwo zachodniopomorskie - pomorskie Powiat koszaliński, sławieński, słupski Gmina Polanów Miasto, Polanów obszar wiejski, Bobolice, Malechowo, Kępice Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinku Nadleśnictwo Polanów jest nadleśnictwem jedno obrębowym o powierzchni ha, zasięg administracyjny około 326,24km2, 13 leśnictw, szkółka leśna i OHZ Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Środkowopomorskie 3

4 Charakterystyka zjawiska spałowanie młodników bukowych i drzewostanów starszych w nadleśnictwach północnej Polski jest zjawiskiem stosunkowo nowym i mało poznanym; większość szkód powstaje w okresie letnim, odnotywane są jednak również uszkodzenia w okresie zimowym; uszkadzanie drzew może mieć poważne konsekwencje gospodarcze, jednak ich skala i znaczenie są mało poznane (brak w Instrukcji Ochrony Lasu określonego dopuszczalnego uszkodzenia obwodu pnia w odniesieniu do drzew tego gatunku) brak jest wiedzy na temat dalszej hodowli tak uszkadzanych drzewostanów 4

5 Konsekwencje powodowanych uszkodzeń Zagrożenie trwałości drzewostanów wzrost uszkodzeń od czynników abiotycznych 5

6 6

7 7

8 Spadek wartości użytkowej drewna Przekrój poprzeczny pnia rok po uszkodzeniu 8

9 9 Kilka lat po wystąpieniu szkody

10 10

11 11

12 12 Problemy dotyczące hodowli drzewostanów

13 13

14 Koszty związane z ochroną drzew przed uszkodzeniem Zabezpieczanie pni drzew specjalnymi bandażami 14

15 Cel pracy Celem pracy jest określenie intensywności spałowania młodników bukowych oraz próba określenia wpływu tego zjawiska na dalsze postępowanie hodowlane 15

16 Lokalizacja powierzchni badawczych i metodyka badań Do badań wytypowano trzy drzewostany sklasyfikowane wstępnie według Instrukcji Ochrony Lasu (2012) w przedziale uszkodzeń 21-40%, zlokalizowane w leśnictwach: Żydowo oddziały 531-g i 533-c oraz w leśnictwie Rzeczyca 499-j. Wszystkie drzewostany pochodziły z odnowienia naturalnego, różniły się nieco wiekiem. Lokalizacja Siedlisko Skład gatunkowy Wiek Planowany lub wykonany zabieg 531-g Lśw 5 Bk 2 Bk 2 Bk 1 Md 533-c Lśw 3 Bk 3 Bk 2 Bk 1 Bk 1 Db 499-j Lśw 6 Bk 2 Bk W badanych wydzieleniach wyznaczono reprezentatywne powierzchnie próbne o promieniu 3 i 6 metrów, na których pomierzono pierśnice wszystkich drzew o pierśnicy powyżej 2 cm z podaniem informacji: drzewo uszkodzone lub nie uszkodzone. Za drzewo uszkodzone uznawano takie, na którym istniała spała (tegoroczna lub starsza) o szerokości 1/5 obwodu pnia.ci ponad 1/5 obwodu drzewa. 16

17 Udział względny drzew uszkodzonych i zdrowych w drzewostanie Obiekt 531-g 533-c 499-j D. uszkodzone [%] 36,5 73,3 48,5 D. zdrowe [%] 63,5 26,7 51,5 Razem Najwyższy udział względny drzew uszkodzonych stwierdzono w oddziale 533-c, gdzie wcześniej w 2014 roku wykonano zabieg czyszczeń późnych. Najmniejsze szkody zanotowano w drzewostanie w oddziale 531-g, który został zaplanowany do zabiegu w 2016 roku. Istotne szkody stwierdzono również na powierzchniach badawczych w młodniku o najwyższym zagęszczeniu drzew (499-j), gdzie nie wykonywano zabiegów pielęgnacyjnych w ogóle. 17

18 Zagęszczenie drzew g 533 c 499j zagęszczenie drzew [szt./ha] Oddziały 531 g 533 c 499 j zagęszczenie drzew [szt./ha]

19 Zależność pomiędzy ilością względną drzew uszkodzonych, a zagęszczenia drzew WSZYSTKIE PRÓBY ROZPATRYWANE ŁĄCZNIE % d. uszkodzonych Liniowy (% d. uszkodzonych) j 533c 531c Wszystki e próby Korelacja zagęszczenia i ilości względnej drzew uszkodzonych 0, , , ,01799 Determinacja 0, , , , Uzyskane wyniki nie pozwalają stwierdzić, że istnieje istotna statystycznie zależność pomiędzy zagęszczeniem drzew a ilością drzew uszkodzonych. 19

20 Przeciętna pierśnica drzew zdrowych i uszkodzonych g 533 c 499j przec. Pierśnica drzew zdrowych [cm] przec. Pierśnica drzew uszkodzonych [cm] 531 g 533 c 499j Przeciętna pierśnica drzew zdrowych [cm] 4,11 6,80 3,29 Przeciętna pierśnica drzew uszkodzonych [cm] 7,31 9,88 4,12 Największa pierśnica drzewa uszkodzonego wynosiła 21 cm oddz. (533-c), najniższa pierśnica 3 cm (499-j). We wszystkich drzewostanach stwierdzono, że średnia pierśnica drzew uszkodzonych jest wyższa niż drzew zdrowych. Jedynie w oddziale 499-j różnica jest niewielka, wynika ona jednak z małego zróżnicowania pierśnic drzew, spowodowanych brakiem selekcji wykonywanej w ramach zabiegów pielęgnacyjnych. Uszkadzane drzewa pochodzą z wyższych klas socjalnych i stanowią drzewa budujące zasadniczy szkielet drzewostanu. 20

21 Pierśnicowe pole przekroju drzew zdrowych i uszkodzonych g 533 c 499j pole powierzchni pierśnicowej zdrowych [cm2] pole powierzchni pierśnicowej uszkodzonych [cm2] 531 g 533 c 499j Pole powierzchni pierśnicowej zdrowych [cm 2 ] 871, , ,7646 Pole powierzchni pierśnicowej uszkodzonych [cm 2 ] 1302, , ,0153 Naturalną konsekwencją uszkadzania drzew o wyższych wartościach pierśnic jest wyższy udział pierśnicowego pola powierzchni przekroju drzew uszkodzonych. Jest to oczywiście niebezpieczne zjawisko, którego konsekwencje są na obecnym etapie trudne do oszacowania. Niepokoi duża wartość tej cechy w drzewostanie (533-c), w którym wykonano zabieg w 2014roku. 21

22 Podsumowanie i wnioski Nie stwierdzono związku pomiędzy zagęszczeniem drzew, a uszkodzeniem drzew 22

23 Uszkodzenia drzew stwierdzono na drzewach w przedziale pierśnic 3-21cm, wys. Od podstawy pnia do 170cm wys. 23

24 24 Większość uszkadzanych drzew posiadała wyższą średnią wartość pierśnicy

25 Na przekrojach poprzecznych badanych drzew stwierdzono zaawansowane zmiany patologiczne m.in. zgniliznę, zabitkę. 25

26 Planowane dalsze kierunki badań Określenie możliwości hodowli drzewostanów uszkodzonych w zależności od stopnia zinwentaryzowanych szkód, Dalsze badania nad przyczynami tego zjawiska i możliwościami ograniczania szkód, 26

27 Stwierdzono wyższy poziom uszkodzeń w drzewostanie, w którym wykonano zabieg czyszczenia późnego. Wzrost uszkodzeń w takich drzewostanach może być związany z polepszeniem warunków świetlnych co w konsekwencji może powodować zwiększenie transpiracji i wzrostem zawartości m.in. polisacharydów? 27

28 Dziękujemy za uwagę Jacek Todys, Tomasz Kurek Nadleśnictwo Polanów ul. Żwirowa 12a Polanów Marek Szymański, Witold Pazdrowski Katedra Użytkowania Lasu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 28